장음표시 사용
201쪽
mouet, necessariumque non esse disputat ex illis necessitatis contrariis, quae prius adhibita sunt, quia multa partim ex humanis consiliis & actionibus, partim ex . ipsa reru varia & mutabili natura.Verba doctoris sunt: .
Aterante haec imposbiliasunt: Videmus enim quod sprincipium futurorum a deliberatione' alicuius rei actione: π quod omnino est in iis, quae non semper ac iustunt,pos ibite esse σ non es militer: In quibus dirumque contingit c Upσ non esse: itaque etiam feri, non feri: ac multa nobis manifesta simi, quae
sic se habeant: Ῥt quod hanc γestem p ibile est discin-
d π non discindetur,sid prius contereturi CSimilia ter autem , σ non discindipsibile: Non enim liceret
ipsam prius conteri, nisi posiibile essit non di indi:
Quare in His rerum euentis,quae secundum huiusmodipotentiam dicuntur. Manifessum igitur quod non omnia ex nec itate nequesiunt, neque sunt ,sed alia Ῥtrumlibet: π nihilo magis lirmatis Ῥel negatio erat , era Ῥel falsa: alta ero magis quidem, σ frequentius alterum: sed tamen contingit feri σ ab
rum, alterum Nero minime. Hic homonymia eadem,quae prius:propositum erat conditionale necessarium, remouetur an lutum: aliud datum est, aliud repetitur:Fallacia est. Tertia prolepsis interponitur, de contradictionis necessitate: quae simili , tudine declaratur,quomodo non absoluta,sed ex condi . tione quadam: quemadmodum dicitur, Necesse est quod est,quando est esse, non tamen ut iam veram par tem esse necesse sit,partem iam falsam,sic ut diuisis partibus dici possit, haec vera est, illa falsa: Similitudo Ari stotelis parum conuenit. In Dialectica docuimus necessitatem disiunctionis e partium non necessitate, sed ne
cessaria oppositione pendere: & disiunctionem sic insti
202쪽
tutam,absolutὸ necessariam esse,non autem ex coditione, ut hic Aristoteles fingit. Verba tamen sunt doctoris:
Igitur esse quod est,quando sit, T non esse quod nou
est,quado non si necesse Non tamen omne quod est,n cesse esse:neque quod non est, necesse non ese: Non enimiam est, ne quod est,ese ex nec itare,quado est oe' simpliciter es ex nec itate. similiter autem π in eo quod non e coe in contria Bone eadem ratio eg esse quidem et non esse omne necesse est,σfutui si esse ,el
non no tamen diuidentem dicere alterum necessarium. Di autem Ῥt necesse quidem fore naumachiam cris, Ῥel non fore non tamen fore σα naumachiam necesse, neque non fore ore tamen aut non fore necessarium.
Adhuc symoolicus author, quamuis argumento similitudinis non satis accurato, disiunctionis necessitatem nobis exposuit, meminerimus tamen, ut in Dialectica docuimus, quomodo absolute vera disiunctio, sit etiam necessaria. Postremo syllogismus Aristotelis iudiciumque concluditur, quod in futuris contingentibus, contradictionis non iam pars vera, pars falsa sit: leveritas rerum cum orationis veritate rursus compar tur. Verba sunt:
Quare cum similiter orationes Ῥerae sint, perinde atque res, planum quod quaecunque sic sie habent, Ῥt,trumlibet sint,contruriaque suscipiant, necesse similiter habere Cr contradiectionem, quod contingit in his quae non siemper funt, et non semper non sunt: Nam semper in his necesse alterum contradiectionis partem verum esse mi falsam: non tamen hoc et illam , sed
utrumlibet σ magis quidem eram alterum Non tu
, neniam erum et falsem. QDre manifes Eum quod non necesse omnis limationis π negationis opposi
203쪽
1ta PETRI RAM I tarum, hanc quidem eram, sitim autem sal am esse: Non enim quemadmodum in his quaesunt icse res habet in iis quae non siunt: possunt tamen esse vi non esse, sed quemadmodum dictum est.
Hic disputationis uniuersaesyllogismus est: Si contingens furum iam verum est,est etiam necessiris m n est a utem necessarium: Non igitur iam verum. Cuius propositio consideranda diligenter est: est enim valdὸ praeceps & lubrica. Categoriae nobis nullum Deum relinquere videbantur, Interpretatio ista ne nullam Deo rerum futurarum pri- sensionem relinquat,est animaduertedum: Nam si quia verum est aliquid fore, ideo protinus est etiam necessarium,videbitur impius ille Ciceronis x Carneadis sorites contra quem nos in Fato Ciceronis) a D. Augustino verissime grauissimεque damnatus, reuocati & confirmari: Carneadisque Sc symbolici magistri argumentum, unum esse: Carneades necessitatem & futuri praestitam
veritatei consentaneas res inter se maximeque colunctas iudicabat: Vt si praescitae res omnes sint,&iam veritas futurorum praesciretur, fatum in actionibus humanis & in rebus uniuersis necessitas esset: nec animis hominum quicquam liberum superesset. Itaque cum aut necessitatem subeundam, aut veram futuri praese sonem tollendam iudicaret, ut damnata necessitate animi, libertatem retineret, diuinam praesensionem damnauit: & ut animum sibi liberum faceret, sacril gum fecit, ut verbis utar D. Augustini: Nec enim quia praesciuit deus, iccirco futurum est: sed quia futurum est,praesciuit.Non quia video te,iccirco meis oculis o lectus es: sed quia obiectus es,iccirco te video. Ita non
quia deus praesciuit aliquod scelus futurum, iccirco id net: sed quia futurum est, ideo praesciuit. Quare dilia gentius hoc symbolici doctoris dogma considerandum est, ne Carneadis, & huius magistri sit impietas eadem: Nec enim quamuis hominibus, quibus&prinsens
204쪽
sens id pr teritum,iam verum apparet,aut iam salsum futurum iam verum non appareat, iccirco iam verum non est: nec quamuis ex caussa libera, quae & utrumlibet & contraria possit ager aliquid eueturum sit, ideo enuntiatio,quae futurum illud enuntia non est iam neque ver neque falsa,alioqui enuntiatio non esset,si neque vera,neque salsa seret. Haec enim definitio eius est in hoc libro: nec vetitas, necessitatis est caussa. Atque illud captiose & falso connectitur: Si iam verum est,est etiam necessarium:Quicquid enim fore verum est,Deo iam verum est,& verum semper fuit nec iccirco tamen necessarium: Ex caussis necessariis, futurum necessarium est:ex liberis, liberum: ex physicis, physicum: D nique quales sunt antecedentes caussae, talis euentus veritas. Sed hac de re latius est a nobis in Fato Cicer nis disputatum.
205쪽
PHILOSOPHI AE PRO- fessoris, Animaduersionum Aristo- telicarum liber siextus, in secundum librum
DE INTERPRETATIONE. Carolum Lotharingum Cardinalem. v PERIOR liber logicum alliquid habuit de contradictione: sed tam cath licum, quam cognouimus: Sequitur alter Latinis liber, qui Graecis pars est libri tertia: ubi & antiphasi & contradictione non praecepta ulla logica , sed quaestiones disputantur, quas otiosi pueri in schola sine doctore dc magistro temerὸ videri possint agitasse:
Prima est de consecutione finitorum & infinitorum enuntiatorum:Omnis enuntiatio constat ex nomine dc verbo, vel nomine infinito Sc verbo: Sine verbo nulla enuntiatio est: Verbum autem modo solum attributum est, modo non solum, modo substantivum, modbadiectivum, ut Grammatici loquuntur: & enuntiationes modo infinitae, modo uniuersales. Hac igitur egregia dc subtili subductione, triginta fiunt enuntiationesi inter
206쪽
inter se oppositae, quae certo diagrammatis ordine collocatae, se habebunt secundum consecutionem, ut pri- Uationes & ex assirmantibus negantes concludentur: Quod in logicis libris argutum aenigma non appello, ut Psellus interpres, sed perridiculum sophisma nomino, quia nihil inuentionis, nihil dispositionis, id est nil Dialecticae doceat. Nec propterea in arie logica catho licum, nec principiis Aristotelis consentaneum: Nubium catholicu argumeti documentum est. Est enim exemplum speciale argumeti E cotradicentibus, ut iustus, non iustus: Nullum item catholicum iudicii dispositio nisve documentum: Generalem enim consecutionis regulam vera Logica instituit syllogismum, quo solo quid cuique antecedenti consentaneum sit, ci cons quens certo scimus verique iudicamus. Homo est iustus: Ergo homo non est non iustus: Enthymema est in hoc Aristotelis exemplo, incerta iudicii consecutionisque regula: cui propositione addita, syllogismus essi-citu hoc modo: QNugum iustam est non iustam: Homo iustus est: Homo igitur non est non iustiis. Argumctum,ut dixi. est e cotra lacentibus. Iudicium certum non hoc Enthymemate, sed catholico syllogisini modo efiicitur. Qua-obrem & huius & innumerabiliu eiusmodi exeplorum specialia enthymemata regulis instituere, est planὸ l gica Aristotelis principia & catholica ignorare. Sophinina idem postea pluribus etiam disceptatur, ultimo capite primi Analytici. Postremo illud alterum considerandum,quod non homo, no iustus,& similia, negati nes dicendae non sint, quia neque verum, neque falsum significant: Dixi enim antea verum & falsum, transcendentia esse, idque rebus omnibus dici, non de enuntiatione solum. Quare cum praecepti huius ratio falsa sit, praeceptum ex ea ratione verum videri non debet. Verumenimuero quid dixerimus ,si magister hic,seipsum nempe refellens, infinitionem illam, negationem n mineu
207쪽
minet3 At vel in hoc ipso capite svi iam antea citaui ceaptellat, cum fingit enutiationes oppositas ex finitis Minfinitis & verbo: Sic enim ad illam enuntiationem Omnis non homo non valet cum docet illam suam infinitionem non addendam ad homo non ad somnis: Non enim dicendum, ait, Non omnis homo,sed negatio snon) homini adiungenda. Hic symbolicus author
appellat non negationem: ex qua tamen infinitum n men estici vult,non negatum: & usu suo,exemplo suo, testimonio suo,commenti sui doctrinam refellit & conuincit: Et ista bella ratio fuit in Categoriis, quod non negatio,sed velut negatio. Secudo capite secunda quaestio est de consecutione diuisorum & coniunctorum, quae tota ad Elenchos pertinet, & in vitio diuisionis exponenda:Nec tamen in vera arte & catholica, locus est expositioni vitiorum. Praeponuntur paucula de enuntiatione, una, de qua iam dictum est in hoc libro, quomodo ista homony miae repetitio esset in logicis praece- .ptis aliena: hic inclusa est differentia illa commentitia, de qua secundo libro dictum est, dialectici nominis, quod dialectica interrogatio,sit responsionis petitio, et propositionis, vel alterius partis, aut contradictionis: propositio vero sit pars contradictionis: id enim commentum in organo logico scholasticum esse docui,& usu ac testimonio organi ipsius refutaui. A diuisis ad
coniuncta, captiosa consecutio in accidentibus est: vi, Est sutor & bonus: ergo sutor bonus: consecutio a coniunctis ad diuisa,captiosa est, si contrarium includatur: t,Est homo mortuus: Ergo est homo .Regulae istae verae sunt, attamen catholicae non sunt, nec facta conclusio
per has regulas existimari potest, sed per regulam syllogismi r in cuius firma collocatione & antecedentium partium veritate, iudicii veritas constantiaque collocatur. Innumerabiles eiusmodi regulae sunt toto organo confusae.Enthymematum regulae sunt,quarum speciale
iudicium generali & catholico syllogismi iudicio stabiliendum est. Tertio capite nobilis illa quaestio & thesis
208쪽
ANIMA D. LIB. VI. mdisputatu de modificatis seu modalibus ut vulgus appellat enuntiatis: de quibus propter huius quaestionis
obscuritate, vulgatum illud est,De modalibus no gustabit Asinus. Tenebos igitur adhibito lumine dialectico depellamus. - Quid est modificata enuntiatio ' non definitur in hoc capite, quid tamen si exemplis intelligi potest: quae pleniora, tuo facilius intelligi possint, licet ponamus: Hominem esse album, est postibile: Hominem esse diuitem,est continges: Hominem esse animal,est necessarium: Hominem esse bestiam,est imponsibile: Hominem esse corporeum,est verum: Hominem esse marmoreu, est falsum. Hi sex modi sunt in hoc capite, possibile, contingens, necessarium, impossibile,
verum,falsum: Innumerabiles tamen modi sunt, ut,Parentes colere, sanctu est: Suum cuique tribuere, iustum
est Socrates disputat sapienter: Zeno respondet subtiliter: Alexander praeliatur fortiter,& similia: Denique ex omnibus serξα nominibus & adverbiis modos eius modi liceat enuntiationi addere, ad significadum quomodo categorema in subiecto insit: V agit bene, incedit oblique, & scribit docte, & smilia: nequid hic magnae rei vel nouae disputari videatur. Definita igitur enuntiatione modificata, videamus quae Sc quotuplex doctrina de ea suscipiatur: Duo certe huiusce quaestionis capita sunt, alterum de antiphas, ac de negatione
diricatorum enuntiatorum: alterum de consecuti
ne. Quid ergo modificatae pronuntiationis antiphasis quid negatioὶ qualis estὶ Mirabilis certe symbolici doctoris hic est interpretatio: Videtur dicere negationem modificati pronuntiati,ad solum modun pertinere: Vt haec enuntiatio hominem ambulare, est non possibile si negata: videtur inquam, id velle dicere: nominatim tamen id non dicit, neque nobis symbolis suis intelligentiam suam definit. Interpretationem igitur doct iis intueamur, qui primo videtur nobis negationis dio ilitudinem quandam proponere in absolutis & modificatis enuntiatis. Ait igitur in absolutis enuntiatis;
209쪽
Opponuntur contradictiones secundum esse & no esse: Vt huius, sic enim philosophi exempla compleamus,ut res intelligi possit, Socrates est homomegatio haec est.
Socrates non est homo: non autem haec,Socrates est nohomo: Et huius, Socrates est homo albus et negatio haec est, Socrates non est homo albus : non autem haec, Socrates est non homo albus. Hac adhuc vera sunt,& omnino aliud est assirmatio infiniti attributi: ut, Socrates est non iustus: aliud negatio:vt, Socrates non est iustus. Haec inquam vera sunt in his & omnibus aliis exemplis: Hoc igitur posito, statuitur non simile esse in m dificatis:Nam si huius,Possibile esse,negatio esset haec, Possibile non esse: non autem haec, Non possibile esse: sequeretur, quia idem potest esse dc non esse, oppositas
affirmationes Sc negationes de eodem veras esse:quod
est impossibile: Vnde concludit hic doctor negationem huius, Possibile esse , non hanc, Possibile non esse: sed hanc,Non possibile esse: Sc in caeteris modificatis similiter. Haec autem eius exempla sunt: vel potius exemplorum quaedam obscura vestigia: nec enim enuntiata
persecta sunt, quae aliquid de aliquo denuntient,vel aliquid ab aliquo remoueant, sicuti enuntiatio definita prius est pars est subiecti tantum,pars attributi tantum: subtemini integrum, attributum integrum nullum est: Nam huius enuntiationis, Hominem esse est possibile:
Hominem esse) subiectum est: spossibile) attributum
est: Sed reliqua videamus, & quid his enuntiationum truncis cmciat hic magister, consideremus : Quemadmodum ait in absolutis illis, Homo est,album non est: est,& nsi est, sunt προσθε biit, id est attributiones:subiectet ero res, homo,album:sc in modificatis, esse & non es se subiectum est posse vero & cotingere, attributiones: quae quemadmodum in absolutis, esse, dc non esse,sic in modificatis veritatem dc falsitatem definiunt: & omnino in modificatis, esse, 6c non esse,ponenda sunt tanqua subiecta : iniae vero assirmationem & negationem faciunt, illis subiectis attribuuntur, statuunturque opposta
210쪽
sis dictiones, Possibile,non possibile: contingens, non
contingens: impossibile,non impossibile: necessarium, non necessarium:verum,n5 verum. Haec symbola sunt, haec interpretatio est huius doctoris, qua vere docet 5e aperte, esse, Sc non esse, in his enuntiatis , Hominem
esse est possibile, Hominem non esse est possibile, pio
subiectis habenda: Etenim affirmativam figuram, ut a nalyticus author tertio de duodecimo capite primi Analvi ci loquitur, habent illud inquam, de subiectis vere docet Ted quod ad categoreina attinet, videtur significare modificati pronuntiati negationem ad solium modum pertinere. Quod certe etiam captiose disputat, α falso concludit. Quod rursus videtur Analytici primi capite secundo coiirmari,ubi Moc ρησις appellatur, quod hic Mod ore dicitur: Dissimilitudinis enim inductie captiosa redditio est,quod si quemadmodum in absolutis, Ec in modificatis negatio reserenda sit ad verbum, oppositae simul verae sint: Nec enim quod in absolutis verbum facit, est, ambulat, & similia: idem in modificatis facit. In his enim pronuntiatis, Hominem esse est possibile, Hominem ambulare est possibile: esse de ambulare , verba non sunt, sed potius nomina: Edquam vim enuntiationis in absolutis illis, Homo est animal, Homo non est animal, habent est & non est, eandem vim habent in his modificatis, Hominem esse est possibile, Hominem esse non est possibile: Non illa verba nominalia, ut sic dicam, esse de non esse, sed pronuntiationis hae copulae,est,non est. Quare dissimilitudinis redditio captiosa est: Nec enim et resertur redditio comparationis, quo propositio reserebatur:Ergo dissimilitudini
captiosae veracem similitudinem reponamus, dc dicamus , quemadmodum huius enuntiationis, Homo est iustus negatio est haec,Homo no est iustus: non autem haec,Homo est non iustus: aliudque negatio,aliud infiniti attributi afarinatio: sic huius, Hominem esse est possibile, negatio est, Hominem esse non est possibile: non autem haec,Hominem esse est non possibile. Atque