장음표시 사용
251쪽
ma secundae figurae: & si absoluatur, eodem plane m do, sed sine argumento ita concludetur: Nullus improbus est apiens:
. Omnissapiens est sipiens: mirus hipiens est improbus. Atque ita iudicij modus idem per eundem iudicii modum , imo syllogismus ex argumento suo constans &partibus absolutus, per syllogismum nullo argumento compositum , parte una truncum ridiculὰ atque ineptὁ iudicatur: Quae qui diligentius reputabit, mirabitur prosectd cotra verissimam Aristotelis de principiis doctrinam , talem cacotechniam tam diu retinera. Perge, vix initium tenebrarii retexuimus: Demonstrantur tres
primae definitiones per conuersionem & deductionem ad impossibile: quarta tantum per impossibile: demonstrationes septem sunt: tres primae argumento illo abe-cedario & muto primum, deinde sophismate conue sonis innixo: quarta arSumento illo itidem muto, e que problematis contradictorium, nil apodicti cum c6plexo: Hae tenebrae multae sunt: sed tamen vitiosi modi duodecim minimum s plures enim videntur in hac conuersione indicari) sed tamen duodecim longissimὸ tenebras istas superant: Definitiones singulorum &exempla suas obscuritates ostendunt. Demonstrati nes illae singulares, per terminos esse & non inesse, obscuritatibus, ut antea,decoratae sunt. Atque interea singulare etiam demonstrationis genus in tertio modo vitioso contexitur, quod omni inesse, non liceat sumere: idque per impossibile & infinitum demonstratur, argu mento muto, nil quaestionis apodieticum complexo. Quamobrem ne miremur huius capitis doctrinam tam obscuram esse, cum caussas obscuritatis tam multas videamus : Desinitiones, id est principia vera per conuersiones, id est commentitia principia per deductiones ad impossibile cogentes, non docentes obscurantur:
Llenchi in syllogismorum modis demonstrantur , Mquidem via ipsis flenchis & sophismatis obscuriore de
252쪽
monstrantum mutis exemplis omnia coiaiuntur. Quid igitur miremur,rem tam obscuram esseὶ
Analytice primam figuram secundamque percensuimus: analyseos lumine tenebras utriusque & obscuritates ostendimus: Analytice etiam tertiam figura pe censeamus: analyseos lumine tenebras huius discutiamus: ad eius perspicuitate, Aristotelicam veret doctrinae& materiam & formam, insigniaque illa definitionum, partitionum,exemploru lumina requiramus: Analytici denique in opere analytico retexendo & resoluendo simus. Q md est igitur tertia figuraὶ Quando aute eidem, hoc quidem omni, illud verὁ nulli inest,aut ambo omni aut nulli,huiusmodi figuram voco tertiam. Definitio figurae tertiae est vitiosa: non conuenit omni syllogismo tertiae figurae, specialibus enim non conuenit:Non conuenit soli syllogismo tertiae figurae, sophasmati enim
conuenit: ex ambabus negationibus non syllogi simus, sed sophisma sit. Prima est huius figurae obscuritas e vitiosa definitione: Secundo loco tres termini ex dispositione & syllogismi forma definiuntur: Hic tam vitiose, quam in utraque superiore figura, Obscuritas est. Te tio loco dicitur in hac figura nullum syllogismum perfectum esse. & tandem repetituri obscuritas est: omnes enim sunt perfecti,nec ad se demonstrandum, suis definitionibus quicquam clarius habent. ina arto loco partienda haec figura fuit in modos quos habet: partitio nulla est: obscuritas est. Quinto loco definitur modus primus nouo genere, solo exemplo,& illo quide muto, ut postea secundus . obscuritas est. Tertius & quartus modus definiuntur eadem consione, qua modi primae
253쪽
& partitionis nobis ostendit .Exemplorum vero, quibus demonstrandae & illustrandae desinitiones fuerant, an lysim persequamur: Exepta insignia & Homerica nulla sunt: multiplex est obscuritas. Nec vero satis est definitionum , partitionum, exemplorum lumina deesse, demonstrationum obscuritates, ut antea,toto capite consperguntur: quatuor primae species, per conuersionem, reductionem, expositionem demonstrantur, & ad primam figuram reuocantur: quinta per deductionem Rexpositionem: sexta percsiuersionem: Quindecim sunt demonstrationes, singulae suis illis caussis obscurae. Est vero per expositionem demonstratio perridicula , qua probatur per exemplum singulare, quod uniuersaliterpositum fuerat: Omnis homo est rationalis: Omnis homo est animat: Γquod igitur animal est rationale. Demonstratio per expositionem sic instruituti
Socrates est rationatis: Socrates ζὶ animai:
Ergo aliquod animal est rationale. At Aristoteles multo certius docet in posterioribus Α-nalyticas, veras rerum demonstrationes de superioribus naturaque prioribus caussis accipi. Atque hic etiam vitium aliud est, quod syllogismus, Aristotelis legibus informatus atque descriptus, per argumentatione probatur: cui locus inter syllogismos apud Aristotele nullus instituitur: de singulari enim & ex propriis enunti tis syllogismo, nil apud Aristotelem docetur. Quid vitiosos modos3 quid eorum demostrationes recenseam, aut retexam3Modi vitiosi decem, in quibus singulis eadem prorsus est obscuritas: Definitionum & exemplorum insignium perspicuitas nulla: caussae sunt obscuri tatis:Demonstrationes illis vitiis,quibus in aliis figuris praedictae. Atque etiam demonstratio illa singularis, de qua in secunda figura dictum est, hic explicatur in te tio & sexto vitioso modo: Non licet sumere terminos, nulli
254쪽
nulli inesse,si minus extremum inest alicui medio, & alicui non inest. Atque xtrobique demonstratio duplex instruitur, altera per impossibile, altera per infinitum. Obscuritates nouet in quatuor demonstrationibus sunt,
demonstrationis nullo argumento: Sic in vitiosis modis obscuritates tam multae sunt. Quamobrem ne miremur,hoc caput tam obscurum esse: definitiones & pa titiones & exempla, quia lumine suo carent, obscurit iis multas caussas attulerunt: Demonstrationes rect rum modorum,demostrationes vitiosorum, multo plures pepererui. Verum enimuero tribus figuris tam perspicue, tamque euidenter & clare, quam adhuc dictumeli, expositis, corollarium septimi capitis admirabile prorsus additur:repetitur primum, ex specialibus nihil unquam cocludi obscuritas prima est: id confuse repeti nil attinet. Sed perge: syllogismos suos habet prima figura 'os habet secunda,suos habet tertia: communes omnium figurarum deinceps explicantur: Cum autem assirmativus & privativus, & uniuersaliter sumptus privativus, semper fit syllogismus minoris extremitatis ad maiorem: ut si αἰ quidem omni, vel alicui: p autem nulli κ , conuersus in propositis , necesse κ alicui ci: non inesse. Similiter autem & in aliis figuris: semper enim sit per conuersione syllogismus. Hos duos modos Grae
uersos,vulgus in nostris scholis appellat Fapemo Friete morum: Exemplis exponamus, quo facilius ineptiae deprehendantur. Exemplum Fapesino in prima figura: Omnis vir bonus est Ludandus:
Nullus sophista cli vir bonus: liquis igitur laudandus,non est sophista. Complexio directa erat, Nullus igitur sophista Iaudandus ea vero non procedebat: quare per conuersionem
contorta complexio est, hoc modo: Aliquis igitur laudandus , non est sophista. Vides quam volubili rota figulus huius operis complexionem conuertat At quis
255쪽
isto modo ratiocinatur, aut argumentatur Proserant huius doctrinae doctores, Homericum aliquod, Platonicum, Aristoteleum etiam extra haec commeta, ullum naturale exemplum: Recordentur Aristotelicae doctrinae in Analyticis etiam tantopere celebratae: principia artium, singularium exemplorum inductione non solum colligi, sed collecta cum traduntur aliis, illustrari: Artium omniu mater experientia & obseruatio ait Ariastoteles,inducantur. Ergo nobis huius artis,huius regulae vera & naturalia exempla e praestantibus authoribus deducta & obseruata proponantur: H qc enim commentitia & captiosa sophismata, E tenebricosis conuese sonum sophismatis educta sunt. Simile est secundi generis exemplum,
liquis bonus Vir est laudandus: Frietessimorum. Nuum sophissa est vir bonus: liquis igitur Luciandus,non est sopbista.
In secunda tertiaque figura hae coclusiones non habent ab usitatis modis collocationem diuersam,nisi quod si cundo loco propositionem statuunt,assumptionem primo ,& quod complexionem habent in secunda figura specialem: Secundae enim figurae primo & tertio, tertiae secundo & sexto modis concluduntur in secuda fi-oura sic: Friete morum. Nullus improbus en beatus: liquis igitur sapiens non est improbus. In tertia idem prorsus erit:pone iFitur priore loco,quod secundo est, omnia congruent ad artis legem, quae est secundae figurae modis quatuor illis: vi, Fapesino.
Ereo aliquis improbus non est sapiens.
Omnes imTapesino. Nulli sapientes sunt mistri: Omnes improbi sunt mistri: liquis igitur improbus,non est sapiens. Nun
256쪽
ANIMA D. L I B. VII. a imili improbisiunt beati: Tri Eem morum. liquis sapiens est beatus:
liquis igitu apiens ton est improbus. Mutatio autem loci nec legem, nec speciem syllogismi variat: α syllogismi partem metimur non loco, sed sententia & collocationis ratione:& liber Interpretationis Neret docet, transmutata nomina & verba idem significare. Verum quid in his somniorum nugis orationem
maiorem consumo, cum e conuersionum deliramentis
deducta esse dixerim Z In tribus figuris singulis definitiones duae, exempla duo perspicua si fuissent,res aperta esset: Duodecim caussae sunt obscuritatis: singulae demonstrationes non exprimuntur, sed indicantur: Demonstrationes sex fuerunt, singulae usitatis vitiis ornatae: caussiae Gunt obscuritatis: Ita capitis huius vix decem versus, tot caussas obscuritatis habent. Repetitur,infinitam propositionem specialis loco positam idem facerer obscuritas est. His generibus expositis si putes omnes simplices sYllogismos contineri, falleris: Licet enim ex propriis propositis in unoquoque genere ratiocinari, no tantum ex praescriptis legibus obseruato, ut a stirmatio negatioque, ad rationem dispositionis expositae conueniant, sicut Dialectica nostra docuit:& in singulis figuris duo sunt modi: Sex igitur definitiones, totidem exempla desunt caussςque obscuritatis sunt duodecim r& exempla omnia actionum humanarii sad quas praecipue Logica tamen adhibetur singularia sunt, sicut amrium omnium, licet praecepta generalia sint, usus tamen in singulis sere exemplis & experimentis versatur. Nec audienda vanitas scholasticae distinctionis nescio cuius,
quod singularia reiiciantur a disciplinis) quasi de propria & singulari conclusione non sit generalis & vniuersa praeceptio: Et in his figuris praeceptio, quae isto genere concluditur, non adhibeatur tanquam principium aliquod probandoru syllogismorum. Atque adhuc uniuersae caussae obscuritatis in hoc capite sunt iam multae:
257쪽
dam figuram iudicaturiper tertiam iudicatur: omni denique sillogismi certo & cpnstanti genere iudicatur: nec illa iudicij constantia, reductione clarior efficitur, sed conuersionis & deductionis tenebris obscuratur: in Geometria vero, quo facilius idem spatium agri, campi, insulae, cuiusuis denique rei dimetiare, rem ipsam nihil commutas, sed hanc rei formam, in illam reducis, & dimensionis modu clariorem tibi constituis: At hic si perimpossibile reducatur syllogismuci, res ipsa tota commutatur: Contradictio duarum partium sumitur, si per conuersionem una saltem pars magna & insolita, iudi-c ij perturbatione conuertitur. Quamobrem reductionis geometricae dissimillima est haec reductio logica, illaque scientifica, haec plane sophistica. Atque adhuc haebellae caussae sunt, quibus analyticae Logicae vel inuentor, vel certe compositor, φιλαγε λεπηe a suis appellatur : At ut dixi, ista φιλογεω -πίορ, Φιλολογίαν ρου του λογΘ
εοθαι peritia perdidit. At ista subtiliter inuenta sunt, dicet aliquis, & accidere possint: syllogismus enim alius in alium per haec principia reduci potest. Sint stulte &fallaciter, ut sunt, non modo subtiliter inuenta: quid tum t An est artibus propositum, praeceptis complecti, quae fieri aliquando ,& subtiliter cogitari possunt, an
potius quae humanae vitae conueniunt, quae nos rebus
gerendis tractandisque prudentiores & aptiores cssicere possuntὶ Finis artium,non est subtilitas,sed vera solidaque utilitas: suppositiones, amplificationes, subtiliter ab ineptis hominibus erant inuentae: & fieri poterant, quae his tradebantur: ac diutius quam bonis ingemis expediebat, retentae sunt atque approbatae: Cur igitur ab omnibus scholis nunc reiiciuntur & exploduntur Zquia nullum cogitationis suae fructum ferunt: quia nihil hominum prudentiam iuuant. Explodantur igitur& haec similia tot vanitatum commenta, nec sub existimatione vanae authoritatis, tanta vitia diutilis lateant: Subtilitas vero si tantopere placeat, placeat in exquirendis aperiendisque utilibus rebus, hisque ad usum vi-
258쪽
tae, necessitatAnque conserendis : Liceat acutis & subtilibus esse. Sed in promouendis humanis studiis, in occultis infinitarum rerum squae nondum cognitae sunt naturis explicandis, in amplificanda degendae vitae ratione denique Aristotelica principia, Ἀμποία πριο ἐγαγώγη, vigeant in artium studiis & regnent. At perfectio, dices, & absolutio artis hic quaesita est, ut ex omnibus numeris doctrina constaret: & in Geometria sic θεωρη- μα sunt quaedam, quae nullum prorsus usum ex sese asserant, sed ad aliorum demonstrationem pertinent: sic conuersio, deductio, caeteraque syllogismorum principia nullum habeant usum : at valent ad Logicam genesim demonstrandum. Verum plerique his nugis defendendis nimis nugatorij sunt: dum enim eiusmodi aliquid respondeant, magnos se Dialecticos esse existimant. Quid ver , dicant,quam consentanea rationi, nil reputant. Perfectio artis, aiunt, in his inepti Isimis nugis quaesita est: Hanc obiectionem tam leuem, velut arcem tamen ad impetus omnes satis idoneam putant.
Quid igitur artis est perfectio ξ quid absolutio ξ nonne
tota ad unam summana naturalis rationis confirmationem reserenda estὶ nonne hic & inuentionis & dispositionis finis conspirans ac plane consentiens est, ut humani ingenij vires,ingenio ipsi ostendantὶnonne . r - ρια πρια, de quibus tam saepe iam dico, id spectant Msibi proponuntὶ Similis vero si fuerit error in Geometria,qui tamen plane non est, an eius exemplo ista vitia laudabunturi Vtinam Geometriam sic institutam haberemus, ut Platonis, ut Aristotelis tempore instituta fuit: quam pueri in puluere facile discerent: demonstrationibus permultis careremus , quas vix ac ne vix quidem viri aetate & iudicio firmi percipere queant. Et quidem talem Geometriam futuram non despero, in tanta prinsertim excellentium inoeniorum ubertate: Sed nunc de Logica: Qui igitur artem Dialecticam scribit, statuat sibi ante oculos Aristotelicam ἐμπήρι-- ρim naturalis denique illius & humanae rationis exemplum imitandum:
259쪽
A NI M A D. LIB. VII. et Itandum: Tum vero persectissimam artem se fecisse, si
Volet, glorietur, cum eius omnes actiones usitatas&constantes, omnes earum species & partes, omnium etiam partium particulas ex eodem fonte experientiae derivatas, definitionibus , partitionibus, exemplis e presserit: nihil autem de suo cominiscatur, nihil fingat, nihil somniando mentiatur. At in omnibus antecedentibus, ac deinde consequentibus tenebris, quas accusamus, nihil est ex quotidiano usu, nihil ex ullo humanae ita: exemplo sumptum probari potest: nulla deniquesbu ρια, nulla I ρία est. Redeamus igitur ad illam summam & primam demonstratione, & Aristotelicis principiis fundatam: Ars dialectica ab obseruatione naturae deducenda est,& ad eandem confirmandam, si imbecil-tror fuerit, reserenda est: Nihil autem huc ex iis perfectionis ta multis imperfectionibus referri potest. Con-sderent igitur qui ista tantopere defendunt ,& atten dant , quamobrem sine ulla ratione, sine consilio, sine se, sine ullo vero argumento tenebras istas ad pernicie iuuentutis alant. Ne vero putemus has nugas nunc
primum reprehendi, Antipater & Chrysippus apud Galenum secudo de placitis Hippocratis & Platonis iampridem deriserant: & Galenus ipse ait syllogismorum
reductiones, & omnem eiusmodi syllogismorum complexionem, vanitatem inutilis rei esse non mediocrem. Sed ab his tenebris ad alias pergamus: maiores enim& obscuriores supersunt: capita enim quatuordecim sequuntur, omnium, quae adhuc retexuimus obscurissima, in quibus de modificatis conclusionibus & puris icpermistis agitur: quasi itium figurarum descriptae leges omnibus simplicibus propositis concludendis non sufficiant. Meminerimus Aruerni illius montis: unum esse i in orbe, sic in arte solem, cuius lumine illustrentur Omnia. neque campos virentes nigros esse, neque syllogismos atros, sed nubes tetras, sed captiones obscuras esse. Analysis igitur verum Aristotelicorum principiorum solem reducat, tenebras depellat: ex Aristotelicis
260쪽
& Analyticis libris sol nobis existat, qui tenebras operis Analytici discutiat, syllogismosque perspicuos , discretis nubibus ostendat. Syllogi linis igitur simplicibus expositis, quid sequi debuit Z Coniunctus s1 llogi sinus definiri,diuidi, exemplis illustrari debuit: illum sosem
pars ea doctrinae requirebat. Hic eadem querela nostra
non potest esse, quae prius fuit. Syllogismos sinplices, exceptis propriis, de quibus nihil diceretur, conquesti
sumus in tribus figuris obscurari: coniunctos deinceps obscurari non conquerimur, sed de his ne vel bum quidem saltem nominatim seri dicimus: Et clim post Aristotelis obitum satis constet a Theophrasto S: Eudemo discipulis Aristotelis hos syllogismos obseruatos & no talos & descriptos esse, organi logici compositores Minterpretes accusamus, qui non modo de his syllogis mis in organum logicu nihil includant, clam Porphyrium tamen minus necessarium includant,sed tribus figuris omnes syllogismos includi imperitis suadeant, ut postea dicetur. Collegimus igitur sigillatim caussas obscuritatis, quibus syllogismorum Dinplicium doctrina
esset inuoluta: capita septem fuerunt: Deinceps vero numerari sigillatim caussae tenebrarum vix possunt: t
loque Analytico primo, imo reliquis potius Analyticis
totis tenebrae immensae quaedam & infinitae sunt, quae analysim, Logicae exercitationem, & usum Logicae non modo nil adiuuent, sed omnibus modis turbent & impediant. Sed tamen Analytici primi summam persequamur. Genesis syllogismorum adhuc tractatur: Magister operis Analytici docet octaui capitis initio, leges figurarum expositas, absolutorum propositoru syllogismis conuenire, modificatorum syllogismis non conuenire: Quoniam, ait, diuersum est & messe & ex necessitate inesse, & contingere inesse, manifestu quoniam & syllogismus in unoquoque diuersus est. Haec caussa est co- fusionis infinitae, quae postea consequitur: Modificata proposita aut pura sunt, ut sola necessaria & sola contingentia aut mista cum absolutis, aut inter se. Itaque