장음표시 사용
81쪽
68 Paerae Um. DD. III. De is tute Poenitentia.
uatenus vellet p renase non pereasse, si fieri posset, cum non possit aliare versari ci
. I. omine virtutis specialis venit 1 virtus particularis , ac detei minata , ab omnibus aliis condistincta, adactus suos ex checto formali proprio m veatur et dicitur vero virtus generalis illa, quae complectitur vinules omnes sub esu qua ratione genetica, iub qua quHibet ponere potest actum virtuosum ex proprio motivos ficut an nal in genere ma portae complexum omnium animalium fissi rati ne communi precipii sentiendi , quae diversimode competit sineulis anima libus .
Propterea virtus Poenitentiae esset geneaelis, si importaret complexum omnium vi tutum fit bratione illa generida potentis Poenere dolorem de peccatis 3 quamvis ian quaeque virtus ex motivo proprio detes et peccata , quae illi opponuntur . Sic de is-cto praetera umbedientiam , quae est vitium spemale, prout opponitur Ooedientiae re spicienti ex suo proprio motivo foranesi h nestaton in exequendis mandatis superi ris, datur etiam inobedientia vitium gen rese transcendens per omnia vitia , cum unumquodque virium fit transtressivum v luntatis ivssatoris, atque admanobediemeia et fic etiam mam justitiam , quae est virtus specialis respiciens adaequationem iuris alieni, datur Iustitia virtus gener iai mportans complexum omnium inimium svatenus Unaquareme sere aliquam adaequationem, sicut quodvis peccatum aliquam
inadaequationem . & in hoc sensu diei rur
At odorensis, de Maior putarunt, Pinum tentiam esse duntaxat in tem generium, . Alanis vero esse virtutem spectam velabe
actum punitionis in compensationem delicti, sed esse vinulem quodammodo gen ratem resate ad odium , de detestationem peccatis quod fingulis virvilitas convenit
est in sensu Conciliorum,Scripturarum exigentium Poenitentiam , seu dolarem de
peccam ad iustificationem ) in virius D.
neralis, seu complexum omniumvirtutum, quatenus unaquaeque ponere potest doloremm peccatis ex proprio motivo .
Probat. Poenitentia ista signiam est via contritio, vel attritio supereatiualis; hujusmodi autem actus ad omnes virtutes neminempe contritio ad c iratem attritici
ad reliquas . ergo Poenitentia dogmatica est virius generalis . Minor probatur ex Tm dentino sessi i . cap. vi ubi attario sum ciens ad Justificationem dicitur esse, quae ex turpitudinis peccati consideratione, vel ex
Genennae, dc poemum metu communiter
concipitur. Hic autem dolor supera r iis ex turpitudinis peccati consideratione a quacunque virtute poni potest . si quis enim uoleat v. gr. de sisto. aut homicidio ea
turpitudine injustitiae , prout opposita pubchritudini Justitiae sumaturalis ducentis
ad Beatitudinem supernaturalem, hujusmodi attritio pertinet ad virtutem Iustitiae ale si quis doleat de turpitudine Luxuriae .P-ut opposita pulchritudini Castitatis si pernatur i haec attritio procedit ex virtute castitatis; ergo tentia dogmatica ad quamcunque virtutem spectat; atque iuridi virtus Penitentiae dogmatica est virtua generalis complectens aggregatum multum mirum iub eo concepi generim, quod
possit qua libet detestari peccatum oppM- tum suo momo tarmali ob ejus tu it
me generalem maticam datur etiam vi tus Poenitentiae specialis, cujus tamale o jectum, vi insta ostendemus, inhonestas, Quae reseritur in retractandis, ac vindica cis Dei ensis. Haec autem inci sint vi tus Poenisentiae specialis exesusive . quia Meus omnes ex hoc motivo formali proc
dentes uni fibi ipsa vendicat , quin possint
aliis virtutibus competere. Ita communia
ter ex Angesaeo hic contra Iunnullos ama Amicum, centes virtutem hanc Ponite reduci ves ad Charitatem p ves ad Religi nem , vel ad Iustitiam. Prob. oties datu eciale motivum vi tutis, seu objectum formale honestum , de arduum distinctum a motivo relictuarum virtutum . toties darur incialis virtus ab hoc motivo essem, sed retractare De
Mensam , detestan, ac vindicare, est mori vim speciale Druseferem honestatem, & a duitatem condistinctam ab honestater quarum virtutum; ereo datur specialis virtus ab
hoc motivo mecificata: -ufinodi autem est virtus speia is Poenitentiaret ergo da
82쪽
tur vlarus P utentiae specialis a reliquis habet, ne a nobis Oaendatur, laesum permnibus distincta.Major est cerra. nor prob. Immarum.
:s enim neget i quod odisse, detestari, re- Coesilam demum , quia praeter Charit, tractare, ac vindicare in se peccatum, seu im erga proximum , quae primario respi- Dei offensam, fit quid honestum, de arduum p cit amorem proximi , datur etiam viri ergo ponere hos actus ex motivo talis ho- Misericordiae, quae primario respicit clam n iis, est ponere illos ex motivo virtutis Ieremiserias proximi ex motivo honestatis specialis . reperde in hac expulsiones ergo pariter
Mautem virtus haee Poenitentiae meis praeter Charitatem erga Deum respicientem clavs ad nullam aliam virtutem reduca- , primario Dei amorem propter ejus Bonita-oste tur incurrendo illas, cum qiubus rem, atque adeo odium ostensae divinae ex videtur polle coniundi. Et primo motivum motivo ipsius Bonitatis , datur etiam P. Poenitentiae, nempe honestas , quae reperi- nitentia, quae imarior piciat retractati tur in retractanda, ae vindicanda insem nem, & expiationem culpae ex motivo hi ostensa, non spectat ad charitatem, quippe nestatis repertae in his actibus . Probatur quae. cum sit vinus Theolo alis, movetur i, consequentia . ideo enim misericordia dumetate ab ipsi bonitate divina . non vero stinguitur a aritate erga proximum, quia ab honestate creata, viae in actibus charita- specialis honestas, de arduitas repetitur in
in reperitur. Neque spectat ad virtutem propulsanda proximi miseria: quippe quod Religionis, quippe quae movetur ab hon cum speciali incommodo fit a quod non ha. state creata, quae reperitur in actibus , qui- betur per actus Charitatis,piis amando is bus divinam existentiam colimm . Nemue ximum, de odio habendo Mus malum; AD demum ad virtutem Iusticiae, quippe quae qui pariter specialis arduitas reperitur in movetur ex honestate , quae reperitur ita retractanda culpa a se commissa, de in illa adaequando jure proprietatis alimo, de in vindicanda: qiis arduitas non reperitur in resarciendo illud , fi fuerit laesum , quin actibus Charitatis erga Deum, amando iurespiciat primario, de per se retractare os tum, de odio habendo oonsas ex motivo sensam alten in aram; ergo motivum vidi divinae Bonitatis et hie enim actus est tua. tutis Poenitentiae speci ad nullam aliam vis, de descis; retractatio vero i de vindi inutem spinat . catio culpae est actus arduus, de aliquatenus Confirm r. Praeter virtutem Iussit, amarus: ergo distinguituretrum virtus Penbcommutativae datur Iultitia vindicativa , tentiae a Chartate erga Deum. cujus actus primarius est vindicare injurias Iv. objic. r. virtus Poenitendae non civibus iliatas et ergo praeter Iustitiam com- distinguimr a Charitate , si contritio m mutativam , de vindicativam datur etiam ctans ad D nitentiam esset actus proprius virtus Poenitentiae, cujus primanus actus Charitatiss sed ita seres habeti ergo. Pr est detestan retractare , de vindicare im batur minore Contritio est dolor de pe iitrias Deo illatas a se ipso et cum enim eatis propter Deum sumne dilectum s ad detur specialis arduitas in retractandis qui hujusmodi dolor elicitur a Chariote ,
priis operationibus, requiritur specialis viris ad oram spectat dolere, de tristari de mistus Poenitentiae. lis amici, sicut etiam gaudere de ejus h
Confirm x. Praetervirtutem obedientiae . nisa ergo.quae intendit adaequare jus jurisdictionis reis Con m. I. Actus contritionis extra Sa ridens in iuperiore in bonum subditorum, eramentum est saltem ultima dispositio adde praeter inlitiam committativam , quae deletionem peccati . sed hoc etiam habet intendit a uare jus proprietatis alienum, actus dilectionis Des iuper omnia, etiam prae- quod resticit bonum, de commodum'r, cita dolore mmali peccatorum s ergo me prium, datur etiam, ut notant valentia , que actus spectat ad Charitatem; undech de Sotus, virius aliqua specialis , quae i, ritas a Pomitentia non distinguitur. tendit satisiacere homini pro injuriis iv m. a. a priori r quia habitus imtis, ac resarcire ius laesum , quod habem tendens aliquod inmum consequenter ophhomines, ne ab aliis os redantur; ergo pa- ratur etiam ad destre non mali oppotariter praeter virtutem obedientiae , de tir Ergo Charitas intendendo bonum Dei stitiae erga Deum , datur virius specialis summe dilecti operatur destructionem pe Poenitentiae , quae intendit retractare , de caris ergo ad charitatem spectat elicere vindicare in se ipso offensas Deo illatas , actus poenitentiae; unde non datur mus
atque adeo resarcire illud jus, quod inua yamemur specialis . P a Itala
83쪽
Parae UIII. Di p. III. De virtute me Marti .
Respond. diversimode peccatum respicia virtute Theologica charitatis, de a viri te morali Poenitentiae . Charitas odit catum tamquam malum Deo amato, illud. que detestatur ; non tamen debet per se peccatum praesupponere, sed potius conatur impedire: contra vero Pinnitentia per
se peccatum praesupponit , de res icit il-hid, ut retractandi im, ac tendit in ejus vi dicationem , ac desti uinonem, non ex motivo Dei summe dilecti , aut quia eth m lam Dei summe boni, ( nam lic Penitemtia esset virius Theologica , & confundinretur cum Charitate ) sed ex motivo cre is, vid propter honestatem, quae relucet
in retractandis , & vindicandis Dei offensis, ita ut bonum vindicabilitatis, seu expiab
litatis peccati, quod est bonum creatum , sit motivum formaIe virtutis penuentiae sp cialis , & achrum illius. In forma nego minorem. Ad probationem distinguo maiorem: contiitio persecta est dolor de peccatis propter Deum dilectum. quae solum spectat ad Charitatem , seu ac virtutem Poenitentiae dogmaticam . concedor contritio impers cta, seu attratio, nego majorem, dc consoquentiam. Actus virtutis Penitentiae , cum non sit actus Theologalis, debet habere promotivoaliquod creatum, cujusmodi et honestas , Suae reperitur in retractandis, lavindicandis culpist & ideo primarius actus Penitentiae specialis est detestati , retractare, de vindicate peccara ex motivo ejus honestatis: A s vero secundarius est mare, ac prosequi hanc ipsam honestatem detestationis peccati; unae hic actus prosecutivus de se supponit aversativum , seu detestativumr Contra vero aliae virtutes haestant pro primario actu prosecutionem sui objecti formalis, & pro secundanio ave fionem a malo opposito et v. g. Iustitia respiacit primario adaequationem juiis alieni, &secundario detestatui inadaequationem , ac vult illam destruere per restitutionem: sic etiam Charitas pro primo actu habet dia laetionem Dei summe boni, de secundatio aversatur Dei ostensam , illamque retractat, ac vindicat ex eodem motivo . Hoc expiessit Angelicus qu. 8s. art. a. dicens Si in actis paenitentia consideratur Dia displ/eentia peccaui praeibiti , hoc immediate Charitatem pertinet, sicut er gavidere de S aeis praeteritis; sed intemio sperandi ad dei sionem Pueati praeteris Menisu specialem
virtutem sub Charitate . Quale sicut displicentia de malo proximi spectat ad vittirem cruruatia erga yroximum . displiceu-tia vero remotiva miseriae meme ad m sericordiam, quae est virtus specialis ob me.
cialem at duitatem , dc honestatem , quae reperitur in removendo malo proximis ita
displicent a de peccato spectat ad Qtarit
tem erga Deum; Displicentia vero retractativa, de vindicativa peccati spectat ad
poenitentiam i quae est virtus P cialis ob
specialem arduitatem, quae relucet in his actibus. Ad i. Conium. Solum contrifio perstitia ex motivo Dei lamme dilecti est ultima dispositio ad Gratiam extra Sactamentum;& probabiliter id convenit contritioni, etiamsi careat amore ismali Dei, quod imsta discutiemus; Non tamen contritio im-yei secta, seu attritio Ad x. distinguo secundum consi quens et etiam Charitas elicit actum Pcimitentiae rquatenus Poenitentia est virtus dogmatica generalis, concedo . quatenus Penite uita est virtus moralis specialis, nego conseque
v. Objic. a. actus proprius virtutis Pomnitentiae est etiam proprius Religionis aergo Poenitentia non diuinguitur a virtute Religionis. Probatur antecedens: aetiis Penitentiae est expiare peccata; sed hoc spectat ad Religionem, quae per sacrificia , de
Sacramenta expiat peccata; ergo.
Contam. r. scut pro beneficiis datur gratiarum actio, ita pro Ofiensis datur vinoec
tio , de compensatio ; sed gratiarum actio
spectat ad Religionem; ergo etiam Poen
Contam. i. eadem virtus pietatis , quae satisfacit Patri pro beneficiis ab eo acceptis, satisfacit etiam pro injuriis eidem ii rogatis aeuo eadem virtus Religionis, quae pio h nenciis a Deo acceptis debitum ei cultum exhibet, etiam pro peccatis satisfacit; et go ut prius. Respon. nego antececsens. Ad probati nem et o Ecrrefactificia exhibendo talem cuctum Deo ex motivo Divinae excellentiae . seu ex motivo honestatis , quae relucet iritali actu . spectat ad virtutem Religionis gAt velle nuiusmodi sacrificium ordinare aciculpam expiandam , est actus secundarius Penitentiae: sic etiam Sacramentum, Pr ut est talis Dei cultus per tales Ceraem
nias, spectat ad Religionem . prout vero includit dolorem de peccatis spectat ad Pomnitentiam. Non repugnat autem, quod una virtus cum iubordinatione ad aham comcurrat ad aliquem ericctum, ad quem reis uatur actus uviasque vir1utis.
84쪽
Ad i. eonfirm. compensatio pro peccatis ex motivo proprio Religionis, videlicet ob recognitionem excellentiae divinae , spectat ad Religionem; compensatio vero pro peccatis ex motivo proprio Penitentiae, videEcet quia honestum est derellari , & compensare ostensas Deo irrogatas, spectat ad
Ad a. concedo , quod ex motivo Reliuionis possimus velle satisfacere pro offens divinae excellentae irrogatis ; hic tamenaeius consequitur ad actum primarium Religionis , qui est prosecutivus divini cillius:
At velle satisfacere pro offensis Deo irrmatis ex motivo honestatis . quae relucet in etestatione , de vindicatione culparum , spectat ad penitentiam , cujus primarius actus est aversivus , dc detestativus peccati , quod praestipponit natura filar similiter ume latisfacere pro ostensis Patri irrogatis spectat ad pietatem . si id fiat ex motivo proprio pietatis, quouest honestas,
quae relucet in obsequendo Parentibus i, sp
tiat vero ad virtutem illam specialem, quae t Ualentia i & Soto intendit satisfacere injuriis alteri illatis. si procedat ex motivo talis honestatis: sectat demum ad vi
tutem Paenitentiae , si procedat ex motivo hujus virtutis. vI. Obiitui imo:actus Paenitetiae spectant ad virtutem Iustitiae commutativae; ergo Paenitentia juxta sententiam Durandi, Suarii, Martini Perea, ae aliorum non distinguitura virtute Iustitiae. Probatur antecedens: Ad Iustitiam spectat servare jus Dei illaesum , & reparare laesum; hoc autem praestat Paenitentia, quae reparat jus Dei laesum per culpas, & consequenter impedit , ne Imdatur ; ergo spectat ad virtutem Justia
confim. Tam Iustifia vindicativa tendit ad vindicandas culpas , quam Poenitentia gergo salim virtus Penitentiae identiacatur eum justitia vindicatsua. Respond. Justitiam commutativam respicere prosecutive jus proprietatis divinum, non vero jus ostensi , nec praesupponere per se laesionem talis juris; sed solum impedit, ne laedatur, & reearat, si per accidens suae ponatur laesum, idque ex motivo honestatis, quae relucet in adaequando jure proprietatis
divino et contra vero paenitentia r icit Mversive , & primario insuriam Dei essensi. itaui ter se illam prael ponati & simul
intendit reparare ius divinum , ne offendatur , laesum, ex motivo honestatis, quae r
peritur in detestanda, dc vindicanda Dei os
sensa , sicut licet charitas erga proximum respiciat prosecutione bonum proximi, nee praesupponat ejus malum propulsandum; vi tus tamen misericordiae respicit aversive, deprimario miseriam proximi, quam intendit sitiaevare. Pariter inter homines, ut diximus ex Valentia , dc Soto, alia est virtus justitiae, quae intendit adaequale jus proprietatis alienum , dc alia est virtus illa specialis in nominata , quae intendit satisfacere homini pim injuriis illatis. Et ratio horum omnium a priori est, quia relate ad hos victus datur specialis honestas , dc arduitas; ergo dari debet specialis virtus. Ad confirm. Itistitia vindicativa non ten est ad detestationem, retractationem, aut emendationem culparum, sed primario in
Poenam iis commensuratam e Poenitentia
vero primatio tendit in detestationem, de emendacionem culparum , secundario iavinclicationem.
VII. Ex dictas sequitur primo, virtutem penitentiae specialem non esse virtutem Theologalem, sed moralem, ut est v. g. Justitia, Religio, obedientia. Ratio est, quia
non movetur immediam a Deo tanquam a formali motivo, ut tres virtutes Theologa-Ies, sed ab ho ate creata actus, licet ad Deum terminati. sicut enim Religio , quia non movetur ab excelIentia Dei, sed abh nestate cultus ad Dei excellentiam remii. nati, ideo est virtus moralis ita Poenitentia, quia non movetur ad detestanaum petaeatum a bonitate divina, prout praestat in ritas , d ex motivo honestatis repertae in
detesilanda , & vindicanda Dei offensa, ideo pariter est virtus moralis . Sequitur secundo , virtutem penitentiae
per se praesupponere culpam a de Meo pimarius ejus actus est aversivus culpae praesuMositae , secundario vero est prosequutivusonestatis , quae relucet in retractanda culpa et sicut diximus de virtute justitiae vindicativae, quae perse praesupponit delictum , de de virtute misericordiae , quae per se prata saeponit miseriam proximi. Ubi e contra virtus charitatis , obedientiae , jultitiae , de sinules habent pro actu primario prosequmtionem sui objecti tarmalis, dc pro secundario aversionem a malo opposito suo obiecto tarmati .
85쪽
Utrum Poenitentia sit virtus purae Fugae
I. A Ctus purae fugae dicitur ille . qui
pure aversatur malum, nullatenus prosequendo bonum illi oppositum ivirtus vero purae fiigae dicitur illa, quae s Ium inclinat ad actus purae fugae . U nde nullus ejus aetiis est prosecutivus alicuius Bonitatis , seu honestatis objectuae. Quaeritur nunc , an virtus Poenitentiae sit huj ii modi. ita scilicet ut omnes Poenitentiae actus lint fuga , seu aversio , ac odium peccati, nullus vero sit prosecutio honest iis repertae in detestatione, ac retractauone peccati e II. Dico I. Dari potest actus purae firgae , seu pure aversativus mali , quin sit formaliter prosecutivus boni oppositi. Ita
communius ex D. Th. ptima secundae q. 2O. art. r. Contra Lugo disp. I. de Poen. a. Salas in prim. secundae trin. s.
Asp. s. 3c alios. Prob. Potest in voluntate dari actus p re prosecutivus boni, quin sit formaliter aversuus mali oppositi ; et sob& actus pu-.rae fugae. Antecedens admittitur. Bonum mnim secundum se habet sufficientem rationem amabilitatis, atque adeo amari potest absque respectu ad malum . Negatur ab Adversariis consequentia . putant enim non poste voluntatem fugere a malo, nisi cuia trahitur a bono opposito , unde illud formaliter prosequitur, dum aversatur ma- Inm . Probatur itaque consequentia et non minus Bonum habet ratione sui iussicientem amabilitatem , unde trahat, & alliciat, quam malum habeat ratione sui odibilit tem , unde displiceat s ergo sicut potest voluntas pure prosequi bonum , ita potest pure aversati malum. Confirm experientix. diversimode enim se habet voluntas , dum amat, ac dum dit . Amor enim est dulcis , & placet , odii m est a speium, &displicet: sicut gaudium dilatat cor, tristitia constringit; pr pterea odium v. g. tenebrarum , morbi , mortis , cum sit asperum, d displiceat, non potest ullo pacto dici quod sit Amor Lucis, sanitatis, vitae formaliter, sed solum est amor virtualiter, quatenus voluntas exodio tenebrarum detes minari facile poterit ad amorem formalem Lucis .
bonum; ergo nequit voluntas versari niti circa bonum, ita ut etiam quando averitatur malum. amet bonum oppositum; et go quamvis dari possit actus pure prosec tivus , nequit tamen dari actus purae suis
Confirm. Intellectus etiam dum negat falsum, affirmat tarmaliter veriam oppositum; cum objectum intellectus sit verum iv. p. dum negat duraenebras, affirmat dari lucem is ergo ut supra. Resp. voluntatem habere pro objecto tam bonum per aetiis prosccutinos, quam maelum per aversi vos, ut constat experientia . de ex Angelico q. s. art. t. ubi habet: eadem potentia est oppositorum, is visio estis .er, , rariae eatidi , ct frigidi et . Et A volnutar fe habes ad bonism, di malum ,
In forma dis . antecedens et objectum v luntatis, inquantum prosecutivae , et solum
Bonum, concedo; Inquantiam prosecutivae,& aversiativae , nego antecedens, ac cons quentiania
Ad eonfii m. varii varia . Equidem cum Martinonio censeo, eodem modo philosophan diim de intellectit, ac de voluntate . ita ut sicut in volumis dari poteth actus purae Rigae ita in Intellectu purus dissensus , qui solum virtualiter, non Mimaliter sieassensus objecti oppositi; unde dati potest
tam actus pure affirmativus,dicens v.g. datur Lue, quam pure negativus, dicens , Non dantur tenebrae et sicut potest etiam Inte lectus per acti im pure assirmativum dicere, Dantur tenebrae , & per pure negativum dicere, Non darur luxi sic potest etiam Intellectus per actum assiimativum dicere, Datur distinctio inter hominem, & lapidem,& per negativum dicere , Non datur identitas inter illos . quamvis enim hujusmodi propositiones videantur vocetenus differre , potest tamen utraque sive per actum pure negativum, sive per aifirmativum enunciari: di eodem modo potest voluntas Peractum prosecutivum velle ambulationem , de per actumfugae nolle quietem. Dices:propter quod unumquodque tale, Millud magis; ergo si Intellectus sudicat hominem v. r. non esse lapidem propter motivum quod relucet , quia scilicet sunt distincta, detret etiam assiimare hanc distinctionem; unde non datus purus dissensus. Resp. si Argumentum probaret , evincet et, quod distinctio deberet etiam negaris
86쪽
-- ΠI. Num sit virtus purae fugae..
ri, non assirmari , quia propter distincti
nem negatur hominem esse lapidem . Qu re sicut intellectus propter cognitionem. Bonitatis v. g. amat bonum, dc non probinde debet amare magis aut ullatenus bpsam cognitionem; quippe quae est conditio , & non vis transiuncens amabilitatem secto amato : Ita intellechis negat hominem esie lapidem propter disti itistionem ,
Guam videt, tanquam propter conditionem Pr aere itisitam , unde non debet illam ac firmare , aut negare.
IV. Objicitur x. Omnes actus voluntatis sunt propter finem ultimum, quod ei prius volitum , & propter quod caetera bona mantur ; ergo nullus actus voluntatis est purae fugae. Confirm. i. quia qui odit malum , odit illud ex amorc suimet: ergo i cylignat purum odium. Secundo, quia ex Augustin'
malum est privatio boni debiti; erro qui non vult alicui malum , non vult illi privationem Boni, atque adeo vult bonum a unde actus non es purae fugae. Resp. ac tum voluntatis esse propter ultumum finem saltem interpretat: ve , non Thro formaliter . qui enim vult aliquod binum particulare, seu cas ctiam mali,censetura fortiori velle Beatitudinem , seii cum tum omnis boni ; atque adeo sollim virtu liter, aut interpretative amat ultimum mnem Ad primam confirmationem di quamvis saepe odium mali coniungatur cum amore subjecti, cui malum illud nolumus: saepe tamen pure odio habemus vitium secundum se, puta superbiam, luxuriam, quintas maliter amemus ullum subjecti im, cui potes h tale malum inesse .. Adde: quamvis
nolimus aegritii dinem v. g. Petro, non per hoc debemus Petrum amare ad ii piosecutivo; satis enim est, quod illi nolunus ma
Ad secundam: praeter malum negativum,
consistens in privatione boni, datur etiam malum positivum , puta error, Febris, dolor , peccatum, quae possumus alteri nolle a iii purae fugae, Immo ipsam etiam boni debiti privationem possumus actu purae singae alteri nolle. v. Dico a. Impossibilis est virtus purae fugae: atque adeo Penitentia non est hinjusmodi . Prob. Impossibilis est virtus pure P secutiva alicujus honestatis objecitivae . quin
imul Iit aversativa mali oppositi illi h mstati; ergo pariter impossibilia est viri s.
pure aversativa alicujus mali presuppositi quin simul fit prosecutiva alicujus hon
statis objectivae reperiae in avertione illius. mali:. unde repugnat virtus purae fugae Antecedens probatur; quia omnis bonitas
objectiva, qtiae ratione sui est amabilis , sicut tribuit amabilitatem mediis ad illam conducentibus , ita tribuit ossibilitatem malo opposito, utpote destritenti eam bonitatem et ergo omnis virtus, quae potest prosequi aliquam bonitatena, seu honestatem objectivam, potest etiam elicere itim actus. prosecutivos mediorum ad illam conducentium , tum aversivos mali oppositi illi honestati. E. g. honestas temperantiae, quae est motivum formale virtutis tempe lati tiae, movet etiam ad odio habendam intemperantiam , cum eadem honestas , &arduitas sit in prosequenda temperantia ,& in aves sanda inteni perantia: atque adeo repugnat virtus pine piosecutiva; Praese tim quia omnis amor alicinus. boni est virtualiter odium mali oppositis unde vi tus , quae inclinat ad prosecutionem alicu-jiis honestatis, inclinat etiam ad avet sandam inhonestatem oppositam. Prob. nunc consequentia, quod scilicet repugnet pariter vistus pii, fugae. sicii rienim omnis bonitas , seu honestas objectiva tribuit odibilitatem malo oppositor ita mnis inhonestas, seu malitia objectiva tr hit amabilitatem bonitatis oppositae; ergo, sicut quaelibet virtus prosecutiva alicujus h
nestatis inclinat etiam ad actias aversant ex malum oppositum, ita virtus aversativa alicujus inhonestatis inclinat etiam ad actus. prosecutivos bonitatis oppositae ; praeseditim quia fisa a malo est virtualiter amor boni oppositi ergo repugnat virtus purae, fugae, quae soIum inclinci ad actus ave
Confim. Quaelibet virtus, quae inclinat ad aetiis directos. inclinat etiam ad reflexos nec non ad secundo, & tertio renexos in infinitum; tum quia non reperitur nova arisduitas in actibus renexis, qui versantii circa idem objectum, circa quod versantiit directis tum etiam quia aliter deberetit dari virtutes infinitae r ver.. gr. virlux temperantiae , quae, inclinat ad actus directos prosecutivos temperantiae, & avem sativos intemperantiae , inclinat etiam in ctum reflexum prosecutivum holiestatis tam malis, quae relucet in actu dii em prosecu-tivo temperantiae; ergo pariter viritis ave
sativa alicujus mali, ut Misericordiae, si istitia. vindicativa , Pcimitentia , Fortitudo,
87쪽
Pars VIII. Disp. III. De Virtate Paenisentia.
8ce . ita tendunt aversive in obje m ma Ium , ut tendant etiam prosecutive in Dctus reflexos relate ad idem oblectum; emgo nulla vistus est purae fugae. Ratio a priori est, quia euotiessio actas respiciunt idem motivum svrmale, vel iurus est vi tualiter Alter , toties literque pertinet ad eandem virtutem, cum eadem honestas , & arduitas reperiatur in utroque ; sed ita se habent actus v. g. prosemuiuiis temisperantiae , & aversativus intemperantiae , nec non actus primarius Poenitetitiae avehsativus , di retractativus culpae , & actuspe erativus honestatis formilis, quae retlucet in retractanda culpa praeteritas ergo isti actus ad eandem virtutem spectant: unis de Penitentia non es h virtus putae iugae.vL Dico s. Dari potest virtus, quae primo, & per se tendat ad malum et unde e ius primarius actus sit actus fugae , & hinnismodi est virius PDitentiae. Prob. prima pars auctoritate Angelici in
. dist. I . q. I. ubi docet, aliquas esse vidi tutes . quae principalem actum habent in
retrahendo ab aliquor ac L. a. q. IS. art. v.
ad secundum dicit, principale objectum
timoris esse malum, quod quis refugit. Idemque docet Bonav. in dissi I . & hoapatet in virtute Misericorda ae , quae prim rio aversatur, & expellit alienas misellas: in virtute Fortitudinis , quae primario coi temnit pericula; hi virtute Iustitiae vindie eivae dec. Et ratio a priori esti quia vi tus & ars, ut docet Philolamus a. eth s. iunt circa difficile ergo ubi peculiaris difficultas, ibi potest esse peculiaris virtus, aut ars; sed potest in actibus aversativis ali, cuius mali esse peculiaris difficultas et ergo relate ad hos actus fugae dari potest. virtus incularis, quae primario circa malum ve
Prob. secunda pars quod scilicet hujusin
di fit Poenitentia r Haec enim vilitas dar se tendit circa malum, nemre circa Dei stilansam detestando, retractando, ac vindia cando illam cum spe veniae, non seciis ac Misericolaea versatur circa malum Proxumi , odio habendo, & expellendo illud e
irrus Poenitentiae per se tendit ad ma- Ium , eiusque primarius actus est fugae .vII. oblic. i. volantas primario tendit prosecutive in bonum , de secundario avemfive hi malum: ergo similiter habitus vi
tutis , cum habitus imitetur naturam suae potentiae: ergo non datur virtus, cujus primarius actus sit fugae .
Conmma deo detestamur aliquod malum, dia morbum, quia amamus bonum mpo
sitiim, puta sanitatem; ergo omnis virtus, quae aversatur malum, primatio fertur H
secutive in bonum. Contam. x. Omnis virtus intella asis pri mario seitur in verum per assensum. Miscundario in falsum per dissensum i ergo etiam virtus voluntatis primario fertur in bonum: Propterea sicut scientia per hoc, quod tendat in verum , impedit, & tollit errores; ita virlux moralis , per hoc quod tendat in bonum , impedit, ac tollit pec
Resp. Habitus non unitari in omnibus naturam potentiae; sicut nec acius imitantur in omnibus naturam habitus . ciure sicut dantur actus purae fugae, quin dentur habitus purae fugae; ita dantur virtutes morales per se tendentes per fugam in malum, quamvis voluntas primario tendat in bonum. Ratio est , quia habitus multipliacantur pro varietate difficultatum et secus vero potentiae; unde cum dari possit spmcialis difficultas in fuga a malo , puta in retractanda , de vindicanda Dei offensa , ideo datur virtus primario tendens in m Ium per actum fugae. Ad i. confirm antecedeas est salsum , praesertim si malum non sit privativum , ut ignorantia, caecatas , carentia brachii , εα. se E positivum , ut error , dolor , se bris , de in sententia probabiliori peccatum
Non enim. ideo aversamir hujusmodi malum, quia amamus bonum oppositum., sed potius vice versa , ideo v. gr. amamus carentiam morbi, quia aversamus morbum sicuti e contra , non ideo amamus sapim. tiam, quia, aversamur ignorantiam, sed p tilia aversamur ignorantiam , quia amamuAsapientiam .
Ad x. Virtus intellectualis sertur tam in verum per assensum, quam in salsum per dil- sensum a quia tamen intellectus non rapi tur ad amplectendum falsum , sicut volu tas rapitur ad amplexum objecti deIectabilis. turpis, hoc est ad peccatum; ideo non datur in intelle . specialis virtus , quae per se supponat falsum , scii errorem resipuendum; sicut datur virvis moralis, qum per se respiciat peccatum ut expiandum.
viri. Objic. 1. virtus Poenitentiae prim rio ferturprosecutive in bonum. oppositum malo, quod detestatur, nempe in adaequationem juris Divini opposiam offensae vi qua laeditur jus Divinum; ergo actus Pliis marius Poenitentiae est prosecutivus . Arta cedens probatur uim paritate aliarum vinditur
88쪽
III. Num sit varias pure fi gr. s
inum justitiae , obedientiae , Ace. quae primario tendunt prosecutive in adaequari nem juris Divini; tum a priori, quia odium mali nascitur ex amore doni oppositi. Resp. nebo antecedens. Ad probationem dispalitas inter Poenitentiam , & vi rem justitiae , obedientiae , dcc. est , quia Poenitentia per se supponit peccatum g sicut misericordia miseriam proximi , quae proeinde a D. I rom. a. h. qu. go. dennitur ex Atigui quod sit . mena miseriae in nostro
corde eompassio . qua, si postumis, , subvenire eompetiimur; dc ideo primamus harum vi tutum actus est aversativus . Idemque dicas de virtute illa innominata , quae datur per valent. ad satisfaciendum injuriis nominibus illatis et Sicut autem di yersia est virtus gratitudinis a virtute justitiae , obedientiae. dcc. quia gratitudo per se iudiponit beneficium, & respicit jus benefactoris ad compensationem, non vero jus '
pi aetatis, aut jiuisdictionis; ita diversia est virtus Poenitentiae a virtute justitiae , ob dientiae , dcc. quia illa per se supponit ose fresiam, & respicit jus Divinum, ne ostendatur i non vero jus proprietatis , aut linrisinoeonis: Cum autem detur laecialis diseficultas in admiuandis his ruribus , ideo
Ad rationem a priori respondeo cum Iens, quod licet bonum praecedat malum, di amor odium, non idcirco virtus eliciens actum odii debet etiam habere actum am ris primarium, cum susticiat quod amor prinredens odium spectet ad aham virtutem:
Sie ex Augustino actus amoris praecedit natura actum ti ris , nec propterea virtus eliciens a m timoris pilus elicit actum amoris . Quare nec Poenitentia prius elicit actiim prosecutivum iii nocentiae , & secii
dario actum doloris de peccato commisso: eum sufficiat, si ad charitatem , seu ad sinstitiam erga Deum spectet, prosequi care, tiam ostensae Divinae, & ad charitatem e ga se ipsum, prosequi innocentiam; ad PPnitentiam vero spectet retiaetare , & d lare de peccatis commissis et Et recurrit ratio a priori , quia scillaei ad hos actus eicciendos reperitur specialis arduitas. IX. Obsic. ulti eadem virtus justitiae , quae incIinat ad non surandum , inclinae etiam ad restituendum , seu ad repara dum jus laesum a de tamen virtus iustitiae primario tendit prosecutive in honestatem, quae reperitur in admitando iure alieno sergo idem dieendum de virtiue Picnhemiis.etiamsi distis silentur a Tutule j uuat,
Confirm. Eadem virtus charitatis, qriae primario tendit ad Dei dilectionem , te die avetave ad peccatum retractandum ex eodem motivo bonitatis Divinaei& ideo contritio persecta elicitive est a charitate,& solum contritio imperfecta imperatur acharitate: ergo idem dicendum de virtute
morali Poenitentiae. Resp. nego consequentiam. Justitia con
mutativa respicit divellam jus a virtute Poenitentiae, Obedientiae. Religionis , &e.& praeterea Poeniternia supponit essentialia ter laesum jus Dei, ne ostendatur, non se-ciis ac gratitudo rediatialiter supponit bineficium , ac respicit jus , quod est in benefactore ad conlpensationem beneficii a quod est diversum a jure , quod resipscitur a iustitia, obedientia , dcc. de ideo primarius almis Penitentiae est aversi
ubi duo sunt advertenda . Primum est, idcirco non dari dupIicem virtutem justitiae , alteram quae primario respiciat prosecutive adaequationem juras alieni , de inclinet ad non furandum , alteram , qll. et respiciat averfive jus alienum laesum , de inclinet ad restituendum . quia non reperitur in utroque hoc actu diversa specie difficultas. quamvis enim major fit dissicubias ad restituendum , quam ad non furaim dum , sicut major est ad restituendum Iooo miam io. istae tamen dassicultates non sunt diversae; cum universim magis , 8e minus non varient speciem. At diversa specie dic ficultas reperitur in retractanda culpa .miam in non peccando ; sicut diversa est difficultas in sublevanda miseria proximi . de in non laedendo proximum i & ideo ad hos actus requiruntur diversae vii tuis
Alteram est, quod licet disputetur, mimiustitia commutativa distributiva , legalis,& vindicativa sint species , seu partes sit, ,etavae justitiae , an vero sint Artes p
testativae hujus virtuti seu dicentes tat, tum analogiam ad justitiam in omnium tamen sententia Religio , obedientia, F delitas , veracitas . Gratitudo , dc omnes aliae virtutes ad alterum dicuntur partes
potestativae justitiae; de huiusmodi est Psenitentia.
Ad contam. nego consequentiam . Dic paritas est eadem, quia scilicet major illa difficultas , quae re ritur in contrit ira: CPerfecta . quam in dilectione O , est , tra eandem speciem , de ideo speetat ad c ad tu intinem . At diversa oninico est
89쪽
rs Pars VIII. Disp. III De virtute Poenhemia.
dissicultas , quae teperitur in retiactanda culpa ex motivo honestatis creatae, quae in hoc ata reperitur; & talis actus non conlegi litur ad ullum actum pi osecutivum, qui per se respiciatur a virtute Poenitenti ac ideo dispar ratio . X. Adde ex P. Thyrso Gonpaleg , quod virtus Penitentiae per se ferti debeat ad
retractandam culpam cum spe velitae , eo quod Poenitentibus post peccatum , non vero Iustis ante commissum peccatum promittatur a Deo condonatio; ergo essenti
liter Poenitentia supponit peccatum. Vnde non potest primario ferri prosecutive in carentiam peccati, sed fertur aversive peractum. prunarium fugae in culpam, detestam do, retraetrando, de vindicando illam.
De objeeto formati , subiecto tam
I. Irra objectum. tarmale , seu mo- tivum ad detestandum , ac retractandum peccatum, variae sunt sententiae. Prima Scotistarum , qui cum Scoto in .dit . I . q. a. docent, objectum formale Pq- nitentiae esse peccatum ut vindicabile , seu vindicabilitatem peccati . atque adeo putant Poenitentiam esse quandam jussitiam vindicativam , qua peccator, tanquam Dei minister,punit in se ostensam factam Deo , iuxta illud Augum relatum .dish. s. can.
Paenitentia .es et raedam. dosenna vindicta puniens in se , 'nod dolet eominil fieri Et huc
recidit opinio Aureoli in . dilh. . dicentis . objectum Poenitensiae esse poenam ., ut
Sed communiter rejicitur , quia Poenitentia non spectat ad justitiam vindicativam. haec enim primario tendit in vindicandam ostensanis Potnitentia vero in retractandam , de emendatidam. illam . Adde ,quod si Dei is in penam peccati noluisset contritionem,sed v. gr. jejunium , vii jejunaret , vindicaret peccatum , non tamen illum poeniteret sergo Poenitentia non coincidit cum itistitia Undicativa. Et sane ideo Poenitentia non coincidit cum charitate, quae pariter dolet de peccato , quia primarius actus charitatis non eli dolere de peccato . sed amare Deum; ergo quia primatius actus Poenitentiae non est vindicare peccatum , sed illud
retractare. ac emendare , ideo Poenitentia
uoti coincidit cum jullula vindicativa , quae primario intendit satispassionem deIinquemtis , ne laedatur bonum publicum , & Ie
gum observantia pereat. Quare dum Augustin.dicit Poenitentiam esse vindictam, h. sum vest,quod Poenitentia etiam tendat ad peccatum vindicandum , quamvis non primario. Ideo , ut notat D. Thom. s. p. qu:s s. art. I. vindicta divel simode attingitur
ab utraque virtute . Poenitentia enim vinis
dicat offensam in ordine ad reparandam amicitiam cum Deo ; & justitia vindicativa vult illam propter bonum publicum , ne Ianguescat legum observantia. Secunda sententia est Sualii , Goneti .& alioriim docentium, objectum tarmale Penitentiae esse jus Divinum laesum , ut reparabile per satisfactionem , & compensati nem ; unde docent, Poenitentiam identificari cum virtute justitiae , quae de se resipi: cit adaeqitationem juris alieni. Sed haec etiam reiicitur , quia Poenitentia per se iespicit malum, habetque primarium actum Ligae, ac detestationis I cccati, quod natura sua praesupponit; sectis vero iustitia . Adde . quod si posset I anitentia videntificari clim justitia , quae intendit re- palare jus Divinum proprietati, laesum ,
non esset ratio , cur non dicatur identificari cum obedientia, quae intendit leparare jus Divinum jurisdictionis laesum , aut
Tertia sententia est Cardinalis de Lugo
putantis, objectum Poenitentiae esse bonum pacis eum Deo, qui sciit culpa ostenditur , ita Poenitentia placatur et p: opterea docet
Poenitentiam ideo detestati peccata , quia intendit , & prosequitur hoc bonum ph
Sed neque haec arridet. Primo , quia si
Deus uplui stet pro contritione v. fr. ictavium ad conserendam pcccatori reconciliationem, & pacem , peccator jejunando , & non detestando peccata diceretur elicere ac iam Poenitentiae , quia intenderet pacem cum Deo; unde eliceret actum Pentientiae,& non peniteret quod nemo dixerit . Secundo , quia videtur confundi ol
jectum sol male cum fine Poenitentiae et siquidem finis Poenitentiae est pax cum Deo, sed objectum cst peccatum, ut detestabile,
it advertit D. Thom. in . dist. Id. qu. I.
docens , a virtute charitatis imperante oldidiari actum Poenitentiae ad Deum , ut ipsi
Quarta docet, Poenestentiam pro objecto habere honestatem compensationis, seu suetis iactionis pro ostensa , ita ut paenitere i
90쪽
& dolere non pertineant ad Poenitentiam elicitive, sed imperative , quatenus quia Poenitentia vult Deo satisfacere , ideo imperat virtuti charitatis dolorem de peccato, seu contritionem.
Sed contra es , quia ad Poenitentiam spectare debet elicitive, non imperative ae lis poenitendi , dc dolendi s non secus ac ad spem actiis spei andi , &ad charitatem ae iis amandi; ergo Poenitentia pro primario o,
jecto habere debet honestatem dolendi, tapro secundario honestatem compensandi. II. Dico equidem cum Angelico loco laudato, & q. p. qu. 8 s. objectum formale Pc- nitentiaeelle honestatem, qaae reperitur in
detestando , retractando, vindicando , de expiando peccatum, inquantum est Dei o sensi; ut proinde primario Poenitentia te dat in Dei offensam per actus fugae , dc s
cundario tendat reflexe actu prosecutivo inhonestatem talis detestationis , ac retractationis.
Prob. Huiusmodi objectum formale sic costitutiim haret suam specialem honestatem, di arduitatem ; ergo spectat ad virtutem Mliquam specialem: sed non nisi Poenitentiae; ergo virtus Poetiitentiae habet hoc formale obsectum, videlicet peccatum ut detestanis dum . retractandum , & expiandum . i quantum est Dei ostensa . ubi notandum, quod cum retractari non possit nisi actus Proprius, de difficultas specialis reperiatur
in peccato proprio retractando, contemnendo illecebras , dc blandimenta , quae homo
expertiis est peccando ; ideo Poenitentiave Latiir immediate in peccatum ut a se commissum, non vero in peccatum secundum
III. Objic. r. Si Poenitentia haberet pro formali objecto peccatum ut detestandum,
ac reti iactandum , inquantum est Dei ostem fa, Poenitentia confundet etur cum eliaritate, cui pariter id convenit et sequela non
admittitur; ergo&c. Confirm. a priori , quia ubi non datur nova difficultas, non requiritur virtus sphcialis; Atqui ponto, quod quis Deum amet
siper omnia ex motivo charitatis , non reperiti ir nova difficultas ad detellandum , aut retractandum peccatum, quod apparet ostenta,& malum Dei; ergo ad retractat dum peccatum, inquantum est Dei ostensa, non requiritur virtus Pereitentiae distincta a charitate a atque adeo si datur haec vi tus , habet aliud objectum formale. Resp. nego sequelam. Ad charitatem Gnim inctat retractatio peccati tanquun M
ctus secundarius , idque ex motivo bonita. tis increatae, seu quia peccatum est ostellissa , & malum Dei vimme boni s Ad P nitentiam vero spectat retractatio peccati
tanquam actus primarius, dc ex motivo h nestatis creatae, quae reperitur in retractanis
da ostensa Divina s unde Deus in recto est motivum formale virtutis Theologalis; vi
tutis vero moralis Poenitentiae motivum is
male respicit Deum in obliquo. Ad confirm. In aquaeque virtus potest eIbcere tam amorem erga honestatem sui obuncti, & odium de peccato illi opposito ,
quam etiam retractationem talis peccati ex eodem motivo, ut diximus quaestione stiperiore . Quare non solum charitas potest Deum amare, ac peccatum odisse, detestari, dc retraetare ex motivo Divinae bonitatis, sed etiam jtistitia v. gr. potest amare adaequationem juris alieni, dc peccatum huic oppos tum , puta furtum , odisse , dc retractare ex motivo turpitudinis furtii prout oppositi motivo justitiae; quia ad eliciem dos hos actus non reperitur specialis di cultas ; At ad retractandum peccatum , im quantum est Dei ostensa ex motivo adducto Pgnitentiae, reperitur difficultas speci lis; ergo dari debet virtus Penitentiae spmeias is respiciens hoc obsectum formale.
omnia , dc recordetur peccati commisti , statim determinatur ad detestandum , ac rhtractandum illud, inquantum est Dei ostenissas ergo retractare peccatum, ut est ostensa Dei, non est motivum formale Penitentiae, sed charitatis. Confirm. Qui amat Deum ex motivo b nitatis increatae , potest simul amare reflexe ipsum amorem Dei, non solum ob Divinam bonitatem illi quodammodo transfusain , sed etiam ob honestatem creatam , quae in tali amore reflexo relucet; de sic pariter amare potest amorem talis amoris
reflexi, reflectendo in infinitiam et omnestque illi actus reflexi spectant ad eandem
virtutem Theologicam charitatis ; tum quia ad amandos hos amores non reperitur ip
cialis arduitas ; tum etiam quia aliter darentur infinitae virtutes , sicut infiniti sunt amores reflexi possibiles s ergo sicut charitas amat Deum ex motivo increato , dc D mat etiam amorem Dei ex motivo creato sita vice versa Poenitentia , quae retractat peccatum ex motivo creato honestatis, quae in hac retractatione relucet, poterit etiam
illud retractare ex motivo increato Dei onfensi; de consequenter vis assignetur aliud.