Commentarij Ioannis Arborei Laudunensis, doctoris Theologi in Ecclesiasten, ... Eiusdem Commentarii in Canticum Canticorum, ..

발행: 1537년

분량: 189페이지

출처: archive.org

분류: 그리스도교

51쪽

i N pCCLESIASTEM. as

sequia alcat tulesiasti is capite ii. 63 homo laborans, es inas, O dolens impius,

O tanto magis non abusat. Est homo marcidus Veiis recuperatione,plus de iens virtute, O abundans paupertate, b oculus dei respexit ilia in bono, b erexit eum ab humilitate ipsius, O exaltavit caput eius, O mirati sunt in illo multi, O bonorauerunt deum.Bona o mala, ita O mors paupertas b honestas a deo sunt. Hoc itaque visum est mihi bonum vi comedat quis & bibat.& seuatur laetitia extari re suo, quo laborauit ipse sub sole numero dierum vitae suae, quos de ditet deus,&haec est pars illius. Et omni homini. cui dedit deus diuitias atque substantiam potestat que ei tribuit, ut comedat ex eis ut seu tur parte sua,&laetetur de labore suo, hoc est donum dei. Non enim salatis recordabitur dierum vitae suae, eo s deus occupet deliciis cor eius. Si calamitoses t illius ita, qui in carcere huius mundi scitur Pane multis commixto suspirijs, Aloribus O molestiis. melius erit perfrui opibus nostra industria partis, a cum boves a voluptate S laetitia, O agnoscere optima dei beneficia nobis collata. Et licet nosbro labore, solertia, nos, Eque Flagiis multas nobis comparemus diuitias, nihil tamen a que Auivo praesidio conati sumus.Di veris pnde tibi industria, metis acrimonia, s ingenii perspicacitas nisi a deo optimo, a quo proficiscitur omve datum optimum, o omne donum perfectum. Nec tuis viribus potes pedem unum movere, aut attollere faciem in altu,nisi deus voluerit. Qia i cibus corporalis fit donum dei, fortiori argumento cibus spiritalis. Nec possumus causari, omnia nobisvideri maestissima, nes nobis a deo cocessum essem laetam agamus vitam, O anxias pellamus curas, ynos acerbe torqueat recordatio nostravitae breuissimae. Nam deus facit vo bro corde deliciis occupato, ne nobis veniat in metem permolesti illa seculi breuissimi coritatio. MARCvMENTUM SEXTI CAPITIS. Vidit O Ecclesiastis perniciosum ac nouum fedfrequentissimum humavae saniet morbum,per omnium viscera repentem, O bi pgrassantem. Ea scilicet auarum laborare stultitia, ut nulla uaru opum voluptate perfruatur, tametsi diuino munerepraedaras rerum terrenaru fortunas obtinuerit sed peregrinis, barbaris S ignotis sominibus uas facultates relinquit insumendas, di deuora las. feliciorem illo existimat abortivum, ut multis ditatus O bovis S liberis, a pulla suarum diuitiarum voluptate decessit insepultus, cuius nomen facili obliuione obscurabitur, nec pauperem aviccellit

in reddenda ita ratione.

CAPUT SEXTUM.

Si & aliud malum quod vidi sub sole.&quide stequens apud homines. vir cui dedit deus diuitias & substantia& honorem, & nihil deest animae suae ex omnibus quae desiderat:nec tribuit ei potestatem deus ut comedat ex eo. sed homo extraneus vorabit illud. Hoc vanitas. dc

miseria magna est. Si genuerit quispiam cerum liberos:

52쪽

Cap. 6

Matinii ibidem

COMMENTARII Io. ARBOREI

& vixerit multos annos,& plures dies aetatis habuerit,& anima illius noutatur bonis substantiae suae sepulturaque careat: de hoc ego pronutio, quod melior illo sit abortivus. stra enim venit & pergit ad tenebras.&obliuione delebitur nomen eius. non vidit sole neq; cognouit distanestiam boni de mali etiam si duobus millibus annis vixerit, & non fuerit e uitus bonis. Nonne ad unum locum properant omnia omnis laesor hominis in ore eius: sed anima eius no implebitur. Quid habet amisplius sapiens a stulto, quid pauper nisi ut pergat illuc ubi est vita Mealius est videre quod cupias, q desiderare quod nescias. sed & hoc vanitas est,& praesumptio spiritus. Qui futurus est, iam vocatu est nonae eius:&scitur m homo sit & non post contra sertiorem se in iudicio contende. re. Verba sunt plurima, multamque in disputando habentia vanitatem.

EIUS: & aliud malum quod vidi sub sie, & quidem freques apud homines. Vir cui dedit Deus diuitias & substantiam & hono

nihil deest animae suae ex omnibus quae desiderat, nec triabuit ei potestatem deus ut comedat ex eo, sed homo extraneus vorabit illud. Hoc vanitas & magna miseria. Demirari nostis possum ecordiam bominum S amentissimam stultitiam tum in ambiendis honoribus, tum in aucupavilis summa diligentia pecuniis, ut cum adeo summos bonores Ocumulatissimas diuitias obtinuerint, quibus posset anima iucunishmeperfrui, de ire o oblectari densiis auaritia tenebris occaecati sinant extraneos, O hostis ibi inimicissimos suis voluptuari, lasciuire O deliciari diuitiis. iis non aliquando hoc laborauit morbo iis deni pnon suo parcit stomacho grassato, O militum actus omnium voracismos Dociat, O ad nauseamusque fati et Abilinet agricola ab esu delicatissimi caponis oper-dicum aliquando inuitus suorum bovorum gregariis militibus praedam faciat. Sinitdeus ut aliquando auarus sui vitii miseriam agnoscat, O deploret suam iram perditissimam.QHd miserius quam nos ra culpa in extremam redigi inopia os ultissima parcitate famelicam agere vitams Nec in Deum oblatres, i auaritia cota fias, Ssi deus vorum tibi tribuat potestatem utendi tuis bonis, tamet i a deo professa fuerint. Nam inexplebilis tuae auaritiae cupiditas meruitM deus tibi adimeret facultate 'u di tuis bonis. Nec tesserit,nisi prius eum deserueris. Potest O hoc spiritalem siet tando intelligentiam de brael intelligi,quod dederit ei deus legem prophetas, te ametumo repromissiones,1 quo tamen propter ipsius superbiam, calum'ias O ingratitudine, abstulit regnum, O dixit sceleratissimis veri haeredis interstitoribus, Auferetur avobis re um dei, O dabitur genti facienti fruitus eius. Et qui ceciderit super lapidem

istum, coufringetur aper quem vero ceciderit conteret eum. Et bona Iudaeorum translata sunt adgentiles, O praetrinum populum tuideant illi infelici simi bona sua, b

non fruantur.ausim dicere, O quisem tuto, aruam, esse arborem ficulnea, in qua C D lus non reperit fructum sed folia tantum,cui maledixit dicenso, Nunquam ex tefructus nascatur in sempitem O arefacta est contiquo Aulnea. Si genuerit quis

53쪽

piam centum liberos, & vixerit multos annos, di plures alc, aeructa naabuerit.& anima illius non utatur bonis substantiae su e sepulturaque cadi

reat de hoc ego pronuntio, quod melior illo sit abortivus. frustra enim venit&pergit ad tenebras.&obliuione delebitur nomen eius. Non viredit solem neque cognouit distantiam boni & mali etiamsi duobus mi libus annis vixerit,& non fuerit perfruitus bonis. Imperbolice dicit,Si quis piam genuerit centum liberos, ac j diceret si multossequerit liberos, sicut prius dixit, Infinitus stultorii rum umerus, O infinitus numerus populi,perinde ac dixisset, multi fiunt pulti infert Eccles astra hoc in loco abortivu auaro cui prirtulit illum qui nondum

est natus, Oviventi O mortuo. Nam abortivus uec mala visit nec bona asseverosii bona posscierit semper tristitia b vana cogitatione excruciatus est, magisque requiem habet abortivus quam auarus: cui nequide uvas laetitiae dies contigit, ea maerore cofessus, O bonorum congerensorii inccngio aiussus semper languit ambo tame aesu

lisve rapiutur dum hic O ille simili morte subtrabutur. Sed praeferendus est auarus obortivos aspore, piscat vitio. Nam sui sceleris paenitetia duitiis sine ad calum deo

miserabit, non autem abortivus. Quod autem dicit auarum caruis hepultura, potest intelligi quod diues ille norum cogitas de morte futura e Vollim deposcis ovibus acquirendis,cu ad exitum vitae peruemt,de extruendo Fbi sepulchro cogitat ive quod propter suas diuitias, luciderit in manus praedonum, quoru insἀηs callide circuuentus periit O abiei lus est insepultus. Sive melius quod coviectus in carceres huius mundi, nihil unquam praeclare egit,ut apud posteros fui memoriam relinqueret. b licet multos vixerit ara nos, non tameu satis exacte potuit perpendere discrimen inter bovub malum, qui enim suis bonis utiquam fruitur, nec laetam agit vitam,qui issam fit boves ,

ec bonum prosus ignorat, Osua dignus es auaritiam in voratrinam pecudu proiiciatur, O fiat praeda b esca corvis S canibus .ille ea laboraui ub sole stultitia, ut atras huius eculi tenebras ingressus nunquam viderit solem,nec plendidam lucem,nec

latitiam, O voluptates, quibus perfrueretur. Nec niuam solem iustitiae videbit. iiisdem ut consueuit lutetur forZibus, quem consipicient liberales, binomes tant centia Propensi fimi. Nonne ad unum locu properant omnia. Omnis laabor hominis in ore eius sed anima eius non implebitur bonis. Si spectamus facinus hominis, O graude scelus a primo homine, giuinae bene entiae ingrati imo abi sum, no absurde dicemus omnia progredi ad unum tenebram carcere, di adhuc sesitare locum, quod iam dixerat Eccles asses, iis nouit 'spiritus Dioru Adam

desumpta sunt O haec Fas uni capite s. huius operis. Aut ositan melius, antiquos patres O in fide Christi ac fonte baptismi revatos propcrare ad unum crudem dei iudicium,in quo Vrannus non praeferetur bis,quos adis,minis buransade oppresit. Nec rex suis subditis, nec sapiens stultis,nec diues pauperi. Etenim indicetur omnibus sui laboris iudicium. Necvllius hominis quantumlibet diuitis, aut sapietis accipieturs Virum

54쪽

Cap.6. COMMENTARII IO. ARBOR ti

Matth.iι. persona sed aequa lance librabuntur omnium opera: O reddet unicuis Flius bomisisfecundum opera eius. Nec lapocritae ultrices dei manus effugies , nec nimina vipe,

Math. x . rarum fugient a iudiciogehennae.Tunc scandali abuntur multi, b inuicem tradent.b odio habebunt inuicem. Sicut autem tin diebus Noe,ita erit O aduentus ii hominis. Aut enim erant in diebus ante diluuium comedentes O bibentes, nubentes O nu plui tradentes sis ad eum diem, quo intrauit Noe in arcam, O non cognoverunt, do- nec venit diluuiu, Otulit omnes,ita erit ei aduentussit hominis. Nonne igitur frustra tuo ore tumido, tuos extollis labores(No vne perperam de tuis vigiliis,erumnis erassicti ovibus conque ris Multu desudas i, fateor, coe alse ised quid tibi prodil corpus reddidisse emaciatum O tuo laborum pii rivo infinitos dolores,ac corporis Danimi morbos peperisse: Nonne miser, melius tibi fuisset animam tuam bone lissima tuo.

rum bonorumvoluptate fati se Intellige omnium operam O laborem ore consumi, fr. attritum dentibus a ventre absorberi. Vna deuoras borula,quod anxie multis diebus a te conquirum tum es .Quid tuos omacho b ore voracissimo oracluso Nec tamen tuo farto corpore, satiatur anima. Prius pastis more porcorum, corpus quam animam, quam ut puto existimas mul perire cum carne. Nonne tuam ventris ingluuiemsanctissimai. Corint. s. Pauli monitione aliqu1so cas gabiso Esca ventri, blaeuter escae, O buc s hanc deus Matii, si, des ruet. Audis in tuos dicit Christus, Primu quatrite regnum dei, b omnia adiicieturi Coram '--eninis maducauerimus abundabimus: nes non maducauerimus, deficie-Mmi, is, mus. Non intellitis,quia omne quod in os intrat, inventrem vasit, binsecessum emi

titur. Quid habet amplius sapiens a stulto & quid pauper, nisi ut peragat illuc ubi est vitas Melius est videre quod cupias, quam desiderare

quod nescias. Sed&hoc vanitas est,& praesuinptio spiritus. Pimat sapiens tumidum arrogantiae supercilium sesque omnia despiciat, i aeternam aliquando vitam indipiscatur. Nec ex eo pauperem ei indossum contemnere debet, quod sui ingenii acrimonia longe plura nouerit quam stultus grauius enim subibit tormelltum i dono sapientiae insole cala nec diuturniorem si potes polliceri vitam, F pauper e panno ut, qui sola hac ste oblectari debet, quod paupertate sui spiritus, Ohumma tamilitate ad calcitim scatorbitam properabit, ad quam iussi concessum es spatiosa erMatth. . latissima via contendere, sed duntaxat arm ex angus a. Sequuntur Christum qui est Ioan. t . vera es tutissima vita,rerum humanarum contemptores,e, qui relistis suis parenti- Lucae t . bus,ac abies iis magno animo possessiovibus advexillum S crucem domini avMaso,

solum iv suis infirmitatibus gloriantur, Osee existimant beatos fore,s rebus optatis aliquando fruantur, O diuinam intueantur essentiam, cuius costes tu satiamur, quod dicebat David Satiabor domine cum viderogloriam tuam, O longe beatius est videre quod cupimus, quam de Scrare quod nescimus. Nam in illo mens esst quieta, ei in illo Fnis constitutus: in hoc vero,anxius labor, er ad capessendam disciplinam conatus. Et is melior est qui cunfla prouidet quam ille cui vibit placet nisi quod ipse fecerit quo nihil deterius, o omni vento inanius. Hoc morbo laborant doctissimi quique, O maxime disciplinaru omnium Sc uoves edacissimiret nullis qua literis satiari possint,

55쪽

torquetur enimse nescire quod'mmopere deserat. Sed quid bossumo vluse Qui

futurus est iam vocatum est nomen eius, de scitur quod homo sit,& non possit contra sertiorem se in iudicio contendere. Stultissimum censeo curiose sciscitari quo nomine appellari debeat Socrates aut Plato,aut quiuis alius hominu. Nadiuina rerum praescicutia, hanc anxiam ct perplexam cogitationem praeuenit. Nouit enim deus ab aeterno quo nomine creatura cari debeat. Dicit enim Esaias, Q ui educit in numero militiam eorum, O omves ex nomine vocat.Sunt O in deo ideae S rationes, quare umquodque icfactum fit, nec eius praeficientia tollit liberu arbitrium, nec prohibet quo minus rebus de Allentur nomina. Etenim deus optimum primo bomini Distulit beneficium, t cun ta animalia suis nominibus caret. Nec aliurum te quam diuinitus nouit Eli abet, qu od ejusFlius quem peperit in senectute, caretur Ioannes nec etiam pater eius Zacharias, qui petulans pugillare, multis reclamantibus scripsit, licens, Ioannes est nomerum eius. Nec addubitavi docti, quin Eli abeth M prophetis., indicaucrit illud nomen ,aut quod Ioannes diuino aspatus numine, ibi indiderit nomen, matri .s suae communicauerit donum propbeticum. Appostissime cohaerebunt Chri sto,quae hic dicuntur de impestione nominum,autquam quis in matervo Mero concipiatur,cuius nomen in circuncisone, consummatis ab eius natiuitate octo diebus, vocatum est Iesus, quod vocatum et ab angelo, priusquam in Mero conciperetur.Huic

nomini bucera Ne o charitate adhaeretes saluatur. Non enim aliud nomen sub caelo datum es 3 hominibus, in quo oporteat nos salvos feri. Et quatenus homo es , minor est patre, cui omnia sua subiecit,ci pis vialem adimpleuitinec quam istuduit inanis udio secretissima dei iudicia perquirere,licet quatenus deus, nouerit omnia, b omui- potentiam obtinuerit. Q od autem Acit Ecclesiastis stolidum esse contra fortiore se in iudicio rixari S contendere, non dissimile est bis,quae dicit Christus in Euangelio

Mattha i , Esto consentiens asuersario tuo cito dum es in via cum eo, ne forte afuersarius trusat te iusici, O iudex tradat te minis ro, b in carcerem mittaris: Amen dico tibi non exibis inde donec reddas nouissimum quadrantem.His consentanea sunt,qui edicit Eccles licus, Non litiges cit homine potite, ne forte incisas in manus hillius, Non contradas cum viro locuplete, ne forte econtra constituat litem tibi,multos enim perdidit aurumMargentum, O se ad cor regum extrassit S conuertit. Pleruus accidit ut Pant pauperes sua omnia perire bona, quod non ausseant in fallacissimo O corruptissimo hominu iudicio, conferere manus cum diuitibus,qui iudicum ingenia froculos, si minis muneribus occaecant. Dic pauper, cur taces y cur non tibi patet aditus ad domum iudicistinopia,dices, me a conclaui excludit, furca plector tritim de diuite, imo raptore meorum bonorum, apud iudicem conqueri. pecunia: er numeresissimi diuitum nummi, meam causam etiam iustissima obtenebrant, aut ad diem extremi iudicii,

in quo mea querimo'iae rationem um babiturus, protelant O disserunt. Acunt aliqui Ecclesia len, innuere hominem frustra in extremo iudicio cum deo cotendere,quem scit seipso esse longe tu horem O fortiorcm, S temere conqueri de eius iustitia, quod hunc ad orternam mercedem vocat, illumvero ad inferos detrudit. in anu disputas erabe. iij.

56쪽

COMMENTARII IO. ARBOR Ei

tercaris, quod enim merui sti,tibi rependit. Verba sunt plurima, multamq; in disputando habentia vanitatem. Si cobaereant subsequentia praecedentibus, nee absurde cohaerent, huc tendunt diuina Ecclesias a verba, rixosas Saarrulas quorundam causidicorum, O patronorum conflictationes,quibus Ferunque e mutuo mordet,

Osuam famam dilacerant tuas us consequendi gratia, derisui haberi, O stultissima

vanitate intercipi. nisi velis haec, in uniuersum interpretari, de ineptissimis quamdam disputationum deliriis, O infantissimis concretatiombus,in quibus vincunt damos simi, O qui Stentorea voce auditorum aures obtundunt. Haec, mera putat Ecclesiastes

somnia,imo somniis vaniora. Pugnent si velivi sopbista argutissimi in Eccle iactere,

quem non facilius superabunt, quamveritatem. nec referas quaeso, i ausias ab optimo concionatore, tua corrigi scelera: AFine altercari, Sineptire,futilissimas Hr inanes quas iunculas, tanquam Preneos scopulos deuita, b da operam, ut 'pui sanae do branae stu lio,te aliquando addicas, Sin sacris literis consenescas. Possumus O hunc locum edisserere de illis, qui in multiloquio offendunt, O quo pluribus altercantur verbis, eo magis suam produnt infautiam. ARGUMENTUM SEPTIMI CAPITIS. Nihil istolidius, nihil denique amentius quam imbecillitate nostri ingenii pelle se limia rerum occultissimarum arcana penetrare, O ad amussim comprehendere, cum ita possimus crassa S lupida nostrae mentis hebetudine,quid vobis conducat, intelligere. Expendamus o prudentius summas nos rae vitae aerumnas,labores, bivinita nostrae anima discrimina, vo p magis occupet iustus quam risus. iam imas agamus gratias illis quom monitis O cohortatiove a vitiis res pulmus. Nobis temperemus ab ira, nec obmurmurent foetidissima scelerum nota sordidati,si diuina gratia destituantur. Amplexemur aduersus turbulentas mundi procellas, unicum sapientiae studium, quo captiosas hominum argutiolas eludere possimus.

CAPUT SEPTIMUM.

Vid necesse est homini maiora se quaerere, cum ignoarat quid conducat sibi in vita sua numero dierum peiregrinationis suae,& tempore quod velut umbra prietaterit Aut quis ei poterit indicare quid post eum tutuarum sub sole sit Melius est nomen bonum, quam una guenta pretiosa: & dies mortis, die natiuitatis. Melius est ire ad domum luctus quam ad domu conuiuis .in illa enim finis cunctorum admonetur hominum.&viues cogitat quid futurum sit. Melior est ira risu: quia per tristitiam vultus corrigitur animus delinquentis. Cor sapientium ubi tristitia est.& cor stultorum ubi laetitia. Melius est 1 sapiente corripi, quam stultore adulatione decipi: quia sicut senitus spisnam ardentiu sub olla sic risus stulti. sed & hoc vanitas.Calumnia cona

57쪽

IN ECCLESIASTEN. fis

tulat sapiente,& perdet robur cordis illius. Melior est finis orationis uam principium.melior est patiens arrogate. Ne sis velox ad irascenisum:quia ira in sinu stulti requie in Nealcas Quid putas causae est spriora tempora meliora fuere quam nunc sunt stulta enim est huiusce, modi interrogatio. Vtilior est sapientia cum diuitijs, & magis prodest videntibus sole. Sicut enim protegit sapientia sic protegit pecunia. Hoc

aute plus habet eruditio & sapientia, quod vitam tribuunt possessori suo.Considera opera dei, quod nemo possit corrigere quem ille desipexerit. In die bona fruere bonis,&malam diem praecaue: sicut enim hanc. sic&illam secit deus, ut non inueniat homo cotra eum iustas querimo, nias. Haec quoque vidi in diebus vanitatis meae. Iustus perit in iustitia sua,& impius multo vivit tempore in malitia sua. Noli esse iustus inubium neque plus sapias qu1m necesse est, ne obstupescas. Ne impie agas multum:& noli esse stultus ne moriaris in tempore non tuo. Bonum est te sustentare iustum, sed & ab illo ne subtrahas manum tuam: quia qui timet deum nihil negligit.Sapientia consortauit sapietem super decem principes ciuitatis. Non est enim homo iustus in terra qui faciat bonii,&non peccet.Sed & cunctis sermonibus qui dicuntur, ne accommodescor tuumme sorte audias seruum tuu maledicentem tibi.scit enim conscietia tua quia&tu crebro maledixisti aliis. Cuncta tentaui in sapienistia Dixi sapiens efficiar:&ipsa longius recessit a me multo magis quam erat:&alta profunditas, quis inueniet eas Lustraui uniuersa animo meo, ut scirem & considerarem.& quaererem sapietiam & rationem & ut coegnoscerem impietatem stulti,& errorem imprudelium: & inueni ama riorem morte mulierem . quae laqueus venatorii est, & sagena cor eivv. vincula sunt manus illius.Qui placet deo effugiet illam: qui aute pe cator est capietur ab illa. Ecce hoc inueni,dixit Ecclesiastes unum &abierum ut inuenirem rationem quam adhuc quaerit anima mea,& non inueni. Virum de mille unum reperi: muliere ex omnibus non inueni.

Solummodo hoc inueni quod secerit deus hominem rectum, & ipse se infinitis miscuerit quaestionibus Quis talis ut sapies est di quis cognoreuit solutionem verbi Vid necesse est homini maiora se quaereres cum ignoret quid conducat sibi in vita sua, & numero dierum peregrinationis suae.& tempore quod velut umbra praeterit. Aut quis ei poterit indicare, quid post eum futurum sub sole sits omnium, nis me fallat opinio,

58쪽

Ecclesiam r. Eeclesiast. .

COMMENTARII IO. ARBOREI

enim homo fit nescius eoru quae sibi conferunt invita acilius ignorabit sublimia dei cogitata, flavae res sui ivgellis exuperant. Adde quod sit cum lateat, quid futurumst

postquam evita decesserit,er quo tempore ab hoc domicilio demigrabit fortiori argumento quae a sola dei sapientia dimoturumlate pendent, ignorabit,non aegreferat e repere humi, nec doleat, quod permolestum clarum tribulationum carcerem ingressus, non possit lutulenta corporis sarcina praegrauatus,res diuinas bucere cotemplari. Audi lubenterm tua deferuescat iracundia, b ne altiora te illa ligaueris, quod dicit Ecclesiasticus apientiam dei praecedentem omilia,quis inues gauiis Et apertius aliubi temonet,ne sublimiora dei m steria perscruteris,Mtiora te, ne suaseris, coortiora te, ne scrutatus fueris: sied quae praecepit tibi deus, illa cogita semper, O in pluribus operibus eius, ne fueris curiosus: non est tibi tecessarium ea quae abscondita uni videre oculis tuis. Nonne etiam deus reprehendit Mosen , qu od vellet in terris diuinam ivtuerigloriamqcui dixit, non poteris videre faciem meam, Exod. 3;. Nam quaerebat ille sublimiora se. Et prudenter nos movet Paulus ad Romanos, ne plus sapere velimus quam oportet, No plus, inquit, apere quam oportet sed apere adsobrietate. Orusum, Noli alta sapientes, eZ humilibus consentierumtes. Nonne Christus acriter repulit matrem Fialiorum Zebeduri, et eius liberos, quod maiora se quaererevt,asora's Christum dicebat illa,Dicut sedeant hi duo filii nus ad dexteram tuam frunus adfinis ram in regno tuo. O respondeus Chri ius discipulis illis, qui ad hoc munus a Christo extorquendum, matrem impulerant, dixit, nescitis quid petatis. Nescit etiam quid petit, qui primas bovorum partes,aut summos magistratus, aut praeclara officia, quibus iudicat omnes eum esse indignum, efflagitat, nonne altiora se peties Mibi reste visus est dixisse

Socrates philosopborum fons uberrimus,cum ad ethicen transiret: Quae supra nos, nihil ad nos. quo documento commovemur, omissis rebus sublimioribus, circa humili ramesemur.Quod autem dicit Ecclesiastis, tempus nostrum clutumbram praeterire,

indicat nihil homine fragilius, qui a tenuissimo Flo pendet, quod citius disto dis rum

pitur. Huic cohaeret fena aliae,quod in Sapientia scriptum est, umbrae evim trastus, et tempus nos rum , O von est reuesiosvis nostri,quoniam con gnata est, Hr nemo reuertitur. Melius est nomen bonum, quam ungueta pretiosa,& dies mortis, die natiuitatis. Spirant unguenta exquistissima, quodam temporis momento fragrantissimc odorem, quo nihil est naribus suauius, nec tamen semper idem ob flamentum habent, ed sensim emoritur er putrefiit: optimum autem nomen ab honestosirtutum studio comparatum, natiuam semper gratiam retinet, O nullo aetatis senio emarcescit. Non longe hinc euariat, quod in Prouerbijs dicit Salomon, Melius es nomen bonum, quam diuitiae multae, super argentum Hr auram gratia bona. Et longe expetibilius es , e carcere corporis egreZi, O turbidis perturbationum fustibus carere,

quam in hoc miserrimo seculo, huiusmodi molestiis afficiari. Melius est ire ad

domum luctus, quam ad domum conuiuis in illa enim finis cunctorum admonetur hominum.& vivens cogitat quid futurum sit. Save optabilius

es ad exequias fulleris proficisci, suam ad dominooluptatis S conuiuii. Agnoscis exem

59쪽

iN ECCLESIASTEM. av

so mortui tibi sub oculos posito, deas fatales nulli quantumuis diuiti Osapienti,par.

cere: isse etiam tetrica Spallidae mortis speculo, tibi subit in mentem uturi ab hoc mundo digressus recordatio, et in psilo prae enti cadauere, tua domas superbiam,commoueris plurimum,ad detestandam ventris ingluuiem, magisque animo versas tuam fragilitatem, balla 'agiliorem. In domo vero cupediarum,laetitiae blautissimi conuiuii,siquid timoris aliquando habueris, amittis, anxias pellis curas, nec te minacissima mortis spicula terrent, qua citius te ferit tuam putabas. Nec unquam Eccisa es oluptatem cunStis rebus anteponendam esse censuit,ut pleris male exis imant,sed conserendo laetitiam Ovoluptatem auaritiae, O nimiae parcitati, melius esset tantillo tempore perfrui bonis cum laetitia,quam immodicis congerendarum divitiarum curis S doloribus angi et diuexari. ima Derte tamen Chri flum in Evangelio praeferre luctumgaudio: Beati,iniuit, qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. Er, Vae vobis Matilius.

qui ridetis nunc, quoniam lugebitis ex libitis. Melior est ira risu quia per tris stitiam vultus corrigitur animus delinquentis.Cor sapientium ubi tri stitia est.& cor stultorum ubi laetitia. Melius est a sapiente corrigi quam stultorum adulatione decipi: quia sicut sonitus spinarum ardentium sub olla sic risus stulti: sed & hoc vanitas. Incutiunt nobis timorem, qui nos ris vitiis irascuntur,quorum tristi O maritissimo vultu,plerus vos ram ingemiscendo agnoscimus culpam: fatemur ut eorum iram leniamus, nos deliquisse. quodsi tristitia affciamur conspestis aliorum erratis, multo magis debemus nos bra detestando scelera, pro rebus a nobis turpitergestis tristari. Ad hunc locum edisserendum, dicit Hieron - Hierem mus,nsus dissoluit sapientem, ira corripit er emendat. cor sapientis non discedit a domo luctus. Luxit Samuel rege Saulem omnibus diebusvitae suae. O luxit Paulus eos qui 1.Rego ita post varia peccata, noluerunt agere paenitentiam. Sapiens igitur maerore confestus, 3 rim i properat ad domum improbi, t eu ad resipiscentiam adducat, D propria velit desere peccata: ui vero hominumvitiis adulatur garatgladium quo iugulentur, Oneminem

sua assentatione ad paenitentiam prouocat sed potius aJ assuescendum pristinis improbae ita moribus. Nec asuersantur quae hic commemorat Ecclesiastis de ira, Euangelicis disciplinis,in quibus dicit Christus, Omnis qui irascitur 'atri suo, reus erit iuA- Matth scio. nam id putat Chr stomus intelligensim, ine cause . non enim licet absque causa Chrysiatiis subirasci, nec in ebullientem iracundiam furere Abemus, tametsi norum existimet Hie- ni ita, insronymus addensim, fine causa. Fia de hac controuesia aliubi fusus loquutismus.

Si nullo moso liceret irasci, temere dixisset David, Irascimini er nolite peccare. O Ptam, . Paulus, Sol non occidat super iracundiam vestram. Ar oteles primo libro magno- Ephesi . rum moralium laudat subirascentiam, vituperat autem iracundiam. b d ethicorum Aristotelis dicit mansuetusivem eis irtutem oppositam iracundia D vacuitati irae, licet enim irasci pro quibus oportet, O quantum oportet, Out oportet. Admovet subinde Eccles asses ut lubenter patiamur ferulam sapientis, nec iniquo feramus animo,nos ab optimo praeceptore corrigi. multo evim praestat subducere manum ferula, o aliorum ceu

suris putare, suram blanda adulatione, qua vibit est adolescentiaepsilentius ac rum

60쪽

COMMENTARII IO. ARBOREI

cratius, decipi. Nec dissimile huic sententiae Midetur quod in Prouerbiis dicitur, Melior est mavifesta correstio, quam amor a creditus, Meliora sunt vulvera Aligentis,

quam fraudulenta oscula odietis. S aliubi Prouerb. site moneta ne abiicias disciplinam domini tui nec deficias cu ab eo corriperis:que enim diligit dominus,corripit. Et quemadmoJum spinae ardentes sub olla, solum stridorem es iuuauem sonitum emittunt, quo nullus obici latur,ita solii dissolutus stulti risus es scurrae cachivvus, stridet O citius aura tenui disparet, O perit,nec quenquam nisi cui placet immodice, delet lat. W- Praue .i reor ne plerump rsus misceatur dolore, O extrema udii luctus occupet. Prouerb. i . Calumnia conturbat sapientei m&perdet robur cordis eius. Meti niti-r pessitam sapientiae disciplinam, quae probitate morum carere non potest, ascivi, tur lcapitali prosequitur odio impossuras hominum, O calumnias subdolo mentis artificio excogitatas: iresitur O acriter illis, tui aut amicitia,aut fauore,aut donis, inuiolata

aequitatis iura subuertunt, O de gradu iussitiam deiiciunt quo nibi an scelestius, nihil Avis reipublicarperniciosus id, qui desiderant sub honestissimo uis itiae sacramero militare, illisse totos addicere, conspestis hominu sceleribus o calumvlis,non pose sunt non dolere o conturbari. Et sapiens de quo hic disserit Eccle is es, discipulus est sapientiae nanciscendae studio, simus,suem si correxeris, von indignatur es gaudet:

Preuein. s. quod expressit Salomon in Prouerbiis, dicens: Argue sapientem, ei diliget te: nec potest homo optimis esucatus disciplinis, riuo ferre animo calumniatorum autores tui rare Preuelae, . in quitatis hemita morbitant, qui denup relinquunt iter ressum, O ambulavi per vias tenebrosus,qui laetantur cum malefecerint, O exultant in rebus pessimis, quorun im peruerse, O infames gressus eorum: apiens autem perfectus ei omnibus sapien-Hi tatims tice numeris absolutissimus(qui, teste Hiero mo hoc in loco non exprimitum nulla imdiget argutione, nulla denis calumvia perturbatur,quem imperio dignu existimo. Eam enim sapientia maiestatem, O augussam dignitatem prae se fert, iuresibi vendi-Pto,ib. s. caim re i doceat iust Ucto imperare domui. Per me, inquit, riges regnant, O te gum conditores iussa decernunt. Per me principes imperant, e potentes decernunt iustitiam.nec qui in virum sapientissimum euasit, muneribus occaecari potest,tames in persessus sapientiae discipulus, huismodi ille tamentis irretiatur, ei pergat aliquango

Deuteriis. robur animi e fortitudinem cordis. Excacant enim,ut dicit Moses, munera etiam fa-

Eeclesiast. t. pientum oculos. Ferit O Eccles assticus, multos aurum S argentum perdere, O sue ad rex reguse extragere. Melior est finis orationis, quam principium. Qui attente ausiuit finem orationis, multa didicit, O persei tus euadit qui vero ausultat solum exordiis, ei orationis praeludia audit, incipit olum discere. Meliores sunt in discenJo epilogi, quam exordium: in illis finitur dicentis solicituJo, in hoc vero incipit. Quodsii sublimius Ecdefastor verba contemplemur, vostram scientiam dum hic agimus,multis etiam partam igiliis,arbitrabimur Ataxat esse quosdam tenue sapientiai. rinci3. primordium rat bi aduenerit quod persi tum est, abiiciemus quod imperfestum erat, em euacuabitur quod erat ex parte. Melior est patiens arrogate. Multo melius

est hominem essepatientissimum,quam infallo impatientia furore raptari res nanda

SEARCH

MENU NAVIGATION