Renati DesCartes Opera philosophica Renati Des Cartes Specimina philosophiae seu Dissertatio de methodo rectè regendae rationis, & veritatis in scientiis investigandae Dioptrice, et Meteora. Ex Gallico translata, & ab auctore perlecta, variisque in l

191쪽

qui rectius objecta remota quam propinqua vident, haec superficies a b omnino plana esse debet contra pro iis, quorum acies ad propinqua valet, satis concava Altera superficies di figuram alterius Hyperbolae exposcit, cujus focus I transversum pollicem aut circiter ab ea distet, ita ut oculi fundum cuntingat cum ejus superfi-' cici

192쪽

cie perspicillum erit conjunctum. Hae tamen proportiones non tam absolute necessariae sunt, quin multum etiam mutari possint, ita ut non aliter facta superficiea bis pro senibus, nec pro myopibus quam pro caeteris, omnibus oculis idem perspicillum possit inservire, si tantum ejus tubus nunc aliquantulum diducatur, nunc contrahatur. Et quod ad superficiem ies, forsan ob dissicultatem ipsam multum cxcavandi, praestabit figuram Hyperboles illi dare, a qua focus aliquanto magis distet, quam dictum est, quod usus felicius quam mea praecepta docebit. Et in universum hoc tantum dico quo propius aderit hoc punctum I reliquis paribus , eo majora objecta visum iri, quia tunc oculus ita erit disponendus, ac si propiora essent; visionem magis fortem sive perspicuam futuram, quia tunc alterius vitri diameter poterit major esse Verum si nimis vicinum fiat, illam non adeo distilis a fore, quia tunc multi radii nimis oblique pro ratione aliorum, in vitri stiperficiem cadent. Diameter autem hujus vitri, sive pars quae retecta est debet, cum tubo ira inclusum est, satis magna erit, si aliquantulum excedat pupillae quam maxime diductae quantitatem. Et quod ad ejus crasmitiem attinet,

nunquam nimis exigua esse potest: licet enim illam augendo imagines obrectorum paulo majores reddantur, quia tunc radii a diversis punctis venientes paulo magis in ea parte, quae oculum respicit divergunt, fit etiam e contra ut pauciora hinus distincte appareant; suntque aliae viae commodiores ad imaginum magnitudines augendas. Quantum ad vitrum convexum Di Q,

superficies illius N O P, objecta respiciens , omnino plana esse debet, altera O Hyperbolica cujus

locus accurate in eundem locum cadat, in quem alte--rius Hyperboles es; de quo persectius telescopium de-

193쪽

Diop TRICE s CAP. IX. 7 sideramus, eo magis focus iste removendus est a puncio O. Praeterea magnitudo diametri limus vitri, determinatura duabus rectis lineis Id N LII ' ductis a foco I per duos, extremitates diametri vitriavperbolici des quam diametro pupillae aequalem esse suppono Sed etiamsi diameter vitri Dis aliquanto minor sit,

tamen obrecta propterea non magis Confusa, nec mi

nora, sed tantum minori hice perfusa pDarebunt. Quapropter quoties illa nimis lucida erunt, diversi circuli ni gri chartacei, vel similes in promptu habendi, ut Σ3, ad obtegendas illius Oras partem ejus retectam, quantum limen ex objectis effusum permiserit, angustissimam reddendam Crassities autem hujus vitri, neque prodesse neque obesse potest , nisi forsan ideo pot-

cst obesse, quod vitrum quamvis purissimum S maxime tersum, semper tamen radios aliquanto plures reflectat, quam aer Tubus ii ex materia firma Δ solida fieri debet, ut duo vitra duabus illius extremitatibus immissa, accurate semper codem sit ibi haereant. Totus etiam intrinsecus niger esse debet, atque holoserico nigro circa oram ad M vestiri, ut arcte oculo junctus omnem lucem excludat, ea Xcepta quae permeabit vitrum N O Z Longitudinem autem illius latitudinem, distantia S magnitudo duorum vitr tum certam reddit. Postremo necessarium erit hunc

tubum machinae cuidam imponi, ut da, cujus opera Verti in omnes plagas possit, Z firmiter sisti e regione

objectorum, quae volumus contemplari. Et hirius quoque rei gratia dioptra vel duo pinnacidia ut V V, huic

machinae assigenda erunt. Et insuper etiam, quia quo magis haec perspicilla objectorum imagines augent, eo pauciores simul repraeseritant, non abs re fuerit iis, quae illas quam maxime augent, alia minus persecta ad)unsere,

194쪽

ut eorum ope tanquam peΠgradus, ad cognitionem loci, in quo erit obrectum quod persectissima exhibebunt, deveniatur. Talia hic sunt XX quae perfectissimo LM ita adjuncta esse suppono, ut si vertatur machina cui imposita sunt, donec per dioptra V V plancta Iovis appareat, idem etiam per specillum X X apparebit, praeterea hujus specilli ope quatuor alii minores planetae Iovem comitantes dignoscentur. Deinde si machina rursus ita dirigatur ut unus aliquis ex his minoribus planetis per centrum hujus specilli X X conspiciatur, conspicietur etiam per aliud specillum ubi quia blus de multo Mor quam prius apparebit, diversae ctiam regiones in eo distinguentur. Et deniquo ex his regionibus, quae per centrum hujus specilli aspectabitur ι spectabitur etiam per tertium specillum L M, cujus ope variae res minores quae in illa regione crunt, discernentur. Sed sciri non posset istas res esse in tali regione, talis ex planetis qui Iovem Comitantur, sine ope aliorum mec etiam illud in loca determinata, versus quae volumus respicere, commode dirigere pos

semus.

His autem tribus perspicillis, quartum aut plura peri

fectiora poterunt ad)ungi saltem si artificibus industria ad id requisita non desit. Et nullum quidem inter haec perfectissima' imperfectiora discrimen est, nisi quod

eorum vitrum convexum debeat majus esse, ejus t cus remotior. Denique si manuum industria praestare postat, quod ars docet hujus inventi beneficio poterimus res tam particularcs, minutas in astris videre, quam sint eae quas vulgo in terra percipimus.

v Si vero specillum habere cupiamus, cujus ope, e- o. 2. a propinquat accessa quam distinctissime fieri potest: Danitis conspiciantur& multo distinctius quam ope illius quod

195쪽

paulo ante hunc in usum descripsimus, illud itidem duo stiri huhus vitris hyperbolicis, uno concavo convexo altero, duabus tubi extremitatibus inclusis erit componendum, r&concavo ab e eadem figura danda, quae proxime praecedenti; ut .superficiei interiori convexi NOP. Exterior autem N. F, quam illud totam planam habebat, hic admodum convexa requiritur , hyperbolica, cujus focus exterior et ita propinquus sit, ut objecto ibi locato, non plus spatii illud, vitrum interjaceat, quam admittendae luci ad illud illuminandum requiritur. Et diametera hujus vitri non tanta requiriatur, quanta in praecedenti specillo, nec etiam tam exigua 2 sussi-

196쪽

igo Iop TRICE L MAp. IX. sussicit quam illa vitri paulo ante descripti, sed talis

circiter esse debet, ut rectam P, quae illum designat, transeat per focum interiorem Hyperboles N RO S in hac Hyperbola utrimque terminetur, Si enim minor foret, pauciores radios ab objecto creciperet sim major, paulo plures tantum admitteret ita

ut vitri crassities , quae tunc insisto major evaderet, non minus de illorum vi detraheret quam ejusdem lati

tudo augeret; praeterea non tan

tum luminis versus obrectum et reflecti posset E re quoque erit hoc conspicillum machinae cuidam ut ST, imponere, qua semper Soli obversiim teneatur. Et vitrum Nola spe cui parotiolico concavo includendum erit, ut C C, quod omnes Solis radios reflectat ad punctum Z in quo objectum parvo brachiolo G , alicunde ex speculo pro tenso sustineatur. Ex praeterea hoc brachiolum fulcire debet aliquod corpus nigrumi opacum qualem H quod o cctum Z im liquaque circumstet, accurate magnitudinem vitri OP adaequet ut nempe impediat ne qui radii Solis directc incidant in hoc vitrum

inde cnim intrantes tubum , quidam c6rum procul dubio ad oculum resilirent, dc nonnihil de visionis perfectione detraherent: quia, quamvis hic tubus debeat in .

trinsecus fieri nigerrimus, nullum tamen corpus tam

perfectu nigrum esse potest ut omnem vim haminis aliun . de in illud delapsi obtundat, S nullos omnino radios reflectat praesertim si lumen illud sit satis forte, quale est Solis. Praeterea corpus opacum H H, debet habere in

197쪽

Diopae Ric Es Ap. IX. 18i medio foramen, quale , ejusdem magnitudinis cujus

objectum, ut si id forsan quodammodo sit pellucidum, etiam per directos Solis radios illuminetur,imo si necesse sit, per eosdem comburenti vitro II, quod aeque latum sit ac N O PM collectos in puncto πω ut omni ex par-

te tantum luminis in objectum mittatur, quantum sine periculo ustionis poterit ferre. Et facile crit velata parte speculi C, vel vitri II, nimiam illorum Vim temperare. Neminem ignorare existimo, quare hic tam sollicite curem, ut quam plurima luce obieeum illustretur, ut quam plurimi ex eo radii ad oculum pertingant. Vitrum enim N O PM quod in hoc specillo pupillae vice

fungitur,4 in quo radii ex diversis punctis manantes decussantur, cum multo vicinius sit obsecti quam oculi, cfficit ut hi radii per multo majus spatium se extendant , in membrantua illa quae ex extremitatibus nervi optici conflatur, quam sit ipsa superficies objecti ex quo veniunt Et satis patet, illos tanto minus virium habere. quanto spatium per quod extenduntur est majus, ut e Contra multo plus habent cum a vitro vel speculo ustorio

in multo minori spatio colliguntur. Atque hinc tantum longitudo hujus perspicilli dependet, id est, distantia quae est,uer Hyperbolen Diis ejus focum. Quanto enim illa major est, tanto magis imago objecti in oculi fundo expanditur, ideoque tanto distinctius minutas itilius partes ibi depingit;sed hoc ipsum vim luminis ita minuit, ut tandem non omnino sentiretur, nempe si nimis

longum esset hoc specillum Adeo ut ejus maxima longia ludo non nisi experientia possit determinari. Et praete ea etiam varia sit pro varietate o ectorum, quorum scit nonnulla magnam vim lununis, alia ion nisi perexiguam sine ustione ferre possunt. Non quidem ignoro quae-

clam adhuc alia posse excogitari, quibus Uss luminis

. a s vis

198쪽

181 Iop TRICED CAp. IX. vis aliquanto magis augeretur; sed dissicilior esset illo rum usus,d vix ullum Occurret unquam objectum, quod ma)orona requirat Possent etiam alia vitra poni in lo- eum Hvperbolici Nola, quae paulo plures radios quam hoc ab eodem objecti puncto reciperent' sed

vel non Ecerent, ut omnes radii ex diversiis objecti punctis venientes tam proximo ad totidem alia puncta versus oculum concurrerent vel ad hoc duobus vitris loco unius esset utendum atque ita radiorum vis non minus superficient numero minueretur, quam figura augeretur denique illa multo dissicilius possent poliri. . vii Superest hic tantum ut advertamus, quoniam haec his per perspicilla non nisi unico oculo admoventur, operae esse . -' alium interim oculum obscuro aliquo vel tegamus; ρνιflareal sic enim pupilla ejus quo utemur magis aperietur, quam e μmρ μ' si alium vel luci expositum relinquamus , vel ope mus ju .s culorum palpebras moventium Claudamus tanta enim sura tua est inter utrumque assinitas ut vix unus aliquo modomo- 'μμ ver possit Quin alter statim ad ejus imitationem dispo-

I. um v. natur Praeterea non erit mutile, non tantu hoc conclaudere spicillum arcte oculo ad ungere, ut nullam nisi per illud '-ta recipiat lucem , sed etiam prius aliquamdiu in obscuro is sis, ' loco stetisse, ut visus acies tanto tenerior existens, a mi-Gem η ς nima luce assici possit; praeterea imagirmtionem no-: L. Σι stram eodem modo disponere, ac si res valde remotas Acobscura obscuras vellemus intueri, ut tanto magis pupila a dii se q' tetur 4 deo a pluribus obaecti punctis radios admittata

u. etiam Jam enim supra notaeum eli, hunc motum pupillae non imagin/- immediate sequi voluntatem quam habemus illam ape-

π s. riendi, sed potius ideam vel opinionem quam de obic

habὸν. ritate vel distantia objecti concepimus. quasi ad . Caete

ras valde remota obscurru intuendum.

199쪽

Caeterum, si nonnihil ad ea omnia quae stipra dicta VJas. sunt animum reflectamus, iotissimum ad illa quae ex 'ρ

parte objectorum externorum requiruntur, ut Visionis i hae θυ-

sensus quam perfectissimus evadat non dissiculter intel ' De intligemus per varias horum specillorum formas illud o b. 'dine praestari quod ab arte est expectandum nec ideo te eoptu, est operae pretium ut hoc fusius demonstrem.Item etiam II facile agnoscemus nulla ex iis quae prius ab aliis descripta risiis . fuerant ullo modo perfecta esse potuisse ; quia maxima disserentia est inter lineas circularesvi Hyperbolas , nunquam nisi lineae circularcs adhibitae sunt ad eos essectus, ad quos Hyperbolas requiri demonstratum est. Adeo ut nihil unquam boni hac in re factum sit,nisi cum

artificum manus tam feliciter aberravit, ut loco sphaericae figurae, Hyperbolicam vel ad hanc proxime accede tem, vitrorum superci fiebus indiderit. tque hoc prae cipue impedivit ne recte fierent illa specilla, qua videndis objectis inaccesssis idonea sunt indigent enim vitro convexo multo majori quam caetera: non modo dissicilius est feliciter aberrare in poliendo. magno Vitro, quam in parvo sed praeterea major est disserentia inter

superficies Hyperbolicam, sphaericam in partibus a

Centro fatis remotis quae in majoribus vitris esse debent, quam in vicinis ex quibus solis constant minora. Iam vero quoniam artifices non facile forsan per se invenirent modum haec vitra secundum figuram Hyperbolicam accurate poliendi, superest ut ipsis deinceps viam ostendam, per quam mihi persuadeo illos fatis commode eo perventuros.

200쪽

Quo modo munitudo

De modo expoliendi riura.

Electo vitro aut crystallo, quo uti placet, primo necessaria est inquisitio proportionis,quae juxta supcrius tradita, restathionum illius o 2-ὶ mensura existat atque illa obviavi expositatio uti vo erit pera limus instrumenti: EF cst assiculus aut regula, maxime plana S recta, ex qualibet materia, dummodo non nimis polita, vel pellucida sit, ut lumen in illam effusum facillime ab umbra dignoscatur. H de Fi sunt duae dioptrae, id est lamina: parvae Cuduscunque materiae, dummodo non sit transparens, ad perpendiculum erectae in E FI S foramine exiguo singulae pertusae, ut Α, L suntque haec duo foramina tam di-

recte sibi invicem opposita, ut radius x illa permeans parallelus feratur linem DF. Praeterea Ris est parti cula ejus vitri quod volumus examinare, in formam priLmatis sive trianguli polita, jusqυe angulus' rectus est acutior quamini intria latera, vel potius quia in vitri crassitie latitudinem habent tres facie R Q QP, QR P, sunt planae, politae, ideoque dum facies P missiculo DF incumbit,4 facie QR laminae FI, radius Solis duo soramina permeans AdeL per