장음표시 사용
131쪽
I 3 In utranque partem disserere,sed in alterutra censere, eius est, qui primus
Minor annis viginti quinque, nondum potens est iuris experiundi sine auctore iudiciali, neque in iudicio solus stare nisi in rem suam potest, qui nodum in tutelam iustam sui venit, qui nondum annos personae litigatoris impleuit,qui nondum forensi persona praeditus est legibus ac moribus. Regiae aduocationis fidem subscriptionemque implorari frequenter in curiaeuenit.
His utrinque dictis regia aduocatio consurgens,actionem quoque suam in hanc sententiam exorsa est. Regalis aduocatio antiquo sermone Gens regia dicitur. Getis enim appellatione collegiti magistratuu significabant. Vnde & Getes partameti curiam tenentes, mandata principum cum praeserunt, curiam frequetem significat: non aliter ac si dicerent, Centumuiros curiam summam frequentantes, aut eu numerum qui curiae instar efficit in conuelibus externis, qui alternis annis,aut tertio quoque anno coetit in urbem aliquam insigniorem. Inde etiaGetes libellorii palatinorum dictae sunt, septemviri iurisdictionem basilicanam exercentes perpetua quidem illi,sed ramen recuperatoria, eamque certi causarum generis, Si serer diplomaticam. Quorum princeps ab ultimo se ptimus est. Hi causas magistratuit, omnitimque alioru iudicant, singulorum iuxta atque uniuersorum, qui iurisdictioni prouinciarum eximii esse censentur elogio codicillari. Cuius rei arbitrium, ut est in comitatu penes Cancellarium, ita in hac urbe, aliisque urbibus curialibus penes nostrum collegiti est, ut in uniuersum cognitio rei diplomaticae, d si taxat quatenus iure & aequitate teperari, non principalibus placitis solita est, quae legibus soluta sunt, vel legibus non tenentur. Caeterum aduocationis regiae collegium,& nuntiatione habet(vt prisco verbo loquar & intercessione,& vero inspectione,quanta citra imperium esse potest & iudicit . Vt nullus serme magistratus e numero mediocrium diligetius mandari debuerit a principibus, si eorum quae lex regia sancire largirique permisit, Reipublicae charitatem auctore esse in monarchia moris esset. Quippe ut recte & apposite , & quandiu hoc munus tutelae popularis mandatum est uno quoque seculo, ita iustitiae seueritas, &sanctionum maiestas, tandiuque aut pollere suis viribus, aut delubes esse visae sunt. Tantum momenti esse putatur in uno aut altero homine ad rei tantae inclinationem, tamque late patentem in regno floretissimo, in alterutra partem ab altera diuersissima. Et ut olim praesidiu plebis Romanae in Tribunatu fuit, ita popularium in Francia Triumuiratus ille summae curiae additamentum aliarumque itidem curiarum, asylii esse debet, legum ac sanctionum propugnaculum destitutorum hominum, vim passorum sectione impotentiae oppressorum patrocinium. Nam cum in fide principis ut pupillorum nomen viduarumque, ita legum violatarum, aut contemptui habitaruquerela immo vero: charitas Reipub. orbata patrocinio, posita sit: cognitor ille principis populique actionii,cuius nomen generatim pater, polletq; nommenclatura quidem ille splendere ut illustri, sic iei una videtur nisi strenuu
132쪽
spondeat. Sed scilicet temporum conditio disciplinaque semper bonos & comendabiles mores aut aluit aut imminuit. Nec tam Iangulorum hominum
culpa, quam uniuersorum quodam consensu peccatur in rebus huiusce generis. Ipsa etiam quae dicuntur Cator thomata in omni iunctione publica non ipsorum latum hominum sunt facinora, sed verius aetatum , quarum alunae sunt leges bonae . Huius honoris nome olim,& seculis melioribus, no etiam doctioribus, venerandum & sacrosanctum fuit: quo tempore non in cadida ambitus peti sed deferri praerogativa virtuti satietium,& suffragatu famae solebat,no fallaci aucupio comitatis & obsequii, sed comperta fide innocetiaq; collectae. Postea ut sere boni mores aetate perferre neque ut, quod moribus vltro deferri debebat, ambitioni dari coeptum, obsequio sese vessitante & comendante iis qui reru potiti sunt unoquoque tepore. Ex quo factu, ut magistratus nonae splendidi i & populare, paulatim minus atque minus placere, mox etia inuisum esse,&sermone in comodo(vt fit hominu traduci & exagitari coeptus sit. Ita iacuit aliquado dignitas honoris magna & vetusta auctoritate meritissimo praediti. Quod paucorum hominii in ligni tum inertia tu vitio accidit. Vsque adeo magni refert honorem v nunquenque loco suo collocari immo vero permagni interest temporum ratio,& morum inclinatio in dextram sinistramque partem. Quod utinam diuinitus datum esset, vi hic magistratus alisque quos vice publica cum primi S co moueri oportebat, o dissique & studiis priuatim vacates, praecipua animi contentione incit bere ad Reipub. patrocinium nulli eorum incrementa sua deberent, qui primos ordines in aula,mediόsque&vltimos post se trahunt: sed ipsi tantum principi, & samae claritati. Melius omnino cum populis, quorum ipsi actores, cum republica principisque loge luculentius actum esset. Atqui his atque huiusmodi munetibus honoribtisque pridem iungetes, tam ab aula erat exclusissimi,
quam maxime probare actus suos principi primoribus, omnique ordini co-redebant. Nunc recenti orta aetatum urbanis magistratibus nimium meminisse subit, quibus acceptos honores suos reserat, propemoduut nonnullos eorum qui assiduitatem Reipub. debet, in comitatu praepotentiu domicilium, in urbe diuersoriu habere videamus. Et sic quoque mortales sperare non desinent& confidere adumbratam Reipub. cura, pro expressa de eminenti inter peritos rerum cedere Hic fraudare non sustinui unum hominem patru nostrorum auoris inque memoria qui cognitoris regii publicique honore, munere officiis ita functus est, ut sui magistratus memoria vel verius desideriti, in hominu sermone conseruauerit, in curia defixerit. Sanct romanus is suit,
qui unus sub principe i inperiosissimo coisse societatem salutis de periculi cuRepub. visus est. Quo nomine cum in caelum laudibus elatus sit, mira aequitate successo, manes eius usi sunt. NulluS enim, quod compererim, aemulari homini sustinuit: eoru certe nemo prorsu S, quos aetas nostra aut meminit. aut vidit. Audire nobis saepe coligit, cum res quaepiam(vt fit)nata est, quae praesentis animi intercessore egeret,&liberae(ut ita loquar cotumaciae aduersus impressionem aulicae impotentiae, homines ita gemebunde dicere, O te-
133쪽
iso G v L. Diu D AE Ipora, heu pietas, heu prisca fidesthaec res Sanctromani spiritus desidetat, justitiae tuendae legibusque deuotos. Iusta prouocationum implere, Iusta appellatoria recter atque ordine peragere significat id quod dicunt in soro, Bene ac debito modo appellationem
Lege prouocationis agito, prouocandi causas dicito.Iusta appellationis exercendae remittere supplicanti,& Iustorum gratiam sacere in curia vocant. Appellationem pro bene releuata tenere. Id fit interdum inter medias causarum actiones, sormulariae ac solennis appellationis, eiusque agitandae veniam postulantibus. Ad uocatus regis assurgens inter causam agendam , multa in alteram partem oblocutus est, conceptisque collegii verbis intercessit, quominus auctor curia fieret eius quod postulabatur. Nunc dicunt , Opposuit procuratoris regii nomine formaliter. Ad uocationis regiae collegium palam appellatu hoc est in re praesenti interpellatum ab altero altercantium, intercessit primum oratione ancipitiatque defunctoria. Deinde eo descendit, ut rem totam curiae permittere sediceret. Huiusmodi epilogi fere sunt obnoxie munere suo non obscure perfungentium, in causis hominum gratia flagrantiu in aula,aut vehemetiusquam
satis est. apud ipsum collegium gratiosorum. Advocatione regia cii interim assurrexisset,solenniumque prouocationis exagitandae deprecationem(vtatale t)praefata esset, curia admisisse se actore regiti, veluti iustum appellatorem,solenniumque peractore,pronuntiauito repraesidis qui tum fasces habebat ni eque de rebus ius dicendo, iuridici decretum appellationemque circunscribendam censuit, ad idemque tribunal, non etiam ad eundem hominem, causam ab integro disceptadam relegauit. Cognitor regius reum con uictum noxae cofessumque molli articulo(ut dicitur indulgetiusque tractando solitae seueritatis bonam partem necessitudini condonasse, aut amicorum precibus, plerisque iudicatium visus est. Quod tuta aliquando tam parum obscure factum est,parumque verecunde, ut diseimulari non posset,iampridem in curia & ubique receptum est moribus, ut iudices meminisse mallent in poenis reorum aestimandis, se in leges iuratos esse sanctionesque regias,quam in verba istorum consignata, studiorum priuatorum non leuiter redolentia. In curia eo amplius prouerbio vulgatu est, uniuersos eius conscriptos singulosque,cognitores ac astipulatores regis eo
se populique.Reum requirendum,aut interrogandum adnotare,& ut praesto sit ad iudicium, lecernere. Id est, Compareat personaliter, ut sermo est serentis. Mandare enim reus delatus non potest, quae ore & verbo respondenda sunt percontanta iudici, aut ei cui quaestio mandata est.
Quaestiones priuatorum delictorum exercetur postulatibus illis qui vim passi sunt, aut iniuria affecti, aut in quos noxa nocuerut ii qui rei secti sunt,& legibus interrogati. In qua specie iuris sui persequendi solene est in omni foro, cognitorem regalem in causam incubere,&iure suo, id est regio & po
134쪽
pulari subscriptorem se ad persecutore noxae ac maleficii applicare. Vetu id iniqua conditione hominum iniuria aut pauperie affectorum comparatum est : quod sic iuris sui persecutor cum publici ac popularis ii iris vindice coniunctam causam habet ut asellus cum boue unis bigis iunctus est. Cui simulac restitare placuit, asinus haereat necesse est, vel in luto, si ita usu venerit Sic hominum nocentium iudicio exagitadorum auspicia, penes actores regios moribus & instituto Franciae collocata sunt, pessimo publico mea multorumque sententia. Caeterii ea res magni vectigalis instar est honorario muneri .charitatis publicae titulum praeferenti. Cuius velamento atque patrocinio praeuaricatio & calumnia animaduersione publica connivente, grassantur per omnes ordines mortalium. Persecutio criminosa ad extremum vertit in ciuilem cotrouersiam , qua-doquidem peragi reus quaestione non poterat. Nunc dicunt, Admissum reuad processum ordinarium. Dici etiam potest, Quaestio in litem euasit. In ciuilem controuersiam quaestio capitalis incurrit, siquid secus admissuesse in litis instrumento adulterando compertum sit.
Ineuntur certamina forensia,cum causarum actores dicere ingrediunturae altercari.
Salutem soro dicunt, qui iam pares no sunt molestiae litigandi perserendae, di in gratiam cum tranquillitate domestica redeunt: quibus minime ratio constat agitandarum litium. Propugnacula calumniosarum litiu, Appellationes sunt crebrae & tergiuersatrices,& Restitutiones diplomaticae, aut a iudicibus indultae , aduersus iudicia secundum praesentes data contra manifestos detrectatores. Sideratam causam &seminecem refouere tamento codicillari. Id est, Impetrato diplomate. Occupator iure cassus . Vulgo , Intrusus sacerdos dicitur . Et occupatio grassatoria, non possessio, quae possidendi iure vacat.
Capite saepe sanxit curia qui furti manifesti covicti essent & comprehensi in auditorio maiore,sed capitali sanctioni audacia non cessit. Curiales supplicationes fiunt interdu ob vota publice suscepta, aut iupter euagelia nuntii laetioris. Ad huiusmodi supplicationes matutino curia in unu coacta, e Basilicae sacello proficiscens, ad Magnae matris post sodales palatinos, eorumque symphoniacos, incedit obsecrabunde,serie conscriptoruin duos versus Ptenta, togis purpureis visenda insignibusque humeralibus. Anteabulonii officio honestamenti gratia praeeunte, togatorumque comitatu pone ea ordine succedete. Quippe iisdem sub signis aera meret, eademq;auspicia sequitur. Cu ad diuae templum vetum est, in eius delubro moris est obsecrationem cum sacrifica precatione a potifice fieri, aut ab hetaeriarcho, si pontifex non adest. Quam expeditionem princeps de procerum sententia suscipiendam duxit ea ut salubriter,ut prospere ac feliciter eueniat. Fit auterursus sacrii epinicium, principe, primoribusque & popularibus voti danatis,cum ita usu venit. Caeterv eade obsecratio veluti maioribus hostiis fieri
ad diui Dionysii solet,quarto ab urbe lapide, idque tum demit, cum princ
135쪽
pe externi belli causa fines imperii sui egressuro, res ad in terregnis rediturae sunt, regnique auspicia ad regiminis salces trasitura. Hoc genus fit fere ipsius regis luctu, cum diuum tutelarium reliquiae eorumque conditorium eloco superiore ingenti religionis specie deportantur, regis reditu mansurae in patriam reducis,immo vero eum ipsum in locum, ut eode religionis apparatu in locum reponantur post iusta peracta sacri charisterii. Venditionis natura hoc poscit,ut auctoritas praestetur emptori, etias nihil mancipio promissum sit, nisi id verbis receptu si certu in modum coceptis. Optio est, quem inquisitor sibi sumit subscriptorem. Hoc est, Adiunctum.& optionatus. Dies retrorsus ementita, vulgo An tidata dicitur. Et dies porroversus eme, lita quae recentior apposita est. Dies sursum deorsumque adulterata. Testibus repetendis.& si opus fuerit, coram coponendis, testimonium iterum denuntiandu . qui si venire grauabutur, tertia denuntiatio una quoque poenam denuntiabit. Testes autem singuli reusque altrinsecus interrogadi. Lege agere dominus beneficus cum sacerdote potest qui sacerdotiu possidet nuper auruina fundo beneficiario, ut tandum emacipet ciuili comercio consecratione exemptu, nisi emortui mancipii iure quaesita possidere a principe impetrauerit. Quod no ita pridem in uniuersum omnibus sacris sodalitiis cocessum est in praeteritum iuxta posterumque atque etiam ut impetrarent expressum in aerariae rei difficultate, ut eius instituti auctores causabantur: iis frustra reclamatibus, ad quos eius rei captio pertinebat, id est Patronis possessionu,quae fide & obsequio obstrictae sunt, vel solarii iure & macipit. Est moris antiqui institutum, ut praedia clientelaria cosecrari possent,& in sacerdotiorum esse patrimonio adumbrare possessorem subdititium &fiduciariti, cuius morte annua iusta debeatur patrocinii iure.Et qui si noxam admiserit commissoriam, sacerdotiu ipsum siue est sodalitium, fraude comissi alliget. Consuetudinis vocabulo Hominem dare vivente de morietem appellat significare voletes manu plane emortua fundos huiuscemodi no possideri. Dicere etiam postis Praedis in causam morticinae possessionis cecidi sese, vel Iure morticini mancipii possideri. Et ius macipii morticini a principe concessum. Est aute Morticina possessio,quae manus iniectione no sentit. Ego huiusmodi mortalem, Castore & Pollucem libens appellauerim , alternis viventem & morientem, quem patrono cedere conuentu est pro iusto legitimoque cliente. Vivus enim,obsequiti beneficiarii loco praestat: moriens,aduentitium lucrum affert.
Cedo' hominem queuis pro cliente,qui in fidem mea ita veniat, ut mortalem personam, seudique committendi potente sustineat, caeteraque obnoxiam. Verba sunt eius qui praedii patrocinantis dominus est, conditione superiorem accipere non recusantis.
Praediti ob noxam datu lege comissoria. Nuc Cosscatu ob selonia dicitur. Lis salua Lis perdita, ut Res salua, Res perdita.Terentius,Hoc tibi ego credasurcisere tu rem impedita & perditam restituest Idem alibi, Lanii,coqui, sertores, quibus & re salua de perdita prosuera. Possis ecillud antiquu, Satin sal-
136쪽
ita omnia,&Satin'salue, huc transferre.
Advocati quida causidici, alii etiam no inuito faciunt ut Lysidici dicatur. Singularia, sunt ad singulos pertinentia, Particularia vulgo dicta, vel Particularitates non uniuerse pollentes. Inius ad praefectum urbis vocatus, aut ad eius legatum rerum priuatarum iudicem aut ad legatum quaestionum iudicem,&actionum criminosarum. In crimen vocare aliquem est quod onerare vulgo dictit.& In crime vocare aliquid est Ut criminosum obiicere, & Crimini dare. Nunc dicunt. De eo litem extraordinariam facere. Cic. pro Rabi. In crime vocas, quod cum iis erit C. Rabirius.& pro Plancio, Atque is quidem adductus ad consules, quitum in crimen vocabatur, se a tuis inique iactari querebatur. Curare causam & Curator causae, nuc Sollicitator dicitur. Plaut. Curarem communem quod sacis. Verba sunt proficiscentis. AEtatem exulare est Perpetuo exilio mulctatu esse. AEtate uti frui possessione aliqua. id est, Ad vita. Plaut. AEtatem velim seruire ut id fiat. sic AEta tem litigare, AEtatem in vinculis esse nauticis, aut in ergastulo nautico .
Supplicibus libellis flagitare ut curia sibi vacet, ut sibi curia in consilium eat. Id est, Locu & tempus causae suae iudicandae petere.
Quam mox curiam speras vacaturam causae tuae inspiciendae Causa non tam suapte vi infirma, quam a pecunia male valens. Res enim forensis praesenti fide & oculata constat, ut utar comico verbo.Causarius nuntius in curiam inductus, iureiurando morbu sonticu excusauit eius cui dies dicta erat sistedi se in quaestione. Vulgo Exoniator dicitur. Rem tibi cautam praestabo , significat Repromissorem me offero rem tibi saluam sore. Ac si dicas. Aliud age res est tibi mea fide cauta. Disputationes peripateticae fui in obambulationibus basilicanis inter aduocatos, vel pragmaticos,& litigatores.
Citatus libello causari ignorantiam no potest, si coram in ius vocatus est. Libellatam in ius vocationem dictat. Plaut. Vbi tu es, qui me libello Venerio citasti Id est. Amatoria epistola euocasti. Sisto ego tibi me & mihi cotra itidem ut sistas suadeo. Sistere se ipsum adesse significat, non cognitore eius. Vadari hominem edicto imperioso, criminoso, euocatorio . Id est , Ut semetipsum sistat, non cognitorem suum. Et Vadari reum delatum , imperio semetipsum sistendi ad quaestionem. Dici etiam id potest, Pignerari hominem vadimonio. Pignerari autem iniecta manu, vel comprehensione, est corporis prehensione retinere.
Advocato usus sum consultissimo , & cuius responsis ac sententiis doctissimum quenque stare plerunque non poenitet. Stat serme iurisdictio omnium praefecturaru Franciae institutis curiae , exemplisque in iure dicendo proditis, dii taxat intra fines summae ditionis eius. Stabit huius causae ratio scriptis auctoritatibus, non testificationibus. Illius verri iudicium stat testimoniorum fide consignata. Vulgo dicunt Totum positum est in inquestis. Cum ad cost ictum curialem ventu erit, prouocatori iacienda erit alea: aut
137쪽
s offensio timetur, deprecatione utendia,& tamen quod dabitur accipi edit. Alioqui si causa sit praesentis iudicii, inter sacrum saxumque patiendu est , devota nuncupanda . Nam post aleam clausulae iactam, sera est poenitentia. Aleam volo iactam, vel Iacta per me alea esto, Per me licet ut iacta sit prouocationis alea, id sere est quod aiunt,Cocludo in certamine prouocatorio. Liberali causa manu praediu asserere is dici potest, qui in fide cuiusquam positum praedium esse negat, aut cuiquam vectigale,sed optima conditione
esse. Francum a laudium vocant.
Pupillus personam non sustinet comittendi praedii potentem , aut fide astringendi. Moribus autem nostris adolescens viginti annoru factus, comissoriam persona habere existimatur,&ad aetatis annos comistariae peruenisse. Fidei astringendae deprecatio,& Fidei interim dandae deprecari necessita
tem Sufferentiam petere vocant.
Fides clientelaris madari inuito domino no potest nisi qui mandare vult, aut morbo sontico causarius sit, aut ab tia quae instar habeat morbi latici. Patrocinii iura sunt, quae patrono moribus in clientem & in clietariu fundii co cessa sunt. Na Patronatus no videtur ad modii an liqtita esse vocabulu. Lege agere comissoria in cliente cotumaciter insolente, aut conuitiatore. aut c6tumeliosum aut insigniter iniuriosum, aut improbe ingratu, aut ne cessitudinis clientelaris violatore quae moribus sancta est. Multa enim sunt legis capita quibus clientu aduersus patronos licentia costricta est. Dici potest de legem exercere comissoriam in beneficiarium . qui in benefici praedii dominum grauius quippiam,aut c6tumeliosius aut cotumacius, aut conuitiosius aut iniquius, aut libidinosius consuluerit: quod lege sancitum sit, si cliens horti quippia, aut quod horum instar maiusve sit, comittere ausus sit. Patronus clieti, ipse, uxor filiae, nurus, lege commissoria sancti sunt. Adde etiam soror duntaxat contubernalis . Iura patrocinii moribus priscis recepta, commissi poena sanxerui, si patronus in praelio a cliente commilitone proditus sit: si reus ab eo factus memorabili incommodo affectus st: si circunuentus aut occlusus ab eo, cum po set, non emissus sita sab ipso praesciete insidias capitales celatus sit. Comiter enim & pie beneficiarius conseruare nomen de famam benefici sui debet noinsidias struere in eum , in familiam , in praedium , cuius causa necessitudo inter eum & patronum intercessit. Perfidia clietis, vulgo Felonia dicitur. Si petitus vel telo, vel insidiis ab ipso patronus suerit: s capitis aut fortunarum . aut existimationis insigne periculum patrono creaverit: si contumelios Sine insectatus st: si impias manus Se maleficas in eum attulerit: si uxori eius, filiae, nurui vim vitiumve obtulerit, perfidia commillaria perpetrata esse dicitur, in eumque exerceri
ut perfidiosum, ut impium, lex ipsa potest commissoria. Praedium superius, Est quod iure patrocinii in inserius praeditu est . quod manuum iniectionem habet in praedium obnoxium. Praedium multis ac magnis clientelis late patens. Id est, Possessionibus asseclis de obsequialibus.
138쪽
Possessor landi inferioris non antequam iureiurado in nome patroni adactus est, vel sacramento rogatus est a patrono,& catalogu reru clientelariuporrexit,liberam & iusta fundi possessionem habet quam etiam deinde fructuariam tantu habere existimatur, utilemque. Penes patronii enim propriuac iustii mancipium esse censetur: id est, Auctoritas rei plenior.hoc est viratac Secundarium autem mancipium, est ipsius clientis, re quidem v-tentis fruentisque obnoxie,&quoda quasi precario, eodemque obsequio . Patrocinii &clientelae relatio atque necessitudo lege fiduciaria codita est illa quidem primu cotractaque,sed impari coditione. Nam patronus, ut beneficus au rque necessitudinis, taquam eloco superiore cum cliente suo agit, & iure imperii macipisque maioris:Clienti, tepore ac loco parere necesse est, di veluti e loco inferiore ius suum obtinere. quippe qui discinctus exarmatusque,vi supplicantis specie inire auctorametum lege clientelarum debeat. Et ut necessitudinis & seneuolentiae mutuae index est osculum , ita obnoxiae conditionis, manus supplices inferioris, in manus superioris datae. Quibus consentanea est respondensque formula,in sese addicentis verba cocepta, operamque benevola ac strenuam soddentis, lege fiduciaria inducia. Tametsi huiusmodi necessitudinis contrahendae ratio, in rem magis clientelare, quam in personam clientis & concepta & scripta esse cesetur. Siquide possessio ipsa, non etiam possessoreo foedere auctoratus est , si ad verum loquimur. Quare eximere sese volenti eo nexu legali liberii est non dico fundum obnoxium proderelicto habere, sed alio quouis rerum alienandarum titulo emancipare,sicque exuuias( ut ita dica)auctoratrices ponere. quod sine captione patroni ita fieri debet, ut caduco suo non fraudetur. Enimuero necessitudo inter superiorem inferioremque dominum fundi fide intercedete conflata, legem habet reciprocantem . Nam ut ex inseriore loco sursumve sus obseruantiae necessitatem iniungit, ita deorsum superne innoxias manus poscit, necessitudinemque beneuolentiae non inertis nec catae, si non paria sortasse sectentem, nec similia, at aequitati tamen consentanea. vel verius, facinoris commissorii eadem utrinque existimatio.
Manus a patrono in beneficium suum iniecta, quod in causam caduci deuenerat, simul ut in fidem venit beneficiarius nouus, iustaque caducaria persoluit, iure ipso sublata est, aut legis praesidio. Auctoramenti gratiam sacere, & fidem acceptam clienti reserre, est quod
dicimus, Pro admisso clientem habere, tenereque. Suspensa manu patientiam clienti accommodare. vel,Suspensam manum tenere. Quod minoribus,qui nodii ad aetatem ineundae fidei venerunt necessario: maioribus aute interdit vel causaria patientia, vel precatia indulgetur. Iure moribus recepto cum beneficiariti praediu in causam caducaria cecidit,quandiu patronus per corintuentia somniculosam obdormisse visus est. tantisper cliens peruigilasse censetur. Id est sibi, non patrono possedisse. Viceque versa, si manu iniecta beneficiarius nouus incuriae veterno cosopitus,
iusta facere clientelatia cunctatus sit, tantisper patronus excubias egisse dicitur, conditionemque suam commodiorem setas
139쪽
Iusta quintana & subquintana praedii beneficiarii, non debentur benefici praedii domino, nisi ob aere partum praedium . Vulgo Obsolutos loculos dicunt. Nam ob ea quae donatione aut permutatione quaeruntur, quae haereditate aut legato obueniunt, annua tantum debentur.
Diem iudici dicere ob rem perperam aut inique iudicatam, & cum ad curiam diplomate prouocare secundum quem iudicatum est. Vulgo Releuare appellationem dicitur. Quandoquidem curiae aresta semel sunt litium decretoria,&consiliu maiorum auspici orti nullum est secudum principem quod appellari ab ea pose sit, subsidium iuris unicum legibus projitu est supplex prouocatio , quae in star illa quidem habet legitimae prouocationis, sed ratione dissimilem. Siquidem a singularum curiae classium sententiis protinus ad ipsam mei curiam uniuersam prouocare licet formula lege praescripta, quae & veniam ipsa poscentis praefationem habet,& verecunde grauantis, querentisque non iudicii iniquitatem, sed iudicantium verius hallucinationem ab obreptione natam. Caeterum ea(ut ita dicam aequitas consolatrix offensionum curialium, nec in omni genere iudiciorum usurpatur, nec expeditam habet rationem. propter cogedae curiae difficultatem, vix ut decimo cuique remedium simul cum fomento spei afferat, duntaxat in hac nostra curia.
A pedariis iudicibus &sellulariis, vicanis, & castellanis, multis gradibus
prouocatio vim ad curiam res evadit.
Obnoxiae iurisdictiones sunt eorum iudicum, qui Subalterni vocantur. Causa prouocationis acriter utrinque concertata, & consilio tribunalis circulatim ut fit coetinte, sententiisque e tepore rogatis, praeses ad locu suureuersus ita pronuntiauit, ut & prouocationem & rem iudicata unde prouocatu erat, circunscriptam a curia esse diceret reliquiasque causae disceptandas ipsi praefecto Parisiensi aut eius legato mandaret, dc taxat unde prouocatum non esset: unaque prouocatu impediis mul staret .ve ut saepe sit unaque litis impendia inter prouocatorem & prouocatum no ab re exaequanda duceret. Vel De litis autem sumptibus clausulam illam addidit quae multis in sente-tiis additur, Paria inter se partes fecisse eo nomine visum esse curiae. Curia sententiam pro nulla habenda esse censuit,& inducendam, vel non scriptam. Curia quod lege actum est a viatore, aut ab eo cui res erat mandata, infectum fore pronuntiauit. Vel, Id quamobrem ipsa curia appellata est, irritum esse existimavit. In causis prouocatoriis priniae partes agendi sunt ipsius prouocatoris, secundae prouocati, tertiae rursus prouocatoris,& vltimae prouocati. Exordientes autem aduocatos retrorsus superare cancellos exteriores moris est: deinde in altercatione intro redire.
Multa in iudiciali munere studio partium si ut, quae iniuriae quam iuri propiora sunt eo capitaliora quod officii specie plerunque secata sunt. Flagitatores libellarii limen curiae obsidentes,&diebus altercatoriis aream cancelloria frequentates, multitudo est, ius&aequum suppliciter postulantium. Altera aute est natio cadida torti maioris audientiae, nobiles plerique,
140쪽
FORENSI A. I saut nobilium ordinis, quos salutatores appellat basticanos, favorisque aucupes blandos sui venditatores summae iurisdictionis geniis, nonnulliique co-
scriptorum, quos causarum sata regere existimant. Hic magno ambitu occupauit pluteum decuriae. Pro hoc dictit, Lucratus
est burelium, Aliis burelium praeripuit. Hoc est, Audientiam. Causa in german ii modum acta & disceptata. Id est, Nihil sibi, aliisque reliqui fecit causidicus, quo diligentius & exactius causa defendi posset. Curia reum salsi delatu non suae ditionis, translatitii criminis ergis ad pontificium iudicium relegandu censuit. Qudd vero: ad praecipuli admissum regii inque attinet, manum suam iniectam in ipsum tantisper manere pronu-tiauit interimque tanquam enumero custodi arti regis esse, dum in eudem quaestio eo nomine ab iis exercebitur, quos curia e numero conscriptorum
iudices proditura est adhibito cognitore regio. Hoc suis verbis dicunt, Curia reum ad episcopum cum onere casus priuilegiarii remisit. Curia reum rei capitalis delatu, a crimine quidem simpliciter dicto , nihil moratur, quominus ad cognitionem pontificis reiiciatur: a crimine autem regio & cognitionis antiquioris, talisper reum & tanquam custodiam regis apud pontificem suturum pronuntiauit, quoad quaestio ea de re habebitur acertis iudicibus, quos e numero conscriptorum sibi legatura est. Verum in reis nobilioribus, qui insularum iure legibus sacrosancti esse videtur solene est animaduersione receptitiae quaestionis, id est, criminis excepti, in curia agitari, ut praeuertendam relegationi re orti ad forum potificiii. Cum autem ambigitur supradictorum reoru relegatio ad ipsam discepta-dam pro sani promiscue iudices, initiat que ordini sacerdotu conii eniunt. Ibique praerogativa fit reoru disquisitio, digia ne videantur, exposita &perpensa admissorum atrocitate, qui iure mulctentur sacrosancti reatus, & relegandi. Quod si maiori parti visum fuerit, protinus e conuentu in iis a torti numero sacessente(ne sanguinario iudicio profanentur, & tanquam exaugurentur in consilium rursus itur de reorum supplicio. Quod ipsum expeditam & pronam iudicationem habet ob factum praeiudicium. Plerunque in admissis reorum quae geminae disceptationis criminatione habent, id est, exceptitiae atque translatitiae, una cum reiectione reorum consiliarii certi extra ordinem iudices datur qui auspiciis curiae, adhibito cognitore regali, quaestione habeat delicti recepti tu, eoque nomine no ultra mulcta vindicet, arbitrate re interi m dii taxat oculis auribis ; pontificio iudice. Reus verticis initiati patrocinio seruatus. Reus facinorosus vindice canonii religione legibus ereptus, asyloque redditus multitudinis scelestissimae, qui pseudoclerici, ab altarisque accessu abhorretes, vertice tantia sanctis similes caetera prosani sunt, vel cotaminatissimi potius. Tam paruo apud nos scelerit impunitas emitur, sub stupida quo
runda religione, canonum verba non sententias animaduertentium. Napro
superum sanctaris inque animaru fidem l quid aliud est mentibus deterrimis vertex forfice delibatus cum elogio breviculi pontificii, fortasse adulterati: quid aliud(inqua est insigne illud verticale, quam phylacteriti, quam amu