장음표시 사용
101쪽
bus qualitatibusq; semotam dignoscat, tamenon est actu, sed aptitudine tantum, quarum Deutra, lac pe nec substantiam, neq; aptitudinem, senius percipit: corpus verbquantum est in ac stu, licet ejusmodi imaginatione se mare possimus,quod careat qualitatibus Patet ergo duo tantum corpora apud Peripateticos reperiri, tertium illud fictilium es se, quod a ratione duntaxat cognoscitur. An materia appetitu naturan expetamor-
CAP. IX. implurimis placuit, materiam, quod
cognitionis expers sit, nullam formam desiderare, quod nihil appetitioni subjiciatur, quod refugiat cognitionem Deinde inquiunt, si materia appeteret formam , ea adepta appetitio desineret quandoquidem frueretur ea quam possidet, illamque amplecteretur si desideraret aliam puta cum jahominis formam induisset, minus perfectam appeteret cum tamen appetitioiit ejus quod mestus est magisque perfectum. Sed huic quaestioni respondendum arbitror, quod ma- terra prima cum sit compositi causa , unam habitudinem habeat ad id quod per ipsam constituitur, quod compositum vocamus;&-ltarum ad formam : nam ad totum habee
102쪽
iationem partis ad formam vero rationem materiae, ac ad operationes naturae,sub quaxatione Physicus eam considerat. Porrδ materia prima antequam forma re
capit, est in potetia illa a privatur, quom estens imperfectu, est habet Aristoteles oci , o Physicorii, impersectum est gratia perfecti atq; ob id propendet ad formam; tanquaad suam perfectionem quare per suam indeterminationem ac potentiam formam actum respicit, tanquam suum terminum ibi undequaque convenientem , ob quem a n tura aut divina providentia est costituta. qubmundus semper fiat semperq; sit Sua igitur in determinatione nullam certam formam sibi proponit, sed omnibus ex aequo indiget Verum ab agente ad certas formas destinatur recipiendas per qualitatum alterationes Itaque materia appetit esse , non tamen ivrgis per hanc fori nam quam per aliam, idque ob suam potentiam indexerminatam: versim habet a privatione ut hoc actu potius quam illo perficiatur. Quare ut imperfecta appetit perfectionem, tum ut est in potentia. tum ut privata persectione Atque ut haec duo nobis significaret Philosophus, duo posuit exempla, ad quae eam comparavit, cum inquit sicut foemina masculum desiderat, turpe bonum: nam quemadmodum foemina marem,
103쪽
tanquam suam persectionem desiderat itaniateria formam appetit. Cum vero si abdit,
turpe bonum iniim determinatam so mam; quoniam turpat udo privationi assimilatur,&ut turpitudo certam bonitatem expetit, ita materia utpote certa forma privata particularem rinam des 3 erat
quod phulosophi quidam faciunt, quas ita
privatio suam imperfectionem expeteret 'nam natura primum sibi proponit perfectio nem ac bonum, deinde cum id nequeat ab-1olvi, nisi ope privationis 'apropter per privationem appetit, quae rina adepta desinit. Ac per privationem corruptibilis est, licet per potentiam, qua semper adest ipsi materiae sit aeterna sua igitur natura cum stim- perfecta, necandeterminata, maxime ad se mana propendet verum ob privationem magis rapitur ad hanc quam ad illam. lym 'mςHinxerim te ignorare, aliam se appetitionem propensionem materiae Jam dispositae: nam ut est in determinara ob summam suac imperfectionem otiagnam
habet propensionem ut vero ab ostente disia posita est, habet impetum ac inclinati mena,
antederminatamq; rmam. Atq; haec dicitur
104쪽
materia propinqua ac natura. Quod si ex moquaeras, qui fiat udd dum pessidetur' o ima, aliam desiderati In hac re varii varia adferunt. Siquidem alii junt id evenire, ut se
vetur a terna generatiocinam iccirco opus est ut aeterna sit materia, Potentia aeterna,&appetitio aeterna, qua ratio sumitur a fine. Alii causam cojiciunt in forma imperfectionern: nam cum forma omnis it finita, ac definitaepci sectionis , nequit infinitam materiae imperfectionem adaequare .cumque sorma non positi illam supplere, iccirco materiam aliam expetit. Quippe si esset forma quaepiam,quae materiae appetitum exaltaret, infinita sane essset quia suppleret vicem infinitarum forna rvm ad quas materia propendet. Verum putat in ego,duas esse praecipua causas, ob quas in una forma materia contenta non acquiescat,nempe, ludasit ejus imperfectio ince ta acindeterminata, deindriquia omnis se in quae in materia recipitur, habet contrarium ad quod materiaest in potentia atque ob hoc ante quam recipiat sormam,priori privatur atque ubi eam admisit contraria labefactatur e absumitur.Quapropter statuerunt Philosophi duas eue ortus interitusque praecipuas causas: materiam scilicet propter non
esse quodliabet admixtum,id est propter potentiam, contrariam formam vel disposui
105쪽
onem , ob quam a proprio actu deturbatur dejiciturq; quamq; privationem appellant. Et licet quidam alterant nullam este causiam generationis interitus aliam , materia propter suam in determinationem, potentiam,&imperfectionem ; quod significent causam intrinsecam tamen formae quoq; vel dispositiones causae sunt, quod habeant contraria quibus abolentur Carterum hic Philosophi verba obstare videntur, cum dicat, ludd substantia non habet contrarium sed facile est respondere quia de compositis intellexit, noautem deforma,&porissimum simpliciti. Et
quanquam quantitati non ad versatur ut contraria, tame inter se coli ere nequeunt, sun que ut in scholis loquimur,incompossibiles, quoniam hunc magis quam illum terminum non asciscit. In materia igitur, ut redeamus ad id unde deflexit oratio duae intelliguntur appetitiones, una ut est imperfecta, potentia universialis, ac in determinata;atq; haec appetitio est ad perfectione&forma Altera est appetitio cert edeterminataeq; formae, qua a privatione mutuatur, ob qua propter quasdadispositiones ad hanc potius quam ad illa inclinat. Atq; haec appetitio in materia dicitur naturalis qua caret materia artificiales, quddforma his extrinsecus accedat, non autem e materiae visceribus per alteratione eliciatur:
106쪽
atq; iccirco latini potentiam artis neutrani vel violentam vocarunt. Verum materia propinqua quam secundam non inanius , qui roxima est formae particulari , facultatem obtinet non modo recipiendi, verum adest principium quoddam, quod nonnulli appellant principium activum in materia duo ad formam propellitur, desimpetu quodam cietur. Cujusmodi in elementis visitur, quo
movere&locum occupare dicuntur. Caeterum uincimpetum matera prima non sorti itur sit sibi insitavi ac facultate, sed a forma tquapiam vel dispositione quam agetis natu rale illi indidit. Neque haec appetitio natur iis ut quispiam forte e istimare possit,est co-juncta cum cognitione, sed Deus Opt. Mari ad universi tutelam ita prospexit,providit a
ut per hanc materiae propensionem reruo tu sint atrii ales,&non violenti. porro quδd
ait Philos . r. physicorum si in lignis esset
navi factiva, effet in eis naturalis properisio ad navem id de materia proxima intelligi d bet,in qua a semo id est capacitas labilitu lo ad recipiendii, verum etia impetus ad certa forma. Sed materia remota ac prima dicta, a quali propesione ad omnes formas rapituri Caeterum non desunt, qui percontentur, an potentia materiae sit eadem cum ejus
petitione v espondent quidam , potentiarn esse
107쪽
Liber . Ioreue ad privationem formam, appetitum vero ad formam tantum Verum eorum sen-aςntiam nunquam probare potuimus, quod potontiast qualitas si ardam privandi vi pra ora, quam privativam dicimus nam non potest intelligi potentia ad perfectionem, nisi intelligatur absentia perfectionis. In Omni enim potentia passiva , ut censet Aver-r'ca non Metaphy conjunc sta est privatio nisi velimus dicere , materiam prima melle in potentia ad duo contraria, hoc est, ad
duas formas contrarias. quarum una alteram
excludat atq; ita ipsum non et se alterius forrnae contingeret, mediante praesentia contrariae formae, vel dii positionis, fioniam materia perpetuo subjicitur alicui formae. Proinde hac ratione materia semper est formiata privata privata quidem ac orbata futura forma, quae cum praesenti consistere nequit formata vero peroppositam. Verum privatio in greditur rationem materiae, non pro di positione ad certam formam, sed promo esse Atque ut rem apertius intelligas, quemadmodum supra indilputatione de materia docuimus, privatio tria denotat, absentiam formae,&hoc est ipsium este materiae, respectu mi ut
recepto jam verbo utar ad certam formam recipiendam, quem accipit materia a generante, alterante, jam disponente d hane
108쪽
potius quam ad aliam formam, & tertio ad Liam formam propensionem, que appetitum nominavimus. Cum igitur in dubium vocatur,an potentia materiae sit eadem cum appetitu dico ratione discrepare, quoniam potentia demolitur perfectionem rictum, noautem in litterentum ad privationem formam. At appetitus notat inclinationem impetum primum ad perfectionem ceu rei imperfecta fine, deinde ad formam ut cocau- iam materia enim cum fortia compositumessiciunt. Quare halvtudo ad compositu, est posterior habitudine ad formam,ut ad perfectionem, quamvis forma sit concausa atq; persectio, attamen duas patitur ratio es. Est itaq; materia sua natura potentia imperfecta verum appetit persectionem atq; iccirco a 4brinam inclinatur,&impetu cietur ceu ad perfectionem ac concausam , cum qua compostum constituit.Verum materiae appetitused magis augetur, quo magis disponitur ad unam quam ad alteram formam. His ita explicatis patet, potentiam materiae&apperitum diti e re rati ne licet non appeteret, nisi esset inpotentia, irius intelligimus materiam esse in potentia,quam appetere, quoniam appetitus est in potentia Materia ver artis adsorma est quidem in potentia, sed ea no appetit,quoniam non est naturalis quare appelle
109쪽
De rebus natur Liberis. Iosmus eam placet neutram, vel subjectiva Nec materia illa ad formam propensione rapitur, quoniam non est ejus perfectio nisi externa. Ex quo liquet, duplicem esse materia appetitum, unum quem nacta est sua natura, quod sit potentia omnis forma, atq; a quavis perci' pi possit, alterum quem habet ut determinatur per dispositiones ab agente, quare magis hanc quam illam exposcat. Verum his dictis ingerit se dissicultas, num potentia,quam ijaturalem dicimus, ab appetitu secernatur. Sed dicendum est, haudquaquam distingui, licet
aliquam includat rationem appetitus, tiam' non explicat naturalis potentia: ea aute ratio
est, quod appetitus significet quendam impetum ad formam ac propensionem , quam μου cροπία, diximus Gre cis appellari, quamvis compositis magis conveniant heconomina entibus in actu at potentia naturalis notat
naturae imperfectionem, actus carentiam. Nec in quaestionem revocare oportet, utjam monuinaus, num materiae appetitus sit cu cognitione nam etsi ordo naturae, ipsiusq; Dei Opt. Max. qua quidam providentia vocant
eum voluerit esse materiae statum ac conditionem,ut semper appetat formam, qud mundi alterna generatio servetur is tamen haud
loquam appetitus animalis nominabitur, neq; fit cum cognitioite. Atq; hec de appetitu in
110쪽
vateria si principetum In Peiu
ideo diu anxieq; quaelitum tui te, qui sit, quos b eadem specie individua distinguantur ac stiman ur. Et quoniamplexique omnes ad maturi mid referunt, i cuco bare quoq; quaestio interea qui 'teria cόntroversa perquiri solent, in urseritur, eo cilicet conlisio, ut omnia imax xj ei tur hia excutiatur ac xplicetur sunt qui c)ςm in hac redissenti 'tes varia initentiae, qua a m n si qua i iiij summam com i r Placerct, tres id ri possint. Et primum in hoc contentiunt plurimi,imateriam esse prium cit jum unitatis, quar' vocant numeralem. vci nison absolute, ςd ut coplectitur quan- xitatem, quam appellant signatam atque ita principii in dividuationis, ut loquuntur,i clivitatis materialis, si materi quanta certa quantitate atq; ru est altera pars compoti ri, quam Aristoteles duodecimo pri iuri u losophia nuncupat uaxeriam , secundum
quod videtur Haec sine senatentia haud caret rationibus; natu cum fornia iit fundamentum univer a