Aldi Manutii Pii Romani Grammaticarum institutionum libri 4

51쪽

DE NOMIN. OGENE R. a

ua primae, & secundae declinationis, ut bonus,bona, bonum, quae in masculino, & neutro, sunt secundae declinationis , in seminino uero primae. De tertia declinatione. inic Cato,huius Catonis,cuius declinationis 3 Tertiae . Quare 3 Quia eius genitivus singularis in his coereptam desinit. S. Hic Cato, huius Catonis, huic Catoni,hunc Camtonem, o Cato, ab hoc Catone. P. hi Catone, horum Caronum, his Catonibus, hos Catones,o Catones,ab his Catonibus .vel ,hic,& o Cato, huius Catonis,huic Catoni, hunc Catonem,ab hoc Catone. P. hi, hos,& o Catones,liorum Catonum, his, & ab his Catonibus. , S. Hic & o pater, huius, patris, huic patri, hunc patrem, ab hoc patre. Plurali rer hi, hos, & o patres, horum patrum, his, & ab his patribus. S. Hic, ct haec virgo , huius virginis, huic virgini, hunc , & hanc virginem , o virgo, ab hoc , & ab hac virgine. P. hi, & hae virgines, horum, & harum vi ginum , his virginibus, nos, & has virgines, o virgines , ab his virginibus . S. Hic Titan, huius Titanit, & Titanos. Et notandum, quod cum genitivus desinit in os non purum, accusativus singularis desinit etiam in a, & pluralis inas, sed Graece et ut hunc Titanem, MTitanar hi Titanes, hos Titanes,&Titanas. S. Hic Dena ophon, & Demophoon in carmine , huius Demophontis & Demophonios.

- S. Haec Tethys , huius Tethyis & Tethyos, huic Tethyi, hanc Tethyin & Tethyn, o Tethy, a Tethyta P. hae Tethyes, harum Tethyum, his Tethybus, has Tethyes , & Tethyas, o Tethyes, a Tethybus . sic Erinnys, Erinnyos,& Erinnyis . Capys, Capyos, &Capys,& similia.

52쪽

, L I B. I. O c vir, utπολυ-ουβ & nc etet: huic Oedipodi & oedipo.hunc Oedipodem,& Oedipoda,o Oedipu, ab hoc Oedipode & Oedipo . Pluraliter hi Oedipodes, horis Oedipodum,his Oedipodibus,hos Oedipodes, & Oedipodas, o Oedipodes,ab his Oedipodibus. hic Oedipus tame Oedipi declina, ut ens, a notativo o sinetrocisS. Haec uis, huius uis, huic ui, hanc vim, o uis, ab hac ui. P. hae uires, harum uirium, his uiribus , has ratres, o uires , abillis uiribus.

S. Haec Amathus, huius Amathuntis, huic Am thunti, hanc Amathuntem, & Amathunta, o Amathus, ab Amathunte. sic Pessinus Pessinuntis, Opias

Opuntis, TrapeZus Trapeaeuntis

S. Haec Amaryllis, huius Amaryllidis & Amaryllidos, huic Amaryllidi, hanc Amaryllidem & Amaryllida, o Amarylli, ab hac Amaryllide. S. Haec Dido, huius Didus & Didonis, huic Didoni, hanc Dido & Didonem , o Dido, ab hac Didone. P. hae Didones,liarum Didonum, his & ab his Didoni bus, has Didones, o Didones. Sic haec Calypso, huius Calypsus & Calyesonis, sicut haec Iuno, huius Iunonis. Sed de his multa in fragmentis x. lS. Haec Aeneis,huius Aeneidis & Aeneidos,Aeneidi, Aeneiden, & Aeneida. S. Hic Chremes, huius Chremetis, & Chremetos,& Chremis, huic Chremeti, & Chremi, hunc Cliremetem, &Chremeta , &Chremem, o Chremes , a Chremete, & Chreme. S. Hic Moeris,huius Moeris, huic Moeri, hunc Moerim & Moerin, o Moeri,&Moeris,ab hoc Moeri,dec. H qc Neapolis, huius Neapolis,huic Neapoli, hanc Noeapolim & Neapolin, o Neapoli & Neapolis, ab hoc Neapoli. S. Hic Paris, huius Paridis, & Paridos, huic Paridi, hunc Paridem,& Parida, & Parim a genitivo Tου να- ιο : o Pari, & o Paris. s. Haec turris, huius turris, huic turri, hanc turrem. & turrim,

53쪽

. DE DECLIN. NO M. etsS. Hic heros , huius herois, & heroos, huic heroi,

hunc heroem, & heroa, o heros, ab heroe . P. hi heroes, horum heroum, his heroibus, hos heroes, &heroas , o heroe, , ab heroibus. S. Hoc epigramma, huius epigrammatis, huic epigrammati , hoc epigramma, o epigramma, ab hoc epigrammate. P. haec epigrammata , horum epigrammatum, & Graece em pre Reertar, his epigrammatibus,& epigrammatis, haec epigrammata, o epigrammata,ab his epigrammatibus, & epigrammatis.

S. Hoc cubile, huius cubilis, huic cubili, hoc cubile, o cubile, ab hoc cubili. P. haec cubilia , horum cubilium, his cubilibus, haec cubilia, o cubilia, ab

his cubilibus . S. Hoc torcular, huius torcularis, huic torculari, hoc torcular, o torcular, ab hoc torculari. P. haec torcularia, horum torcularium, his, & ab his torcularibus , haec, & o torcularia. S. Hoc elos, huius mel eos , Graece declinatur, ete

S. Hoc plus, huius pluris, huic pluri, hoc plus , o

plus a plure, & pluri, ut Priscianus docet. P. hi, & hae plures, & haec plura,& pluria apud antiquos . horum, re harum & horum plurium, his,& ab his pluribus,hos, di has plurtas,& haec plura,o plures & o plura. Et notandum plus in obliquis esse trium generum in singulari, etsi hoc plus est neutrum duntaxat, sicut hoc pulchrius , maius . non enim dicimus hic , & haec plor,sicut hic, & haec maior . S. Hic,& haec omnis,& hoc omne,huius omnis,huic omni, hunc, & hanc omnem, & hoc omne, o omnis, &

54쪽

L I B. I.

nes, & omnia, ab his omnibus. Habere autem uocativum tam apud Graecos, quam apud Latinos inuenitur. Virgilius in primo Georgicon, Diisue, deaequet omnes et sicut apud Graecos oeta effeta rep. Homerias,nios et uos mcmc τε θεοι, πλaet Te devireta.

S. Hic,& haec pulchrior,& hoc pulchrius, huius Pu Ichrioris, huic pulchriori, hunc, & hanc pulchriorem,& hoc pulchrius,o pulchrior,& o pulchrius,a pulchriore, & pulchriori. P. hi, & hae pulchriores, & haec pulchriora, horum & harum,& horum pulchriorum, his,& ab his pulchrioribus,hos, & has pulchriores, & haec pulchriora, o pulchriores,& d pulchriora. Sic melior,inaior, & cetera comparativa .

S. Hic siluester, haec siluestris, hoc litu elire, huiugs luestris , huic silues M, hunc ,& hanc siluestrem, Schoe siluestre, o siluester, o siluestris, & o si luel re, asiluestri. P. hi,& hae siluestres,& haec siluestria, horum,& harum, & horum, siluestrium, his, & ab his liluestribus, hos, & has siluestri s , est haec siluestria, o siluestres, & osiluestria. . . S. Hic & haec Arpinas, & hoc arpinate, huius arpinatis,huic arpinati, hunc & hanc arpinatem, & hoc a pinate,o arpinas, & o arpinate, ab hoc, & ab hac, & ab hoc arpinate,& arpinati. P. hi & har arpinates , & haecarpinatia , horum & harum & horum arpinatium , his& ab his arpinatibus, hos & has arpinattas, & haec a

pinatia , o arpinates, & o arpinatia.

S. Hic,& haec, & hoc felix ,huius felicis, huic felici, hunc,& hanc felicem, & hoc felix, o selix, a felice , reselici P.hi, &hae selices, & haec felicia, horum, & harum, & horum felicium, his, & ab his selicibus, hos, Echas felictis, & haec felicia, o felices , & o felicia.

S. Hic,& haec,& hoc tens, huius euntis, huic eunti, hunc, & hanc euntem, & hoc tens,o iens, ab eunte, di eunti. P.hi, & hae euntes, & haec euntia, horum, & harum P horum euntium,& euntum per syncopen et his,

ta ab

55쪽

DE DECLIN. NOMIN. Eo& ab his euntibus, hos, & has eunteis, & haec euntia, oeuntes, & o euntia.

S. Hic,& haec,& hoc amans, huius amantis, huic amanti,hunc,& hanc amantem,& hoc amans,o amans,

ab hoc,& ab hac,& ab hoc amante, uel amanti. P. hi, &hae amantes,& haec amantia, horum, & harum, & horum amantium, & per concisionem amantum , his amantibus, hos, & has amanitas, & haec amantia, o amantes,& o amantia,ab his amantibus . Sic declinabis

legens, docens, audiens, & cetera participia in us .

D E ARTA DECLi NATIONE.

Haec manus, genitivo huius manus, cuius declinationis 3 Quartae. Quare Quia eius genitivus singularis in us productum delinit. Haec anus, huius anuis cuius declinationis 3 Quartae . Quare Quia nomina quarti declinatus, etiam in

is syllabas inueniuntur prolata in casu patrio, ut supra est dictum.. Hoc cornu ,huius cornu cuius declinationis 3 Quartae. Quare Quia eius genitivus singularis in v productum desinit. S. Hic fructus,huius fructus,& fructuis,huic fructui, a genitivo antiquo fructuis,&fructua genitivo fructus,hunc fructum, o fructus, ab hoc fructu. P. hi fructus,horum fructuum,his fructibus,hos fructuis, o fructus , ab his fructibus .

S. Haec manus,huius manus, & manuis, huic manu,& manui, hanc manum, o madus, ab hac manu. P. hae manus, harum manuum, his manibus ras manus, o manus , ab his manibus. S. Hic artus,huius artus, huic artui, hunc artum, o artus,ab hoc artu. P. hi artus,horum artuum, his artubus, hos artus, o artus, ab his artubus. Quae ante bus u seruanti Haec, quae uersibus an-D x notan-

56쪽

notantur,

Ante bus u seruant,artusque, & partus, & arcus, Et lacus,& quercus, tribubusque, acubus,specubusq. Et speciebus, necno partusque,& questus: & hinc est, Quod cecinit uates, Late loca questubus implet, A queror: at quaestus, pro lucro quaestibus i dat.

S. Haec quercus, huius quercus. P. hae quercus, harum quercuum. S. Haec anus,huius anus, & anuis. Terentius. Eius anuis opinor caussa, quae mortua est.

Domus secundae declinationis quo modo decIi

S. Haec domus, huius domi, hanc domum, ab haedonio. P. harum domorum, has domos, ceteris casibus non utimur.

Domus quartae declinationis quo modo flectitur pS. Haec domus , huius domus, huic domui, hanc domum, o domus sine ablativo, P. hae domus, harum domuum , hi, domibus , has domus, o domus , ab his

domibus. S. Hoc cornu, huius cornu, huic cornu, hoc cornia, o cornu,ab hoc cornu. P. haec cornua, horum cornuia, his cornibus,haec cornua ,o cornua,ab his cornibus. S. Hoc tonitru ,huius tonitrii, huic tonitru, hoc tonitru, o tonitrus ab hoc tonitru . P. haec tonitrua, horum tonitruum, his tonitribus, haec tonitrua, o tonitrua, ab his tonitribus. S. Hoc veru , huius ueru. P. haec uerua, horum ueruum , his veribus.

S. Hoc gelu,huius gelu,huic gelu, hoc gelu, O gelia, ab hoc gelu, sine plurali.

Quae neutra inu admittunt numerum pluralem p perpauca his comprehensa uersiculis. Pluralem admittunt numerum, cornuque veruque, Atque specu, de tonitru , cum veribus genua.

Ce tera deficiunt, seru, ut testuque, geluque, Atque

57쪽

DE DECLIN. NOMIN.

Atque pecu. inuenies testaque,& haec pecua. S. Haec,huius, & o ficus: huic ficui, hanc ficum,ab hac ficu. P. hae, has, & o ficus: harum ficuum, his,& ab his ficibus. Ficus cum secundae est quo modo flectitur pS. Hic ficus, huius fici, huic fico, hunc ficum, o fice, ab hoc fico. P. hi fici,horum ficorum, his ficis, hos ficos, o sici, ab his ficis. . S. Haec ficus, huius fici,huic fico,hanc ficum,o fieri ab hac fico. P. hae fici, harum ficorum , his ficis , has ficos, o fici, ab his ficis.

Ficus hic & fructus fici, estq. in corpore morbus. Haec ficus ci & cus, fructus & arbor erit. Sed de ficus abunde multa dicemus in heteroclitis. Quae nomina possunt esse quarti, & secundi declinatus 3 Quae his uersibus anno tantur, Sunt pinus, cornus, ficus, quartae, atque secundae eLaurusque, & quere us,quae neat adde colum. Adde domum, & longe plura his, quibus usa uetustas, Ceu penus, ornatus, ceu lacus, & monitus, Atque alia, ut gemitus, quarti tantummodo flexus Quae nunc sunt. teneris pauca. notasse sat est.

DE Q. TINCTA DECLINAT XONE.

Hie, uel haec dies, huius diei, cuius declinationis pQuinctae. Quare Quia eius genitivus singularis in ei diuisa syllaba desinit, & sic tiuus, ut hic, uel haec dies,huius, & huic diei. Dies, huius dies , huius die,huius dii, cuius declinationis 3 Quincta Quare Quia quinctae inflexionis nomina etiam in es,& in e, & in ii inueniuntur prolata in casu patrio apud antiquos,ut ostendimus superius , ubi

58쪽

de genitivo quinctae declinationis scripsimus. S. Haec species. G. huius speciei. D. huic speciei. A. hanc speciem. V. o species. A. ab hac specie. P. N. Em species. G. harum specierum, D. his speciebus. A. has species. U. o species. A. ab his speciebus. Declina antiquo more 3 S. Haec species,huius species, & huius specie, ct huius specii, huic specie.

S. Haec res. G. huius rei. D.huic rei. A. hanc rem. viso res. A. ab hac re. P. hae res. G. harum rerum. o. his rebus. A. has res. V. o res. A. ab his rebus.

S. Hic,uel haec dies. G. huius diei. D. huic diei. A. hunc uel hac diem. v. o Dies. A. ab hoc, uel ab hac die. P. hi dies masculini tantum generis. G. horum dierum. D. his diebus. A. hos dies. U. o dies. A. ab his diebus. S. Haec spes, huius spei, huic spei,hanc spem, o spes, ab hac spe P hae, has,& o spes, ceteris uacat. S. Haec scabies, huius scabiei , huic scabiei,hanc scabiem,o scabies, ab hac scabiae . sine plurali. Quae nomina quinctae declinationis habent numerum pluralem pHaec fere, Res, speciesque dies, facies, spes, progeniesque . Plinius lib. in Innumerae in mari praecipue, ac pIerunque confusis monstrificae digenerantur effgies .

Quot modis nomina componuntur Tribus . Ex duobus rectis, ut respublica,& uterque rectus inflecti turi ex rectu,& obliquo, ut paterfamilias,& rectus tan tum inclinatur. ex duobus obliquis,ut huiusmodi, aliusmodi, & neuter declinatur.

S. Haec respublica,huius rei publicae, huie reipublicae, hanc rempublicam, o respublica, ab hac reptabilia ea. P. hae respublicae , harum rerumpublicarum,

his rebulpublicis, has respublicas , o respublicae , ab his rebulpublicis.

S. Hic

Diui

59쪽

DE NOMIN. DECLIN. at

S. Hic iurisconsultus, huius iurisconsulti, huic iurisconsulto, hunc iurisconsultum, o iurisconsulte , ab hoc iurisconsulto. P. hi iurisconsulti, horum iurisconsultorum, his iurisconsultis, hos iurisconsultos, o iurisconsulti, ab his iurisconsultis. S. Haec paterfamilias, huic patrisfamilias, huic patrifamilias, hunc patremfamilias, o paterfamilias, ab hoc patresamilias. P. hi patresfamilias, horum patrum familias, his patribu sfamilias, hos patre familias, o parres familias , ab his patribu sfamilias.

S. Alteruter, alterutra, alterutrum. G. Alterutrius.

sed de hoc in Pronominibus. S. Hic tribunusplebis, huius tribuni plebis : sic hiemagisterequitum, huius magistri equitum. S. Hic,& haec, & hoc huiusmodi, & huiuscemodi. G. huius huiusmodi. D huic huiusmodi. A. hunc,& hac re hoc huiusmodi. V. o huiusmodi. A. ab hoc huiusmodi. P. hi,& hae,& haec huiusmodi, horum, & harum, &. horum huiusmodi, his huiusmodi, hos, & has, & haec huiusmodi, o huiusmodi, ab his huiusmodi. sic istiuia modi, aliusmodi, alteriusmodi .

Quattuor cuius declinationis Nullius. Quare Quia omnia nomina numerorum a quattuor usque ad cetu, sunt omnis generis, numeri pluralis,& indeclinabilia.. S. N. unus,una, unum. G.ulatu, D. uni. A. unti, una, unum. V. o une, o una, o unum. A ab uno, ab una, ab uno. P. uni, unae, una. G. unorum, unarum, unorum. D. unis. A. unos, unas, una. V. o uni, o unae, o una. A. ab unis. Dicimus. n unas litteras, una arma, uni, nuptii .

P. N. hi duo,hae duae,& haec duo :& reliqua utun secunda declinatione. P. N. hi,& hae tres,& haec tria. G, horum, & harum,& horti triti. D. his,& ab his tribus. A, hos, & has tress, ct haec tria. U. o tres,& o tria. Et notandum,accusatiuupluralem, huiusmodi nominum, quae inium faciunt

60쪽

genitivum,in Hs tantum desinere perta diphthongum. P. N. hi,& har,& haec quattuor. G. horum,& harum,& horum quattuor. D. his quattuor. A. hos, & has, ta haec quattuor. U.o quattuor. A. ab his quattuor. Et sic P. N. ni,& hae,& haec quinque, sex, septem, octo,nouet,& reliqua usque ad centum indeclinabilia. P. N. hi,& hae,& haec centum. G.horum, & haru, &horum centum. D. his cetum. A. hos,& has,& haec centum. V.o centum. A. ab his centum,sic bicentum,tercetum, quatercentum, deciecentum , & similia. P. N. ducenti, ducentae, ducenta. G, ducentorum, ducentarum,ducentorum. D. ducentis. A. ducentos, ducentas, ducenta. U. o ducenti, o ducentae,o ducenta. A. a ducentis. Sic trecenti,trecentae, trecenta, quadringenti, quadringentae, quadringenta, quingenti, quingentae, quingenta, sexcenti, sexcentae, sexcenta, septingenti, septingentae, septingenta, octingenti, octingentae,octingenta,noningenti, non ingentae, non ingenta.

Mille adiectivum quo modo flectitur 3P.hi,& hae,& haec mille, horum,& harum,& horum mille, his mille, hos,& has, & haec mille, o mille, ab his mille. & sic dicimus, Mille meae Siculis errant in montibus agnae.

Declina mille substantivum. - S. Hoc mille, huius mille, huic mille, hoc mille, o mille, ab hoc milli. P. haec millia, horum millium, his millibus , haec millia, o millia, ab his millibus. re

sic dicimus mille agnarum, mille hominum moritur, duo millia mummu in .

Quod mille faciat ab hoc milli per i , haec Gellius et

aperteq. ostendit mille & uocabulum esse, & singulari numero dici, & casum etiam capere ablativum, nec

ceteros casus requiri oportere. DE GRADI Rus COMPARATIONI S.

Quot sunt gradus comparationis Tres, positivus, comparativus, superlativus. Da positiuum doctus, et pulcher,