장음표시 사용
61쪽
pulcher,prope. Da comparativum doctior , pulat, rior, propior . Da superlatiuum doctissimus, pulche rimus , proximus. Dic aliquot politiva cum comparativo,& superlatiuo Doetiis,doctior,doctissimus,docta, doctior, doeti sima, doctum, doctius,doctissimum. Et in adverbio, doete,doctius,doctissime.Pulcher, pulchrior, pulcherrimus, pulchra, pulchrior, pulcherrima, pulchrum, pulchrius, pulcherri naum. Et in adverbio,pulchre, pulchrius, pulcherrime. Prope, propior, Proximus, prope, propior, proxima,prope,propius,proximum. Et in adverbio, prope, propius, proxime. Perpulcher, longe pulchrior, quam pulcherrimus: perpulchra, longe pulchrior, quam pulcherrima: perpulchrum, longe pulchrius , quam pulcherrimum. Et in adverbio,perpulchre, longe pulchrius, quam pulcherrime. nec dicas perpulchrior, perpulcherrimus, Magnus, maior, maximuS, magna, maior, maxima, magnum, maius, maximum. Et in adverbio esset dicendum per regulam, magne, quod non dicimus, sed pro eo magnopere, uel ualde, uel multum,& similibus utimur . quis enim diceret, magne erras , magne potes, pro eo quod est magnopere erras , multum potes 3 Ite maius potuit Caesar, quam Pompeius , nemo diceret Latine : sed, uel plus, uel magis Cae sar potuit, quam Pompeius. Dicamus igitur & in adverbio, magnopere, magis, maxime.Paruus, minor, minimus, parua,minor, minima, parmirum, minus, minimum. Et in adverbio, parve, minus, minime
Bonus, melior, optimus, bona, melior, optima, bomnum, melius, optimum. Et in adverbio, bene, melius, optime . nec dicas bone per o . Malus, peior, pessimus, mala, peior, pessima, malum, peius,pessimusa. Et in adverbio, male, peius, pessime, Multus,
62쪽
Multus, sine comparativo, plurimus multa, sine co-- parativo, plurima. multum, plus, plurimum. Et in adverbio, multum, plus, plurimum.
T ERO CITIS.vo Ni AM sunt quaedam nomina, quae uarie declinantur, quae propterea Graeci setsp ψι- vocant, & nos Graeco nomine, quia Latinii nohabemus, heteroclita appellamus: operae pretium hoc loco uidetur,de heteroclitis scribere, si prius praescripserim nominum quaedam esse aptota, quae per omnes casus uniformiter currunt, ut frugi, nequa & similia, renumerorum nomina a quattuor usque ad centu. Quaedam monoptota, quae unum duntaxat casum habent, ut sua sponte. Quaedam diptota, quae duos tantum diuersos casus habent,ut sors sorte, tabi tabo,uerua, ue-ribus. nam ueruum non est in usu . Quaedam triptota, quae irris tantum casus diuersos habent, qualia fune neutra in singulari, ut templum, templi, templo et de in plurali neutra omnia, ut templa, templorum, templis, sidera, siderum, sideribus. Quaedam tetraptota, quae quae
tuor tantum diuersos casus habent, qualia sunt in P desinentia secundae declinationis, ut puer, uir. Quaedam pentaptota, quae quinflue casus tantum diuersos lia bent,qualia sunt masculina,& feminina secundae declinationis, ut doctus, Priamus, populus, fagus. Virg. viatdam hexaptota, quae sex casus uarios habent, qualia
sunt unus, totus, solus, ut unus,linius, uni,unum, O iarae,
ab uno. Latine Diomedes appellat simplicem unicam, bipartitam,ternariam,quaternariam,quinariam, seri riam, ut supra est dictum. Masculina, in plurali neutra auernus auerna,balteiat
baltea, carbasus carbasa, cetus cete, quod Graeciam es ,
63쪽
est, Tet Enetriet ni Tn . Dindymus Dindyma, eue tuuscuenta, Gargarus Gargara, Hismarus Hismara, Iocus ioca, iussus iussa, locus loca, masticus massica , Maenamius Maenala, pileus pilea, permillus permissa, sibilus sibila, supparus, suppara, Tartarus Tartara, Tenarus Tenara, talgetus talgeta. Dicimus etiam hi baltei, hi euentus, hi loci, mallici, suppari, sibili. Cetus autem nusquam lectum esse ait Seruius . aliqui hoc cetus dicunt: quia Graece To ita Toc . Carbasus Pri lcianus semininum este dicit, Phocas masculinum , Probus, & Ca, per incerti generis . Legitur & hoc iussum, euentum, pileum, superum . Infernus, & in serna substantiva, non memini legere apud approbatos auctores. Feminina, in plurali neu rra. arbutus arbuta. quanquam haec arbutus, hae arbuti, arbor est: hoc arbutum Mero, haec arbuta pomum, altilis altilia, Bucolica Bucolicae, Bucolica Bucolicorum et sic Georgica, Grammatica, Rhetorica, Topica, Ethica, &, si qua sunt alia. In tybus in tyba, pergamus pergama, supellex supellectilia, Z in Zania Einetaniae,& ringania Z in Zaniorum. Dicimus & hi in tybi. Plinius & hoc inlybum dicit. Altilis magis adiectivum uidetur, ut reptilis hNeutra, in plurali masculina. Argos Argi, caelum caeli,capistrum capistri, ehoum et ibi, filum fili, frenum freni, porrum porri , rastrum rastri. Dicimus Rhaec capistra, fila, frena, rastra, porra. Neutra, in plurali feminina. amygdalum, amygdalae, & haec am3gdala. amygdalus autem arbor est, sicut haec amygdala apud Plinium . balneum balneae, &balnea, cepe hae cepae, delicium delicie, epulum epulae, nundinum nundinae. Masculina singularia. Aer,aeter, cestus Veneris, simus, sumus, limus, mundus, muscus, penus, pontus, puluis, sal. dicimus & hoc sal. sanguis, sol, uel per, nemo. Inuenies tamen sumos, soles, mundos, pul
64쪽
Masculina pluralia, antes, ambo, annales, ea nee Ili, cani, carceres,casses,caelites, codicilli,sasces, fasti,tari, furfures,inferi, lares, liberi, pro filiis, lemures, loculi, maiores, minores, manes, natales, pro generis nobilitate, optimates, penates, primates, proceres, posteri, pugillares, quirites, sales, pro urbanitate quadam dicendi, sentes, superi, uepres. Adde etiam Fabii, Locri, Luceres, Quinctilii,Tatienses,& similia. Item multa Itadorum, & festorum nomina, ut Apollinares, Quinquatres, Circenses. Legimus & quiritem, & caelitis, taceteros huius nominis obliquos singulares. Item optimatem, procerem, pugillarem, legitur & pugillaria, de ab hoc uepreis Feminina singularia. auaritia, amentia, bilis, choIera, caries,diligentia, dementia, eloquentia, fama, mes, fides, fuga,gloria, humus,indoles, insania, iuuenta, tu
uentus, labes, lues,lux,memoria, mors, pax, pix, Paupertas,parsimonia, penus, pernicies, proles, prosapia, rabies, salus, sanies, sapientia, sitis, senecta, senectus, soboles, se cordia, strues, stultitia, tabes,tussis, uita,uespera, uecordia. Inuenies sapientias, memorias, uitas, labes, luces, paces , mortes, & alia non nulla. Feminina pluralia.ambages,antiae, aedes, pro domo, argutiae,ambae, blanditiae, bigae, Talendae, cantes, cunar, crates, deliciae, diuitiae, dirae, excubiae, exuviae, exci-quiae, salerae, facetiae, feriar, fidiculae pro instrumento tortorio,fruges, gades, grates, gratiae deae, idus, induciae, inferiae, insidiar, inficiae, illecebrae, inimicitiae, lactes, latebrae, litterae pro epistola, manubiae, minae, nonae, nuptiae, nugae, nundinae, opeS, primitiae, preces, Praestigiae, quisquiliae, quadrigae, reliquiae, seiugae, scalae,
scopae, sordes, suppetiae, tenebrae, thermae, trica , Ualuar. Ex his multa inuenies in singulari, ut scala, scopa, precis, preci, prece, ualua, biga, quadriga, lactis, Iat Ebra,blanditia,ambage, gratia, inimicitia, illecebra, I gitur etiam nundinum, & trinundinum . . Neutra
65쪽
Neutra singularia. ador, alec, barathrum, coenum, crocum, fas,gelu, ir,iustita um,lac,lethum, lutum,manna, mane,macellum,mammona, nitrum,nil, nihil, nihi- senium spicum,uer, vesper, vesperum, virtus, viscum, vuleus.
Sunt qui & purem masculine dicunt, & pura pluraliter. Accedunt ad haec metallorum nomina, ut aurum. Praeter aes , & oricalchum & electrum. Et liquidorum , ut ius, phlegma . Et aridorum humi nascentium cuiuscunque generis,quae ad mensuram pondusve retriticum, far, cicer, piper,milium, fenum, orira, orobus. Item herbarum, & fruticum, ut api Petroselinum, san sucum, mentastrum, abrotanum. cummum, rosmarinum, nepeta, men tha ,& id genustia. Multa tamen leges in plurali, ut aquas, undas, latices, limphas, aequora, freta, maria, mella, uina, pocula, stagna, sontes, fluuios , flumina, lacu nas , lacus, puteos , paludes, acetis , ordea , lentes, immenta, fabas, melones , pepones, farra, pisa, lupinos , fraga, rutas, musta, loliis. Neutra psuralia. arma,ambo,artaxata, bactra, carchesia, castra, cythera, ceraunia, crepundia, cunabula, exta, effata, flabra, iusta, magalia, mapalia, moenia, Palearia, pondo, praecordia, rostra nauium, seria. Ipons alia, tesqua, vinacea. Adde his festorum, & ludorum nomina, ut Orgia, Vulcanalia, Floralia, Bacchanalia, Saturnalia, Compitalia, Terminalia, Parentalia , Neptunalia, Palilia, & huiusmodi.
Nominatiuo ,& vocativo singulari carent haec. huius dapis,ditionis, frugis, frondis, feminis, remigis. precis, necis, lateris, viscis, visceris, verberis. Haec tamen inueniuntur etiam in nominatiuo daps. semen DOnS, ne X, remex. r 3
Quae sunt per diuersos casus defectiva Hec spes har et Vi in ribu casibus innumero plurali Iuuetrilis. Post damnum temporia, dc spes deceptas. Expes ab eo
66쪽
compositum, habet nominatiuum, & uocativum . Tora.& sorte tantum dices, ut Fors si qua tulis et,& torte sua Libycis. Dices etiam precis, & preci, & Prece, Frugi,frugem,& fruge, quae sunt triptota r secundiam Pristianum in singulari numero, Sponte mono Pro tum est,ut sponte lua, & Laterem, inuenitur latere, relateres apud Plautum, & Satias nominatiuus solus , re Flamine pro spiritu ablativus,& Natu,teste Seruio sic Astu, & Promptu. Praeterea inuenies hi asti, hos , o alius: invenies spontis apud Columellam. Lucilitas latiate dixit. Macte uocativus est solus. interpretiatur autem magis aucte. Virgil. Macte puer uirtute nova, sic itur ad astra . ueteres etiam Mactus & macti clicebrat. Vis, inquit Priscianus, habet omnes Castas murroque numero . Ador aptotum est propter duas regulas inter se contrarias . nam si genitivus est adoris, penultima aut longa erit, aut breui s. si longa, clam lac
neutrum, debuit corripere, ut aequor, aequoris, mar
mor marmoris . si breuis, cum derivetur ab adorocul sensit Priscianus, nam Festus ab edendo, uel adorendo dicit derivatum debuit producere, ut honor Eonoris, decor decdris,labor laboris,ab honoro,decoro, laboro et & propterea remansit indeclinabile. Os tia bet oris, & ore in singulari: in plurali uero tantum
ora,& oribus. Os uero ossis integrum est utrobique Iupiter quasi iuuans pater,habet nominatiuum re uocativum tantum . Iouis enim , nomen est per se et re& in nominatilio ueteres hic Iouis dicebant. similiter& Diespiter, hoc est diei pater. Tabi & Tabo, vicem& uice et cuius pluralis integer est. raro uicis in Dentes. Ditionem,& ditione,Repetundaru,& repetundis, Inficiae,& inficias, Suppetiae,& suppetias, Dica, & dicas. Cicero usus est dica in Verrinis, Scribitur Fleraci io diea. quod Graece v naen dicitur. diptota sunt. Quidam addui huius ditionis. no nulli, ab hac ditione tanto dictita Interrogativa, ut quis, uter a relativa, ut viai, quae,
67쪽
quod, suus: distributiva, ut nullus: infinita, ut aliquis: deficiunt uocandi casu . praeter omnis , ut diximus . & pronomina similiter omnia: praeter tu, meus, noster, & nostras. Quae deficiunt naturaliter plurali numero 3 Omnia propria deorum, hominum, montium, siluarum, fluuiorum, & locorum. Athenae tamen , Mycenae, Ammyclae, Thebar, Venetiae, Pisae, Senae, Cumae,Verulae, Puteoli, Argi(quod tamen in singulari habet hoc A gos sunt enuntiatione pluralsa, intellectu uero singularia. Inuenies apud auctores Myeena, Theba. Virgilius, Deprehensus in urbe Mycena. Statius, Dirarii. adriacenia Thebae. Homerus, apii et vetμυκηνη. sed sic raro, in plurali uero saepissime leges. Uirgil. Tacitis regnauit Amyclis . Lucilius . Mihi necesse est loqui rnam scio Amyclas tacendo periisse. Stat. Soluerat O balio classem de littore pastor Dardanus, incautas blande populatus Amyclas. Virgilius. Millia quot magis nunquam uenere Mycenis . Sic etiam Bactra, Marmnata, Dindyma , Gargara et intellectit singularia sunt cum similibus. Dicimus & Caesares , Aiaces, Hectoras,Fabios, Camillos, Scipiones, Decios, Catones, &γIurima huiusmodi. sed sic non sunt propria nomina.
Uae mutant in numeris , Sc calibus significationem 3 Ops Opis, quod per omnes casus significat dea
terrae . obliqui uero, opis, opi, opem, ope, auxilium significant, & lacultatem , ut affer opem .
Non opis est nostrae Dido grates persoluere dignas. Hqc Opis, Nympha est,& producit primam. Virgilius in undecimo. At triuiae custos iam dudum in montibus Opis . Opes in plurali lignificant diuitias. Veteres etiam hic ,& haec ops pro opulento , sicut cops procopioso dixerunt, ut inquit Caper . Littera in singulari significat elementi notam, in plurali epistolam.
Poetae tamen necestitate carminis litteram etiam in
singulari numero protulerunt, quod saepe facit Ouidius
68쪽
Quam legis,a rapta Briseide littera venit. Idem Ista Mycenea littera facta manu. Idem Nunquid ubi aspecta est studiosae littera dextrae, Protinus est oculis cognita nostra tuis Aedes iii singulari significat templum . in plurali ditempla, & domum. Quae plurifariam efferunt nominatiuum , & genus
cum uoce uariant 3 Hic euentus, & hoc euentum et hic
baculus,&hoc baculum: hic sensus,& hoc sensum: hic punctus, & hoc punctum : hic tignus, & hoc tignum: hic sinus, & hoc sinum: hic tapes tapetis , hoc ta Pete, hoc tapetum: hic sestertius,& hoc sestertium et hic clypeus,& hoc clypeum : hic spicus,haec spica, & hoc spieum: hic sanguis , & hoc sanguem: haec crystallus, &hoc cry l allum: hic gibbus, hic gibber, & haec gibba et hic curriculus, & hoc curriculum: hoc sinapi, , haec
sinapis: hic tonitrus, & hoc tonitru . Lucanus. Seu tonitrus ac tela Iouis praesaga notavit. hic cornus , hoc cornu , & hoc cornum . Lucanus. Corni tibi cura sinistri. Ouidius . Dextra tenet cornum. Idem . Flexile cornum. hic crater crateris, haec cratera craterer
hic panther pantheris, haec panthera pantherae et hic, vel haec lynx, lynci,,haec lynca,lyncae. unde notandum ab accusativo Graeco quinctae declinationis, fieri nominatiuum latinum, ut i rare , Tn, Ma toc, T κ-min, Tisi mrampet: haec callida callidae. caepeteth p vo aTypo , T etTibi , Top etTDet, haec cratera cra- . terae. & sunt semper generis feminini limoi nominatiui. quare illud Horatii in se cudo carminum. Nec curat Orion. Leones,aut timidos agitare lyncas r non est a nominatiuo lynca, ut putauit Priscianus, sed est aecusativus Graecus a nominatiuo lynx , sic ut apud Vir nil.
Crateras magnos statu ut,& uina coronae. crateras hie non est a nominatiuo cratera, sed a nominatiuo, o re
Thp, hic crater . solent enim huiusmodi nomina, si amseu linis
69쪽
Quae nomina uariantur in nominatiuo , & seruant genus3 Haec castis & cassida,apes & apis, plebs, plebes, scobs & scobis, hic adeps ct adipes , & stips & stipis, hic cometa & cometes,gobio & gobius, puluis &puluer, cucumis & cucumer, cinis & ciner, vomis &uomer,pubis & puber, labor & labos, honor & honos, odor & odus, arbor & arbos, uapor & uapos, clamor& clamos,hoc genu & genus. Cicero in Arato. Ac propter leuum genus omni ex parte locatas . Paruas vergilias tenui cum luce uidebis. genus pro genu. Item hoc gelu & hoc gelum, hic E uandrus & Euander, Leadrus & Leander, gongrus & gonger, iber iberis,& iberus cieri hic Oedipus Oedipodis,& Oedipi, & Oedipodes, Oedipodae.Terent. Davus sum, non Oedipus, Plautus . Oedipo coniectore opus est . Statius Theb. primo. Oedipode costisa domus: hic Phorcyn & Phorcys, Eleusin & Eleusis, trachin & trachis, arin & aris, Arabs & Arabus , elephas & elephantus, delphin &delphinis, & delphinus . Unde notandum a genitivo
Graeco fieri nominatiuum Latinum , mutatione os inus, ut TtTaepDTegro , hic Titan & Titan us . similiter si mo Toυ oc etκο , hic abacus. 6υ EAE tetiTc , hic elephantus. Item quae apud Graecos in poc desinunt in nominatiuo antecedente alia in eadem sullaba consonante mutare poc in er apud Latinos, ut o EAs ti hoc, hic Alexander. & in us,& in er aliquando, ut Tetripeta Teucer, & Teucrus , & quae supra diximus. Quae sunt confusa in nominatiuo Os oris, & ostis, frons frontis,& hodis, lens lentis, & lendis, glis glitis,& gliris,& gustis, pecus pecudis, & pecoris, uas uasi X,
70쪽
LTI B. I.& tradis, & fides fidis, & fidei, cassis eas sidis & cassis:
& multa huiusmodi. Quae sunt diuersi generis 3 Hic penus ,& hoc penus quartae, & hoc penus penoris, & hoc penum Pe-ni . dicimus etiam haec penus, & hoc penu . Lucilius. Magna penus paruo spatio consumpta peribit. Terentius . Omnem penum congerebam clanculum. Plautus. Nisi mihi annuus penus hic ab amatoribus congeratur, cras populo prostituam vos o puellae, hic , re
hoc sal ,hic,& haec,& hoc specus. dicimus etiam specum speci, & specur hic & haec retis, & hoc rete. hic
malus pro arbore nauis,&haec malus , hic cassis , taliare cassis, hic uel hoc sex iis, hic, vel haec silex , sinis,
talpa, bubo , panthera, serpens , grus, margo , dies, aluus, clunis, adeps, cortex, lynx, dama, turtur, tardo nix, pampinus, hic, vel hoc uulgus, guttur, iubar, tam ulta huiusmodi. sed a multis horu abstinendii est, atque adhaerendum frequentiori auctorum usui. Quae sunt quae uariant declinationem 3 Desinentia in a tertiae declinationis , quae datiuuna, & ablati uia mpluralis numeri frequentius in is, quam in bus militat, ut hoc problema; cataplalma, aenigma, his, & ab Hic problematis, cataplasmatis, aenigmatis quae aliqui rio lunt potius derivari a nominibus hoc problematum, cataplasmatum, aenigmatum,ut supra dictum est. Item Vulcanalia, Saturnalia, & huiusmodi in a festorum nomina, genitivum tam secundum formam secundae, quam tertiae declinationis habent:datiuu uero, re ablativum tertiae duntaxat, ut horum Saturnalium, , Sa turn aliorum his,& ab his Saturnalibus, non etiam Saturnaliis. & sic de limitibus. Iugerum in singulari sci
eundae est declinationis, in plurali uero tertiae . Iuratri. Iugeribus paucis lumbos donare clientis. Dicitur x men & hoc iugu iugeris. Tibullus. Ut multo innum ci ram iugere pascat ouem. Priscianus etiam haec ita RQ