장음표시 사용
221쪽
ducitur, tum inuentio spectatur: argumentum ex quo loco deductum iit, exquiritur: Haec analysis est inuentionis: Deinde propositionis species consideratur in singularium, dc per se manifestarum propositionum iudicio: xttum simplex propositio, communis an propria: composita, utrum copulata an relata, an connexa an disiuncta : Denique qua veritate vel scientiae vel opinionis manifesta. Item in syllogismo de methodo: In syllogismo, quomodo cum partibus quaestionis collocatum, qua forma , quo formae modo conclusum : Haec analysis est syllogismi: In methodo, suo pacto tota & uniuersa, si longior disputatio sit, Gisponatur : Vtrum doctrinae methodo definitiones, partitiones, de exemplorum illustrationes a generalioribus , Sc natura prioribus deducantur, an prudentiae methodo secus ordinentur: Haec methodi analysis est: haec inquam, analysis est logica, logicae exercitationis prima pars & extrema, quae arti logicae primos de summos spiritus atque animos inspirat: primam summamque vitam, animamque donat . Ac comparatis iam rebus non dubitabo dicere, Logicae secundam partem, quae dicta est a recentioribus
Graecis κριτικη , modδ αν--κην nominari: Sc κρισιν, nunc ανάλυσιν dici:Vnde totum hoc opus quatuor librorum αναλυτικον , tanquam κριτιαον inscribi: ab excellentiore videlicet exercitationis parte, quae in his libris instruitur: quaeque non solum disputationis alienae, sed
etiam nostrae constantiam vel inconstantiam examinat& cxplorat. Didiceris tota artis praecepta triennium totum cum dimidio, quod misere tot annos in Academia nostra fieri conquerimur de lamentamur, clamaueris: per artis Logicae praecepta, poetas, Oratores, philos phos, Logicam denique ipsam non didiceris , nihilo plus in Logica pro seceris , quam in Grammatica, si omnia Grammaticae praecepta didiceris, io, tum triennium cum dimidio clamaueris, oblatum autem Virgilij versum, grammaticὸ αναλυέν non didiceris.
222쪽
' diceris . A, uri, α λιγκὰ profitentur innumerabiles doctores & magistri, nemo tamen αναλυτιμα λο-
γκῶρ ἀναλυή. Verbo sequuntur omnes Aristotelis doctrinam si tamen est Aristoteles, huius doctrinae auctor reipsa aspernantur ac despiciunt: Aristoteles docet anal)sim, primam praecipuamque Logicae partem esse: ab ea logicum hoc opus, Analyticum nominat: At qui nunc se Aristotelis aemulos esse gloriantur, non modo nullum vel poetae, vel oratoris, vel philosophi exemplum logicis his praeceptis non αναλυρυιτι, rete-
ad analysim omnia Logicae artis praecepta referat: neclogicum' dosina recipiat ullum nisi analysi, nisi usui &exercitationi accommodatum: Exempla autem iuuentuti proponat ex poetis, oratoribus, philosophis: nec Logicum quenquam putet esse , qui non stanalyticus:
Haec enim tot annorum contentio nostra est. Grammatica ars, sua analysi non solum utiliter, sed laudabiliter in tot Academiae Parisiensis gymnasiis exercetur : Logica ars, quae caeteras artes constituit, quae reperit, quae disponit, quae singulis analysin proponit, sola ex omnibus artibus non solum inutiliter, sed miserabiliter analysi nulla exercetur. Quamobrem hic imprimis Aristotelicum profiteor esse me, qui logicam totam artem ad analysim resero, qui nullum in logica arte praeceptum esse volo, quod non valeat ad poctas, oratores, philosophos, omnisque generis scri- 'ptores, omnes denique omnium hominum sententias vel scriptas vel dictas retexendum, explicandum,
interpretandum, iudicandum: Id est quod non sit analyticum: Et xt superiores organi logici libros logi ce retexuimus, sic reliquos retexemus, & quid verum, quid utile, perpendemus. Sed haec satis de imscriptione, quam his in libris ab Aristotele factam ense testis est idem Aristoteles, qui citat in reliquis libris Analyticos libros : Diuisionem vero factam in priora & posteriora Analrtica , Aristotelis non esse, Aristo
223쪽
aos PETRI RAMI Aristoteles ipse indicio est, qui priores libros de syllogismo, posteriores de demonstratione, tanquam sibi se nascriptos, appellat: Vt demonstratum est in libris de syllogismo, ait tertio capite primi Posteriorum: Item demonstratum est in libris de syllogismo, ait ibidem
Octauo capite: Secunda autem analysis, de demonstra tione inscripta fuerat:Inscriptionis huius proprietatem ante omnes Aristotelis interpretes, qui nunc extent, Galenus iam olim perspexit, dc in opere de suis libris annotauit: cuius iam tempore, prima δc secunda Analy tica , item priora Sc posteriora vulgo inscribebantur Sed haec leuiora. Continetur in Analy ticis summa logicae artis quaedam doctrina, ut dixi, sed obscurissima occonfusissima: Obscuritatem interpretes viderunt,& ristoteli placuisse crediderunt: in eoque, sicuti iam docui,falsi ac decepti sunt, ut secundo libro docui: Atque imprimis summa illa Aristotelis principia de materia, destile forma artis, adhibeamus, ut omnibus iam locis adhibuitsus: Hos igitur libros retexamus, dc analysim in explicandis Analy ticis adhibeamus: Sc ouicquid Aristotelis principiis consentaneum erit, Aristoteleum dicamus : quicquid dissentaneum erit, ab Aristotele cotilectum,non probatum,non iudicatum dicamus: Aristotelicam verae dominae materiam, Aristotelicam verae doctrinae formae requiramus. Memini me quondam puerum in altissimis Arvernorum montibus rem inibrabilem vidisse: Solis & diei serenitas summa erat:ὸ supero illo 3c sublimi loco infernE patentes campos, arbores virentes, interfluentes rivos , summa animi voluptate conspiciebam: repente nubes in medio monte coorta,camporum,arborum, rivorum cospectum illum obscuritate sustulit, cum supernὸ tamen sol clarissimus illucesceret: Miratus vero sum montis altitudinem, cuius vertex,nubes Sc aeris tempestates superaret: dc spectaculo illo valde delectatus sum. Simile quippiam iam nostris animis concipi cupio,ut sint nobis omnes argu- nactorum propositionum sillogisinorum ethodorum modi.
224쪽
ANIMA D. LIB. VII. 2C' modi,veluti in campo, sic in opere proposito sole definitionum , partitionum, exemplorum aspectabiles de Hari: quod in Dialectica nostra ex Aristotelicae philosophiae de materia dc forma essicere contendimus: tum si interueniat obscuritatis nubes aliqua, attamen intelligemus istam obscuritatem, Dialecticae non esse, sicuti neque illic camporum dc arborum, sed interpositarum nubium: quibus sublatis cum pristina lux solis, quae adempta fuerat, redi erit,clari Sc illustres aspiciatur: L enim tota Logica, quae Analy ticis continetur, per se facillima est 3c clarissima, sed nubibus variis dissicilis de obscura redditur. solem igitur inducamus dc perpetuo
comparemus: in illo summo claritatis vertice consistamus : Definitiones, partitiones, exempla, id est uniue se, eademque clarissima doctrinae lumina, principiis Aristoteleis consormata praeseramus. Qu. id igitur)quae prima perspicuitatis cauisa esse potuit in descriptione Logicae r Id inquam, quod in ea est omnium clarissimum: Sic enim methodus in Posterioribus tantoperὁ celebrata, monet a prioribus, antiquioribus, clarioribus caussis perpetuo esse procedendum. Qiijd est is tur clarissimum 3 Definitio Logicae, de qua tam multa dicta sunt,quod ars sit bene disserendi. Haec itaque definitio si praeposita primo loco est et, facilior 3c clarior esset analytica Logica:quia detracta estidissicilior est det
obscurior: Haec prima est obscuritatis caussa. Quid deinde 3post definitionem, quae caussa perspicuitatis3 Pa titio artis in inuentionem dc dispositionem: quae initio, Vbi tamen esse debuit nulla est: Secunda est obscuritatis c uisa: Attamen partitio haec inuentionis ac dispositionis in Analyticis comprehensa est, inuentione me-
dij dc propositionis, syllogismique genesi, de quibus
iam diximus, de suo loco postea dicemus: Nunc tantum id intelligatur: si partitio haec non esset comprehensa tantum dc confusa, sed suo loco tractata effetot Arbstotelea doctrinae methodus requirit, analy tica doctrina facilior dc clarior esset: quia deest, difficilior est deo obst
225쪽
obscurior. Quid deinde ad perspicuitatem sequi debuit Z inuentio primum doceri, tum dispositio &iudicium: Nihil horum factum est ordine, sed pars utraque tenebris densissimis est obscurata: De quibus iam diacere incipiamus. Primum librum igitur ingrediamur: cuius tres partes esse video, genesim , id est compositionem sy llogismi, ευρεον, inuentionem medij, Analysin utriusque: genesim s1llogismi: primam primi analytici partem primum examinemus , caussasque o scuritatis excutiamus. Primum igitur fuerat, quia genetis primum tractatur, de genesi proponendum , Scgenesis delinienda generaliter: Deinde in species, pro- positionem, syllogismum, methodum diuidenda: Pr positum autem est circa demonstrationem, & de scientia demonstrandi, considerationem esse : quod tamen nihil prioribus Analyticis, sed tandem posterioribus tractatur & agitur: Haec obscuritatis causta est: Atque illinc etiam error grauior ortus est, quod iis verbis, Logicae finem Graeci interpretes in demostratione con-estitui putauerunt, ut Analyticorum, ideoque Logicae uniueris, cuius summa in his libris attingitur, finis, demonstratio esse videatur. Quod si sit, error ille fuerit,quem secundo libro refutauimus: qui certe non potest ex iis verbis Aristoteli tribui: Longeque aliud est dicere, hos libros circa demonstrationem, & in demonstratione versari: aliud dicere demonstrationem, esse Logicae finem: tum vero liceret eadem ratione diacere , propositionem, terminum, syllogismum , fines
esse Logicae, quia de his etiam dicendum esse similite proponitur: Et paulo post Quarti capitis initio proponitur rectius, prius de syllogismo dicendum esse, quam de demonstratione , quia syllogismus gener lior est. Siquis igitur Logicae finem in demonstratione esse ex hoc loco constituat, commentum suum indicabit: Aristotelis dogma nullum docebit: Nec viatium fuerit organi, sed imperiti interpretis.' Quid de inde , quid sequituri Propositio, definitur ratio affirmativa
226쪽
A NI M A D. LIB. VII. autiua aut negativa alicuius de aliquo: eaque triplex es- scitur , generalis, specialis, infinita: Quae partitio videtur multis modis vitiosa: primum enim propositio fuerat diuidenda in simplicem & compositam. De composita hic tacetur: Deinde simplex in communem repropriam: de propria hic nihil docetur:Postremo communis propositio, generalis est aut specialis: Hic tertia species etBορime, id est infinita, temere additur: in usu propositio infinita nulla inest: Etenim quod enuntiatur communibus verbis, id mens intelligit gener liter aut specialiter: generaliter accipit, ut omnes artium definitiones & praeceptiones, quanquam uniue fale signum nullum addatui: sic enim docet Aristoteles ipse, omnium artium de doctrinarum documenta esse de omni, id est, ut ipse definit, uniuersaliter necessaria: si generaliter non intelligatur, specialis erit intelligen tia: Vaga & infinita intelligentia nulla est: αsi esset, esset homonyma & ambigua: & haec infinitas, propositionis est ambiguitas: Commune nomen inquam, accipitur generaliter, interdum etiam specialiter : vicum de Catilina Cicero: Sine dubio perdidimus hominem. Synecdoche, tropus Rhetoricus usum illum sermonis docet, quomodo ex genere species intelligatur. Videmus igitur hanc partitionem tot modis esse vitiosam, quia desunt multa, quia etiam aliquid redundat: Hoc denique praeceptum, Omnis propositio est generalis aut particularis aut infinita ) non est catholicum, non e st principiis Aristotelis consentaneum: Tollatur igitur. Partitio propositionis alia sequitur: Propositio est dialectica aut apodictica, quod illa partem contradictionis interroget, ec respondenti optionem faciat: haec non interroget, sed veram 8c exprimis suppositionibus sumat. Ex illo commentos solastico hoc ductum est, de quo, secundo libro denomine Logicae & Dialecticae: &in libro de Interprotatione interropatio dialectica distinguitur a propos
uone: Et certe definitio propositionis paulo ante facta,
227쪽
non conuenit interrogationi, cum definiatur ratio as- firmativa dc negatiua: & in posterioribus Analytici; docetur in singulis scientiis interrogationes stientii cas proprias cise , ut etiam propositio apodictica, licinterrogatio, sicut & dialectio: Videtur autem dicere voluisse, propositionem dialecticam exi interrogatione contradictionis fieri:Itaque appellat modo inter- IOZationem , modo sumptionem. At symbolis &ve bis suis rem conturbat: nullum documentum trincipiis suis consentaneum ostendit: Vt enim omnis ora
tio grammatica , sic omnis propositio Placita sectarum ista sunt , quibus ars valde con
ta est: doctrina. v eritatem sequamur, doctoris vitia relinquamus. Arvernorum arbores per se non sunt obscurae, nubes interiectae faciunt obscuritatem . nubes has tollamus. Analysis, experientia, obseruario, usus
nullus hic est: At usus, ut antea dixi, rex Cii Vς br . , eaque quibus ei videtur, rebus accommodat: scholasticus magister, rex horum verborum non est, ut ea pro libidine, quae & quarum rerum Velit, hola faciat: Caussa hic est obscuritat; S. O pN, definitur pars propositionis, ut subiectum & attributum siue indicans x indicatum, ut primi Analyti capite tricesimo quarto Analyticus auctior loquitur.
Hae partes duae acantur paulo post incomp eMone
syllogismi, extrema, nunus & maius; m& extremum. Terminos antecedentes &Consequentes Mathematici nomim iit in comparationibus, unde
extrema, sed symbola aliquid significantia: Sarpe enim sunt abecedar a exempla, imo perpetv nihil
;ogismus 'est ratio, in qu uibusdam sta , quiddam
ab iis diuersum ex necessitate accidit, eo quod haec sunt. Haec definitio est obscura, quia nec proximum Uziau i
228쪽
genus, nec proximam disserentiam aperte proponit: Syllogismisiquidem proximum genus, est dispositio: cuae prius definienda fuerat, tum partienda an propontionem, syllogismum, methodum, ut dixi. At genus nimis longinquum positum est: λογra enim, quod primum est in hac clefinitione, si dicatur oratio, exte num est rationis symbolum, nec essentiale syllogismi quicquam : quia syllogismus non spectat ad externam& prolatam orationem, sed ad intimam animi rationem, ut octauo capite primi Posteriorum docetur: si ero dicatur, ο λογα ,ratio , hoc nomine tota logica &inuentio& dispositio continebitur: Ita nihil afferetur proprium. inrare genere non definito, non legitime diuiso, species obscurius definita est: Quinetiam in hac syllogismi definitione, reliquae caussae s quod quin stio cum argumento disposita , necessario conclud tur in obscurius inuoluuntur: nec exprimitur quae sine
illa ouaedam posita, &quid si, quod ab iis diuersum accidit:Ideoque propria syllogismi differentia non e plicatur : Etenim necessitas syllogismi metienda est Edispositione, quod ea definitione non explicatur: conclusioniscue necessitas, eo quod antecedentia sint, potest accipi ex rerum antecedentium cum sequentibus necessaria cohaerentia. Et sc Aristoteles tricesimo tertio capi e libri huius, ait aliud esse necessario concludi , quia quaedam posta sitit: aliud sillosismo concludi : Ergo qui dicie aliquid accidere necessario, quia antecedentia posita sint, syllogisticae dispositionis neces.statem non cxprimit: Itaque quia nec proprium syllo- ismi genus, nec proxima differentia exprimitur, ideo efinitio illa obscura est: At si definita Di ante dispositio, tum diuisa in species, propositionem, syllogismum& methodum, cum syllogismus definietur dispositio,
qua quaestio cum argumento disposita necessario concluditur syllogisticae conclusionis necessitas, ex dispo-stione quaestionis & argumenti deducta cognoscetur Reliquas caussas & perspicuitatis & contrariae obscu-
229쪽
ritatis persequamur, analysin exerceamus: Hanc d
finitionem , quia Aristotelicis definiendi legibus non
conuenit, pro Aristotelica non habemus : sententiam tamen ea inuolutam & obscuratam, pro Aristotelica habemus, & in vera Dialectica retinemus . Definiti
nem syllogismi sequi debuit partitio in membra, pr
positionem, assumptionem,complexionem : partes singulae definienda: & apertis exemplis exponendae. Horum nihil est loco sactum: Analytico primo dicitur,tres terminos, propositiones duas, complexionem unam in syllogismo esse. Propositiones etiam mathematica metaphora vocantur in Analyticis interualla: Prima partitio in terminos , nil est syllogisticae dispositionis: nil ideoque proprie syllogismi: subiecta est materies dispositioni: si partitio membrorum fuisset, si definitio
membrorum fuisset, si membrorum exemplum fuisset, in hoc loco, perspicuitatis caussae fuissent: defuit a tem : Tot igitur obscuritatis caussae fuerunt. Quid post partitionem membrorum syllogismi & expositionem, perspicuae doctrinae methodus requirit 3 Diuisonem in species, xt sillogismus smplex & coniunctus diuide retur: Diuino haec omissa est, nec de coniunctis syllogismis nominatim in toto logico organo verbum ululum legitur: imo postea vicelimo secundo&vicesimo tertio huius , differetur nullos esse praeter simplices trium formarum , syllogismos. Quid limplexὶ quomOdo definitur 3 diuidituri illustratur 3 Praecipitur huius Analytici capitibus vicesimo secundo & tricesimo priano, & vere praecipitur, ut saepe iam dixi, principia esse omnium artium ac disciplinarum, experientiam & o seruationem: Atque alibi in Analyticis saepius docetur, a sensibus eadem proficisci: & inductione exemplorum
non solum colligi,sed si quid obscuritatis habeant, illustrari r aliam in iis demonstrationem non requiri: & in iisde Posterioribus docetur, definitiones esse principia: quin longa septem capitum oratione disputatur desinitionem omnino demonstrati non posse:Et certe si accoratae
230쪽
ratae sunt definitiones, genera & disserentias complectuntia quibus ad eas demonstrandum, clarius nil esse possit. Ergo syllogismi definitiones accurate diligentύ que compositae, solam inductionem exemplorum illustrium & insignium requirebant, aliam demonstrationem nullam postulabat. Hae perspicuitatis Aristotelicae caussae doctori propositae esse debuerat,vi syllogismum' sinplicem definiret, distribueret, exemplas illustraret. Quid hic est aetiam 3 Incredibilis obscuritatis caligo estinuenta: nubes in Arvernorum motibus nulla unquam tam densa, tamque tetra fuit: Et quidem tanta haec o scuritas, demonstrationum & exemplorum specie, tota
conflata est, dum aliena principia ad definitiones stulogismorum demonstrandum, dum abecedaria exempla ad illustrandum asseruntur. Diuiditur syllogismus inperfectum & imperfectum: Persxctum qui nil praeter
assumpta requirat, ut necessarius appareat : ut omnes
syllogismi sint primae figurae Imperfectu, qui requirit, ut reliquarum figuraru sillogismi: Obscuritatis est caussa: partitio enim haec Aristotelicum nihil habet , & disciplinam tantum conturbat, ut postea clarius patebit. Ad persectos syllogismos demonstrandum, principia constituuntur, de omni & de nullo dici: Dico vero,ait Ariastoteles, de omni dici, cum nihil liceat subiectum asi mere,de quo alterum non dicaturi & de nullo similiter. Ad illos inquam, licet perfectos syllogismos tamen demonstrandum, principia haec proponuntur: Obscurit tis est caussa, de qua latius postea: principia squidem nugatoria sunt. Ad imperfectos syllogismos sua etiam principia statuuntur, couersio,deductio ad impossibile, expositio: Item ad vitiosos demonstrandum, Omni inesse,Nulli inesse: Caussa est obscuritatis: Hinc enim syllogismi duntaxat obscurantur, nihil demonstrantur. Α que in conuersionum doctrina, geometricae similitudinis affectationem valde alienam video: Quemadmodum Geometria principiis axiomatum, definitionum, postulatorum, theoremata δc problemata sua demon-