장음표시 사용
441쪽
s CCXXVnabisse,non est cognoscere dissicile. Octaua.Dessiciunt item magnitudine. sina
' ra.aspero: leui acuto.&obtuso,communibus sensibilibus Vt propriis utentes. atque propria esse putantes. CNam etsi non omnium sint sensuum. lunt tamen laetus
de visus: quare communia sunt.&non propria. Et hinc euenit ut visus Se auditus circa illa decipiantur circa colores aute se sonos non decipiuntur.nam sensus circa pro pria non decipitur. CNona. Democritus no rite propria reducebat ad communia:
in album ad leue nigrum ad asperum.& sapores ad figura, . a Primo. Quia nullus sensuum magis communia sensibilia vi su cognoscit. Si igitur sapores reducantur ad figuras de visus magis figuras apprehendat: magis&gustu apprehendet s. res hoc autem falsum est. CSecundo. Gustus in nobis certissimus est. est enim tactus quidam. At cum certioris sensus sit.minima Se minus sensibilia percipere: si figurs
maxime sint gustus:& ad latue 8d asperum reducantur album Sc nigrum. illa maxies me Alcerneret gustus.&quaecunque figuras participant. Tertio. Sensibilia pro apria contrarietatem habent: ut in visu contraria sunt album Se nigrum .in auditu graue dc acutum. in odoratu 3c gustu dulce δc amarum Figuris autem nihil estcontra ,rium.quae enim polygoniarum circulo assignabitur ccntraria Non igitur rite sapores reducunt ad sigi iras. CQuarto. Figurar Lm species in infinitum prodeunt. non autem sensibilium propriorum de saporum. Cur enim aliquae de certae semper senestirentur,occurrerentque sensui.aliae vero nunquam Non itaque bene sensibilia pro
pria ad communia reduxere. Et haec de saporibus dicta satis sint.specialiora, quoad . . de vegetabilibus Sc plantis considerationem faciemus: relinquentes.
varii ea pliti scholla. xxi. Neo id etiam verum est omnem sapore In aqua gigni. Potuerunt fortasse antiqui in huiu, credulitatem induci omnem scili . et saporem in aqua gigni quod videriit nullum saporem sine humido aut in
traneo rei quae gustatur aut extraneo percipi vi saliua quam prouida natura
animalibus pra stitit ad sapores d audicandos aqua amem humidum . Ueruex hoc solum efficii tu humidum aqueum ad sentiendos sapores nec Marium esse non autem ut sint sussistantve sapores in proprio subiecto alit ut in eo gignantur. Videnaus enim aquosiora ut mactus immaturo , mimis esse sapi da, cum Uero aqueus ille hutnor tinni mutus est Adigestus passusque a terreo sicco tuc in eis gra- Quati, flior est & iucundior sapor, vi cu maturuerunt fructus. dixitii. Diffinitio saporis. Haec diffinitio sipori. Ouq iatuor sapIris causas complectitur. Eormam cum dicitur esse passio, affectioque . R qualita . se se Mahisicientem .cum dicitur esse patrio sana a terreo sicc., est enim terreum sucum,causa efficiens sa qu,tuoeporis, Ut instrumentum praecipuae formae adminicularium .Materiam cum ea pasi Odicitur facta causa sene in humido siquidem humidum praesertimaque rara. hoc est substantia habens humiditatem. aut nera sum patentem de copiosam vi fructus,aut latentem dc paucam neque sus Liemeni denominare subse piae.ctum suum humidum, Ut piper 5e cretera id genus subiectum est saporis. Debet autem huiusmodi humidum mi&tum esse & non simplex. hinc neque aqua neque aer lapida sunt. Debet item mediocre esse 5c temperatum quare nimiam liabentia humoris excellentiam non sunt affecta sapo re aut admodum debili. Demum id humidum debet es e quicquam passuma terreo sicco, ut ais qua mixta liquido prodit quae υbi nihil a terra passa est insipida est, ubi vero per terram aut etitae res transitum fecerit contraxit saporem. Demum de sinis saporis notatur in data deseriptionὰ cum dicitur esse passio alterativa gustus de potentia ad actum. Natura enim ordinati soni de insti tuti sapores, v t gustum moueant de potentia operandi ad actum operandi. Nempe ante saporia actualem perceptionem gustus est solum in potentia ad operationem,sicut habens sciendi habita, es non considerans est in potent ia ad contemplationem. Cum vero percipit Ur actu sapor,& mo Det gustum. tum gustus per saporis admotionem est in actu operandi .Ferinde atque scientiam assecutus,cum per habitum operatur. actu conside rat . Est enim gustus vi habitus gustat vero saporis Vt consideratio quemadmodum saepe dictum est prius. xxv. Animalium autem eseae n5 . Vno conant. Vno vno contemperamento elementi sed pluribus ex cibis enim sumptis secernieanima quatuor humores quibus vita consat prout illic cibi huius vel illius conteperamenti plus participant.Eκ puriori erit quod est simillimi, eontemperameto igneo,natura facit ACleram, exco quod est simillimum aeri .de puro quidem facit sanguinem ex eodeniet quod simillimum est
contemperamento aqueo phlegma demuna eκ c teperamento terreo,acr i bilem quare cossat cis ς alaman Ahos omnes quibus vescuntur animalia mixtos se.diuersorumque contemperamentorum ast d a. aute obiici ut nonnulli Salamandrii serpete praesentissimi veneni suo alafflatu enecatem omnia so Chamae
io igne vivere,& Chamaeleonte solo aere veto nutriri,innitetes illi Ouidiano de Chamoeote, leon.
442쪽
ἔd quoque quod ventis anImal nutritur 3c aura,
Protinus assimilat tetigit quoscunque colores. Respondendum est ignem illum quo victitat Salamandra,non purum esse sed ex quatuor elemetis contemperatum, ita 8c aerem quo ut serunt alitur Chamaeleon, sicut halitus noster quo pascuntur muscae contemperatus est. Sc aqua salsa qua vivunt aequonei pisces itidem contempe rata Et sicut in uniuerio sunt flumina ita quos in nobis sunt venae repletae sanguine,quo maxi me nutritur caro. Etiam in oculis sunt subtiles Venae plenae sanguinis admodum puri pro alime go oculi quemadmodum in arborum soliis conspiciuntur sibrae, e flamenta quaedam . Tagibi tes quidem . quo augmentum aut decrementum praester . Tagibiles inquam secundu molem alc magnitudine secundum quam praestant augmentum sunt Sc tangibiles secundu qualitatem escae animalium verum id non intendit litera, i, secundum qualitates neq; crei verit lim praestent, ne decrementu. xx.L Species saporii Ut species colorii. Du primi limites a sursum in deorsum ducti sunt colorum, prior quidem S ad laruam .eorum qui in affirmatione, posterior vero in nega
tione.Et primus color unius primo alteriug Vt extremo aduersatur caeteri vero unius, exteris
alteriuς secundum numerum similem respo dentibus. Vt medii medii . Tertius vero & quartus limes. saporum species coplectitur, prior quidem perscctiores posterior imperfectiores,simile inter se contrarietatem seruant,quam & colores habere dicti sunt. Itaque horum quatuor limita
primus tertio respondet. 8c secundu quarto hoc modo. Colores in amrma toe Colo. in i egatioe diapores in affirma. bapores in negat hi Album I Nigrum I Dulce I Amarum a Flauum a Liuidum 2 Pingue a Salsum
xxiκ. Figurarum species in inlinitum prodeunt. Id potissimum de figuris planis δέ rectilines Rintelligitur ab angulis nomen sortitis. Nam additus angulus figurs speciem variat, ut tetragonus altera sigurae species est a trigono, 3 pentagonus a tetragono . At data quotcunque angulorum sigura alter ei angulus adiungi potest secundum naturalem numerorum seriem, quare quoecunque datis figurae speciebus plures adhuc dari pIssunt .Haud secus atque dato quocunque nu mero.altera numeri species adiectione unitatis estici potest. At quemadmodum circa praedica mentum quantitatis in logicis diffusius annotatum est numerorum species non a rerum sed in rionum diuersitate sumuntur, ita sane Sc in siguris specierum diuersitas non ex rerum diuersitate prouenit sigura enim nihil aliud est re ipsa quam dimensio termino aut terminis clausa, quare reipsa idem esse potest trigonus 6c pentagonus sed ex diuersitate rationum dicitur enim trigonu quia tribus in eis rectis claudatur pentagonus vero quod quinque, sicut virum S idem primo concauum est, deinde facta inversione . conuexum. tamen concauum Neonu extim specie di Dersi sunt. Ita 5c eadem res est caliditas de calefactio. quae non modo specie sed ξc genere viscrepant, ob rationum distantiam atque discrimen . Caeterum quod saporum species deter minat s sint hinc liquet quod in unoquoque sensit ilium genere determinata sunt extrema determinatis autem extremis. media esse infinita impossibile est. Praeterea si essent infiniis deberet omnes a sensu percipi non enim aliqua est ratio ob quam aliquae&determinatae semper sentirentur S perciperent ira sensu, aliae Ueronis p perciperentur. At solum sinitae,& certo numero determinatae, a sensu percipiuntur,igitur solum suiu finitae sensibilium dc saporum species.
Quinti capitis annotat CEnchyma corpora quae sapore praedita sunt.est enichymus, sapor.WAchyma
vero sunt, que sapore carent. Costracoderma sunt,quae testeis pellibus ut ostrea integuntur est enim ostracon testa.& derma pellis. CScoriae, expurgamenta me tallorum Se feces . Myrion liquiduodoriferum virguEtum. Hyperbole, ssum. Rheuma,fluxus, suor. Thorax. rcctus,& pectoris tegmen, Ut lorica .
Vinium caput continet decem conclusiones, tres rationes . et dea scriptionem odoris ad secundam , Vnum corolatium ad teitiuam, unum corollarium ad quintrin,duas rationes ad septimam. duas quaestiones ad octauam , et quinque rationes ad decimam.
Prima conclusio. Et aere et aqua odorari contingit. CNam ut de sapore dictum est pene consimili modo de odore sentiendi mest, Quod enim terreum siccum ad saporea operatur in humido,
443쪽
u enthymu humida ad olores operatur in enthymo sicco. Atqui enthyma in ae,
re fumidi resoluut expiratione:&cosim iliter in aqua ,si lota ablutaq; fuerint. Igit&aere de aq ia odorari cotingit qS dc mostrat pisces,& ostracoderma q i aqua odorari cospici utur, illic no existet eaere na aer semperaque summa petit,lu perq; natitare vider nec pisces ipsi spiritu duit,quo valeat ipm respiratu attrahere. Et licet esse perspicusi. aeri & aqus com une sit,no in ipsis quia perspicua sint odoramur. sed secundu qis fumale spiratione calido resoluete aut lotione aliqua recipi sit, que admodu dustu est. Secuda. Odor passio est enchymi humido siccoq; participati
3r tis. Primo.Quia elemeta gnis,aer, aqua terra,odore vacat: quia etsi ipsoru huimida Sc sicca enchyma essent no tame humida & siccu in eis sunt comixta atq; coeteperata. Secudo. Mareodoru est qcriam humidi Sc sicci permixtione habete dignoscitur,& sal magis odorabile,quod ea magis coteperata habeat Vitrum vero minus.quod nimis terreu sit,qd' ab Vtroq; manifestat eliquatu oleum. ertio. Latipides Sc metalla Ff achyma sunt,inodora cospici utur omnia. Hinc aurum modo, rum est, nam maxime omnium achymu est. Aes aute 3c ferrum odora sunt, quod sint enchyma quoru cosumpto humido, scori exustaeq; fecis, inodorae relinquatur: tum lachymς, tum quod humidi Sc sicci debita careat coteperatione. Et argetum de stannum Sc ligna odorabilia suntmam sunt enchyma. Argetum aut e & sta num aliquibus magis, aliis vero minus sunt erum aquea. Et ligna aquea minus aliis olfactu percipiuntur minus eni fumalis spiraminis habere videntur. Hinc dicebat Heraclitus si omnia fumus essent,nares Utique omnia discernerent. CDescriptio odoris. Ex his talem odoris descriptione elicere poterimus. Odor est humidi sicci enchymi passio olfactus de potentia ad amina alterativa, siue ab aquae humido si ue aereo sit facta est enim Vtruque humidum . Tertia coclusio. Neq; odor exha, latio est.neque vapor.neque Virui simul: Vt Varii varie opinati crediderunt. Primo. Quia exhalatio no sit in aqua: Ubi tame odorantur,& Vapor, humiditas queda est in aquam solui parata non est igitur odor,aut exhalatio,aut Vapor. Neque per idem .utrunque est. nam ut dustu est odoratur in aqua, ubi non est exhalatio. CSe cundo. Quia idem est existimareodorem exhalationem. Vaporem, aut utrunque esse.ac si ipm credamus a corporibusesse deflexum. Atqui ipsum esse corporeum
defluxum,incommodum reputamus,no est igitur odor aut exhalatio .aut vapor aut
Putrunque simul. CCorollarium .Hinc fit ut odor percipiatur, cum humidum aut Τ' aeris aut aquae ab enchyma patit siccitate. CQuarta. Recte odortim species , saporum speciebus quada proportionis similitudine respondent. a & similibus no
minibus nominantur:Ut odor dulcis, amarus,pinguis,salsus,acer austerus, acerbus.
acidus. Et ut quida sapores difficilis sunt degustationis, ut amari: ita putrium odo res.grauis difficilisq; sunt odoratiois. 8c quod inaqueo sapor,in aereo Sc aqueo odor. Et υt frigus Sc congelatio sapores hebetant.calidum vero mouet: ita frigus Sc congelatio exterminat odores.calor autem fragrantiam promouet 3c excitat. Nil mirum igitur si saporum speciebus comiti quadam proportione odorum species responde 'ant. Calainta. Plerique olorum,delectationem aut tristitiam per accidens asseu)J runt. CNam cibariorum odores.sicut& sapores esurientibus delectabiles sunt. saturis aute atque resartis neque sapores delectabiles sunt, Meque odores quibuscuqueent esca delectabilis no est, neque eisdem odores asseret delectabiles. Sunt igit no nulli odores per accidens εἰ alimenti ratione delectabiles, tristabilesve.WCorollaurium. Quapropter hi odores animalibus sunt comunes. Sexta. Quida sunt odores secundum se delectabiles. Nam quida sunt delectabiles nihil ad eicam Sc eden di desiderium facientes: ut odores florum :quin potius obsunt. Hinc Stratis Euripi,dem increpa ns aiebat. Cum lentem decoquis,non infundas myron. Et qui pocuαlis bene olentes flores miscent,hoc faciunt,duobus sensbus odoratui δέ gu flui dele,
444쪽
, Letationem afferre volentes. 4 Septima. Oeor secundum se suauis& delictabilis.
hominis proprius est,qui vero Una cum saporibus suae sumit delectabi litatis occatisionem .et hominibus et peccoribus communis. CPrimo. Quia homines, frigidi 36di sunt cerebri, usqueadeo Ut ciborum ascendentes fumi, ob loci frigiditatem incrudescant,rheumata et noxias infirmitatum laesioncs hominibus inferentcs. talis autem odor tali frigiditati obsistit.hisque aduersaturno metis . Est enim cerebrum natura frigidum:& sanguis iuxta illud existens angustis venulis contentus, facile in frigidabilis aliis autem animalibus illa non est necessitas..Secundo. Solus h otimo illis gaudet florum odoribus. illorumque calor frigiditatis cerebri hyperbolen
temperat dc excessum, fitque grata commehsuratio. Est enim odoris Virtus natus ra calida: Sc hominis cerebrum caeterorum animalium frigidius ac humidius: quod aliorum animalium cerebra magnitudine excedat. Hinc non omnia animalia, sed homo, Sc quaedain terrestria respirationi: usum habent. Homo ad duos usus. Primo ad thoracis Se praecordiorum refrigerium. Secundo ad suscipiendos odores.
contemperandumque cerebrum. Bruta vero ad internum calorem temperadum Scaliorum odorum sensum ad cibum prosequendum. Hinc merito secundum se suaves odores hominibus proprii sunt . per accidens autem delectabiles, Se hominibus& brutis communes. Coctaua. Quae non respirant. odoris sunt capacia. 4 Id enim manifestant pisces. ento ma quae nos insecta dicimus) apes, paruae formicae
quas nonnulli σων παιr Vocmi 3c purpurae maritnae, quae ionge propter odorem
properant ad escam. Prima quaestio. Quomodo non respirantia odores perci piant, si respirantia non nisi Uno modo. spiritum ducendo. odorum sensum habe,
ant f CHuic quaestioni in iis quae sunt de anima, satisfactum est. duos ipsis esse
odorandi modos, unum respirantibus. sensorium reuelando, similem videndi modo animalium oculos palpebris contectos habentium,3c alterum non respirantibus,
non reuelando atque detegendo sensorium, sed apertum Se paters odorum differentiis semper habentibus: ut animalium duri oculi. semper obuij sunt de patentes cca 30 currentibus coloribus. CSecunda quaestio. An bruta indignentur odoribus secundum se grauibus Dicimus quod non, nisi molestiam & dolarcira ipsis ut carbonum εἰ l ulphuris fumi sacere solent ingerant. Facit enim carbonum simus capitis grauedinem, pariter & sulphuris odor, & plerunque corrumpunt. Et neque secun αdum se graues 3c male olentes odores prosequuntur aut sugiunt vis i ut dustum est)cum ipsis serviant ad gustum &escam. tunc enim ipsos prosequentur. CNona conclusio. Rite Videtur olfactus imparis sensuum numeri medium obtinuisse io, queum. CNam aere Sc aqua odoratur. 3c per hoc cum auditu Sc visu concordat: Ecodorum multi nutritioni conuenientes sunt & apti :&in hoc conuenit cum gustu.
est denique humidi Sc sicci, quae passiones sunt tangibiles. Est itaque conueniens
ter locatus sensuum medius, qui cum omnibus in aliquo communis habetur. 4 De cima conclusio. Pythagorici male asseuerant nonnulla animaliuodoribus nutriri. 'C Primo, Quia nutriens ut cibum oportet esse compostum . nani nutrita no sunt simplicia. hurc euenit semper cibi superfluitas aut extra, aut intra: ut arbors cor lices mostrant odor autem non est compositus non igitur nutrit. CSecudo.Quia aqua per se, nisi commixta fuerit. non nutrit: igitur tanto minus odor . CT erutio. Quod nutrit, corpus esse debet, odor autem corpus non est. Quarto. Corpulentus aer aptus nutricationi no sit: tanto minus igitur id heret odor.QQuinto. Locus cibi receptiuus, stomachus est. odoris autem receptiuum, in capite est. nam quando cum aere aut spirabili subit sumositate . ad spirativum utique vadit Io, cum, non est igitur odor auiritiuus. Etsi odorabile ut odorabile est, nutrimen,
to non conducat: confert tamen sui dictum est ad sanitatem. Elde odoratu hactenus dictum sit.
445쪽
vinti capitis scholia. xxx inrodenim terreum siccum ad sapores operatur in humido. Saporis, terreum siccum et Tectimum e st,humidum autem susceptiua, odoris vero, humidum aut aereii aut aqueum effectivum est , siccum autem praesertim igneum receptiuum & subiectum. Neque illi obstat nos N aere &aqua odorare, quae humida sunt. nam eano prima sunt odorum subiecia,qui husve primum inest odor sed duntaxat odorandi media per qus specleg Odo rum diffunditur. Odor autem in sicco est ut primo praecipuoque subiecto. Quod aut e fragrantius spirant flores imbre perfusi,di tepore pluuio quam altero no eo venit quia odor sit in humido, sed quia aer imbriferis vaporibus densatus impedieno in spiramina latius per aere diffundi eac in Una cogit constrictius Q si esset aer serenior, at virtv s unita fortior est seipsa dispersa. Vehem et ita mouet odor tu olfactu, qua tepore sereniore.
Et eu eide rei inest ut cotingit odor & sapor illi' odor quide in sicco Sc sapor colistit in humido, sed Utro quide teperato oc comixto. quare in mediocritate reducta huiusmodi siccu Sc humidit. bene se stinui patiuntur in eode sicut calidum remissius 3c frigidii simul assunt aquae tepidi . NUtamen ipsis quia perspicua sint odoramur. Esse perspicuum, causa quidem est necessatia 5c remotave per quicquam odoremur. quae enim Perspicua no sunt, Ut corpora opaca, Per ea fieri no valet
odoratio, i, per ipsa diffundi no potest nimilis evaporat Io. Verii id ipsum no est causa illius tam cies Sc propinqua .no enim oportet si quicquam sit perspicuu, protinus per ipsu fieri odoratione. aer em lumine perfusus, &n o affectus fumali evaporatione, perspicuus est etia actu, 8c tame per ipsum sic dispositu minime fit odoratio. quare requiritur in odorandi medio sum alis spirationis
receptio, aqua causa per se dc propinqua. Praeterea quIuis non nisi per perspicuum vel actu vel Poteria odoremur,tame eius perspicuitas at diaphanitas causa per se non est odorationis, O nominus in tenebris Rabsente lumine odoremur, qua eo praesente, sed alia illius est causa propria quae dicta est. xxxiii. Nemper idem ut ii est. Quia fieri no potest odoratio, nisi a corpore odo ro sum alis emanauerit spiratio,. t experientia liquido compertii est autumauerunt antiqui odo re aut vapor E aut exhalationem aut v tria eoru imul esse. Sed id credere perinde est at si quis putaret colore eme Iume v no possit fieri coloris visio sine lumine, aut sonii esse percussione eorporis sonati . vel motu aeris .m sine iis no fiat lanatio. Nepe odor manet in eorpore odoro, neque ab eo discedit unqua. sum alia aute spiratio resoluere calido. aut absoluete humido dissunditur per aere 3c aqua. neque solii numero ab odore discrepat,sed di specie . sum alis evaporatio quiddam substatiae sit.oloris specie a Tectu. Praeterea cu Odor sit passio accidet artaque affectio, quona pacto esse poterit aut exhalatio aut vapor, quae substatiae si it xxxvi. Odorseeudu se suauis ecdele ctabilis homini proprius est.Odor secundu te delectabilis est,qui no saporis gratia, sed sui dii taxat quaeritur ut odor no m. namomi&thuris se dii se voluptate affert homini. no em propter ta pore coiiictu expetitur. Et sol'homo huiusmodi afficitur odoribus, qua uis em bruta illis et in odoribus imbuantur non tame afficiuntur voluptate aut dolore ex illoru perceptione, ut homines.
Quod si quis obiectet apes florii Zc thymi odores cit voluptate prosequi, id no imus inlicias Modo res illos uoru qui homini per se delectabiles sunt dicimuς apibus per accidens delectabiles es
se. expetuntur enim ab iis volatilibus saporis gratia. neque id inconueniens putandum est. Odor aut e per accides delectabilis est qui no sui gratia,sed saporis una eii eo coniuncti expetitur. Me nidor affaru carnium affert homini voluptatem propter saporem,&brutis odor alimentorsi eadem ratione delectabilis est . Habet igitur homo odores bifariam delectabiles , dc per se ,&peracesis
deri bruta vero latu uno modo, utpote alterius gratia. xxxviii. Facit enim orbonum sumus, capitis grauedinem Quod sulphuris odor corrumpat animal 5c exanimet, satis exploratum est. in etiam modi x & exiguus illius odor grauiter olfactum laedat, Quod vero carbonii odor nonnunquam mortem inferat tradunt annales,qui reserunt Iovinianu imperatore Romanoru octa, Iovinian
uo me se postquam imperare coeperat odore prunarsi suffocat si atqueexractsi esse. author Orosi'. Otolium
CSexti capitis annotat. Diesis toni diuisio, quod & semitonium minus dicitur. CPropinquum moves, sensibile actu. CElementa, literae. Minimus se por, mrnimus sapor actu. Sensibile propinquum & coniunctum, sensibile aetii.
Extum caput continet tres quaestiones, earum solutiones, Unam ratios diem improbantem. tres probantes, antiquorum responsionem. et eius amprobationem ad primam, tres rationes visibile prius tempore meu dium immutare contendentes .antiquorum responsionem, et improba
tionem ad secundam. Prima quaestio. Cum omne corpus sit in infinitum diuisiobile. an sensibiles passiones. color. sonus, odor, sapor, calicitas, frigiditas.humidiatas. siccitas. grauitas leuitas, mollities durities. in infinitum partiantur Quod non ita sit, videtur: quia sensum in in finitu diuidi oporteret . est em eam Unaquaeque
446쪽
ua .inhor, quod possit m Suere sensum hoc auterri falsuri esse videtur.Nam opor
teret omnem magnitudinem sensibilem esse: cum sensus Ut visus non apprehen, dat album Sc nigrum sine m agnitudine. album enim de non quantum videre impossibile est. Sed oppositum etiam apparet. CPrimo. Q ussa cum omne corpus in infistum sit partibile si passiones illae diuisibiles hoc modo non essent, tandem daretur corpus sensibile sine colore.caliditate, frigiditate, humore.siccitate. leuitate. ει gra uitate hoe autem impossibile. Secundo. Quia sensibilia corpora essent ex non sensibilibus corporibus. At ipsa ex sensibilibus componi necesse est, non enim ex mathematicis componuntur corporibus. CTertio. Quia si aliquid esset tale sine sensibili passione. sensu non cognosceretur. a quo igitur cognosceretur . nisi ab instellectu dixeris 'sed intellectus talia exteriora sine sensu non intelligit.WAntiquorum solutio fuit passiones esse indivisibiles pariter 8c magnitudines indivisibiles. Sed magnitudines impartibiles non esse, ex lin partibilibusque conflatas abire non posse,satis prius monstravimus. idcirco alteram expedit huic quaestioni aptare is, lutionem. Et primo dicimus sensibiles passiones non esse secundum speciem in insfinitum diuisibiles. Nam quorum determinata sunt extrema, & media finita esse necesse est.sensibilium autem determinata sunt extrema, Ut contrai ia. In Visu, sabum 8c nigrum. in auditu. graue & acutum. in ollaeta dc gustu. dulce N amarum. in tactu .calidum, frigidum. humidum. Sc siccum. Sunt igitur media determinata& finita. erunt itaq; sensibilium species finitae atque determinatae. Aducimus seseundo continua in infinitum partibile esse secunJum partes inaequales, non autem in partes aequales assignatae determinataeque quantitatis. Et quia sensibilium spetia es continuo sunt coniunctae itidem ut continuum sunt diuisibiles. 8c iterum aliqus sunt actu.aliae vero potentia. Et licet non omne sensibile ubi actu separatum esset. sentiret sensus. ut visus millesimum millesimi milii. nec auditus sonum in dies, potentia tamen sensibilia sunt omnia,& visibilia dc audibilia, etsi non aetin aliis enim
coniuncta, Una cum ipsis pariter sensum mouent plerunque tamen excellentia tantat diuisa, in continens resoluuntur ut minimus 3c insensibilis sapor π ari infusus.
in naturam maris conuertitur. Non est igitur sensus huiusmodi secti superabundatiae actu. ubi diuisa sunt actu sensibilia talium tamen Ut iterum conuenire counts 4Erit continuo possint existit. Secunda quaestio. virum visibile prius tempore medium immutet si visum Et videtur quod sit. CPrimo. Quia sonus prius tempore medium immutat prius enim audit qui propius stat si qui remotius . priusq; percipi solet ictus qua sonus obaudiatur.& ita sit in odore. Rationabile igitur esse videtur hoc in visibili et colore coperire. Secundo .Hoc idem asseruit Empedocles.& solis lumen prius attingere medium oportere,quam queat attingere visum. CTerstio. Omnis motus ab aliquo in aliquid .in tempore est,tempus igitur medium in quo a lucido ad visum lumen in medio deferatur esse oportet,quare prius in medio sea Tebatur radius .gavi superciperetur. 2Dixeruinos simul senti rex sensisse:Scilla esse absq; generatione 3c fieri .hineno prius melia et visum visibile recipere. Sed cur ergo sonus prius in medio si ad auditu pertingat cum ut aiunt sima. sit audirc& audiuisse.prius enielem elorum formatione videmus. si aer delatus ad auditum, sonum deferat. Quare igitur non sic erit in luminem quare in spectando lumine nihil refert aliquos esse aequaliter distantes aut unum propiore, alterum vero spastio di stantiore: referat aute in sono dc odores & eur non propter hoc quod est aut sonus aut odor, sentiturin sponsio. De sono Sc olore rationabiliter euenit ut prius mediam quam sensum assiciant. N am non in eo quod unumquodque est. sentitur: sed motu quodammodo egent. Vt aere lato. aut aliqua corporis expiratione:quq sine motu non sit. Ita autem in lumine non oportet. nam secundum id quod est sentitur: nec motu, nec spiramine. nee alteratione, sed sola praesentia eget .m
447쪽
di imq; sua similitudine opplet. Quae autem motu egent, rationabiliter prius medi
um attingunt quae vero motu non egent medium prius attingere non est necesset
quavis sorte de omni alteratione id no oporteret. Nam idem simul totum alterari contingit: ut totam aquam simul gelari neque prius Vnum dimidium. posterius vo ro alterum. Si tamen multum coagulandum fuerit,quod attiguum est ab attiguo primum patietur: totumque id simul secundum attactum alterabitur. Et conueniunt soni odores, sapores,et tangibilia,quod Ut sentiantur,quodam motu egeant,aut in medio. aut appropinquante aliquo, et in hoc dissident,quod soni et odores ad maiorem se diffundunt distantiam: sapores autem et tangibilia ad minorem, sapores tamen agmaiorem . nam si inhamido essemus.quodammodo gastaremus, Ut odoramur, non
autem de lumine. ut quod sit ab omni distantia perceptibile, ita est. ertia quaestio. Sed iterum quaestio inridit,an idem sit sonus quem propinquior audit, et que
audit distantior Et id esse non posse videtur, nam eodem medio id fieri non potest. ζResponsio. Primum mouens a propiore et distatiore idem numero sentitur: visentiunt tintinnabulum idem numero thus atque ignem,propinquum autem sensibile proprium atque coniunctum narnero Merum est: specie tamen idem . Quare multi simul idem audiunt, vident ac odorantur: diuersis tamen non corporibus, sed passionibus susceptis:quae sine sensibilibus corporibus non accidunt.
Exti capitis scholia. xli. Cum omne corpus sit in infinitum diuisibile. Cii ad propol si tam quastionem danda sit responsio,qualitates sentibiles hilariam diuisibius este, i sine statu Zc secundum extensionem magnitudinis subiecti cui coniunguntur &-i cundum intensionem cuius vi neque magnitudinis dandum est minimum, quarum quidem diuisionum Iaare qualitati propria est,& per se conueniens, illa vero impro pria, siluenda est hac ratio contranitens dictae responsioni,admittendumque in primis sensum in infinitum diuidi posse non quidem secundum extensionem quavis 3c sic sectionem sine termino recipiat gratia suae magnitudinis,quia de tali diuisione sensus non agit ratio, sed secundum apispi hensionem sic quod si quicquam percipit sensus potest illo minus percipere, dc rursum aliud minus, Ut no possit dari adeo paruit Mimi aut extensioe,aut in tetioe,quin eo minus possit sensusncipere non tamen id minus percipiat actu istens,& Ut nullius sit pars sed ut alia et partibus coniungatur.& sit potentia,alteriusque pars. Rursum concedendum est omnem magnitudinem iam sibilem esse non quidem per se de actu existentem,nulliusque alterius sensibilis partem, atque ab aliis separatam Sc seiunctam, sed aut actu totamque aut potentia existentem,id est aliis iunctam.& alterius partem,quo etiam modo alm ttendum est colorem omnem visibilem esse. dc sonum omnem auditu perceptibilem. nam Ut qualitassensibilis, de magnitudo, dc quomodo unum nosentitur,nec alterum,quod sine magnitudine qualitas sensibilis apprehendi non possit. Caeterum tres aliae rationes responsionem datam corroborantes approbandae sunt. Continuum in insiniis tum partibile esse secundum partes inaequales,id est secundum partes eiusdem rationis atque proportionales, quae quidem inaequales sunt, non comparando Unam partem ad alteram eius dem diuisionis partem, nam illae inter se sunt aequae ut medietas medietati.& tertiae tertia, sed conserendo partem unius dissectionis ad partem alterius ut diuidatur linea primo in duas medietates secundo in tres tertias,dc deinde in qua uor quartas, pars secundae diuisionis est minor parte primae est enim tertia minor eiusdem medietate,& pars tertiae diuisionis minor parte secund s. nam quarta est minor quam tertia,& ita deinceps. Partes autem aequales,sunt partes determinitae quantitatis rationibus absolutis eκplicatae ut pedalia,cubitalia iii quae non progreditur in immensum continui diuisio quod huiusmodi partium ablatione sinitum omne tandem absumatur nullaque supersit pars reliqua desumenda. Plerunque tamen excellentia tanta diuisa. Interdum adeo frequenter qualitatum sensibilium facta est diuisio . partiumque distractio, quod propter molis paruitatem, psum diuisum. Vt quod non sit natum sub tantula quatitate consistere resoruuitur in contineris,ut minimus natura sapor.& quo non est natus esse minor, perse actuque ex stens, quique ob suam exiguitatem imperceptibilis est diuisus per partium diuulsionem, In ae rem conuertitur aut mari insulas in maris naturam transmutatur quantiis ille posset etiam in infinitum diuidi per intellectus apprehensionem partibus diuisionis non distractis a toro . sed manentibu in eo continuatis atque coniunctis.Sensus itaque non percipit huiusmodi sensibile acta tanta abundantia tamque frequenter diuisum ubi actu sensibilia dc per se existentia partium di stractione diuisa sunt.eorum tamen ut iterum eontinuo v niri cogregari γ Tune. est sensus at sensualis perceptio. xlii. Primo quIa sonus prius tempore medium immutat. Hae tres rationes moliuntur ostendere partem oppositam respotioni qua daturus est Aristoteles proinde diIuedae
sunt, prima quide,admittEdo ionum de odore prius mediiies sensum mouere,se simile iudicia.
448쪽
en de colore.na sonus Ac odor motu lorali indiget ut diffundatur lili sumsi, expirat Ionia illae
vero aeris ne percipiuntur ob idipsum sunt, quia praeter ipsoru exissentia requiritur insuper huiusmodi motus. Lumen autem Vt diffundatur, ne limotu secundum lociam,neq; teporis mora indiget percipitiarent secundu id quod est.quia praeter eius praesentiani ,Vt percipiatur, ex parte obiecti nihil aliud requiritur. Sectanda aut e ratio soluitur,negando dictum Empedoclis cum Me ritate constare nam posuit E inpedoclex visione fieri per de si uκ um atomorii a re visa eoruet de latione ad oculum. Lumen item dixit esse corpus,& per medium ut loco mutabile deferri quor ivtruque ab Aristotele improbatii est. Demum tertia dissioluitur,admittendo motum proprie dictum.quo succestiue quicqu1 aut aquiritur aut deperditur temporanea fieri successione , no aute eum qui subitaneus est & momentaneus. Illuminatio autem motus est non succestiuus, sed instantaneus.Quia no tepore perficitur sed singulo quoque mometo perfecta est. Nam ide simul totum alterari contingit. S idem subiectum secundit quaque partium integralium simul eodeque te oore alterari possit facile est perspicere in aqua reuocante se ad natiuum frigus in qua cu agens sititur in secu & omnibus aequaliter assistes partibus, simul depellitur calor, α acquiritur frigiditas
in eis omniquaque .Similiter tota aqua simul congelari possibile est si uniformiter eius partes dispositae sint de produces sit regulare. Tunc eni no prius secundum extremas partes congelahitur aqua.quai interiores, sed simul & regulariter secunda omnes. Neque oportet omne agens semPorius apere iri propinquit qua in distas, nisi eius actio motui secundu locum coluncta sit. N propicuae partes ad actione recipienda magis dispositae sint, remotae vero minus. Feque itide coseque tur in huiusmodi alteratione no prius sieri mecu ad mediis qua dextremit. Nam in mediu prsus quam in extremum motum fieri debere, intelligendum est de medio & extremo motus , et non subiecti. Debet enim prius acquiri caliditas quinque graduu quam decE,sed no operiet in melia parte subiecti prius aequiti caliditate, qua in toto subiecto.Sic cu tota aqua simul cogeIatur. me di amotus& qualitatis quae motu acquiritur pars,Vtcogelat lo quinque graduu,prius tepore a Quiritur, qua tota cogelatio n5 tame in una parte subiecti prius qua altera,sed simul in toto sub tecto,sic in no ex parte partiti subiecti sit successio & secundu extensio is particulas, sed inlii ex parte partium motus,& qualitatis acquisitae, atque secundu Intentionis ratione. In illuminatione vero neque ex parte partiu subiecti .neque qualitatis quae acquiris successio prouenit,no em prius unius luminis gradus,& deinde alter acquiritur sed totii lume simul. et ergo philosoplius pe r exeolum de coge latione innuit Iocii a minori nam si congelatio quae tepore persicitur, non prius in Mna subiecti parte quam altera sed in toto subiecto simul acquiritur, quanto magis illuminatio, Quae tepore ut perficiatur no indiget non in una parte medii prius,& in altera posterius acquiri tur sed simul in toto med χ. xliij. Primu mouens a propiore &distatiore idem numero sentitur. Primum mouens dicitur sensibile potentia, N extraneum,quod sua specie tum in medio id in orcano efformat. Et illud sentitur idem numero a propinquiore & dist1tiore,ut id e color videtur.& sonus auditur idem a multis. Et quan uis id fieri non possit omnino eodε medio id tame impe dimeto non est quo trinus idem percipiatur. Nam ut primum sensibile idem numero sentiatur. non requiritur idem numero mediu per quod deprehendatur,diuersis enim med as unicus Iolati omnibus cospicitur. Et idem color ut rei positae in fundo aquae lympidae per aquam N aerem videtur. Propinquii vero moues est sensibile actu, qualitatisculensibilis specie san organo suscepta.
Et illud in diuersis sentietibus est alterii numero idem tam E specie talia colorix species in oculo Socratis, &allia in oculo Platonis siue eode distentare visa interuallo,siue diue o. Imo alia nu mero species est rei visae in oculo dextro Socratis,&in oculo eiusdem sinistro. Alioqui idem accidens esset diuersis subiectis, quod fieri nequit.
CDiapente 3d diapason. musicalium consonantiarum nomina quarum haec ex duplari, illa vero ex hemiolo nascitur. CHoc εἰ alterum , yna pars δέ altera. Clas, nomen actus Se potentiae simul. Eptimu cap. cotinet una quaesisHneares ad ipsus negativa
parte ratiora .antiquoru solutione, eius duabus ratio ibus imα probatione, propria responsione, quatuor plura smul len
tiamus rationes& una c usone. Caussito. Vttuco in t eunde sinul pluribus sensbus sentire eo de scilicet &om, nino indiffereti tepore. Quod ita esse no possit vide r. CPti
mo. Quia maloies motus, minores impediunt. Hoc enima:
- nifestant multa .nam vehementer circa aliquid ante denti,Vitii bile Die oculos obiectu no sentiturutide neq; vehc menter timenti, εἰ si mrgnus lonus aurea instrepat, debiliores sonos no sentimus. Et simplex, O mi ioc' 'si s
449쪽
melius sentitar ut unus color per se,si alteri comixtus: Sc unus sorius, ct alteri cosonans in diapason. re vinu melius per se, si aquae colam. ex quibus enim aliquid fit
unum,se inuicem obscurant. Ex his ita nectimus argumentum: quia simplex melius sentitur: si dicas nox plura ut duo simul sentire,Vtrunq; per se magis sentiretur Et cum maior motus minorem praepediat : si aequales fuerint,se inuice exterminabant. sin inaequales, valentior faciet sensu. Neq; dicere possis sensum unu esse ex utrisq; c5mixtum colamqua,naea c5miscentur.quoru extrema cotraria sunt .d ex illis fit unu . non autem ea quae diuersorum sunt generum. Ex acuto enim εἰ graui una nascitur consonantia. sed ex acuto & albo nihil fit unum. 2Secudo. Magis
possibile esse videtur simul eo leni sensu plura posse sentire.&unius eiusde senusus diuersos motus percipere. Atqui hoc fieri non videtur. na auditus duo non peracipiet nisi cornixta fuerint. Commixta autem si fuerint, Vnum aliquid sunt .igitur et sensus unus,et unius erit.et ita in visu est. Si autem commixta non fuerint. erutduo sensus secundum actiam. At unius potentiae secundu idem temporis una operationem esse volunt omnes. est autem Vnus sensus.Vna potentia,quare si non coatingat eodem sensu simul plura sentire, minus arbitrandu est cotingere& plurib'. CTertio. Quia aut illa specie ersit similia, ut albu 3c albu:3c tunc in sensu no faciut nisi unu numero . Aut specie dissimilia sunt,ut athu 3c nigrum,dulce dc ama
rum: Se tunc sensus motibus mouebitur cotrari is. motus enim contrariorum ,constrari i esse vident. Aut sunt dissimilium geneiu ut albu Sc dulce. 3c illa 't dictu
est comisceri conteperariq; nequeunt. Sed quae conteperantur, proportionesque habent.eiusdem sunt generis 3c contrarietatis:Visoncrim consor araiae quae dias
pason & diapente dicuntur. Sc in numeris proportionem habent par ad impare. 8 impar ad parem, suntq; adinvicem multi. pauci,dupli subdupli. At vero multa pportionem adinvice habentia , simul sentiri non possunt,nisi unu efficiat commi axium. multo igitur minus simul percipientur ea quae genere discrepant, ut album εο dulce.& quae plus di fferunt,&ex quibus nullum paritur mixtum .Et hae rationes facere videntur nos non posse simul plura sentire. CHuic quidem quaestioni tale adhibebant responsionem nos non simul plura sentire. neq; in consonantiis ni s si, mul plures sonos audire: quanuis hoc ob temporis insens bilitate nos lateat. Et ita quavis idem simul credat audire 3c videre, non ita sit: sed tempus medium cum sit .
insensibile,eu latet. Ita autem non recte dicunt. Primo. Quia nullu est insensi l 'bile tempus quod nos lateat. nam quilibet sentit se esse aut alium aliquo toto tepou ire continuo. Si itaque aliquod esset insensibile nos latens,neq; seipsu neq; alteriis lia in illo sentiret. Secudo. Si aliquo tepore continuo aliquid sentit, ut aliquam f. magnitudinem videt: nihil illius temporis,nihil illius magnitudinis existit, quod inon percipiat. Non em percipit in quocunq; tempore, quia in parte percipiat: aut lquacunq; magnitudinem videt.quia parte eius videat:quemadmodum contigit in i
anno ambulare.quia i hac anni parte ambulatio fiat.Quod ostedo sic. Si tepus ali quod ob paruitate insensibile sit. aut magnitudo aliqua insensibilis: sit tempus a b sin quo sentit, sitq; aliquid illius usqueadeo exiguu, ut sensibile no sit, a c. distraho ligie a c. cu ergo sentiret e b. hoe ergo erat quia aliquid ipsiuet sensit. Subtraho igitur e d aequale quide ipsi ac: quod non sentiat. que perducam et aliquod tempus seni stiet .in quo nihil est quod sentiat. Similis enim ratio putabitur de de.eLεc caeteris: ictaque peruetu fuerit ad E erit tempus sensibile cuius nulla prorsus pars sentietur. Lna neque K l. neque i b.nel earu partium pars aliqua: quia minores sunt, ideoq; ob
maiorem paruitate nrigis insensibiles. Quare aut totia tempus aut tota magnitudo csentitur. aut nulla. nihili eius sentitur. Et certe totu tempus Sc tota magnitudo. 8
quaelibet pars sensibilis est: sed non semper quata fuerit appreheditur: ut quadri: Ieabita a longe cqnspecta, no quadricubita videtur, sed magnitudo sola. Et indivisa. b
450쪽
videtur quod idem diui sum non Videretur.cuius causa a nobis at ias cotta Tenonia argutias adducta est. e Huic igitur quaestioni hanc aptare poterimus solutionem. Quia quod sentitur,divisibile ei et sentiem simul sentit totu et eius hoc et alteruideo plura sentit numero specie autem eade. Et quia sensus diuisibilis est, unus ta
me continuus, ideo ipsum Unum eundem . Vno Unum, et altero alterum sentire cotitingit: quae tamen sentit.genere eadem sunt. Et non modo ea quae genere sunt eadesimul sentire contigit. led et quae genere dissident. CPruno. Quia de re visa per
utraque oculum non habemus nisi Unum iudiciu i in uno communi conueni ut. cuius opatio Vna est. Et si ipsorum. unum est alterum sentiens.& aliorum sensua
aequat i facilitate ide erit. quare simul iudicabit ea quae genere sunt dissidentia. CSecudo.Quia ide sensus plures esset, quemadmodu scientiae diuersae diuersetu sunt
obiectorum . nam non erit operatio sine virtute nec sine hac sensus. hoc autem salusum est. Tertio. Vnus idemq; sensus est quemadmodum prius ductu est simul albi & dulcis differentia diiudicans,quae genere discrepat. magis igitur unus Sc ideerit eorum quae genere sunt eade,disserentias dignosces. Quarto. Si anima Vna parte albu & altera parte dulce sentit quae no sunt unum,3c iudicat ex ipsis aliquid unum esse .aut no este unum,necesse est aliud Unum esse sesitiuum, quo sensibilia discernit omnia. ac sentit . unum quidem subiecto, secundum esse autem multa. de unum sensibilium genus per aliud lenties,& alterum per aliud : de vi unum sensitiuum est actu.unum est albi dc dulcis:cum vero secundum actum altetu factu est ut exterior sensus albi,dc exterior dulcis,re ipsa alteru est. Et id rationabiliter eueunit. nam quemadmodum in rebus ipsis contingit,ita in anima reperire consentaneuest . In rebus autem .idem albu & dulce Sc multa alia esse reperitur. ita igitur & ani, maesensitiuu erit unum. Et ut illic unum numero existit, cuius passiones abinuice inseparabiles sunt .et quod quide ratione valde multa est : ita in sensu unum numeuro commune omni sensui existit.esse tamen alterum et alterum est: horum quidesensibilium genere:horum vero specie. Erit igitur unum et idem multa senties ratione autem non unum. Conclusio. Omne quod sentitur, diuisibile cst: ipsaeq; in diuisibile.sensibile non est. Nam seu visibile non videtur infinita distatia . sed qufinita: neque audibile infinita, sed finita .itide odorabile gustabile tangibile.distanstia peteipiuntur finita. Est itaque aliquod Ultimum distantiae unde non videtur, et primum unde videtur. et id indivisibile esse necesse est. Et quod in ulteriori suerit non sentitur.quod Uero fuerit in citeriori .sentietur. Si igitur sit indivisibile sensbile .ipso posito in ultimo Unde non sentitur,ipsum non sentietur . et quia erit in priunio unde sentitur. idem sentietur.quare idem smul sentietur .et non sentietur. Sed his de sensibus et sensibilibus expeditis, nunc ad consideratioriem de memoria alesque reminiscentia nos conuertimus.
Fpt imi cap. scho. xliiii. Primo ia maiores motus minores impediunt. Cia experientia satis compertum sit nos eodem tepore plura diuersis sensibus percipere posse ut limul videre colorem & audire sonum dilu dae sunt rationes annitetes oppositam partem coprobare & prima quid ε hoc pacto Si maior motus S minor diuero sorsi sunt sensuu maior n5 impedit minore si, circa diuersa genere sint obiecta,& in diuersis subiectis ut vehemens sonus non praepedit colorem videri.si vero eiusdem silerint senosus.& maior non sit in magna supra minorem excellentia. nem quidem eius percipiendi praebet impedimentum, ut sonus campanae no impedit vocem loquentis audiri. At si maior Insigne haheat supra minorem excelletili impedit ut sonus tormetorii & machinam hellicam voce hominis smul audiri.Simplex autem sensibile. &per se melius,id estiortius atm vehementius mouet sensum, Q si esset c5mixtum alteri sensibili eiusdem sensus no tame melius id est gratius sensus,&iucundiu . Nepe υt secundus de Anima mostrauit sensibilia quae hona proportiae adinvice sunt Numero conteperata ipsi sensui iuclidiora sunt 3e delectabiliora Cti itainamimit haec ratio, si plura simulc.xυiii. sentiantur,vtru et pse melius senisti si id intellitat de pluribus eiusde sensus obiectis. quaesimul comixta ati cofusa sentiantur id tribuendum est & hac intelligenti 5 praetedebat .ppositio secundo loco supposita.& modo explicata si .ero de sentibili diuersoru se sui aut eius de sensus abiri uicem tame subie separatis, d certe refutandum est,nisivnsi alteri ne quoquo pacto acipiatur