장음표시 사용
151쪽
memoriter statis diebus solent a quatuor primis curiae, partim ab actuario ecodice recitari.
Diligens & multus in litibus inspiciendis & exponendis, commentarioruiudicialium assidue conficiens, Qui breuiaria litium solerter de expedite co- scribit. Qui elegantes & dilucidos controuersiarum aut quaestionum com mentarios conficere didicit, ut litium argumenta summatim colligere,solerterque didicit, atque e commentario exponere enucleate de summa fide, cum ad res iudicandas ventum est. In iusto interdicto retinendae possessionis, motis est utrinq; themata ad repertinentia articulose enumerare, ultro citroque opposita per diametrum et Quod Intendere scripto vocant. Id est, Intentiones scribere per facta cotraria. Scriptiones autem ipsae geminam utrinque habe nr intentionem, Se scopum duplicem. Pertinet enim eorum sermula de ad vindiciarum pro iudiciti, di ad summam causae possessoriae. Finem recredantiae de principalem lingua Forensis vocat. Est enim causae constitutio a iudice in eam sentetiam, atque etiam in ea verba concepta, unde scribendi rescribed sque vices, aliae interim atque aliae pro causarum ratione existunt. Plerunque autem euenit, ut prima causae velitatio, vel actus litis primus, ad sequestris possessionem redeat, qua Regiam manum vocant. Secundus autem coille iis,qui iam praeiudicii mul tum habet .ed fere euadit, ut vindiciis teporariis secundit alterum iudica dis,
res abeata sequestre, de ab alterutro litigantium fiducia possideatur. quoad iusta possessio sentetia litis decretoria adiudicetur ei, cuius causa possidendi superior esse videatur. Fiduciaria aute possessio praedibus dandis obnoxia est. nisi curiae a resto, aut alterius consilii iudicata sit, a quo prouocatio legibus sublata est. Tum demum enim sua fide possidere eum moris est. etiam si obnoxie possidet 3: publice. Saepe autem euenit, ut alteruter litigatium , qui in praeiudicio vindiciarum superiorem causam habuit, de interim possedit in iustae possessionis certamine inferior esse comperiatur. In qua offensionis specie illa accedit calamitas, quod iudicium in praeteritu quoque valet, di in fructu fiduciariae possessionis: atque eo amplius, in id quod videbitur intersui sese victoris possessionem eius tantisper non interpellatam suisse. Sed sic sunt
spes hominum cum in uniuersum fallaces saepenumero de decoctii ces, tum vero exaudita hominum vota in re iudiciali, nonnunquam ita cedunt praepostere, ut quae prius plaudenda visa sunt, de gratulatione amicorum excipie-da poenitenda deinde pudendaque, de abnuenda videantur. Damnatus vindiciarum is est a quo interim vindiciae abiudicatae sunt.
Exhausta controuersia iustae possessionis plenique iuris possidendi. Id est, Finita lis pleni possessorii.
Qui controuersam rei possessionem secit apud recuperatores palatinos iure codicillari di possessione abstulit iudicio recuperatorio, potest in iudiciutitularium trahi apud prouinciae praesidem, cuius ea est cognitio. Sed non anter eo iudicio contendere ac dimicare cogendus est, quam is qui possessorio victus est iudicatum plane fecit. Nec victias ante de domino rei maci pidque tu experiri potest, quam rei iudicatae omnem accessionem exhausit.
152쪽
Qui sacerdotio triennium non sine titulo, vel quolibet, modo non inani, potitus est nullo interpellante, ita certam iam possessionem habet, ut omne eius cotrouersiam summouere temporis praescriptione possit, seu possessio, seu mancipium sacerdotii in discrimen vocetur, ii tamen mancipio iusto dari tenersque sacerdotia possunt. In iudicio possessionis atque vindiciarii etsi uterque intendentis depellentisque partibus iungitur, tame vindex is esse censetur, qui vindiciarii iudiciu lacessivit. Vindiciarii autem reus &depulsor, is qui lacessitus est, etiam si vicissim vindicat vindiciasque refert intendenti. Themata etia thematibus actoris exaequata rescribit. in formula intentionis paria cum lacessente sacit, in nulla deniq: iudicii parte cedit actoris iure partibusque, par pari reseredo. Clausula intentionis conceptis verbis edita in scriptione, vel in syngrapha a partibus costata vulgo Coclutio petitoris dicitur. Sicut depulsionis formula ab eo unde petitur in absolutionis summam concipi solet, cum sumptuulitis additamento. Profligata litis disceptatio,&causae concertandae cPrriculu peractu, & copiae in numerato prolatae, cu clausulari syngrapha una aut altera in sacculuconiecta, iisque de rebus testato certior aduersarius semel atque iter u sectus, denique iusta instruendae litis absoluta, manent iudicis vltimum officium, aleamque causae decretoriam.
Conscripti curiae ideo consiliarii vocitari coeperunt, quod regibus ius dice-tibus & magnis de rebus consilium agitatibus assidebant cum duodecim primis Franciae. Quare & arestorum curiae auctoritates perscriptae in verba regia concipitan tur. Ex consiliariorum autem huiusmodi regiorum conuentu ce-
tenario curia tande stataria cossata fuit, qui Cetumuiri curiales dici possunt. De quibus in Annotationibus in Pandectas pauca scripsimus. Aresta autecuriae, ut sermone vernaculo pronuntiantur, significare videntur sentetias semel prolatas,& lites dirimentes ultima cognitione. Quod nomen, si id est e
ius etymon huius temporis recentior timque aetatum a resta iure no optimo
retinet: siue in eo culpa est, quod non satis planiloque eorum sunt interdusormulae conceptae,& alterius indigent aresti, quasi verboru interpretis atque sente tiarum: siue ea est culpa alumnorum sori hominum , nodum in scirpo
inuenientium, vel comminiscentium: siue ita serunt vitae mores controuersae ad discordiam in dies magis magisque incumbetis, forensi hominum nationi mire stipendiariam. Tinnule censere dedisserere in rebus iudicandis vel aliter disceptandis, est quod Pindari pare vernaculo verbo dicunt. Hoc est, Voce vibranti atque exaudibili plausum ab audientibus captare, leges ac iura sun dedo, iurisque intel- pretum multiplicem nomenclaturam. Quod genus multi elegantium titili illitio non aestimant, ut utar verbo Plautino.
Sinuosa controuersia, argument que longa ambage exponendi non cuius uis est litium inspectoris& renuntiatoris. Qui suo marte laborare causam suam senti ut libeter sere saciunt ut cognitoris regii subscriptione implorent, & quasi copias auxiliareis de suppetias ari
153쪽
sciscant partibus suapte vi infirmis. Sed refert quam qui Rite quoque in sorogratiosus sit,& que contra publici nominis patrociniti utendum roget quod studiis quoque priuatis seruire solitum est, ut nuncius habemus constitutu . In causis disceptationis non expeditae ac iuris ambigui, curiae auctoritates in ea de specie vel simili ciere cu die ac consule, pleriique decretori u litis est. Controuersiarum nundinatione aduocatis & pragmaticis iure ac moribus interdictum est, in quibus quidem ipsi controuersiis operam nauauerunt litigantibu S.
Molesta ratio otii perfruendi, atque homine docto indigna, litigiosa vitae institutio, cui quidem procul inde abesse licitum sit. Suae sponti sententia iudicis redditus est is, qui fraude aduersarii in captionem & nexum inciderat quod venia diplomatis sectum est suppliciter impetrati. Hoc est Syngrapha nexus antiquata est, qua is obstructus erat.
Causa labans opportune sustentata est sublidiis impetrationis diplomaticae, vel adminiculo impetrat tuo. Oblativa Pontificis maximi beneficia vel diplomata, dici possunt, ea quae
Proprio motu collata vocantur, quae distinguuntur ab impetrativis. Sicut olim Auguria impetrativa dicebantur, quae optata obueniebant: oblativa, quae ultro offerebantur e caelo, ut auctor est Seruius. Rusticanae iurisdictiones,& Rusticana tentoria, vulgo Campestria loca dicuntur, in quibus non est copia causa dicorum. Ancipiti adhuc Marte forensi inter nos certatum est, victoriaque alternante causarum. Hoc est, Si una causa offendimus, in alia vicimus. Cum multis mihi res est in foro sociis eiusdem litis. Sed ab uno latum mihi metuendum est signifero controuersiae,& cuius auspiciis summa causae regitur.
Qui vel errore ducti vel inconsulta scriptione, vel editisne, vel enuntiatione temeraria de gradu exciderunt processus iudicialis, codicillorum principalium adminiculo in gradum reponuntur. Causa eo die quanquam ab homine diserto imprimis,& exercitatissimo, tamen ingenti frigore acta. Causa nobilis & summae expectationis, inepta & ieiuna actione causidici in magnum frigus incidit.
Prouocatoris causascite & commode acta, expectationem consessus coronaeque erexerat, non sine plausu excepta. Verum defensoris acre & vehemens patrocinium fiduciam prouocationis, iudiciique suturi expectationem magnopere refrigerauit, quae comperendinatorium exitum eo die habuit. Causidicus ea actione mire theatrum commouit,sane sple dida & vehem ii,& in qua nihil desiderares. Ad uocatus parum explicatus in causa aliquantum perplexa, satagere magis quam agere visus est. Solertis est praesidis obscuris ut euenit) causarum actionibus, lume quoddam admouere interfatiunculis & percunctationibus. Interdit etiam labates
actiones in tyrocinio togatorii alleuare molli(ut dicitur & idulgeti brachio.
154쪽
Causarum quidam actores,aut natura acerbiore praediti, aut gloriae cupiditate acti,aut causae supramodum auctorati, lite suam faciunt clienti sese venditates. Id quod saepiuscule euenit in iis causis, in quibus mores aduersarii incessendi sunt aut existimatio sugillada. Quare prudeles aduocati &citra praeuaricationem cauti, praemunire acerbam suapte ratione dictione , veniae exposcendae praefatione solenr, ut necessitate sibi expressam fidei causae praestandae potius, quam gratiae ab homine ineundae. Litem argumento claram,actione caliginosa caecare Causam recta&expeditam,expositionis ambagelogius latiusque repetita sinuosam reddere, aduocati est oratoris potius,quam viri boni,&(quod vulgo dicitur materia dissimulare volentis, hoc est, transformare calumniosa metamorphosii. Actio causae, aut iucuda &suauis, & plausibilis tribunali, subselliis, & curiae podio fuisse dici potest:aut contra molesta, & putida,& explodenda visa est. Mavors curialis atque inermis, non minus priuatim magna vertere videri potest, ctymumque retinere stati, pauperie in patrimoniis saciendo, quam ille campestris de agmine armatorum succinctus,qui clades stragesque inge-teis edere solet publice calamitosas. Homo litium amatissimus, multis curiae arestis perculsus, poenalibus iudiciis confossus, crebris prouocationum mulctis confectus, tamen nondum salutem dicere soro iudiciali potuit. Causa quibusdam interlocutionibus saucia , uno & altero praeiudicio affecta & profligata,vltimum fatum manet. Homo diuturno certamine ancipit que conflictatus, forest pistrino diu ac permoleste versato, ad extremum iam exanguis, victoria clarissima potitus, e manubiis serensibus lacunam rei familiaris propemodum expleuit. Abstulit enim praeter litis summam, omnes rei saluae accessiones, cum inter usurio diuturnae controuersiae, nuncque opimis spoliis insignis & visendus, oculos omnium circumagit,spatia basilicae perambulando. Callidus cautor atq; sormularius,versutus & solers pragmaticus, usu & disciplina sori pollens, institutorti forensium peritissimus, juris formularii co- sultissimus. Bonus prsticus vulgo dicitur, Ludi foretis magisterio praeditus Advocatus antistes oraculi basilicani. Id est, Eorum princeps,qui ad res cosultandas expetuntur. De litis auspicandae ratione, euentisque cotrouersiae institu edae aut iam institutae consulti frequenti cosilio aruspices basilicani, rem tentandam censebant,fortunamque periclitadam,omnia secunda promittentes, bonaque spe esse iubenteS. Ab oraculo iurisprudentiae, reique forensis peritiae, omnia laeta portendebatur, res non somniculose, non inerter agitata est, sed tame euentus no modo tan tae fiduciae non respondit, sed etiam in contrariam parte per diametrum cessit. Ita, quod apud aduocatos auspicium ratum, apud iudices vitiu esse visum est. Resert igitur non quid iurisconsulti homines, assidui cosultores de causis existiment, sed quid ii potius censeant quos penes causarum est iudicium. Praestatque longe trium iudicantium puncta serre, quina septem de
155쪽
Homo litium at unanias, aliquando suImine ictus aresti unius calamit ossa
simi iam inde ut vehementer attonitus, soro excessit.
Hominis litigiosissimi patrimonium lautum de compositum,sensim in soto delicuit. Litis instrumentum literarum,auctoritatum, testificationum prolatione cumulatum in indiceque recte atque ordine descriptum, curriculo litis percurso, cum syngrapha clausularia apud acta deponendu est. Tum que demuperurgendus aduersarius, ne liti iudicandae moram sectat detrectanda instrumenti sui prolatione.
Inchoata controuersia ac iam aliquantum formulari curriculo prouecta,
repente de spatio deflexit in aliud aliudque diuerticulti liticularum e re summa natarum. Aquaque(ut dicitur principis controuersiae haesit obiter in obicibus Incidentes & emergentes quaestiones appellantur. Controuersia constitutam de legitimam experiundi iuris, ut in eo genere, formam ceperat. Vulgo dictar, Processus formam suam ceperat. Hoc est, Lis certa&solenni susque generis formula instituta, aliquatum erat progressa. Cum velut velis passis controuersia,inoffenseque ordine actoria serri coepisset, ecce tibi remora ne opinata cosistere eam coegit. Nam quasi vento aestituente vela fores is cursus reflaccisissent, repente processus inhibitus est. Vel sic Cum vento forensi obsecundante prono cursu controuersia ferri, ad mediosque actus pulchre promoueri coepta esset, non modo ea flatus destituit sed retro etiam egit.
Praefectus prouinciae ut maior magistratus minori iuridico prouinciae qui Praepositus dicitur imperiti in hibere potest no vice versa minor maiori. Liu. lib. .de bello Maced .Qu. Fabium praetorem flamine Quirinalem, ne in Siciliam proficisceretur, P. Licinius Potifex maximus tenuit. Et in Senatu, Stad populum magnis contentionibus certatum est.&imperia inhibita ultro citroque, dc pignora capta,& mulctae dictae,& tribuni appellati, prouocatum ad
populii est. Religio ad postremu vicit, ut dicto audiens esset flamen pontifici,&mulctae ex iussit populi remissae. Idem lib. s. ab VP .cod. de Decemuiris
loqueS,Tentationem eam fore abolendi sibi magistratus ni consensu resisterent, imperioque inhibedo acriter in paucos praeferocis animi, conatus alio-rti coprimerent. Et rursus in eodem, Decemuiri turbati, alius in aliam parte castrorum, ad sedandos motus discurrit:& leniter agentibus. resposum non redditur. imperium siquis inhiberet,& viros & armatos e sse se respodetur. Id est, Siquis exercere in eos vim imperii tetaret.Plaut. in Bacchid. Hoccine hic pacto oportet inhibere imperiti magister, si ipsus primus vapuleteEt in Sticho,Vmam fontali,an Libero inhibere te imperium mavis Id est,Vtru praeesse aquT, an vino ministrando: hoc est imperitare aquam ministratibus. Inhibere imperium ex eo dictum videtur, quod ut is qui vel telum vel rem si inhibet manum suspensam de telum erectum tenet: sic qui imperiti inhibet, in minantis habitu copositus est,& telu strictum tenentis. asa, bet res
T p car. Vt sit inhibere imperium, S Sic Cicero
156쪽
Philip . is. usus esse videtur, his verbis, Ita sibi conuenisse cum Dolobella. vii ille Trebonium,& si posset, Cassium & Brutti discruciatos necaret, eademque inhiberet supplicia nobis. Id est, Intenderet deminaretur. Nis Inhibere pro Adhibere accipiendum putemus. Quid autem sit Inhibere remos, S Na
uem inhibere retro, nos in Commentationibus Graecis diximus, in mentio ne verbi vκω. Caeterum duo magistratus interdia ob iurisdictionis fines controuersos, aut aliam ob causam, de iurisdictione certantes, inter se in in bendis imperiis. &multarum irrogationibus velitantur,&curia appellatur ob mulctas dictas utrinque, aut ab altero. Dici etiam potest. Iudex in contuma cena, aut dicto non audientem imperii sui vim distrin X it, quantam maxima legibus aut moribus potuit. Et Mulctae irrogationem distrinxit. Non modo mulctam dixit imperio non parenti, sed etiam comprehensionem cor
toris inhibuit. Et iudex pontificius spiritalis censurae imperiit inhibuit, Ce- irae pontificiae imperium inhibuit. Sanciri etiam legii promulgationes solent verbis regiis di edictis, inhibendis imperiis pecuniariis& capitalibus. Et Sanciri auctoritas curiae mulctis dicendis centenariis aureis & argenteis.& minacibus aliis imperiis inhibedis. Necessarii de propinqui inter se saepe dissident non animis, sed ob res controuersas,&in medio positas. Nodissidere inter se lite di amicitia difficile est,etia si simultas suppressa est. Curiae sententia ambigentes de re iudicio non disceptanda, eo nomine facessere e curia iussi sunt, litemque dirimere proderelicto habedam. hoc est. Eiusce rei ergo foro & litigio abstinere iussi sunt, & curia procul esse , vel e
Inuito mihi de gementi contingit diu ad cacellos sori adhaerescere de oberrare vel, Intra septa curiae negotium habere, In nexu litigiorum vitam agere, Molam versare inter competitores audientiae.
In iure iniuria assici & E iure iniuria nasci, genus est atrocis iniuriae. In iure cum dicebant,apud praetorem significabant, ut alibi diximus. ADtium incendium oblatum ab inimicis, di conflatum, paulatim extinguere, prudentis est hominis, vel opprimere potius prima quaque occasione. Iuri ac soro iudiciali familiaritatem renittiare necessitudinemque statuat homo mentis non obnoxiae: quae necessitudo necessitate homines astringit
digna indignaque summussim pati edi, sdq; ab iis(si diuis placet qui unicuique seu tribuere se profitentur,cum interim ex aliena sementi messem non inuiti faciant. imo vero qui ex hominia calamitate auctiorem suam area oculis non aegris videant inter quos iustitium saepe iustitia vocatur. Quod non huius aut illius hominis, sed vitae vitiu est, ad ciuilitatem quidem natae de institutae,&tame(d mores)eo vergetis, vel incubetis potius omni studio quod dissoluere natum est, ciuile animorum germanamque societatem, quae vinculum est ipsa ciuitatu firmumque retinaculu. Valeat igitur sorti istud, quod muricibus stratii praeacutis, non marmore complanatum oportuit, ut Cato quonda dixit. Valeat discordiae ciuilis domiciliti, inimicorum hominu contubernium, damni cdciliabulum, nundinae simultatum, angor u seminariu,
157쪽
homini quidem certe euthymiae studioso.
Homo animi causa lites duces, ratione & calculu ponere cu soro supersedeat,qyod nunqua pares paginas secit acceptorii & expensoru . Multu enim sortem minuunt intertrimenta quae in ratione non cedunt litis accessionu . Iurisperitorum iuuenum qui in curia sacramento dixerunt, & nomen in militiam inter tyrones dederiit, pauci ad tyrocinium faciendum prodeunt. Eorum autem qui ad septum curiae se applicantes, rationes vitae ad quaestum honorarium conferre institerunt, partim ad causas actitandas vehementius incumbunt, partim scriptiones tantum sectitant. Alii frequentius dant operam consultoribus, de iure responsitantes. Quaquam aduocati professio tria haec ossicia complectitur:& sunt qui praestare, cum opus est, non grauantur: sed scriptum aegre faciunt, qui aliis partibus inclaruerunt.
Acta & conuenta controuersiae. Vulgo Appunctamenta vocantur.
Pungere scripto & repsigere inter se aduersarii solent. Id est,Aculeatas seriaptiones edere. Lites longo ere modicio contritae,& obliuione temporis longissimi sepultae,diplomate exuscitari non nisi solennibus ex causis debent. Causam iandiu iacen te excitare. Hoc est Interpolare vetusta controuersa. Literarum auctoritas ultro citroque colliditur,ac in summa argumentoruutrinque labefactatur. Causa certa.& aequis iniquis iudicibus perinde probabilis. In hac causa quae testificationibus statura est, testium fides in resutationes vehementes incurrit Si probabiles. Eius causae cardo & firmamentum in magnam difficultatem probationuincursurum est. Quod vulgo Curiam regulasse partes dictit, Latine sic enuntiari potest.Curia partiti disceptationibus altercationibusque auditis, hac ratione in ter eas constituit,ut virisque aut quibusque, si plurium sit partium concertatio suae partes,agendi aut excipiendi aut aliter in causam incubendi constaturae sint. Vel, ut unusquisque eorum qui in iudicium prodeuntes partem saciunt , sua certamque personam sustineat. Id est,Suis partibus iuris expertudi iungatur. Sicque certo ordine causa procedat,descriptisque partibus petitoria aut defensorum. Vel sic, Curia interloquendo omnes qui in causam descenderint ad causae ulterius disceptandae, liis ue exercendae curriculum, quenque suo numero locoque reposuit. Moris est curiae, eas causas, quae apertis foribus agutur,e superiore loco audire& disceptare. Quae autem occlusis foribus agutur, quod fit interdum aut argumentorum ergd, aut personarum, e subselliis& aequo loco. Conuenticula hominum quae sine legibus, sine iudiciis sine iure sunt diuturna e sie nequeunt. Id est, In quibus iustitiae nomen non exercetur. Causae fiduciam testimoniis nitentem,scriptarum auctoritatum fides verusta & consignata & eleuatione maior,magnopere labefactabit. Aduersarius infirmitatis sui iuriscoscius, omnem causae fiduciam, in iudicibus obsequio coplectendis, in ambitu,in allegandis amicis atque necessariis,
158쪽
in magistratus sui atque auctoritatis patrocinio collocavit. Non iuris fiducia,non aequitate, non bona fide niti,sed contentione serensi sed ambitu sed coitione iudiciali,sed aucupanda quouis pacto gratia,ad victoriam grassari. Vt communis Mars esse dicitur in armorum certamine, ita in iudiciali comunis alea iudiciorum a non ullis esse censetur. Quam causam excusare probabiliter solent consulti consultoribus,cum euentus iudiciorum praedictionibus eorum plane non respondere mirantur.
Quidam in iudicio iure suo ,& tanquam suo Marte vincunt. quidam suo Marte atque auxiliari. Nonnulli,suo no perinde atque auxiliari. Vt ii, qui disceptatoribus iisdem atque consiliariis utuntur. Cuiusmodi sunt homines in iure gratiosi,&comitate praediti prolixa & benigna. Propitiis numinibus iudiciorum & praesentibus uti mire ad victoriam facit: sin minus ad victoriam, certe ad viradam luculentam offensionem.Vrgere etiam occasionem rei bene gerendae,litigatoris est prouidentis: & tum in consilium iudices mittere, cum auxiliares adsunt, aut beneficiarii &euocati.& nomina eorum scripta in albo coacti consilii: aut cum ii desideratur, quorum seueritas metuitur, aut voluntas diuersae parti iam auctorata. Ancipiti certamine dirempta est disceptatio,& calculi iudicum adaequauerunt. Ex quo res insecta ad colophonem rediit. Vel, Ita res iudicanda catastropheta colophoniam habuit, cuius anxia&sollicita expectatio, litigatium contentionem, ambiendique necessitatem redintegrauit. Litem partitam
Cadmeae victoriae & poenitendae, ut in sole nonnunquam &puluere dimicantibiis, ita in umbratili quoque pugna contingunt cum ratio expensorum praegrauat, au t aequiparat rem iudicatam, non minusque tabulis rationu do mesticarum decessit litigando, quina vincendo accessit. Et ut quosdam poenitet non incrueto Marte discessisse superiores e campo, ita non neminem piguit aliquando,interdumque puduit, victorem e foro discedere loculis no inexhaustis.
Paucis constat ratio litis perductae ad victoriam, propter usus malignitate in aestimandis sumptibus.
Nonnullarum controuersiarum tanta est restibilitas,ut uno & altero ar
stoin pluribus,quarundam exhauriri non possit litigii semen in basilicae solum iactum litium foecundissimum. Vt mittam diligentiam & peritiam solum ipsum exercentium.
Obductam causae iudicatae cicatricem refricare,cuiusuis est aduocati. Id est, Litem e lite serere, quae huiusmodi ares o curiae finita est, ut non litis ulcus
persanare,sed veluti crusta obducere perfunctoria aut luculenta cicatrice voluisse videatur. Controuersiam una& altera altercatione libatam deserere . hoc saciunt ii, qui post unum aut alterum litis actum aut conuentum ablatu, repente consilescunt, contenti rem in iudicium deduxisse. Iudex experiens litiu disceptator,promptaeque iurisdictionis,aut expeditae l. i.
159쪽
interlocutionis & rei consentaneae.Vulgo, In practica certus dicituri Lis nata cum homine sui iuris statim ab incunabulis suis, in minorem in currens, orbata defensore est antequam minor ad annos tutelae suae peruenit aut curatorem sibi vel causae suae accepit. Alioqui petitoris aut defensoris iustam personam minor habere non potest. Lis cit vidua coepta,quae viro postea nupsit, intermortua esse cetitur,quoad vir in iudicium eo nomine vocatus, litis se vindicem obtulerit cum uxore. Nupta enim mulier statim tutelae suae esse desiit, nisi marito defensione uxoris au t actionem repudiante, uxor ipsa veniam iudicialis personae,ac legitimae litigatricis impetrauerit. Lis rediuiua est quae diplomatis venia post eremodicium interpolatur. Irre diuitiae autem lites sunt quae longissimi temporis eremodicio contracto iam interpolari nequeunt. Causa exanimis iam, aut exanguis. Hoc est, omni praesidio iuris desecta, et
Lites quaedam sumptuosae, victoriae suae fructum deuorant, sed compendii
loco habetur plerunque, magno exiguae rei sententiam abstulisse ad maiora pertinentem aut praeiudicio futuram in posterum.
Litium seges seminis interdum plus poscit, quam messis redditura sit. Sed
ut sunt mores huius temporis,& ut est vitae ciuilis ratio constituta,non modo animo suo obsequi, aliquid esse putatur, sed etiam tanti est magno parta victoria qua censui & patrimonio in posterum securitas aut praesidium paretur. M oribus enim iniquis comparatum est, vi qui de iure suo decedendo dulcedine tranquillitatis. cespitem suum affodi aut ad arari contermino lando
contemptim videre sustineat, versuram tandem ille foeneralitiae pacis velut inertis animi aequitatis soluturia se, sed serius quam oportuit, animaduertates tamen in vicinum inciderit paulo ad re auidiorem, quae non minima pars est hominii, tot iudiciis constitutis, tot legibus, tot iuris interpretibus, id est, tam uberi, tam redundante litium calumniarumque materie &argumeto. Sic fit autem,ut qui lites auspicantur,quod sibi serere sperant,cum messis optata redit non sibi solis metere se, sed consultorum hominum ordini,inseriorique intelligat.
Qui rebus controuersis impendia faenerari sese sperant, lites diuturnas gesumptuosas exagitando nomina se sacere non sentiunt, primum tarda,deinde ancipitia, postremo inania fortasse,aut poenitenda sutura. Vt mittam dubii Martis aleam, quae interim miseros ad tabem perducit litigatores, cu eorum fastidio qui patronorum obseruantia coledi sunt, in quorum manibus saepenumero summa spes litigantium sita est. Sed quid agas,cum aut manus dandae sun t improbo & insultanti aduersario,aut pistrinum ineundum, sed paulo liberalius In puncto occasionis interdum, interdum in copiarum particula non insigni, iudicii causae cardo, secundi vel aduersi vertitur. Vsque adeo alearis est emtiam id genus dimicatio.
Morari iudices iam in consilium euntes rei controuersae decretortu,libelli
160쪽
oblatione cum diplomate. Qui antehac successum causae urgebat, & iudicium , repente quasi panicisi quod aiunt)absterritus cessim ire cotendit:siue est loco & gradu pulsus co-tra quam expectabat: siue arcana causae subodorari coepit, & rumoris omen
Agitari coepta quaestio ad noua capita sensim delapsura est,ad grauioraque
admissa euasura, nisi extincta deprecatione amicorum, aut oppressa citosuerit. Receptitia actione, vel iure receptitio cum aliquo experiri. Hoc est, In ius vocare ob fidem non praestitam, vel ob id faciendum aut curadum quod sa-cturum se recepit aut curaturum. Recipere enim, est Nominatim cauere aut promittere . Est etiam Receptitia actio quae vulgo Salua de reseruata dicitur.
Subsidia diplomatica ad causas iam laborantes parare, ad ultimum exemplum descendere supplicantium. Id est Veniam aeris alieni poscere quinquenio non soluendi. ad nouissimum subsidium descendere egentium &addictorum. Id est, Ad cessionem pignorum. Siderata repente causa dici potest, quae aliquo praeiudicio grandi pro conclamata haberi coepta est. In quibus da iudiciis Pseudodica pro Iustitia colitur. In cuius comitatu linguae causidicorum prostibulae,& cognitorum manus aduncae, utraeque iuris adiit teratrices, dedecus sunt&inuidia fori. Captare aduersarii absentiam momentariam aut rei gerendae dissicultate. An geronae numen in curia non satis sancte colitur(vt fama est) tametsi in
legem Areopagiticam tyrocinii sacramento sigillatim sit adacta. Sed nullo epistomio religionis os Aii locutii satis coprimi &obsignari potest. Id quod
claris exempli, mea memoria compertum est. Advocationis triumuiralis nome inultis insontibus formidolosum aquibusdam religiose in reatu colitur rerum capitalium, ut numine praeditum alexicaco,& vero veniarum principalium no modo interpreti benignissimo
cum visum est, sed etiam vicem implente , si impetrari responsa commoda
ab oraculis gratiarum nequeant.
Exhodium condictum ad repagulum curiae. Vulgo Assignatio ad barram appellatur curia surgente. Thiasus hilari tatis.& Thiasotae hilarium Sodales sunt togati e numero basilicanorum, causidici & curiales, eo nomine Se aliqui nobiles. Traductio crimine damnatorum supplex& taedisera, & tanquam stigmatica, genus poenae iam frequens.
Iusta ambitus supplicis implere cum sacculi litium instructarum ad pluteuallati sun t.& classici iudices in consilium mittendi sunt, litigatorum est sollicitorum animique pendentium. Tum autem praecipue pragmatici, aliique arcanorum curiae expiscatores, operam suam industriamque venditant. Tucallegandi deprecatores atque in terminiit, gratiae aucupatores. Tunc denique omnis lapis mouendus accuratae & strenuae veditationis sui suorumque, qua fieri causa possit commendatior.