장음표시 사용
61쪽
tum diffinire:&certe aliter quam dictu est difficile est motum diffinire. Ponebant
autem motum esse non ens quia Uidebatur eis motum este aliquid indeteiminatu dc ponebant ipsum in coordinatione priuatiuorum: quorum nullum est ut doce bant ut hoc aliquid ut quantum, aut aliquod aliorum predicamentorum. Nos vetam dicimus motum esse quid indeterminatum, non quia sit pura priuatio: nam non omne dicimus acta determinatum dc completum, aut puram potentiam & priua
tionem ὶ sed est aliquid quod est partim actu, & partim potentia: quomodo dici
mus motum esse quid indeterminatum ,Uidetur enim omnis motus esse actus initi
persectus. et Corollarium. Quapropter nihil miru si, quid sit motus difficile fueu i irit inuenire. CNam neque simpliciter est actus,neque simpliciter potentia: sed vidictum est,eorum que partim sunt actus, S partim potentia. qui quavis sit ut dis finitus est, difficile est tamen ipsum Uidere. 4 Quarta. Omne ens naturale mor te uens. mobile est:&eius immobilitas,quies est. CPrimo, Quia quidquid potestati 'tem habet ut moueatur .mobile est,& eius immobilitas quies est. Quibuscunque
enim inest motus quoties non mouentur quiescere dicuntur. Omne autem ens naaturale mouens potestatem habet Ut mou atur. Est enim ex actu & potentia. Exacta enim aget potentia autem patietur. Igitur Omne ens naturale mouens, moes
le est.& eius immobilitas quira est. Secundo .Res naturales tactu agunt. agendo igitur simul Sc patiuntur. Erit igitur omnis res naturalis mouens, mobilis dcenis immobilitas quies. Corollarium. Vnde fit ut iterum recte diffiniatur motus. H
st actus mobilis inquantum mobile est. Ut cum res naturales actu agant est intelli genda Una species Vt substantia, quantitas,aut qualitas, actus continue effectiva m
eo quod mouetur: sicut actu homo ex potentia facit hominem: qui quidem actus
quadiu continue acquiritur,actus est mobilis in quantum mobile,& motus.
- Ecundieapi. scholia. IX. Motus est a sentis. Diffinitionis motus hic habeatur in tellectus, motus est actus, formaque aut substantialis aut accidentalis. nam haec in tus ratio omnem physicam transmutationem complectitur iue ea ad substantia fue
rit siue ad accidens. Entis in poteritia,ipsius scilicet mobilis, Drssertim incopleti.quod -- materia est Omni transmutationi sub i nata, eκissentis in potentia ad aliquid susei piendum, quod continue suscipit, aut deperdendum, quod continue deperdit. Meundum quod huiusmodi id est pro quanto aliquid est acquirendum aut deperdendum, quod continue acqui ritur aut deperditur.Ethsc diffinitio rationem motus aperte declarat,quod scilicet motus forma est incompleta, ius aliquid est,& aliquid no est,quod continue acquiritur aut deperditur. quia enim motus dicitur actus, debet eius aliquid esse. si enim nihil illius esset, non diceretur actus Scquia dicitur in potentia debet eius aliquid non esse,quos supersit acquirendum. Non est nomecomune impositum. nomen simpleκ,dc incomplexum,quod Virili motum ad qualitatem in sita ratione includat quead modii motui ad qualitatem positum est coluitne nomen alteratio, 5c mu tationi secundu Iocum latio.Idcirco nome commune augmentationi Sc diminutioni circuloquiamur per nomen generi ς&prs dicameli ad quod fit hoc pacto, motus ad qualitatem. Nam climsdificabile mouetur.cii materia adsessicium aptanda, pro domo instruenda disponitur Et plera que eorum qui hic adductitur, proprie motus non sunt habent tamen aliquantam cu motu simi litudinem, eo min sua ratione includunt aliquid esse acquisitum, & aliquid aequirendum. quare ad natura motus aperiendam sunt admodum conducentia. L icet bene secti dum diuersa. Siquiisdem motus est in actu attendendo partem eius priore, acquisitam 5c existentem,in potetia vero attendendo partem posteriorem acquirendam,& nondii existentem. Ita quod mouetur, secunduhanc partem dicitur esse in potentia secundu illam vero in actu. sed neutrum est in actu &pote tia secundum elide partem, ut acquisitam aut acquirendam. Aut no secundum idem. Ignis in terdum agit in aquam,dc non e diuerso. alio vero tempore aqua valentior agit in ignem, dc none diuerso.5c tunc res naturales adinvicem agunt S patiuntur,sed' non simul eodemque tempo re. Aqua autem calida insula aquae consimiliter frigida agit secundum caliditatem, &patitur se cundum frigiditatem, frigida autem e conuerso. &tum res naturales adinvicem simul agunt Scpatiuntur,at non secundum idem. Nee inconueniens est omne mouens physiciniis ut & notae admone ni de mouente physico copleto totaqr re naturali intelligendum. qus mouet secundum forma,N mouetur secundum materiam.Siquidem mouens physicum Incopletum. immobile est, utpote forma substantialis, ius nullius motus est susceptiva. dii. Nam si eadem ratione essent.Si res,cc res in potentia statua,essent eade ratione sicut sunt eadem re ipsa, tunc actus aeris quatenus elides completum, stet motus aeris,sicut actus: is quatenus est in potentia ad figuram status estinctus aeris.Nempe quaecunque eadem ratione dicuntur,si unum alicui conueuit,& alterum eis
62쪽
dein conuenire necesse est. At salsum est quod actus aeri; in quantum est aes, est motus aeris, quia iam aes actu habetur,neque ad ipsum est motus. igitur Sc lalsum est illa duo eme eade ratione. Non minus enim habent rationis discrimen quam aqua, Ec aqua calefactibilis,aut quam ignis,& ignis
mobili . Quorum enim potentiae nulla. Potentiae,res nominibus Poteriarum explicatae, V t po tens ambulare, potens sedere. Actus, res nominibus actuum designatae, ut ambulans, sedens. xit. At cui a res solum est potentia. Tunc res solum est potetia,cum nihil eius adhuc acquisicii mest,ut cum ne minima quidem ut ita dixerim) caliditatis particula in aqua acquisita est. N pla num est rem tunc non moueri, quia nori est in ea actus. Tunc vero res solum est in actu, cum tota forma acquisita est,ic nihil eius restat habendum, ut cum persecta consummataque caliditas par ra est in aqua, 5 perspicuum est nec tunc quidem rem moueri cum non sit amplius in potentia. At vero tunc partim est in actu, 5c partim in potentia, cum aliquid formae per motum acquireri
dx acquissitum est, δc aliquid restat producendum. Ut sit a b caliditas decem graduum producenda in aqua, cuius quinque gradus priores a e aco uisitae sint in aqua, 5c quinque posterio
res c h in eadem acquirendae, quae continue acqu ramur tunc aquam moueri, Scin ea motum es
se per diffinitionem liquet. Atqui motus ille no est caliditas a c, quia iam tota est per hypothe sim, neque caliditas e h. quia nihil adhuc ipsius est. sed caliditas tota a b, motus est, cuius una pars est, Sc altera non est. Neque in eo quod pars eius C l, non est,consequitur motum non esse. Nam existente toto,omnes eius partes existere debere, intellige dum est de toto quod sit ens sim pliciter,& omnino ens motus autem non est huiusmodi, sed partim ens de partim non ens, 5c in sua ratione includens aliquid paratum eius debere non esse. auod si concedatur motus ille ut ea te factio fieri non protinus efficitur motum non esse. Nam quod sit, tum cum fit non eri, Intelli gendum est de iis quae nata sunt completa consummataque subsistere, Ut de domo, statua, oliva, equo dc non de iis solum quae habent esse incompletum, qualis est motus, qui solum tum esse di
cicuri cum sit, Zc cum non sit, iam perdit motus nomen sc rationem, neque amplius dicitur mo tus. Neque ex eo quod motus conceditur partim esse ens, 5c partim non ens, contradictoria ei dem insunt. nam partim ens, 5c partim non ens, non sunt affirmat lo& negatio contra pugnans. sed partim ens,& non partim ens, quorum hoc de motu negatur,illud vero ast irmatur. Contra dicunt itidem, partim non ens, 5c non partim non ens, quorum prius motui attribuitur, poste rius vero ab eo remouetur. 4uinimmo si ens Sc non ens sumatur ut contradictoria, comperte tur semper eorum unum de motu vere affirmari, oc alterum negari. Nempe eris pro completo dc omnino ente sumitur, ens negatur de motu Sc non eris suum oppositum de eodem affirmatur. Et si ens solum pro ente incompleto, dc partim ente accipiatur, ens affirmatur de motu,& noens
suum oppositu de eodem negatur. Denique si ens generatim sumi intelligatur pro omni eo quod aliquo modo est ens, siue omnino siue partim Sc non ens suum oppositum pro eo quod nullo modo est ens, neque secundum totum,neque secundum partem, tunc ens affirmatur de motu, Scironens de eodem negatur. quare ex eo quod motus conceditur partim esse ens, dc partim non ens, non consequitur affirmationem dc negatior em dici de eodem. Et cum motus dicitur esse ens,in pitur ens aut secundo aut tertio modo nunc positis,Vtpote aut pro ente incompleto,aut genera liter pro quouis ente. Cum vero dicitur motus esse non ens, sumitur non ens primo modo vim
te pro eo quod est quidem, sed non est ens completum. Atqui manifestum est huiusmodiens, dc
non ens, non esse opposita. Nam non ens, solum opponitur enti eiusdem modi, ut non ens pri mo, enti primo,&non ens secundo,enti secundo,& ita in csteris. xi . Nam si sit alteritas. ua uis fortasse motus omnis concedi posset esse alteritas, inaequalitas,&nonens ad bonam intelli
gentiam non tamen remeat ac reuertitur. non enim oportet omnem alteritatem esse motu .Nem
pe inter substantia ς hominem dc lapidem est alteritas,dc unius rei ab alia diuersitas, inter quas ta men non est motus, neque ex eo quod sit alteritas magis sequitur tractum ere, quam si sit iden litas eius oppositum. Ita si sit inaequalitas,non magis sequitur esse motum quam si sit aequalitas elux oppositum. Nam inter lineam pedalem dc bipedalem est inaequalitas. 5c tamen idcirco inter eas non est motus. Similiter non oportet si quid est non ens, idcirco illud esse motum. Nam quod solum est in potentia, est non ens, dc tamen non mouetur. XV .Et eius immobilitas, quies est. Immobile hic dicitur, quod non mouetur quando εc ubi moueri natum est. quare immobquiescen hic idem sunt, dc immobilitas itidem dc quies pro eodem sumuntur. Est enim ex
potentia, actu forma secundum quam res naturalis agit, potentia materia, secundum quam pati tur. xvi. Vt cum res naturales actu. Cum inquit res naturalis per formam substantialem veprscipuum efficiens agit ξc mouet. In singulis transmutationibus est intelligen a forma siue sub stantialis siue accidentalis producens illum actum qui acquiritur in mobili, quemadmodum cum homogenerat hominem, intelligitur forma substantialis homirus sentinue effectiva illius actu, qui producitur. Et huiusmodi actus qui acquiritur, siue subsim tialis sit siue accidentalis, est rei tus 5c actus mobilis inquantum mobile.
Tertii capitis annosi iuncuts. C A. Athenae. CT. Thebae. C Linea, spatium interceptum inter Thebas ScAthenas.
63쪽
Ertium caput continet tres quςstiones, tres conclusiones. tres rationes ad
in pybrimam.tres instantias ad tertiam. Scearum solutiones.WPrima questio. In quo est motus subiective WPrima conclusio. Motus subiective est in immobili. Cprimo. Quia est a stus mobilis ut dicra est. CSecundo. In eo est actus iου qui motus est, cuius prius erat potentia est enim motus. actus entis in potentia. At vero ipsius mobilis prius erat potentia .est igitur motus subiective in mobili. CSeucunda questio. An motivi & mobilis idem sit actus a Secunda conclusio. Motiui& mobilis idem est actus. CNam illorum est idem actus, quoin unum actu proa ducit.& alterum eundem recipit. Motium autem, actum producit,3c mobile eunudem recipit. Est enim motivum, mobilis motivum:& mobile, a motivo mobile. itur motiui 3c mobilis idem est actus. Et licet aetiis ille re ipsa sit unus, est tame rautione Se consideratione duo: sicut idem est spatium ascensus 3c descensus, ratione tamen duo. Nam actus ille ut est a motivo. dicitur actio:vt vero in mobili. dicitur
passio. si Tertia questio. An actio δc passio diuersi sint actus. quom unus in ago rite sit.& alter in patiente. CTertia cocluso. Actio & passio no sunt diuersi actus. 2ECNam aut uterque in agenae,aut Uterque in patiente: aut actio in agente. 8c passio in patiente: aut contra actio in patiente,&passio in agente locaretur. Non uterque
in agente locabitur. Nam omne mouens moueretur, aut habens motum non moueretur: Se ipsum patiens S mobile nuq moueret .sne motu enim non moueretur.
que sunt impossibilia. Nec Uterq; in mobili quia omne mobile moueret: ut si quis disciplinaretur: quia haberet utruq; actum, actionem doctionem. 3c passionem diu sciplinationem . simul doceretur Sc doceret. quod statim ridicesu apparet. Et idem duobus motibus ad eunde terminum moueretur: quod fieri nequit. Neq; erit actio in agente, et passio m patiente: quia sicut ne patiens moueres, ita elomne agens moueret. haberet enim Vtris , actu in potetia secundum Q in potetia, Et minus Iocabitur actio in patiente,& passio in agente alioqui omne patiens ageret, dg omne ages pateretur cum trast:aut nominibus abuteremur. Aetio igitur 3c passio nosunt diuersi actus sed unus indictum est: ratione tame diuers. e Prima instati a. Actionis 3c passiois diuersa sunt opera & essectiis. est enim a mola esse dis actu: εἰ effectus passiota. pallam. sunt igit diuers actus.& nounus. LSolutio.Vt actio εἰ passio unus sunt actus numero.& ratione duo: ita actu Se passum, isti sunt mismero.ratione duo. Secuda instatia. Inconueniens est duorum specie disserentiu. agentis & patientis esse u 3Κ eundem actum. igitur actio 3c passio minime sunt unus idemq; acti . Solutio. No est in uenies.duorum specie disseretiu, ius ut ab hoc. & alterius ut in hoc, esse unu 3c eude actu . Est erum amis ille agentis A vi ab hoc,& est patientisvi in hoc. Non tamen eius ratio Vtriq; est una, sicut tunia
Meudo.quia si doctio esset disciplia. 8c actio esset passio, docere esset discere,&agere esset pati. qus statim absurda videtur. N 6 ersit igitur ide actio, actus δέ pas. . CSolutio. Licet doctio 3c disciplina dc actio Se passio ide sint, no tame idcirco omne disces docet,&or e paties agit.Na no dicit quis docere,quia doctione haαbeat,sed quia ab hoc est doctio. Ita neq; quid agere dicitur, quia in hoc sit actio: sed quia ab hoc est actio. No tamet xoprie actionem eadem passioni dicimus. sed postius Q actio et passio Unus sint actus: equide quia est huius in hoc, et huius ab hoc. rarice diuersus est. Neq; oportet, si doctio dii lina sit, et actio si passio, ide esse docere et discere, agere et pati sicut neq; si ide spatisi eadeq; distantia sit de Thebis
ad Athenas, et de Athenis ad Thebas:idem esse distate de Athenis ad Thebas.
64쪽
ε distare de Thebis ad Athenas. Ille enim qui distat de Thebis ad Athenas, non
distat de Athenis ad Thebas. Et ita sufficienter dictum Videtur quid sit motus: ex cuius generali dissinitione facile est suarum specierum diffinitiones trahere.ut φροneratio sit actus generabilis in generabile est.& ita de corruptione, augmetatione, diminutione alteratione secundum locum mutatione, domi ficatione, medicatiosne,&singulis aliis.
Ertii cap. scholia. Συ iis In eo est actus qui motus est. In eos inquit subiecto est Qui qui motus est cuius subiecti ipse actus prius erat potentia. Hoc est in eo subiecto est motus cum ictu est, in quo prius sui ein potetia,& in quo ante terat tiariis erat esse, Ut in eo est calefactio, in quo ante qua esset, nata erat esse. At ipsius mobilis ipse motus prius erat potentia. Nam antequam aliquid ipsius motus est non est motus
in mobili sed potest esse in eo. est igitur motus in mobili. Et eum nihil sit in seipso tanqua Insubiecto, constat ex hoc loco omne motu &sub Nitissimo stantialem N accidentalem re ipsa distingui a mobili tum c5pleto,tum isi .sse ii neompleto. quod scicili induet ione per singula perspicuum efficitur. summo Generatio enim&corruptiore ipsa nihil aliud sunt quam forma subsiati alas quae acquiritur aut deperditur. At illa omnium confessione neq; materia est ne et totum compositum. Atigmentatio&diminutio sub quibus rarefactio&condensatio comprehenduntur) cincipis magnitudo quae acquiritur in re natu tali aut deperditur. At illa moles 5c dimensio ex primo physicae auditionis libro re ipsa a materia & toto corpore naturali cognita est discrepare. Alteratio re ipsa qualitas est, quae acquiritur in re naturali aut deperditur. ut caliditas frigiditas. Atqui huiusmodi quali tas, omnium assensu N a materia 5c a tota substantia alia est. Demum motus Iecundum locum,as sectio est accidentaria ξc successiua cuius pars prior non manet cum posteriore. Cum enim sit la tio super secundam partem spatii, ampliuς non est ea quae facta est super primam sed evanuit 3c quaevis lationis pars tum solum est cum sit. iniitio vero θc tota latio tunc solum est cum sit. nam cum tota est completa, ipsius amplius nihil est. υt necreompletaeat persectae sonationis ad qua latio reuumsum habet &analogiam)quicquam superest. At huiusmodi successitia affectio re ipsa S a mobili incompleto quod est materia 5c , mobili completo, ut toto corpore titia est. Nempe utrius et mobilis partes simul manentdation is autem partes non manent. Et id postremum ira tum inquam secundum locum re ipsa distinguia suom obiu non tam rationibus, ut verum esse Ho -e
Ostendatur sulciendum est quam sine aliqua ratione recipiendia. Nam apud Aristotelem physic: Ἀ- .' suppositio est, u qui negaue si S admittere abnuerita re in tota philosophia ab Aristotelis senis ri' tentia aberret 5e exorbitet ne se est Consequens itide hest 5 ipsum concedere debere sontino , U 'distingui ab aere in quo recipitur. Nam consimilis es utrius ii natura & par idem de viro u ' 'dicium. Verum id in priore dialogo physico amplius cognoscas. xxij. Nam omne mouens moueretur Siquidem omne agens per hypothesim haberet intra se actionem & pas ionem. quae
sunt motus . Omne igitur agens moueretur. 5c omne agens ei moues.Omne igitur mouens imouexetu r aut agens habens ex suppositione actionem Sc passionem quare & motum) n5 moueretur. quod perinde est,atque habens albedinem non esse album. Prsterea patiens neque actionem intra se haberet, neque passionem, quare neque motum .igitur patiens quod ξc mobile man quam mo ueretur, aut aliquid sine motu moveretur. quod non minus est conueniens, qua quicquam sine albedine esse albii. Et hoc pacto caetera huius rationi a m bra deducenda sunt. Quia omne mobi te moueret. Cum omne patiens haberet intra se actionem per hypothesim, omne paries ageret 8c omne mobile moueret .habent enim ita dicent potiere patiens denominatione intrinseca deno
minari agere ab actioe sicut denominatu r paties a passione & si quid habet actione. ab illa ipsum debere dici agere, sicut habens passione dicitur ab ea pati. Aristoteles aute pones illos duos actus esse unu Sc eundem numero,& esse in patiente, in id in conueniens non incidit. Nam no ponit abacti ne paties intrinsece denominari,υt η qui pontit eos e Gactus re ipsa diuersos sed ablea ages denominatione extrinseca dici. Dicitur em agens,quia ab eo est actio ut ostendit luera. Ita actu ξc passum vnti sunt numero. Vnum de idem numero est effectus actionis qui di tur actu. 5e pansionis qui passum,ut eade caliditas qus producitur ab igne & suscipitur in aqua.& idem numero iume quod producitura sole & recipitur in aere. Est tame ratione diuersum Na id quod permo tum acquisitu est,si coparetur ad agens a quo est dicitur actu, si vero coseratur ad subiectu in quo est dicitur passum. Praeterea non recte colligit haec obiectio. Nam inconueniens non est unius Eceiusdem causae diuersos esse effectus υt ab igne calefactionem rarefactionem. Omitto quod actum non proprie effectus est actionis, sed agentis Spassum non passionis effectus est, sed mistic tis . Utrumque autem actum inquam & passum actionis &passionis potius denominatiuum est. Est enim actus ille agentis. Etseade numero sit friges actio qus producitur a forma substan tiali aquaera susc*itur in eius materia eius tamen ratio longe est diuersa Nam effectus ille frigefactio in QVst agentis Zclaritis subsutialis ut ab hoc & tanqua a causa efficiente, ad quamcopa ratus dicitur actio,& idem effectus est patientis,& materiae susc*ientis ut in hoc,& tanquam in
65쪽
causa materiali atq ubiecto.Id quod collatuς dicitur passio. Neque usquequa & omnino Veiarum est diuersorum specie differentium non posse esse unum N eundem effectum numero. Nam solist S ignis specie discrepantium nihil prohibet eandem numero esse calefactionem, di a sorma lubstantiali terrae N eius grauitate fieri eundem numero motum, rametsi inter illas causan quippiain semper diuersitatis comperiatur. Doctio est disciplina. Disciplina hic no habitus, sed actuanomen est tantunde valens atet disciplinatio. Et sane idem numero est doctio & hoe modo disci plina. Nempe cognitio alicuiuς prius ignoti Vt traditur a docente dicitur doctio &υt recipitura discente. disciplina.este iii doctiorctio,&disciplina passio. Neque eκhoe sequitur omne discens docere. Nam doctio nodenoniniat id in quo re ipsa est,scilicet discentem,denominatione intrin seca non enim si in aliquo est doctio protinii s consequitur ipsum docere sed denominat id a quo est scilicet docentem denominatione extrinseca. dicitur enim quis doces,quia ab ipso sit doctio. Quare admittendum est idipsum quod est cloctio esse in discente & omnem actionem in patien te cum idem re ipsa sit actio quod passio quae in patiente est ut subiecto. rei cienda tamen & re sutanda est haec propositio.doctio est in discente & actio in patiente non quia salsa, sed ii, impro pria sit.& minus accommoda. Nam actio ratione non habet qua subiectum respicit, sed efficie x. Proinde recte & apte concesserim actionem esse ab agente.& passione in patiente. Deinceps ex eo wdoctio sit disciplinatio no recte quis intulerit docere esse discere. Nam cum principale principali inest &denominatiuum denominatiuo inesse debere per locum a coniugatis, in substantiali bus solum praedicationibus locum habet Maax autem praedicationes accidelitariae sunt.& idcir cohanc rationem apte refellit Aristoteles.
Quarti capitis annotat. Numerus quadratus est, quid descriptus, quatuor latera habet equalia. Et idem est qui ex ductu alicuius numeri in seipsum resultat.WArithmeticus gnomo. est numerus qui numero quadrato circumpositus.quadratum relinquit. Quadrati magni, iue totales.
Canota paruorum quadratorum. Concta circumpositorii gnomonia. r. q. q. Ibparui quadrati. 7. q. circumpositi gnomones qui paruis quadratis additumagnos constituunt quadratos. CSensibile,res naturalis. et Magnitudo sensibilis,rei naturalis magnitudo. Varium caput continet unam conclusionem, duas rationes ad ea quino: infinitum ponentiu antiquorum opiniones . sex quas ipsi assignabant infiniti proprietates.sex rationes infinitti m elle proabantes,& quinque modos infiniti. Cocluso. De infinito Phyα sica determinatio est. CPrimo, uia de magnitudine motu εο tempore Phystra determinatio est.quae aut finita aut infinita neu cesse est esse. non tamen omne quod est finitum aut infinitum est: Vis uinctuin,&qualitate , quae neque finita neque infinita sunt. igitur de infinito Phy sica deter, minatio est. CSecundo. Quia qui de naturalibus scientiam tradere curauerunt, Pythagoras Pla: Anaximander Democritus, Azgoras,&plurimi alis. Dia nes de infinito mentionem fecerunt. fgnum est igitur de infinito Physcam determinationem esse. CQ uinq; antiquorum opimor es. CPrima est pythagorae inti; nitum principiti per se ponentis ut subicctu. scilicet sol si pat e numerii. Primo quod in aequalia semper sectione recipit.no aut impar. sed cum primu fit impar. Clauditur &terminas.ut huiusna odi feci ione recipere no possit. Secudo. Quia x par numerus numero in quadrato additus,aliquando mi tat numeri specie: quadra
66쪽
tis vero suis cosequeter adiuncti impares nunet mutat specie: sed semper quadra
tos relinquut. Hac de causa imp. res.eoru gnomonas Vocat: quod solum in rebus
sensibilibus intra celu&terra ponebat. CSecuda est Platonis infinitu principiuper se in subiectu ponentis.& numeru pare & impare.magnum Sc paruu.8c sensibilium 8c intelligibiliu: set nihil extra celii ponebat,neq; corpus. neq; idea. Ideas enim nusqua ponebat. Et disserta Pythagora. Primo Q ponit i finitu etia imparenumeru. Secti do lin rebus intelligibilibus. Tertio,i nihil sit extra cstu. quoruto opposita dicebat Pythagoras. Tertio est Anaximadri ,&aliquoru alioru infinitu ut accides ponentiu . aliqui eui posuerunt in igne ut in subiecto, aliqui in aere. et7 . Anaximader vero in corpore densiori igne.subtiliori vero aere posuit. 4 Quarta est Democriti infinitas atomos ponetis: ex quibus adinvicε iunc tis infinitu magnia tudine conflatur:ex quo omnia fierent. neq; posuit quodlibet fieri ex quolibet . N ars primas atomos,& prima rem principia ex se inuice fieri no posse dixit. LQuinta est Anaxagors infinitas similares atomos ponetis, 3 omnia esse in omnib'.& omnia fieri ex omnibus diuino intellectu omma ab omnibus segregate. Qui vero principia rer u naturaliu dc nuero & magnitudine finita posuerui, nullu locu infinito in rebus sensibilibus reliquerunt. No enim in principiis reliquerul. naea ε numero 3c magnitudine finita faciut. Neq; in iis q ex principiis sunt. na quicquid H ex iis que nuero S magnitudine finita sunt cosistit: finituee necesse est. Sex infiniti quas antiqui ipsi attribuebat lyprietates. Quod esset principiu, ingenitu, incorruptibile,oia cotinens omnia gubernas. et diuinu ipsum ut dicebat Anaxi, mader et num e immortale. Que rationabiliter statuto infinito dicere Uidetur. N a quicquid est,aut principiu,aut ex principio est. 1finiti aut no est principiu: cuipsum ponendu esset infinitu. et cu no haberet a quo generari posset. neq; corrupi na alioqui haberet principiu ipsum esset incorruptibile, atq; ingenitu. extra qdcu nihil esse posset,cotineret oia.quod cu esset principi u ingenitu, incorruptibi
Ie,omma cotines, iure Videres gubernare debere genita corruptibilia,et ex eo principiata. esset igitur diuinu quidda et vinume ut dicebat Anaximader habendu . 3Q Sex ratiora et infinitu sit. CPrima. Tepus est:ior et ilinitu.Na tepus immesum est, et qd percurri nequit. 4 Secunda. Magnitudo est: igitur et infinitu. Namagnitudo itinita parti tione ut ponit Arithmetic' recipit. Tertia, Perpetus sunt lationes: et hoc esse nequit nisi infinita sit quaedam materia ex qua quasi
belgeneratio partem sua accipiat alioqui tandem casure essent rerum generatio*nes.est igitur infinitu. Quarta. Omne corpus finitu semper ad aliud co us terminatum est.necesse est igitur esse infinitum. Na corpora claudedo,no erit pertingere ad fine et terminii. Quinta. Intellectus numeru intelligit infinitum, et magnitudinem infinita. Intelligit enim extra cylum esse spatiu infinitu. quod infiniatu corpus et infinitos mudos recipere potest. quod si potest, i a recepit. N a cum sit supra tempus csset eternum. in sternis autem simul sunt esse. et posse esse. Et curetia potius illic si hic esset vacuusest igitur infestu.Nam intellectus intelligendono deficit. Sexta .Eos qui no ponut infinitu multa incomoda sequutur. N a discipline mathematice tolluntur, infinita numerorum progressio. et infinita madgnitudinum et temporum diminutio. Ponendum est igitur infinitum His argumetis statuere volunt infinitum. Et quis concedentes infinitum .grauissim g sequanditur questiones an videlicetvspiam sit infinitu an substantia sit, an accides: Phy,
sica tamen quςstio est, an sit magnitudo sensibilis infinita. ad quod rite cognosce: dum ponendi sunt modi infiniti. Ouinque modi infiniti. Infinitum primo est quod non potest pertransiti: quemadmodumvox dicitur inuisibilis.quia non sit
nata Uideri. Secundo. Infinitum est quantum.transitum habens sed inconsum:
mabilem. 2Tertio. Transitum habens tondit totum pertransitum. Quarto
67쪽
Transitum habens sed tra situ dissicile. Causiata. Est citi semper additio, sub
tractiove,aut Utrunque fieri potest.
Vacti capitis scholia. xxiii. Non tamen omne quod est, sinitum aut infinitum est.&'lcundo vel quinto quod hi duo modi philosophis naturali sint accommodi, reliqui aut tem perparum aut n ihil. Neutro autem horum modorum puetum aut finitum aut in
illinitum est,cum ipsum non sit quantum tametsi sit infinitum primo, de quo hic non Tvagitur sermo. Qualitates aute etsi per accidens sint finitae secundo, dc insinitae quinto modo sicut ei per accidens quaintae ratione scilicet extensionis subsectorum quibus insunt non tamen simplIciter sinsis secundo aut infinitae esse sunt admittendae.Nam hoc finitum aut infinitii
dicimus quod per se est quantum, aut Vr subiectum, aut ut ipsa quantitas. xxiij. Par numerus numero v t quadrato additus.Parem numerii alteri pari Vt quadrato additum, non semper qua dratum constituere,etsi id aliquando contingat,Vt.xij. H.lin. 'uadratum constituunt.xvi.qua dorum,sed interdum alteram numeri speciem efficere, perinductionem facile est sumere.Siqui dem hi narius additus quaternario quadrato,constituit senarium altera parte longiorem .Et sena rius additus quaternario, constituit denarium, qui numerus est triangularis. Quadratis autem suis consequenter, id est eiusdem ordinis adiuncti impares numeri, non mutant numeri speciem, sed semper quadiatos proxime sequentes constituunt, ut si unitati primo quadrato addatur ter narius primus impar,sit quaternarius secundus quadratus.Cui quidem se do quadrato si sub inde addatur quinarius secundus impar, conflatur novenarius tertius tetragonus.Illi si rursum adiicias septenarium tertium imparem,sient.κ vi. quartus tetragonus.Et ita deinceps.Et quam rem id ipsum fiat facile dilucet ex vigesimosexto theoremate septimi elementorum Arithmeti eorum Iordant,quod est,Si ab unitate impares coaceruentur, qui proueniet,erit quadratu .Ne pe per hanc propositionem unusquisque quadratus squatur imparibus ab unitate ipsa quidem connumerataκoaceruatis.Et si illis sequens adiungatur impar, per eandem propositionem pro ueniet &constituetur quadratus,ergo Sc quadrato ex imparibus coaceruato additus seques imistar eundem constituit quadratum.Si enim squalibus idem commune addatur,tota erunt aequa
a. Et hanc ob causam Pyth goras numeros impares vocat gnomones quadratorum, qusa qua dratis minoribus circumpositi, quadratos totales,ut declarant notae,constituunt, more gnomo
nix geometrici qui em duobu nupplementis 5c uno parallelogrammorum circa diametrum con stantium constitutus, quadrato per diametrum in duo aequa diuiso circumpositus, totalem qua dratum constituit,ut in Categoriis affert Aristoteles. xxix.cum ipsum ponendum esset inlini tum ipsum principium infiniti si quis poneret infinitum esse ex principio ponendum esset insi nitum,cum finitum nequaquam eme possit infiniti principium, dc inlinstum aut efficere,aut con stituere. At inconueniens est concedere inliniti principium esse infinitum, quia tune plura essent infinitaactu & secundo.quod esse nequit. Relinquitur igitur infinitum esse principium. Et mnon haberet a quo generari possit aut corrumpi nam si id assignaretur,haberet pricipium, quod modo ostensum est esse non posse ipsum esset ingenitum N incorruptibile .Et ita riters proprietates deducantur. xxx.Tempus est igitur,ta inlinitum.Hae rationes invitimo cap. huius exactius diluentur.Hic autem in transcursu,Vt quid verum, aut secus se habens assumant aut colligant cognoscatur dissoluentur. Prima quidem 5c secunda,admittendo tempus 5c magnitudinem eri,&proinde inlinitum quinto.nam haec talia sunt,non autem Inlinitum secundo. Tertia soluitur,co cessio primo assumpto negando secundum, quia non unaquaeque generatio nouam accipit male ris partem,& qus ab alia prius accepta non fuerit, sed eandem numero quam prior generatio ce pii. quare non est ponenda materiae inlinitudo.In quarta resut adum est quod primum assumitur. nam supremum coelum non ad aliud corpus, sed propria superficie conexa terminatur. In quinta concedendum quidem est,intellectum dc numerum inlinitum 5c magnitudinem inlinitamul im mensum extra coelum spatium concipere atque animo complecti, sed salse prorsus,dc non vere ex quo inlirmum est 5c inualidum quicquid deinde insertur. Nam neque extra coelum est spatiis in sinitorum corporum capaX,neque vacuum,cum ibi non sit natum esse corpus, ut primus de coe is liber ostendet. Demum sexta ratio diluitur,admittendo illa incommoda eos sequi qui non po nunt inlinitum quinto.nulla tamen accidunt inconuenientia eis qui non ponunt inlinitum seca do immodestruuntur Mathematica principia ponendo magnitudinem actu infinitam aut numerum actu inlinitum. Et cur etiam potius illic.Non est maior Sc valentior ratio quare illic.scilicet extra coelum.esset Vacuum,quam hic in mundo sensibili. Atqui in mundo sensibili non est ponendum vacuum, igitur neque extra corium. quare sunt illic infinita corpora spatium illud opplenistia. Id enim colligere volunt hanc rationem agitantes. Caeterum huius rationis omnes particulae admittendae suntpriter ultimam, quia neque extra caelum tale est quale ponunt spatium, neque corpora qus in eo recipiantur. xxxi. Od non potest pertransiri quod non potest secundum quantitatem absolvi,quia quantitatem non habet ut unitas, d punctum, Aut vimque fieri po
test. Vtriique Addicio scilicet,&subtractio, ut supposita mundi perpetua duratione se indu Ari stotelis sententiam tempus.Potest enim ei fieri semper additio similium partium, Ut dierum lio rarum.&subtractio diuisioque in partes semper diuisioni obnoxias, more aliorum cotinuorum.
Quinti capitis annotatiuncuts. octu infinitu,infimin secundo. Corpora sensibilia simplicia, elemcta,ignis,
68쪽
aer aqua terra. Coposita aialia vegetabilia .mineralia .mixta imperfecta. Climistus motus localis. Fulci at,sustineat. Nitatur, sustineatur. Ide in similis. 'Vintum caput continet duas conclusiones. tres rationes ad pi imam,&s
ad secundam. et Prima conclusio.Non est ponendia actu infinitu a sensibilibus separatum. et Primo.Quia aut esset substantia. & tuc impartibi -- le erit. Omne enim partibile.aut magnitudo,aut multitudo est. Si autem est impatii bile, n6 erit infinitum,nisi queadmodu punctus dicitur infinitus Sc vox inuisibilis. de quo infiniti modo no agitur hic: neq; de eo ipsi intendunt. Agimus &idem ipsi intendiit de infinito transitu sed inconsummabile habente. Aut accides esset 3c tunc non esset principium,sed potius id cui inesset. 4 Secundo.Infinitu passio est magnitudinis.& numeri magnitudinis. separata vero a sensibiliαbus, neq; magnitudinem,neq; numeru qui ex magnitudinis sectione consurgat habent. igitur ex eis conuenit infinitu. quibus enim subiectu non conuenit, neq;
eius passio conueniet unquam. et Tertio. Quia si tale infinitu substantia esset, cuesset principiu, ipsum esset simplex. aut ergo partibile esset, & tunisquelibet pars eius esset infinita, sicut quelibet aeris est aer.hoc autem impossibile . Nam idem plura infinita esse impossibile est. Aut erit impartibile, & tunc relinquitur solum infinitu ut punctus. Ponendu igitur esset accides quod ut dictu est esse nequit. Nam non esset Ut ipsi Volunt principi u. Patet igitur Pythagoricos male ipsum ponere substantiam partibilem. Hsc tamen questio: an sit huiusmodi infinitu se paratum aut in Mathematicii aut in intelligibilibus, & omnino magnitudinu &dimensionu expertibus Physica non est:sed ea qua queritur, an si corpta sensibi, , te actu infinitum. Secunda conclusio.Non est corpus sensibile, neq; numerus
actu infinitus. 4 Prima ratio, quia omne corpus superficie clausum est. nullua tem insitum claudi potest. igitur nullum corpus sensibile infinitu est. imino neq; intelligibile ut mathematicum. Sed quod neque n*in erus infinitus sit patet quia omnis numerus, numerabilis est. quod autem numerabile est, percurri & tiaratri potest.Nullus igitur numerus infinitus est. nam infinitum neque percurri neque transiri potest.& hs rationes communes sunt: qus autem sequut .physics. e Secunda ratio. Si esset aliquod corpus iasibile actu italium,aut simplex esset, aut compositum.Non compositu quia cum sit ex multitudine finitis. si illa sint et magnitudine finita totum erit finitu.quod em ex multitudine et magnitudine finiatis constat, ut finitum si necesse est. Aut ergo eorum alterum ex quibus est, infinitum esset,et alia finita. hoc aute esse nequit quia ea .pportionata esse Oporter. Huc autem cum eorum quodlibet vim habeat itiniti vis esset infinita, et finito ru sinita.quod ideo statim destrueret finita ut si ignis sit finitus aer vero infinitus: quatu. cunq; etiam squalis ignis equalem aerem potetia superaret, et vim suam duplaret' nihilo secius aer infinitus ignem finitu extingueret. non igitur erit sensibile copositum infinitum ex altero infinito et cstetis finitis costam. Neq; erit ex omni infinitis. Nam Vnu infinitum omnia occuparet. Nullus igitur aliis relinque' ruriocus aut omnia simul eundeoccuparent. hsc autem impossibilia, Neque corpus
sensibile insitum, simplex erit. Nam sensibilia simplicia corpora adinvicem conetraria sunt. Est enim ignis calidus et siccus aer humidus et, dus, aqua frigida et humida. terra sicca et frigida. Si igitur unu esset infinusi alia statim cola meret et corruperet. CNeque est ut Anaxim ader credulit corpus simplex media in sinitu ex quo omnia fiant. 4 Primo quia eaedesus de alijs sensibilibus. proli1
bent rationes. nam si vim agendi habeat alia contumet omnia. et nullus caeteris quem occupare possint reliquetur locus. Secundo. Quia Unumquodq; resolui videmus in ea ex quibus componitur: ut ignea in igne,aerea in aerem, aquea in
aquam, et terrea in terra. Nihil autem in illud corpus resolui compertu est, sed
69쪽
omnia in ignem aerem aquam aut terra resolui videtur. Non igitur tale ponenda est.ex quo omnia fieret. ΞΤertio. Quia si dicant tale corpus simplex vim nulla habere qua ostera absumat igitur neqi ex eo fient omnia, et in ipsum corrspentur. Rut enim sensibilia ex cottariis, & in sua corrumputur cotraria. Quapropteresi finita sint elemeta & cocordi .pportione ligata, no sane Heraclitus audientes territurus comminabatur aliquado futurii Ut omnia ignis fierent: ut omnia ad sua recurrat originem .Faciebat enim Heraclitus ignem omnium principiu:vt Ana xim ad igni aeriq; corpus medium. CTertia ratio. Quia omne corpus sensibile
alicubi esse natum est:&cuilibet assignadus est yprius locus,& totius rei sensibilis& eius partis idem est naturalis locus: in totius ignis.& scintilis ignis, & totius ter, re. et glebs tens. Si vero illud infinitum ponatur similium paratu,quomodo erit
in loco naturali cum omne occupet locu .& eius a partiu in Uno loco sit, & steara in alteros' Mouebitur igitur semper. Na res naturalis omnis extra locum,non
Ghibita ad sinen locum mouetur. At cum infinitii sit, & extra se locum non ha. beat, no mounitur. stabit igitur,& semper.bscaute impossibilia. Si aute sit dissimilium partiu,iam no est unum sensibile corpus, sed plurari se lagella. Aut ergo
erit ex finitis partibus& numero et magnitudine. hoc aute no.N a ex talibus noni si finitu oriri potest.aut Una infinita est,et caeters finiis. N hoc quide. esset eminfinitu similiu partium quod pauloante esse no posse mostratum est. qd cu esset simplex aliis sensibilibus simplicibus cotrariaretur corporibus et ea statim coram peret. Et tanto minus plures aut omnes infiniis esse possunt. Aut erunt omnes magnitudine sinite multitudinevero infinite. Sic autem infiniti erunt loci. quodlibet enim corpus simplex diuersum locum habet. essent autem illa infinita infinitum costituentia.simplicia:cu oporteat infinitum, si sit,ipsum es e principiu. Hocauutem tinpossibile est.Qd si finiti sunt loci et locata finita erui. Oportet em corpus et locu simul esse,ut neq; corpus maius sit loco, alioqui esset corpus sine loco. neq; loca corporitatori metirinus.Vuiuualiquid relinquet. Neq; recte sentit Anaxagoras illud infinitu immobile esse qd seipsum sulciat et seipso nitatur, quia no habeat a quo contineri possit. CPrimo. Nam quod immobile esset tale sensibile corὰ
pus hoc no natura sua esset, sed vi quada, et quia infinitu esset: vi terra mobilis est et si esset infinita. no idcirco natura immobilis esset. na natura mobilis est. liceret
tamen dicere ei scipsam fulcire et seipsa niti. Reddenda igitur set ab Anaxagora causacur huiusmodi sensibile corpus esset immobile. CSecundo. Quia qufrendu est ab Anaxagora an infiniti partes finiis fulciat se et immobiles sente Noempoterut ea ratione.qua dicebat, se fulcire, et immobiles esse,quia non habeat a quo contineri possint.sunt enim liniis Quod si mobiles sint,et totu mobile erit. Sentimilium enim simpliciu corporum ut partes mobiles sunt et totum. et partis et totius ide est locus: Vt si ignis scintilla mobilis est,et totus ignis et unius scintilis ignis et totius ignis ide est locus. Et si gleba terre mobilis est, et tota terra mobilis est: et idem unius glebae terrae & totius terrς locus est. CQuana ratio . Omne corpus sensibile leue est,aut grave. 3 omne leue fertur sursum,&omne graue deorsum. At si esset infinitum , neque esset leue neque grave. non erum esset totum leueta graue.nam opposita t. Neque totum leuema totum sursum ferretur. neque totum graue,na totum serretur deorsum. Neque medium leue, & medium graue.
quo pacto enim infinitum dimidiabitur, quod principio,medio S sine careat No igitur si esset infinitum, corpus esset sensibile. Quinta ratio. Omne corpus sensibile in loco est. Atqui infinitum corpus est sensibile, infinitu igitur in
At omnis loc',sursum deorsum ante post,dextrorsum aut sinistro una est. Sutem lis.sursum deorsum , ante,possidextrum .& si iustiti. disserentis positionu, no
solum a nobis,sed a natura determinus. Erat igitur eaede disserentis positionum
70쪽
in infinito. hoc aute esse nequit: quia in solis finitis natura sursum deorsum, ante, post, dextru δγsinistrum licet intueri .no erit igitur tale infinitum. corpus sensibidib. CSexta. Omne corpus sensibileest in loco. quicquid autem est in loco, termiunatu est.est enim locus terminus.igitur quicquid est in loco finitum est.N a instatum termino contineri nequit. non est igitur infinitum sensibile corpus. no enim erit in aliquo loco aut sursum aut deorsum aut aliquo alio. Si autem n6 est in aliuquo loco. in nullo loco est,sicut si i nfinitum no est aliqua quantitas,ut Ucubitum, uicubitum aut aliqua aliarum , ipsum nulla est quantitas.
Inti capi . scholia.. xxxj. Omne enim partihile aut magnitudo. Omne partibile pri V mo,& gratia sui, secudum partes extentionis aut discretionis aut magnitudo est,aut multitudo.Nam cpsubstantia in partes extensionis dissecetur,idati non habet, sed a magnitudine cui coniungitur.Substantia itidem per se & primo diuidua est in partes substantificas essentialisque constitutioni s materiam, di formam. At illa neque in partesextensionis neque discretio nis partitio est. Ipsum esset simplex. Cii insinitum esset principium, ex prima proprietare qua antiqui ei attribuebant,consequens esset ipsum esse simplex, dc non constitutum ex partibus di
uersarum rationum aut ntemperamentorum. Si enim est et compositu iri, ipsum non esset principii, in .sed ex principio constans. Quod si concedatur esse sim α 5c partibile, oportet unam quanque eius partem esse infinitam. Nam corpora simplicia partes habent eiusdem cum toto de nominationis, Ut quaelibe pars aeris est aer,& Uxlibet pars aquae est aqua. quare idem infinitia esset plura actu insinita scilicet sua partes. quod est impossibile. Quod, ut dictum est, essene quit.Substantia potius habet principias rationem ad accidens, quam accidens ad substantiam, cusubstantia sit accidetis substerni tum quoddam,ut principiti eius quod in eoest .Si igitur id in sinitum actu quod posuerunt aliqui antiquorum a rebus naturalibus semotum, de extra eas edit stens esset accidens,ipsum non esi et principium sed potius subiectum cui adestet huiusmodi accidens esset principium. Atqui infinitum non esse principium repugnat proprietatibus ipsi infinito prius assignatis. Aut in mathematicis aut intelligibilibus. In mathematicis, in iis quaere ipsa materiae coniuncta sunt,& sola ratione ab ea separata qualis sunt magnitudinesve a geometra cosiderantur aut in intelligibilibus substanti is supramundanis quae solo intellectu adeundae sunt tam re Ipsa quam ratione a materia & motu ieiunctis, Sc nullo modo dimensionem habentibus. xxxiii. Immo neque intelligibila est Ut mathematicu,subintelligendum infinitum , ut hic ha bextur sensus.Non modo nullum corpus sensibile est infinitumaed neque itelligibile corpus ut
mathematicum,&sola ratione a materiaseiunctum est infinitum. Omnis numerus numerabi li est. Numerabilis, nam discretionis multitudinisque partem post aliam sumendo, pertransibili; atque consummabilis,ut si in centenariis binarium quinquagies sumpseris, eum totum insol ueri .Et ira de alio quantumcunque magno numero. Et hae rationes communes sunt. Haeduira tione ad probationem secundx conclusionis adductaedicuntur communes,quia non modo physicae sed & geometriae N A rithmetics principia assumunt. Quinque autem sequentes ad eandem conclusionem astruendam rationes propriaesunt quod ex solis procedunt naturalis phIlosophiae principiis. Non compositum.Non ex diuersis elementorum quesitatibus contemperatum, quia eum huiusmodi infinitum ex hypothesio compositum esset ex imittitudine s nitis scilicet quatuor elementis supponit enis physicuς omnem mixtorum contemperationem ex amor Clcmen iis seris illa multitudine finita ex quibus contatur infinitum etiam sint sinita magnitudine, o tum compositum erit sinitum. Ex sinitiis enim eompositum. finitum esse necesse est. Id autem est contra hypothesim.Quod si unum eorum ex quibus infinitum secundum contemperamentum coalescit insinitum Ponatur,ta alia tria sinita tunc non poterit inlinitum consistere. Nam ut eorpora naturalia composita subsistant oportet ea ex quibus componiimur sse contemperata,& ad mediocritatem temperiemque reducta,ut v nii non insigniter excedat alterum, ne ' corrumpat. At cum infiniti υ is esset inlinita 8c finiti sinita nam In simplicibus virtutes,qualitates S c terae accidentaris affectiones,Vt grauitas,leuitas,caliditas frigiditas, quae ad magnitudinis diffundii tur extensionem ipsius molis sequuntur conditione, ut sicut in sinitis sunt finita, ita in infinitis isse deberent inlinita non essent ea quae infinitd componerent adinvice premortio ta. na quod inlinitae esset virtutis sicut 5c molicilia quae finita essent 8c virtute 5c mole statim comimperet. quia sunt adinvicem contraria non posset igitur subsistere infinitum. Non sane Heraclitus. Caomnia resoluanrurin eam quibus componi ut,& secundum Heraclitum omnia coponantur ex igne tan*primo principio secundum eunde necesse est omnia tandem in ignem resolutum iri,&omnia ignem fieri. quod in sua metamorphosi ex Heraclito annotast e videtur Ouidius. Ipse quot in satis reminiscitur affore tempus
Quo mare,quo tellus correptaque regia coeli Ardeat dc mundi moles operosa laboret. Idem est naturalis Iocu .Non quidem numero eiusdemve capacitatis.nam cti totum sua parte secundum dimensionem sumpta sit maius, εc locus totius maior est eo partis . Oportet enime ii