장음표시 사용
81쪽
apud Neotericos uero per eos tantum qui in s litteram desinunt, ut huiusce, hisce, hosce, hasce. nec no his geniti uis istius, illius, ut illiusce, illiusce . Antiqui etiaillice pro illic proferebant, illucce, istucce . Terentius. Illanccine mulierem dixit., Pte quibus adiungitur 3 Quinque ablativis, mea,
tua,t ua,nost ra.& uestra, ut meapte, tuapte, suapte, nostrapte, & uestrapte. Quot sunt perionae pronominum3 Tres. Quae 3 Prima, ut ego.secunda, ut tu . tertia, ut ille. Quot sunt casus pronominum p Sex. Qui 3 N minatiuus, genitivus, dativus, accusativus , uocativus, ablativus. Quot pronomina habent uocativum casum Qua tuor. Quae hoc disticho connumerantur, Tu, meus,& noster, nostras pronomina , quinctum Quattuor admittunt: cetera cuncta carent. Quare uocativo carent cetera pronomina 3 Quia sermo ad ea non dirigitur. Quot sunt declinationes, seu modi pronominum p attuor. Primus in i, uel in is. secundus in ius . tertius in i, & in ae,& in i. quartus in is tantum.
1NTERROGATIONES DE PRO NOMINE.
Ego quae pars orationis est Pronomen. Quare pQuia ponitur loco proprii nominis, & certam significat personam Ponitur ne semper pronomen loco nominis proprii 3 Maxime . Ergo cum dicimus, ego magister, tu discipulus, non ne ponuntur loco appellativorum nominum , magistri scilicet, & discipuli, quae sunt appellativa 3 Non. Quoniam omne appellatiuum nomen transit in proprium iunctum pronomini, ut meus liaber, tuus filius , ille homo'. Ego cuius speciei . Primitive. Quare 3 Quia a nullo derivatur. Meus
82쪽
rivatur a genitivo mei. Ego cuius generis p Communis trium generum. Quare 3 Quia sic est scu cui adhaeret, ut ego Aldus, ego Maria, ego mancipium. Meus cuius generi, masculini. Mea 3 seminini. Meum 3 neutri. Quare Quia prima uox pronominis est generis masculini, secunda feminini, tertia neutri. Nostras cuius generis Communis duum generum. Quare Quia praeponuntur ei in declinatione duo articularia pronomina hic, & haec. Ego cuius numeri Singularis. Quare 3 Quia singulariter profertur. Nos cuius numeri 3 Pluralis. Quare Quia pluraliter profertur. Ego cuius personae primae. Tu secundae. Illaep tertiae. Quare Quia omnia nomina ,& pronomina sunt tertiae personae,exceptis ego quod est primae,& tu secundae, & uocativis casibus, qui sunt semper personae secundae. Ego cuius casus p Nominatiui. Quare 3 Quia in eo casu declinando reperitur.
Ego cuius modi pronominis Primi. Quare 3 Quiae us genitivus singularis in i, uel in is,& dativus in i desinit, ut ego, mea, uel mis, mihi: tu, tui, uel tis, tibi rsui, sibi. Quare sui non habet in nominatiuo si, & in genitivo sis 3 Caussa disserentiae s r coniunctionis, & sis uerbi.
Quot sunt pronomina primi modi Tria, Ego , tu, sui: quae sic declinantur.
S. N. ego. G. mei, uel miS. D. mihi. A. me. A. a me. P. N. nos. G. nostru , uel nostri. D. nobis. A. nos. A -a nobis. S. N. tu . G. tui, uel tis. D. tibi. A te. V. o tu. A. a te. P. N. uos, G. uestrum, uel uestria D. uobis. A. vos. U. ouos. A. a uobis
83쪽
s. G. sui. D. sibi. A. se. A. a se. P. G. sui. D. sibi.
Ille cuius modi pronominis Secundi . Quare phaia eius genitivus singularis in ius, & dativus in i desinit, ut ille, illius, illi: ipse,ipsius,ipsi:iste, istius,isti: is, eius, et: hic, huius, huic.. Quare hic non facit in dativo hui sine e 3 Ad differentiam hui interiectionis. Quot sunt pronomina secundi modi Quinque, Odiae 3 Ille, ipse,iste,hic,& is: quorum genitivus desinit in ius, & dativus in i.sic etiam octo nomina declinantur, quae sunt unus,totus, solus, alius, alter, ullus, uter, quis,uel qui, cum suis compositis: quorum unus, totus, solus habent uocativum . Quae nomina, &pronomina sic declinantur.
.HS. N. Ille,illa, illud. G. illius. D. illi. A. illum, illam, illud. A. ab illo,ab illa,ab illo .P. N.illi,ille, illa. G. illorum, illarum,illorii. D. illis. A. illos, illas, illa. A. ab illis. S. N. ipse, ipsa, ipsum. G.ipsius. D. ipsi. A. ipsum, ipsam, ipsum A, ab ipso,ab ipsa,ab ipso. P. N. ipsi, ipsae, ipsa. G. ipsorum, ipsarum,ipsorum. D. ipsis. A. ipsos,ipsas, ipsa, A. ab ipsis. S. N. iste, ista,istud.G. istius. D. isti. A. istum, istam, istud. A. ab isto,ab ista, ab isto. P. N. isti, istae, ista. G. istorum,istarum,istorum. D. illis. A.istos, istas, ista. A. ab istis. 3S,N.hic,haec,hoc. G.huius. D. huic. A. hunc, hanc hoc. A. ab hoc,ab hac,ab hoc.P. N. hi, hae, haec. G. horum,harum, horum. D.his. A. hos, has, haec. A. ab his.
ab ea, ab eo. P. N. ii per geminum i, sine adspiratione,
eae,ea. G. eorum,earum,eorum. D. e1S, uel iis. A. eos, eas,ea. A. ab eis, uel iis.
Quare ipse non facit in neutro genere ipsud, sicut iste, istud,& ille,illud Quia apud antiquos declinabatur ipsus,ipse,ipsum: mutata est prima uox, & rema sic
84쪽
tertia, quanquam Priscianus lib. xi m. id non probat. S. N. idem eadem idem. G. eiusdem. D. eidem. A. eundem,eandem, idem. A. ab eodem, eadem, eodem. P. N. iidem, eaedem,eadem. G. eorundem, earundem, eorunde. D eisdem,uel iisdem. A. eosdem, easdem, ea dem. A. ab eisdem,uel iisdem. Et nota idem masculinuproducere primam , idem uero neutrum corri Pere.
S. N. unus, una, unum. G. uniuS. D. uni. A. Uniam, unam, unum. U. o une, o una, o unum. A. ab uno, ab una, ab uno. P. N. uni, unae, una. G. unorum, unarum, unorum. D. unis. A. unos, unaS, una. V. o uni, o ia Nar, o una. A. ab unis. S. N. totus, tota, totum. G. totius. D. toti.
S. N. solus , sola, solum. G. solius. D. soli.
S. N. alius, alia, aliud. G. alius. D. alii. S. N. alter, altera, alterum. G. alterius. D. alteri. S. N. vllus, ulla, ullum. G. vllius. D. vlli.
S. N. uter, utra, virum. G. viriuS. D. viri. cetera
declina ut bonus, bona, bonum. s. N. quis, uel qui, quae, quod, uel quid, G. cuius. D. cui A. quem, quam, quod, uel quid . A. a quo, uel aqui,a qua, uel a qui, a quo, uel a qui. P. N qui, quae, quae.G. quorum,quarum, quorum. D. quis, uel quibus. A. quos, quas , quae. A. a quis , vel a quibus.
S. N. alteruter, alterutra, alterutrii. G. alterutrius. D. alterutri. A. alterutrum,alterutram, alterutrum. A. ab alterutro, alterutra,alterutro. P. N.alterutri, alte utrae,alterutra. G.alterutrorum, alterutrarum, alterutrorum. D.alterutris. A.ialterutros, alterutras, alterutra. A .ab alterutris. Et significat alterum ex duobus. Cicero pro Marco Marcello. Quod si in alterutro pec: candum sit,malim ego timidus,quam parum Prudens uideri. Valerius. Quia necesse esset eos alterutro facto crimine temeritatis ,aut periurii teneri. mare non dixisti altera utra, alterum utrum. G. alterius utrius Quia ex parte tantum exteriore inflecti-
85쪽
tur: etsi quae ex duobus rectis componuntur,ex utraque parte inflecti debeant.
S. N. uterque, utraque, utrunque. G. utriusque. D. utrique. A. utrunque, utranque, utrunque. A. ab utroque, utraque, utroque. P. utrique, uir que, utraque. G. utrorunque, utrarunque, utrorunque. D. utriusque. A. utrosque, utrasque, utraque. A. ab utrisque .
Quae cis quis,uel qui possitnt componier, haec sunt,
Si, que,putas,ali,quam,uam, ne num, en que, piaque, Nec non quis cum quis poteris componere: sed dam,
Visque,& cunque, liber, qui recto adiungere debes. S. N. siquis, liqua, si quod, uel siquid, G. sicuius. D. sicui. A. si quem, siquam, siquod, uel siquid. A. a siquo, a siqua,a siquo. P. N. Si qui, siquae, siqua. G. si quorum, siquarum,siquorum. D-liquibus. A, siquos, siquas, siqua. A. a si quibus. S. N. quisque,quaeque,quodque, uel quidque. G. cuiusque. D. cuique. A. quenque,quanque, quodque. uel quidque. A a quoque,a quaque,a quoque. P. N. quique, quaeque, quaeque G. quorunque, quarunque,
quorunque. D . quibusque. A . quosque, quasque, quaeque. A. a quibusque. S. N. qui sputas, quaeputas, quod putas, uel quidputas,& sic per omnes casus addendo putas. S. N. aliquis,aliqua,aliquod, uel aliquid . G. alicuius. D-alicui.A. aliquem,aliquam, aliquod, uel aliquid. A. ab aliquo,ab aliqua, ab aliquo. P. N. aliqui,aliquae,aliqua. G.aliquorum,aliquarum,aliquorum, D. aliquibus. A aliquos,aliquas,aliqua. A. ab aliquibus. S. N. quisquam, quae quam, quod qua, uel quidqua. G. cuiusquam. D. cuiquam. & sic in ceteris addendo
quam ipse tamen non uterer omnibus . nam sicut dicerem , non credo quenquam M. Tullio magis eloquentem:ita hoc euitarem dicendi genus . Aiunt non
fuisse feminam quanquam pulchriorem Thaide. F S. N.
86쪽
S. N. quisnam, quaenam, quodnam, uel quidnam. Scdeinceps, addendo nam. S. N . nequis, nequa, nequod, uel ne quid, & deinceps, praeponendo ne . S. N. Nunquis, nunqua, nunquod, uel nunquid , refc in ceteris,praeponendo nun . Sed ne his quidem utimur omnibus. sed ut se exerceant, flectant pueri per omnes casus . Utamur uero nec ne, diligens postea praeceptor ostendat . quis enim diceret, nunqua,&
S. N. Enquis, en qua, enquod, uel en quid, di lac iaceteris, praeponendo e n.
S. N. Quispiam, quaepiam, quodpiam, uel quidpiam, & deinceps, addendo piam. S. N. Quidam, quaedam, quoddam, uel quiddam.
G. cuiusdam. D.cuidam. A. quendam, quandam, quoddam,uel quiddam. A. a quodam, a quadam, a quo da, P. N quidam,quaedam,quaedam. G. quorundam, quarundam, quorundam, & mutatur m in n, quia m anted esse non potest, sicut nec ante q & c & t S F. Da titio quibusdam . A. quosdam, qua clam, quaedam. A. a quibusdam. Et nota, quidam & masculinum scribi debere unico d et neutrum uero quiddam, & quoddam, duplici. S. N. Qui uis,quae uis, quodvis,uel quiduis,& lac i reliquis, addendo uis.
S. N. Quicunque, quaecunque, quodcunque. G. cu- .iuscunque. D. cuicunque. A. quei cunque, quanc unque, quodcunque. A. a quocunque, quacunque, quocunque. P. N. quicunque, quaecunque, quaecianque.G. quorunc unque, quaruncunque, quorunc inque. D. quibuscunque. A. quoscunque, quascunque, quaecunque. A. a quibuscunque.
S. N. Qujlibet, quaelibet, quodlibet, uel quidlibet, de deinceps,addendo libet. S. N. quisquis,& quidquid. A. quidquid. A, a quoquo,
87쪽
quo, a quaqua, a quoquo, ceteris uacat. S. N. Neuter, neutra, neutrum. G. neutri, neutrae, neutri,& neutrius apud antiquos. D. neutro, neutrae, ne urro,& reliqua, ut bonus,bona, bonum.
S. N. Isti castaec,istoc, vel istuc. A. istuc, istanc,istoc, uel istuc. A ab istoc,istac, istoc. P. N. &. A. in neutro tantum genere istaec. & sic inflecte illic, illaec, illoc,
uel illuc,quibus utebantur antiqui,nunc autem exoleuerunt.
Meus,mea, meum cuius modi pronominis Tertii. Quare Quia per omnes suos casus declinatur ad si-mnitudinem nominum primae, & secundae declinationis, hoc est, ut bonus, bona, bonum, praeter mi uocati Uum, a uocativo mee, ubi e geminum, ac breue, in i longum commutatum est, ut o mi pater, o mi fili Pro mee pater, mee fili. 5Tertii modi pronomina sunt quinquer meus, tuus, suus,noster,& vester, quae sic declinantur.
S. N. meus, mea,meum. G. mei, meae, mei. D. meo, meae,meo. A.meum, meam, meum. V. o mi, o mea, o meum. A. a meo, a mea, a meo. P. N mei, meae, mea. G. meorum, mearum , meorum. D. meis. A. meos, meas, mea. A. a meis. S. N. tuus,tua, tuum. G. tui, tuae,tui. D. tuo,tuae,tuo. A. tuti,tuam,tuum. A. a tiro,a tua,a tuo. P. N. tui, tuae, tua. G tuorum,tuarum,tuorum. D. tuis. A. tuos, tuas, tua. A. a tuis.
S. N. noster, nostra, nostru. G. nostri,nostrae, nostri. D. nost ro,nostrae, nostro. A. nostrum, nostram, nostrii. v o noster,o nostra,o nostrum. A. a nostro, a nostra, a nostro. P. N nostri, nostrae, nostra. G. nostrorum, non rarum, nostrorum. D. nostris, A .nostros, nostras, nostra. do nostri, o nostrae,o nostra. A. a nostris.
S. N. suus, sua,ta u. G. sui, suae, sui. D. suo, suae, suo. A. suum, suam, suum. A. a suo, a sua, a suo. P. N. fui, sue, sua. G. suorum, suarum, suorum. D. suis. A. suos, suas,
88쪽
va. A. a suis. S. N. Vester,uestra,vestrum. G. Vestri, uelirae, uestri. D. uestro, uestrae, uestro. A. uestrum, uestram, uestrum. A .a uestro,a uestra,a uestro. P. N. uestri, uestrae,vestra. G. uestrorum, uestrarum, uestrorum. D. uestris. A. uestros,uestras,uestra. A. a uestris.
Nostras cuius modi pronominis 3 Quarti . Qua repQuia per omnes suos casus declinatur ad similitudinem nominum tertiae declinationis, hoc est, sicut hic,& haec Arpinas,& hoc Arpinate.& nota huiusmodi inas,& nomina,& pronomina,circunflexo tono esse pronuntianda, quia sunt per apocopen ab integris in iis, abiectioneti . Quarti modi pronomina sunt duo . nostras ta uestras, quae sic declinantur. S. N. hic, & haec nostras, & hoc nostrate. G. huius nos ratis. D.huic nostrati. A. hunc,& hanc nostratem,S hoc nostrate. A. o nostras, & o nostrate. A. a nostrate,& nostrati. P. N. hi, & hae nostrates , & haec nostratia. G. horum,& harum, & horum nostratium. D. his nostratibus. A hos,& has nostrattas, & haec nostratis. V. o nostrates,& o nostratia. A a nostratibus. S. N. hic,& haec uestras,& hoc uestrate.G. huius uestratis. D. huic uestrati A. hunc, & hanc uestratem, &hoc uestrate. A. a uestrate,& uestrati. P. N. hi,& hae uesi rates,& haec uestratia. G. horum, & harum, re horuues ratium. D. his, & ab his uestratibus. A. hos, & haa uestratris,&haec uestrati A.a uestratibus.
89쪽
INSTITUTIONUM GRAMMATICA RVM LIBER II. D EVERBO.
v et D est verbum Pars orationis declinabilis, uel agendi, uel patiendi, uel utriusque significativa, cum modis,& temporibus, sine casu. Verbo quod accidunt 3 octo, genus, tempus, modus, species, figura, persona , numerus , & conmiugatio . Quot sunt genera uerborum 3 Quinque, activum, ut amo,pasiiuum, ut amor, neutrum, ut seruio, commune, ut largior, deponens, ut sequor. Quot sunt tempora uerborum Quinque,Praesens, praeteritum imperfectum, perfectum, plumampe
fectum, & futurum: aut amo,amabam,amaui,amaueram, amabo.
Quot sunt modi uerborum 3 Quinque, indicativus, ut amo, imperativus, ut ama, optativus, ut utinam amarem,subiunctivus, ut cum amem, infinitivus,
Indicativus quot tempora habet 3 Quinque separata, praesens, ut amo, imperfectum, ut amabam, perfectum, ut amavi, plusquamperfectum, ut amaueram, futurum, ut amabo.Imperativus quot tempora habet 3 Duo praesens,
Optativus quot tempora habet 3 Quinque, praesens , & praeteritum imperfectum simul, ut utinam amarem , praeteritum perfectum , & plusquam perfectum simul, ut utinam amauissem, futurum per se, ut F s utinam
90쪽
Subiunctivus quot tempora habet Quinque separata,quemadmodum indicativus, praesens, ut cum amem,imperfectum, ut cum amarena, perfectum, iat craamauerim, plusquam perfectiam, ut cum amauissem,
Infinitivus quot tempora habet 3 Quinque, Praesens, & imperfectum simul, ut amare, perfectum , replusquamperfecium simul, ut amauisse , suturum , iacamatum ire, uel amaturum esse. Quot sunt species verborum Duae,primitiva, ut hmo,derivativa, ut amasco.Quot sunt species derivati uorti uerborum pQumque, inchoatiua,meditativa, diminutiva, frequentati-ua,desiderativa. Quae sunt inchoativa p Quae in se desinunt, & sunt tertiae coniugationis, ut viso visis, facesto facessis , arcesso arcessis, id est eo ad videndum,eo ad faciendum, eo ad vocandum: usurpantur etiam pro primitivis, ut lacesso, pro lacero. Quo modo formantur inchoatiua Non habet ceratam formatione, nec a verbis omnibus proficiscutum uae sunt meditatiua Quae in sco desinunt,& meditationem ,hoc est exercitationem significant, ut calesco, id est meditor, & exerceor, ut caleam: unde etiam meditativa appellantur . nam meditari est etiam
Habent ne praeteritum haec verba Quidni Atque id quod sua primitiva, ut pingue o, pingui, & pinguesco,pingui: macreo, macrui,& macresco,macrui . sed disterunt. nam primitiva significant pinguis sui, macer sui: derivatiua uero, pinguis tactus sum, macer La cius sum. nam si ita cupiam dixeris. Hui tam cito macruisti 3 Non erit a Macreo, sed a Macresco praeteritum quia non macer fuisti, sed macer factus es,interpretabitur.