장음표시 사용
61쪽
el toto psitore impatiextia, erfuribunda comoti animi iracundia. Paulus nobis aperiste indicat, quidnam emolumenti nobis adferat aequabilis tolerantia, b in aduer atientia. Tribulatio,inquit,pati etiam operatur, patientia autem probationem, probatio Rom.s. 'vero spem, pes autem non coquvdit. O Iacobus, ProbatioDei strae patientia ope- Iacob. i. ratur, Patientia autem opus perfectum habet. Et hoc patientia specime vobis per Leeta Chri ucharitas exhibet.ctaratas enim patiens est, Ar benigna, omnia suci, om- , Cotintinxi a Vivet. Agnoscas ex eodem Paulo,Deum omnium esse pati l imum pati etia
temnis Christum habes unicu patientiae exemplar, qui cum malediceretur non maledicebat, cum pateretur non cominabatur. Et cum Pharisei dicerent eu esse a daemone ob- r.Prini.
T,, t ' m m iesuNasia plic emone respondit, Daemonium no Ioarer.habeo. adde quod cum illi improperaret,quod in Beembuth principe daemoniorum est-ceret daemonia, non mouit bilem nem stomachum sed eos confutavdo, respondit, Si in Maii ii Beelvebuth elicio daemonia lis v ri in quo eiiciunt Et cum quidam superbus S --
rogans ei incussisset colaphum, indictam cotemest, cui dixit,Si male locutus sum te, Ioatuis. stimonium perhibe de malo si autem bene cur me caedis Nec deest nobis ratio ad suadendum, patientem esse mesorem arrogante.patiens fulmina fortuna contenti, O aduersa quaeque tolerat: arrogans verb, minimis fortunae fulminibus fratritur, erre. bus aduersis facile Accumbit. Adhec, paties in rebus prosperis e ad voluntatem fututibus, nihilo sit elatior:arraparums ver o maxime insolescit. Iob mortalium omnisi patieu.tissimus inuidita animi constantia, S aequabili rerum humanarum tolerantia, immortalem ibi gloriam peperit,qui liberis omnibus p fortunis amississetis tabuit dicere. Nu. labi, dus egres ussum de ero matris mea, O nudus reuertar illuc. Dominus LXit, domianus abstulit icut domino placuit,ita factum est it nomen domi vi benedictae Et limgrauissimo vulnere percuteretur a capite sp ad pedes, Osideret in stercore, O putresces vicere ante flueret, vermibu scateret, O acerbissimis dolorii tometis excra, claretur, nunqua tameu de summo patimi gradu deiici potuit, nec aduersus Divires
murmuravit. Nec Tobias rarum patietis exemplar, in rebus aduerss contristatus est Tobis cetra deum: qui excrementitia birundinum fice excaecatus illistrum illum casum tulit constantissime. Et quis unquam ipse Esaia toleratior fuit sui cum sub Manasse rege truculentissimo erra lignea in duas partes secaretur atrocissimum illud tormentum conflanterer sedat pertulit. Ananias etiam, Avarias, O Misael, tu fornacem lanis ardentis comerat,bdimnum domino ibidem cecinerui, Obori auerunt deum,quod vullam impatietiae telum eos transfixerit,er illaesi incedium euaserin. Ocsubiicere possum nunquam satis commendatam Stephani protomaruris patientiam,qui cum lari- rdibus obrueretur, non solum percussoribus pepercit, sed de percussorum lute, maximi fuit solicitus vluam babes patientiae in sacris scripturis alis nobis fuit,paucula a Diluxisse exempla. Ne sis velox ad irascendum, quia ira in sinu stulti re cuiescit. Nec tamen prohibet Ecclesia es, quo minus irascamu et potissimum cara scelera bominum corruenda sunt es movet, ne igneus er repemus iudictae, si
62쪽
ad irascendum impcllat. crus enim iracudia superbiae iuussa, defigerat viti E.
Et huic cohaeret sententiae, quod dicit Iacobus,Sit aute omnis homo tardus ad iram,Ira enim viri iustitia dei non operatur. intellige de ira incusta Simmobrata. Hac evims ulti, O arrogates in suo Pu frumcnt, qua in obuios quo des omachavtur Osaeuiut.
Superbus t dicit Salomon, O arrogans, ocatur indoitus qui in ira operatur superbiam. O aliubi, Ira nou babet misericorAam, nec corrumpens furor, O impetum conci
tati spiritus ferre quis poterit: Ne dicas, quid putas cauta est, quod priora
tepora meliora fuere, quam nunc sunt Stulta enim est huiuscemodi in terrogatio. Illos deridet Ecclesiiastis O arguit qui tanti. O authoritatis O bonoris,fuis temporibus detulerunt putent,nescio quanam superstitione Ovana reli iove obnubilati, eos qui prasenti seculo vivunt, s forent ire optimis disciplinis, indignos esse et cum ipsis cosseratur. Laboravi ne philautia non au dicere quod omnino delirant. Videtur baus Abie iniuriam facere creatori viri s temporis, ut vetus scinium, praesenti anteponit. Virtute qui lem bonos dies O gluturnos efficiunt, viti iv m,malos. nec dicas illos qui cum Mos e S Christo vixerat longe praeferensos esse bis, qui nuuc uiuunt. Nam plurimi illo tempore fuerunt,superbi, arrogantes, O incredullanmc autem multi reperiuntur credentes, de quibus ait saluator, Bruti sunt qui 'on via derunt O crediderunt. Q viis nescit tempora Modis, legem habuisse non vivificatim,ves quempiam ex operibus illius legis iustificatum fuisse At subsequmtia tempora, Euangelium O legem gratiar,nobis attulerat. hoc tritum excuses erratumsua suis laudant tempora, suum cui pulchrusua habuerut sopbistica nugar tempora, O nuve habent bona literae,suod debemus deo optimo referre acceptum.Vtilior est sapie
tia cum diuitiis,&magis prodest videlibuet solem. Sicut enim protegit sapientia, sic protegit pecunia. hoc autem plus habet eruditio & sapienistia quod vitam tribuit possessori suo. Tamet i apientia longe praecellat diuitias, maiori tamen gloria divus est sapiens diues, qua apicus pauper. qui mim sa-Fratiae studia assequutus est, cui facultates defiunt, pote quidem docere, O liberales , esidan profiteri disci illa sed interdum non potest prasi are quod petitur, minus' praeclaramelietur opera,quam sapies pecuuiis ivstruictus. etenim nummi, plurimum nobis primstant a menti ad scientiam comparadam. sunt enim pecuniae,omulum nerui, uibus in struitur exercitus,extruantur aedificia, det mnas a. t familia pecuniis nihil noPbilosophui arduum intratamus ei molimur, quibus etiamfelix indiget. Non enim, ut dicit Philos Vbi i primo Ethicorum, cap. S. res aget praeclarus,cui facultates desunt. O quemaAmo um nos tuetur sapientia ita O pecunia: O qui viris p bonis antecellit, Iirvus est .- I A vita, Agnu aput solem conspiciat, magis tamen O tutius nobis comparamus fere iu-tis viaticum ab eruditione 6 disciplinis, quam a pecunia: Hr quietior es vita et tra) u illior ab honestis partas tulis,s a diuitiis. Et quo magis profudimusciret e thesaurum, to magis crestit: at contra in pecuniis er opibus,quo emim magis profuniuntur, eo magis decrescunt. Considera opera dei,ψnemo possit corrigere quem
ille despexerit. Hacplurimum me moueat, O acriai cxcitarum: scdcratissimos iusse
63쪽
cui densa suorum facisorum nube obnubilati, nullum existimant se et improbae astitae censorem, O aequissimum iudicem, nec tamerum diuina exulant sententia, ubi demeruerint exilium. Nd causae est, ut nullis hominu monitis Sprecibus, ab improba cov- fluctuZive reuocetur superbia sane, O mens ivviths oblinatissima. Nec tamere priua adeo despiciuntur,quam deum despexerint. Si dedita opera in lutu ceciderint, cur deo improperare cursui supplicii vindicta qua uvij murmurabFue miserini deus te claudum,aut mutum aut caecum fecerit hunc eo erestum, O expedita lingua disseretem. Sin rebus omnibus oculatissimum Moysi nempe ita loquitur deus Quis fecit mutuo surdum, videntem dc caecum, nonne ego dominus deus O dicat, Cur caecus Osur dus O mutus ita creati sunt O catera bissimilia. Te scisset, velis nolis, Pauliva illa sententia, Voluntati eius suis re fi liis improperabisve deo quod Esau antequam nasceretur,odio habuit, Iacob vero dilexit utriusque prauidit merita aut demerita. Audi quidnam de inscrutabili huiusce rei iuAcio dixerit Medis, Miserebor cuius misereor, ermisericorsiam praestabo,cuius miserebor. Idcirco concludit Paulus, igitur non voltatisneis currentis sied mi firmus est Di. dicit enim criptura Pharaoni, ria in hoc ipsum
excitaui teret Hendam in te virtutem meam, O t annuntietur nomeu meu in uni
uersa terra. Ergo cui vult miseretur,er quem vult, indurat. Adducit O Paulus quod dicit Propbeta,O homo tu quis es, qui respondeas deo Nunquid dicit figmentum ei qui
se Axit, quid me feci Uri arum non babet potestatem figulus luti ex eadem massa fa
cere aliud quiJem Das in bonorem, aliud vero in contumeliamJSi velis scire quare corrigi non potest, aut difficile emendabitur, quem deus despexit prompta exhibebo ratio. nem. Vaschi lana religiovis, tu Sitis oppletumsordibus, O potissimum liuida erga proximil iracungia, b iugi detrastione est in cause,quod in eo lem capite Paulus manifestissime indicat,Quodsi deus volens ostendere iram, O notam facere potentiam suam se inuit in multa patieratia vasa irae apta in ivteritu. eo. Et prius esem expresserat, dicens, SecunJum autem duritiam tua det impaenitens cor, Hesauri as tibi iram in Ae irae, breuelationis tu i iudicii dei. O cohaerent Ecclesiasta verbis, quae eura rat beatus Ioannes in prima epsola canonicarebi ita scribit, inficit fratrem suum peccare peccatum non ad mortem, petat, O dabitur ei vita peccanti non ad mortem. est peccatum ad mortem non pro illo dico ut roget quis. Explicat Augsinus tomo. io. Fermone s'. quidumst peccatum by ad mortem ubi dicit, Peccatum ad morte est,
in post agnitionem dei per gratiam domini nostri Iesu Cbristi, quis p oppugnat frater
nitatem, O aduersus ipsam gratia,qua recociliatus est deo illis letia facibus agitatur. Peccatum autem non ad mortem est, si qui uam non amorem a fratre alienaverit Iossicia fraternitati debita, per infirmitatem aliquam animi, non exbibuerit. Et libro primo retrastationum, capite Ep. dicit de peccato ad mortem p perseuerautes peccator in tam scelerata mentis peruersitateFnierit vitam. Hoc autem peccatum existimo esse in spiritum sanctum de quo dicit Christus Quicunc' dixerit contra spiritum faustum, non remittetur ei,neis in hocseculone ' in futuro. Deus tamen ex se usque
64쪽
re bonis,& mala diem praecaue: sicut enim hanc, sic& illam secit deus. ut non inueniat homo contra eu iustas querimoniarum. ham quoque vidi in die vanitatis meae.Tibi consulit Ecdei astes, ut dum boves lam S trsi uillam
agis itam,tuisfruaris bonis, nec excites in acum, querimoniae tragoediam, quos crea- uerit bona es mala, ei occasione mali a deo creati acilius corrueris: nam malit quod
creauit siue assi Stio,tibi, i recte dei volutate intellexeris,in bovii cedit Doluit deusne inprosperis esterreris, aut isolefieres: nec in aduersis deliciarumsu quadrato firmior.
O aequo omnia feras animo.Quod aute deus creet bona, probatione habemus in Ce- Geneti. ne SVidit cunsta quae fecerat, O erant valde bona. O s. cap. huius operis dicit Eccle- Ecclesiam s. si a les,Cunsia fecit bona in tepore'o. y autem deus creet malii poenae, non aute cubri is M. Fa,ostendit illud Esaiae, Ego sum deus sui facio pace et con lituo mala. Plura de haere huc a errem nisi latius hoc tractas em negoti u lib. .nostrae Thesophiae cap. i . Iustiis peribit in sua iustitia & impius multo vivit tempore in sua malitia. Noli esse iustus multum, neque plus sapias quam necesse est ne obis stupescas. ne impie agas multum,& noli esse stultus, ne moriaris in tem,pore non tuo. Bonum est te sustentare iustu, sed ab illo ne subtrahas malanum tuam: quia qui timet deum, nihil negligit. Suspicantur Hebraei iustos Leutactio. pereuntes in sua iustitia, esse ilios Aaron, Nadab G Abiu p dum putaret se ius lear re, alienum ignem obtulerunt, a quo deuorati sunt. Et impium longaeuum in malitia sua, Manassen dicunt qui post captiuitatem restitutus in regno, longo deinceps ixerit tem- Haemum' fore.Hieron mus tamen esisserit hunc locum, de illis,qui conflanti animo b aequisima iii litia pro tuenda Christi religione ei doctrina non solum perdiderunt animam suam, prompto obsequio erumetiam se obtulerunt tormentis. De illis dicit Christus tu Matth. io. Matibari euangelio, Mii inuenit animam suam perdet eam, et qui perdiderit animam suam propter me, inueniet eam. Machabaei etiam pro lege dei atque tu litia, si sunt in sua perire ius ilia, O mari res qui sanguine fudere pro Christi: econtrario, qui ex illo tempore 'illam carnem comederunt, post aduentum domini sacrificaverunt idolissuis, bi visi sunt in hoc seculo vivere, S propter suam malitiam perseuerare lo Esuae set. tui. Et cu marrat illud maior,Iustus periit, O non es' sui recogitet in cordesuo Stadicit, propter speculatores caecos o canes mutos, sui isti pastores sunt,nescientes intelligentiam nec praesentibus saturantur voluptatibus,sed semper se praeparant adsu- Mattiuir, turas,tu lus periit: de quo Acit uxor Pilati,nihil tibi fit, Dius o illi .Deinde movet Eeclesiastis, ne sis aequo iustior. Illum ex limo nimis iustum esse qui exacto O rigido iustitiae iudicio fratrum peccata non tam conspicit quam punit, quibus aliquando propter naturalem pigritiam aut stuporem mentis, aut ignorantiam, deberet indulgere,er eniam impartim inhumana quippe est iustitia non posse fragilitati hominum parcere cum enim nullus fit tam sapiens, tamiue perses ius,quin aliquando offendat, Abramus in aliis infirmitatem agrumoscere, quam O in nobis sntimus. non immerito dicebat Matth.5 Chri us: Noste iudicarem non iudicemini: in quo enim iudicio iudicaueritis, iudica-Pro riuxo. bimini. Noli esse iusius multum quia Forum ius grade, O Forum us paruum, abominatio e s
65쪽
rit homo in aliquo Alicto os qui spirituales estis, huius nodi instruite in spiritu levi. tatis, considerens teipsum, ne O tu tenteris. Aut cum dicit Eccles asses: Noli etisci iu- Ecclesiast. s.
stus multum,norum notat ii litiam sapimus. Usuperbiam pras umetis:iui mo 'multum iussus,ipis nimiost iniussus: multum enim se facit iussivi, qui dicit se non habere reccatum,aut qui se putat non gratia dei, sed sua volvvtate sufficiente effici iustum, e esse latu do iussis es , sed potius insatus,puta 'Josi esse quod non Haec Au- Aurumn
is ustinus tractatu 's, in Ioannem,exponcns locum illum: cum eneritisse,arguet mun- Iomis.
dum de reccato, bile tu ilia, O de ii dicio qu)dsi altius sublimiora quam qui putes, maximo turbaberustupore infigendam putes oculis, tuam animi imbecillitatem. qui enim supra tres conatur, O superbo animo nihil non arduum intentant, O pessimam astunt iram, repentino excidunt fato, ltricem dei mavum effugere non possunt, moriuntur in tempore non suo: unt enim in causa, ut breuismam agant vitam. Nouimus ex teri 'ris' tractore, bintharum,o Abiron propter seditionem,al Nume. x . uersum M sen O Aaron,repentino terrae hiatu deuoratos: O ad emendationem malorum,ante diem iudicii etiam in hac vita plurimos iudicatos. Q uod vero subvestit
Ecclesiastes, bovum esse fustentare iussum, sub omnium ponit oculos, properum simam erra iussos beneuolsentiam, quibus congratulari debemusrure solum adnitendum est eo- m maiestatem reuereri, crumetiam quae ab illis praeclare gesta sunt, admirari O suspicere: demtutissimum putes, qui suam viro optimo b in hyimo denegat operam. senim ab optimis viris O sapientis imis, bonar pendeant literae, b illos literaru -- ocinio mari nec e est. Nihil porro Euangelica ireligione dignum existimabis, nisillud a s vccro dei timore proficis tur. Vis dicam sublato dei timore, b hismi propugnacula subruere vec e Sapientia consertavit sapientemta r decem principes ciuitatis. Non est enim homo iustus in terra qui
reiae boni & non peccet. Sed & cuctis sermonibus qui dicuntur nec
accommodes cor tuum: ne serte audias seruum maledicentem tibi. scit enim conscientia tua, quia&tu crebro maledixisti aliis. Eam agrumos is es vivi satientiam studiosissimum sui cultorem extollat Ocaeteris praeserat: nec maxi--i, biellarum simus obruto, potest ab sapientia tutela, feliciter contingere. Idc sapientia confortati apicnum o iustum quia quamuis aliquis fit iustus, tame hac carne est con itutus, itiis es subiectus, O maiore pr isto indigen. O
vccrius sapietia nos coni latur, quam opes O amici, b omnes mundi principes,quos, ut diuinare possum, comprehendit Ecclis ira decemvirissumma potestate praecellentibus O uod ver. subnectit, Non est iustus in terra qui faciat bonum Onon peccet, ma mihi teterit admirationem . si enim iussus peccet etiam faciens bonum, quisi ur erit coram sco mundus quis denique suis audebit confidere operibus: sed exis-T Ecclessen voluise innuere, neminem praeter deum, tames probe a ea peccato immunem, licet plerip fuerint diuina gratia a peccato praeseruti bhuic c linet septentia quod in libris Rerum dicitur, non est homo qui non peccet. I,
66쪽
igem 1. Paralipo. 6. Sin Prouerbijs dicit Salomon: aeris potest dicere, musisti est cor meu, purus sum a peccato Audi or lubenter quae de hac re dicit Paulus ad Romanos, non et iustus qui quam, norum est intelligens, non est requirens deum. Omnes declinaverunt imul inutiles fasti sunt, non est qui faciat bonum, non est se adunum. Nec tamen putes Ecclesias nurum ea fuisse sententiam dicerevoluerit, iussum quatenus iustus es 3 peccare sed nullus homo tam iussus est,quin possit in vitium corruere, solus deus natura esl ι sui e rem mm. id es solus ine peccato. Cave igitur ne nimium tuis Ibdas meritis, O bonis operibus,sed primario O potissimum Fidito diuinae misericordiae.
Nec facile cresas hominibus,nec omnium verbis aurem accommoda. nos stultorum
rumusculos forcipende. O quemadmodum prudelis viri est,murmurantem famulum non audire, nec curi se aurem aliorumere, quid de se loquatur absente: alioqui semper torquebitur, O ad musitatione serui iracudia commouebitur. ' O sapientis hominis es victiam praeuiam seiuno avos non confiderare rumores: contemnit Osapiens, quid de se inuidi susurrones obgarriant, latrent, O loquantur, qui in oculo fratris ident festucam,in suis reb trabem non prospectant. nec acerbe tuis succenseas famulis. tibi nonnihil mali imprecati fuerint, cum tua demorsus lingua b conscientia a. gnoscas te frequenter aliis maledixisse, O conuicia conuiciis retaliasse. In quo enim iudicas alterum, teipsum condemnas, eadem enim agis quae iugicas. Cuncta tentaui in sapientia. dixi, sapiens essiciar,& ipsa longe recessit a me, multo magis quam erat:& alta profunditas,quis inueniet eam Lustraui uniuersa animo meo ut scirem & considerarem.&quaererem sapientia & rationem.& ut cognoscerem impietatem stati.&errorem imprudentium.Deplorat
quod tam solici tre, tam denis anxie, fucata humanae sapientiae stula perquis erit, sed
quo cupidius perussauit, eo minus reperit O consequutus est,fr multis ignorantiae tenebris circundatus, in profunda S inaudita errorum deliria cecidit. Falatur in libris
Regum si ultra omnes homines quaesisse sapientiam, O cunilios hoc infigni munere princet uisse,nunquam tamen ad tutissimum sapientiae portum adnauigauit: fi tam, ossidue diuinam inuectigasset sanctium,in ea conquieuisset,cuius deliciis aliasset animum. Dicit enim Ecdefia icus de caelecti philosophia disserens, Investiga illam, O manifestabitur tibi, ex continens fassus ne derelinquas eam, in nouissimis enim inueniesrciuiem in ea, O conuertetur tibi in oblectationem. Necsublimem caelestis philosophiae profunditatem quis potuit suo ingenio etiam perspicacissimo inuenire: O facilem huius rei probationem habemus in sacris scripturis. Sapientiae s. scriptum est: metis enim hominum poterit scire consilium dei aut quis poterit cogitare,quid 'velit deusso quae in caelis sunt quis inuectigabitἰ O Esaiae do. Quis conpiliarius eius fuitqEt ad Roma.ii. O altitudo diuitiarum sapientiae Hr scientiae dei erc. Facilius esset arenas maris, aut guttulas pluuiae dinumerare, aut altitudinem titti, O latitudinem terra, O pro- funaum ab si metiri quam sapientiam dei plenὲ ivuestigare, er inuectigavdo intelligere: er boc innuere detur Eccle, assicus capite primo. Et quod ubvectit Ecclesiastes, o redit hysra Omllibus neruis ei toto marte, omnia in sapientia pertextasse, nec
67쪽
plum constituerat avi mo si humanitatis Ilusia pervestigaturum, sed etiam omilium
rationes. voluit ex intelligere quodnam esset facinus adeo atrox, abo crudele, quos nives aviccederet ilia, O quae res obliveret, impietatis ultitiae,erroris ervecora
diae primi patii. O dicit tandem p reperisse mulierem malorum omnium sentina ei casul,quod in subsequenti contextu ostendit. Et inueni amariorem morte miraeterem, quae laqueus venatorum est,& sagena cor eius. Vincula sunt manus illius: qui placet deo, cffugiet illaria: qui autem peccator est capietur ab illa. Ecce hoc inueni, dixit Ecclesiastes, unum & alterum ut inuenies
rem rationem, quam adhuc quaerit anima mea, & non inueni. Virum de mille unum reperi, mulierem ex omnibus non inueni. Solummodo
hoc inueni,quod secerit deus hominem rectilin.& ipse se infinitis misiscuerit quaestionibus. Quis talis ut sapiens esti& quis cognouit solutio nem verbis Illecebrae meretricis auges et illectamenta sevi pedica: Hr laquei quibus homo serpissime irretitur, ervbi primum fornicis blanditiae inciderunt in animum
amatoris, trahunt eu in priaecipitia, b eius animam si orant. Salomon mulierum lenociniis dr astu deceptus tuis coloribus depingit iis suis Prouerbiis,astutias quibus tuutur meretrices, Ne intenderiscinquit Vallaciae mulieris. Fauus enim distillas labia me- Praestius.
retricis, O nitidius oleo guttur eius: nouissima autem illius amara, uas ab Pt tu, blitigua eius acuta quasi gladius biceps. Pedes eius defiengunt in mortem, O ad inferos gressus eius penetrant per semita itae non ambulant, agi sunt gressus eius er inuestigabiles. O aliubi Mandatu lucerna est. O lex lux, er via vita, increpatio disciplinae, Ptouetb. c. ut custodiant te a muliere mala, er a blavsa liuua extranea. nou concupiscat pulchritudinem eius cor tui , ne capiaris nutibus illius.pretium enim porti vix es unius panis. Mulier autem iri pretiosam anima capit. Nusuid potest homo abscondere ignem iii Au suo, it vestimenta illius non ardeavi aut ambularesuper prunas,ut non comburantur plantae eius*ic qui ingressitur ad mulierem proximi fui, non erit mitilus cum
tetigerit eam. item, Dic sapientiae. soror mea es, o prudentiam voca amicam tuam, i Prouet,r.ca odiat te a muliere extranea, O ab aliena, qua verba sua dulcia facit. de fenestra enim Jomus meae per cancellos prospexi, ervideo paruulos, confidero vecordem illuc item, qui transiit per plateas iuxta angulum, er prope viam domus illius graditur in obscuro, advesperascete die in noctis levebris S caligine, O ecce occurrit illi mulier in ornatu meretricio. praeparata ad decipiendas animas garrula O vaga,quietis impatiens, nec alens in domo confissere pedibus suis,nunc foris, nunc in plateis, nunc iuxta angulis in Stans. Dc.Hic iuuenis deceptus amplexibus mulieris qua si bos ducitur ad victimam, O quas agnus lasiuiens ad virumcula trabitur, donec transfigat sagitta iecur eius eluis auis festinet ad laqueum, ervescit eu od de periculo animae illius agitur. Multos meretrix vulneratos deiecit. O fortissimi qui p interfecti sunt ab
ea. iae inferi domus eius,pe'etrates interiora mortis. Nos quo p monet Ecclesiasticus, ut sordidissima scortorum vitia execremur Hrfugiamus dicens omnis mulier quae est Ecclesiast. . fornicaria, ius stercus invia,ab omnibus proercutibus conculcabitur. Speciem mu-
68쪽
p. s. COMMENTARII IO. ARBOR Ei
lieris allevae multi admirati, reprobi falli su vi: colloquium enim illius quas i is eo
ardescit.Cum aliena muliere non sedeas omuino, nec accumbas cum easuper cubitum, O non alterceris cum illa iuvino, ne forte declinet cor tuum in illam, si anguine tuo labaris in perditiovem: quod F deo, ut iniuit Ecclesiastis, placueris, effugies illam erdeuitabis.Cupido, visa Bersabee, aJ se rapuit David, Hr occaecauit, cum qua commisita .Regu ii. adulterium, et Regu H. Fefellit er Hamar Iudam suam putabat esse meretricem, Gera, 's,' 'ec obsurde Zixit Paulus, i Corinth. ii. Bonum est homini mulierem non tange re. Et cum Salomon summos udio exiuisitam omlliu rationem perluireret, suos praetendebat,non est adeptussvirum unum ex mille,bonum reperit. In Sodoma O Gomor Genetis. rba non sunt inuenti decem viri iusti,ut lenirent iram dei,Genes .is. Mulierem verbbonam non inuenit. Verum ne quis excellens O admirandum dei opus calumniaretur, ei verteret ei probro quicquid condidit, dicit deum rerum omnium prouidentissimum,
condidisse hominem rei tum, O natura bonum, qui libero arbitrio derelictus, potest se ad virtutem aut ad vitium se tere:ad scelus quidem perpetrarum si fluo solo conatu,as
virtutem vero capessendam diuino adiutus subrum idio.qui tamen ea rerum nouarum cupiditate, O infano furore laborat, ut magis amet se vafris puerilium disputationum quaestiunculis O argutiis ivvoluere, quam in optimis literis consenescere iv quibus solui possurumi obscura quam et occulta sed pauci sunt qui exactam O veram inueni ut solu- Augustinus. tionem. Augustinus libro Id. de ciuitate dei, cap. n. enarras buc locu fecit deus hominem rei tum dicit de ecisse hominem bonae ictatis. non enim rei tus esset, bonam non habes voluntate, bona igitur olcias, opus est dei:quum ea quippe ab illosa tus es homo.ARGUMENTUM OCTAVI CAPITIS. Multis agnoscimus indicijssapientiam viri optimi,quam O moderatisimones, bcopo, ita corporis liniamenta produnt omnibus. quisi quid deo iurauerit,praestat, eiu seque iuramenta obseruat, cui exos uni hominum vitia. Iucundissima vero virtutum ula, quibus praecepta dei quamdiligetissime obseruat: nouit si omnia suis temporibus expendere,nec contra impios cito profert sententiam: O quo magis intelligit hominem esse ad malum procliuem, eo facilius condonat veniam, O tolerabiliussuffert, nec perum at se esse a peccato immunem.damnat O anxias hominu curas,qui frustra conantur exquisitam omnium rationempe uirere. nam quato magis in huius modi peraues uatione torquent animum, eo minus consequuntur.
Apientia hominis lucet in vultu eius.&potentis uani faciem illius comutabit. Ego os regis obseruo, & praeau cepta iuramenti dei. Ne sestines recedere a facie eius. neque permaneas in opere malo. quia omne quod voaluerit faciet.& sermo illius potestate plenus est. nec dis
cere ei quisquam potest, Quare ita facis Qui custodit
69쪽
praeceptum, non experietur quicquam mali. Tempus & responsione cor sapientis intelliget. Omni negotio tempus est & opportunitas,&mulista hominis affictio: quia ignorat praeterita, & futura nullo scire potest nuntio. Non est in hominis potestate prohibere spiritum, nec habet poes testatem in die mortis nec unitur quiescere ingruente bello neque si lavabit impietas impium. Omnia haec consideraui, & dedi cor meum in cunctis operibus quae fiunt sub sole. interdum dominatur homo homiae ni in malum suum Vidi impios sepultos: qui etiam cum adhuc viveret. in loco sancto erant,&laudabantur in ciuitate quasi iustorum operum. sed & hoc vanitas est. Etenim quia non profertur cito contra malos senestentia absque timore ullo filii hominu perpetrant mala. Attamen peciscator ex eo quod centies facit malum, & per patientiam sustentatur ego cognoui quod erit bonum timentibus deum qui verentur seciem eius: Non sit bonu impio, nec prolongentur dies eius, sed quasi umbra tranae seant qui non timet seciem domini. Est & alia vanitas, quae fit super teris ram. sunt iusti quibus mala proueniunt, quas opera egerint impiorum:&sunt impij qui ita securi fiunt, quasi iustora secta habeant. sed & hoc
vanissimum iudico. Laudaui igitur laetitiam, quod non esset homini bonum sub sole nisi s comederet.& biberet atque gauderet: & hoc solum sera auserret de liuore suo in diebus vitae suae quos dedit ei deus sub so te. Et apposui cor meum, ut seirem sapietiam,& intelligerem distentio, nem quae versetur in terra. Est homo qui diebus & noctibus somnu non capit oculis. Et intellexi quod omnium opem dei nullam possit homo inuenire rationem eorum quae fiunt sub sole, & quanto plus laboraue rit ad quaerendum, tanto minus inueniet.etiam si dixerit sepies se nosse.
non poterit reperire. Omnia haec tractaui in corde meo, ut curiose inis telligerem.
Apientia hominis lucet in vultu eius, & potentissimus seciem
illius commutabit. Ego os regis obseruo,&praecepta iuramen, dei. Latere no potes , quod suapte natura pulchrum est, boves um,Siucundum. Namsi introrsus lateat, o fit imperuium,quibusdam tamen signis a natura
inditis innotescit. Idcirco recte censuit Aristoteles,capite as. 2.prioru, naturas cogno- Philoseph
fere possibile esse i quis admiserit,vaturales assenussimul corpus S animam transemutare' nde P, fiognomones id est naturaru coniectores, quibus Iam certis notis conicitavi quenam it huic vel illi homini ista pronitas. Et vanum duntaxat proferam filiaiognomicu argumenta huic sententiae commoZismum,illos cominiscuntur esse timidos,quibus facies es' pernigra,aut peralbasortes vero,quibus est fuscae boni animi, 'quibus est flaua: ingeniosos, quibus est rubea:astutos, quibus rufa: iracundos vero quibus es samea. Quod hic dicit Ecclesiastes in superficie corporis D speculo vultus, duxere sapientiam,mpressit O in Prouerbiis ubi ait, In facie prudentis lucet sapitalia, Proue .li I. iiii
70쪽
Cap. S. COMMENTARII IO ARBOR Ei
Hieronym' er loco illius sentetiae, Et potentissimus faciem illius comutabit,legit Hierore mus, erfortis faciem suam comutabit. Septuagintaver. interpretes legα,-α,- - mmox iam tuo 'min, id est,frimpudesvultu suo odietur. Vult innuere Ecclesiastes, aut, re Hieron molac recipiendo tralatiove, O fortis facie uam comutabit, Multi unt, qui sapientiam repromittunt,dissicile tamen invenitur qui discernere queat virum spirarem,abbis qui videntur esse sapietes.Spiritalemsquenso intelligentiam dicemus a. rint s. fortem O potentissimum faciem suam commutaturum,quaredo reuelata facie gloriam dei contemplabitur. Et plurimum laudatur sapiens quo summa diligentia, dei mandata obseruata er quod ab eius ore egreditur, custodit, nec quicquam omittit ex his quae sibi rex omnium poteratissimusfacienda praecepit, magina quos religione e sacro cultu praecepta iuramenti Di asimplet. sed autem iurauerit dominus, testatur propheta, Ptam.io'. dicens, Iurauit Zominus O non paenitebit eum,Tu es facergos in aeternum fecundum ordinem Melchi Mecb. Iurauit quisem ad confirmandam suam pollicitationem, ei ad
multam nostram fatigassi ovem. Et cum Abraham norum pepercisci suasio Ufecisset
quod dominus ei praeceperat, iurauit dominus persemetipsum, b ei benedixit, O iureiuGento. rando mauit suam pollicitationem,quod eius 'men multiplicaret sicut stellas cis. Hebr.ι. Genesis a a. Et ad Hebraeos Acit Paulus, Volens Deus ostendere pollicitationis haeredibus immobilitatem conflii sui, interposuit iusiuraudum M per duas res immobiles, quibus impossibile est mevtiri deum ortissimum solatiu habeamus. Nec iuramentu de dei
perbo crum S arcanum, debemus quibuscun pnarrare o proferre in medium, Ocitam de eo proferre sententiam. Ne sestines recedere a facie eius, neque perae maneas in opere malo: quia omne quod voluerit faciet, & sermo illius potestate plenus: nec dicere ei quisquam potest, quare ita facis Qui cu
stodit praeceptum, non experietur quicquam mali. Nos commouefacit Ecclesiastis ne latum qui gem languem discedamus a lege domini, ei ab eius imperio. Dcite irecedunt a facie dei qui suis flagiths, excidunt agratia, b suisne rati assectibus, rectam desierunt emita sui. p norum faciunt quod facere debent, O faciunt quod non ibi licet facere. quoru mi ereretur deus, nisi semper caera era Abus suarum voluptatum Polutaretur, O in improbis turpissimae vine officiis pessis erent. O quo naeis perseuerat in turpiloquio,luxuria,auaritia, libiJine e inuidia eo magis accendunt iram dei, em thesauri aut in die irae e furoris. Deberent agnoscere, eam esse vim A-Gene. r. vinae voluntatium quod velit faciat, dixit enim e fa ta sunt: ea ver) esse humanae natura imbecillitatem, ut non quod velit, eretur: denis hermovem dei esse plenil ejauthoritate e summa potes late. Recte dicebat leprosus,Christi misericordia D opem
Matth-8- interpellans, mine flvis, potes me mundarereui dixitCbris us,cum extendisset manum er eum tetigisset, Volo munsare. Solam prospicisDerbo, sola denis voluntate,
expulit lepram. Et Centurio eam tabuit F dem erga Christum, missime credigerit ibidem solo Christi verbo suum puerum posse sanari cui dixit, Domine non sum dignus t ivi tresfub tectum meumsed tantum dic ei bo, e sanabitur puer meus. Nec iussis dei o Fori s. sistrata est, nec quis osmurmurare debet, cur boc faciat.Tu quis es, qui respondes desi