장음표시 사용
101쪽
sio Fortunii Liceti Liber Secundus
sentia sua gradus ad inuicem subordinatos . qui simul omnes comparari procrearique non possunt; sed necessario secundus post primum, tertiusque post secundum,& ita deinceps exoritur: ergo luminis productio non potest unico simul instanti tota compleri, sed tempore mensuratur . Deinceps lucidum corpus, a quo lumen in perspicuo gignitur, est obiectum vi si bile, ut vina a. de an. cuique constat,& g Aristoteles fatetur: sed eidem hautori quod- . s. i. vis obiectum visite prius immediate mouet medium, cui suam deas, imaginem speciemque visibilcm impertitur ; deinde per medium afficit organum visus, eidem consimile simulachrum imprimendo: tun tenergo quod est imago lucidi corporis ab eo ge nata in perspicuo, non producitur momento in diaphano praesenti, sed in tempore prius in viciniori medio, deinde in distani degen. tiori organo visus. Viterius omnis actio physica sit per i conta--' Cp i rictum momnis forma introducitur a generante nonniti in su- , a de an biecto h disposito: sed lucidum corpus non tangit omnia di phana praesentia;&dispositior est ad luminis tarmam a lucido suscipiendam ea diaphani pars . quam lucidum corpus immediate tangit, quam remotiore lumen igitur a corpore lucido gignitur prius in diaphano proximo, deinde in remotiori; proin-dcque lumen in instanti non procreatur, sed in tempore gignitur in toto perspicuo praesente. Postea mutatio quaelibet au io mam diuisibilem efficitur in tempore, non autem in momento ,
i s. physi doctore t Aristotele: sed lumen est forma diuisibilis, tum per ac my II, cidens ad diuisionem subiecti corporis diaphani, cui coextenditur, per interpositionem corporis opaci, aut etiam di Metionem vitri, ac id generis illuminati perspicui: tum per se in varios gramdus, penes quos intenditur& remittitur suscipiens magis & minus et erilo mutatio ad lumen, adeoque luminis generatio non miniustanti, sed in tempore . Posteraus si lumen oriretur in m mento, plura consequerentur absurda; tum quia quidpiam ali quando erit illuminatum, quod nunquam antea illuminabaturatum quia simul cssent illuminari,& illuminatum citer tum quia motus non erit motus, sed quies, aut saltem simul cum ea in e dem subiector quae consequentiae, simulque falsitates assumptim . physi facile deducuntur exm Aristoteler lumen ergo non oritur Inm-
i ' stanti, sed eius origo tempore mensuratur . Insuper generatio
102쪽
De Natura & EScientia Luminis. st
Ium in is est motus physicus. qui naturaliter fit a corpore lucido et sed omnis motus physicus ab agente corporeo proueniens, fit in
tempore, non autem in momento, ut ait n Aristoteles, id specia- n . phyctimenuncians deo generatione in Vm uersu me ergo generatio e &Iuminis momento non absoluitur . sed tempore metitur. Am- . r i.
pinis generatio luminis est actio transiens ab agente lucido in di
externam materiam diaphani ; sed omnis actio transiens ab agente corporeo in externam materiam, necessario fit in tempore , non autem in inflanti; tum quoniam actio transiens . dissidet in eo speciatim ab immanente, quod immanens actio . . potest absolui momento, transiens momento non potest ab Elui, sed ex necessitate mensuratur tempore: tum quoniam actio transiens omnium in eo genere praestantissima, nimirum motus circularis ab Intelligentia transiens in materiam Elestem, momento non fit sed tempore metitur; tempore siquidem indigere Ionge imperfectius est quam in instanti absoliti ; nam quae tempore metiuntur,non habent totum sui esse simul. sed actu sunt solum secundum aliquam sui partem . quae vero fiunt in instanti, functiones illae totum sui esse simul habent ; totum autem ad partes se habet vi p perfectum ad imperfectum, praesertim si sermo sit 3 3. phrs.
de toto & partibus intcgralibus,de quibus nunc agimus: itaque quum praestantissima functionum transeuntium, cuiusmodi est caeli motus q A ristoteli, non absolitatur in momento tota simul , q s. physi sed menso retur tempore. in laccessione positas multo magis generatio luminis quae funelio transiens est non ita praestans non enim prouenit ab Intelligentia incorporea, ut motus, ast a comporea natura lucidi) fieri nequit in instanti, sed tempore men uratur necessario. Praeterea generatio luminis inmutatio di phani de tenebras seu deprauatione ad larmam luminis; ut constat exrmistotele cur termini mutationis sunt illi essentiales, e x. de au. di interni: sed in eodem inflanti non potes priuatio luminis esse simul cum lumine in eodem diaphano, verum in diuersis m, 'PH I si
mentis: cet crum inter duo momenta inintimi vis proxima ne
cessario tempus aliquod est intermedium et igitur generatio luminis fit in tempore medio, quo diaphamim a tenebris ad lammam luminis mutatur. Addendum est, generationem luminis esse susceptionem corporeae qualitatis in m terra ad eam i db
103쪽
set Fortunii Liceti Liber Secundus
sposita: sed susceptio cuiusvis formae, qualitatisque corporis in materia ad eam disposita est diuisibilis; proindeque non in mento, sed tempore comparabilis ; nam omne quod recipitur, per modum recipientis recipitur: materia vero disposita recipiens in se formam luminis est diaphanum corpus per se quintum ac d nil sibile ; luminis ergo generatio est operatio diuisibilis ac temporaria, non autem initantanea. Ulterius omnis alteratio corporea naturalis, omnisque generatio physica temporen . phys mensuratur, ut ait Aristoteles inquiens. v Dubitauerit autem ali
equis, qualis motus numerus tempus str An quatiscumque : etenim generatur in tempore di corrumpitur; in augmentatur . cir alteratur
in tempore, Oscrtur: Quatenui igitur motus ect , eatenas est milis c Iusque motus numerus : uapropter ipsius motus simpliciter est numerus continui , sed non cuiusdam. Quum ergo luminis origo si e alteratio corporea diaphani, luminisque generatio physica; n cessario mensuratur tempore, non absoluitur momento.-Denisque ceriis constat experimentis, Lumen a lucido corpore promiseriens in itinere sensim fatiscere, ac tandem languescere; quin dei ab intensiori pollentiorique luce vividius euici, longiusque, vibrarie sed unicuique compertum est agens validius a debiliori
distingui per id, quod potentius operatur citius, imbecillius
ero tardius; velocitas autem, ac tarditas sunt differentiae tem- risi ergo lucidi corporis operatio, quae proprie dicitur genem . ratio luminis ab eo praesente in perspicito, non absoluitur in in- stanti, sed tempore mensuratur. His efforationibus permoti vel inuiti discedere cogimur a communi Peripateticorum placito , nos inita Peripati stadium ex Aristotele sentientes lumen Griri non in momento, sed in tempore; breui tamen adeo tempore luminis originem metiti censemus, ut sensus tale tempus ab ut ' : inflanti minime distinguat; a quo mens allatis rationibus ipsum necessario&apertissime discernit. i l. :l l AIumen in sui generatione a corpore lucido non educi de potentia malo. Ha diaphanae,sed per Acuoforinsecus aduenire a prasente luce. cap. I X.
is Quol. r. v lumen in ortu suo vere dicatur aba Herum doctore clas
desico inter Theologos, educi de potestate activa materialis
104쪽
De Natuta & Essicientia Luminis, s g
& corporei essicietas cuiusnaocli est corpus lucidum: Quin & de- M pendere in fieri, & in esse a materia corporeaque sub liantia dia- phani, sine qua lumin vere nec esse, nec fieri physice potest ex Nihilominus dum ego considero formam educi de potestate passiva materiae subiectae nihil aliud esse proprie, quam sermam
oriri a generante per tr.ins nutationem materiar substratae habentis in se quoddam illius formae rudimentum, asserere cogor oppositum, itatuereque lumen , quod ut 5 accidens, necessario b i. physidi pendet in fieri ac in esse a materia subiecta , formaliter ut luis i ci men in sui generatione ab agente lucido non educi de potest a te . v pauiua diaphani, sed extransecus in diaphanum induci multas iob rationes. In primis enim assistens forma non educitur de potentia materiar, cui assistit; sed ad eam forinsecus accedit et nautasquidem non educitur de materia nauis, nec Intelligentia caelis is educitur de potentia sphaerae sibi substratae r modo lumen est forma non quidem inserinans diaphanum, sed illi assistens;
vic antea probaui initar ergo lumen in ortu suo non educitur de e eap. r. potestate materiae diaphanae, sed illi forinsecus aduenit aco pore lucido. Dein lumena lucido producitur in diaphano, ut i hanima rationalista Deo In metu, siue in anima hu nana; quod Praeclaris verbis edocuit Aristoteles, tum comparans intellectum d lumini; e Dennique in hominis generationes Soli: tum d 3. deam asserens, a Deo in animag lumen intellectus accendi: quae loeae V Ar iusius explicauimusin librish De ortu animae humanar. Dei Iti me a
tellectu agen te,ac de x Immortalitate ammae rationalis ad meam . . .
tem Aristotelis et ergo lumen in ortu suo non educitur de pote flate materiae, sed perspicuo serinsecus aduens t. Deinde species g s .rhetoruseia sibiles,quae sunt obiectorum simulachra, gignuntur ab obie- cde to insin medio, di in organo sensuum, non per earum eductionem h i cap ex potessate materiae patientis , ali ab oblecto inducuntur an , libri. ε .eamdem materiam, ut clare monet i Ari stodelas , asserens plan- klui. ea stas non sentire, quia patiuntur cum materiai non autem reci- ι 1. de an piunt mrmassensibilium; ideoque lumen non educitur de pote-
state diaphani: QAod de ratio conuincit, quoniam in eodem trum H
medio limul sunt,de gignuntur ab obiectis contrariis tarns con- - .erariae, ut nigri, di albis sed idem subiectum simul esse nequit in xltima dispositione ad foretias contrarias i larviae veto, qua de
105쪽
s Fortunii Liceti Liber secundus
m r. at. potentia materiae patientis educuntur, in ea m dispositiones ad se postulant: & ad tarmas contrari as contrar iae sunt dispositiones: lumen igitur, ut alia quaevis imago sensibilis obiecti non educitur in ortu suo de potentia materiae patientis. Deinceps forma, quae nascitur immediate ad prassentiam sui essicientis.
non educitur ex potestate materiae patientis, quia sola praesentia suae caussae producentis non sussicit ad eas generandas, quae pet transmutationem materiae patientis exoriuntur ri sed lumenn 1. de an. n Aristoteli definitur esse praesentia lucidi corporis in diaphano, e res, seu proxime fieri in perspicuo ad puram lucidi praesentiam, non ad transmutationem perspicula lucido factam et ergo lumen inritu suo non educitur de potestate materiae patientis. Praeterea simulachrum vultus nostri, siue imago nostra non educitur de potentia speculi, in quo sine speculi transmutatione tarmatura nobis praesentibus; quia reuera speculum physice non immutatur; at lumen est imago lucidi praesentis in diaphano velut in
. . speculo et lumen igitur in ortu suo non educitur de potentia materiae diaphanae patientis. Posterius lumen, & tenebrae, ut aits x. de ass. o Aristoteles, quicquam non faciut in corpora; proptereaque luminen Soli, in Luna lusceptum inde sui speciem noctu producens an acrem, & in oculos, eam non educit ex potentia materiae pa-- . t 'Clientis; aliter enim at quid faceret in corpora: sed lumen absolute gignitur eodem modo in diaphano , quo a Luna splendor procreatur in aere noctu tuo: lumen igitur absolute non generatur in perspicuo quia educatur de potestate materiae subiectae. Quinimmo lumen a lucido gignitur in diaphano, sicuti species . quae vis alia sensibilis ab obiecto in medio, in organo sensus; nam lunu nest species visi bilis ac imago lucidi corporis: modo specu s quilibet sensibilis in sensu gignitur ab obiecto sentili non
educta de potestate niatcriae s sua iis organi; quia diatore Ari- dean, stotcle sensus est receptiuus specierum p sine macria et si enim si ratus recipit species obicetorum sine muteria sua, quoniam ad
eas recipietndas non utatur suae materiae minasterio: quod & m 3 2.cean. net n Ox q Aristoteles aikrcnS plantaS Ideo non lentire,quia notaVi recipiunt tarmas lensibilium sine materia, sed patiuntur cum materia: di ratio suadet,quia simul in eodem organo contrariae
pecies retapiunturi quare tricles in ortu suo non educuntur de
106쪽
De Natura & Esacientia Luminis. si
potentia subiecti; quum idem simul disp)sitiones contrarias
habere nequeat; nec per eam sena dispositionem idem subiectum potest e ne praeparatum, ex quo contrariae forinae educan turi si vero dicamus, sensum recipere species obiectorum sine materia specierum, quia species illae natura sua sint immateria les: iam ipsae dum fiunt non educuntur de potestate materiae patientis; quia nulla tarma immaterialis educitur de potentia ma teriae: Si denique sensus recipit species sine materia obiecti, a
quo proueniunt; ut innuit Aristoteles rinquiens ceram in sere- r x. de arccipere liguram anuli sine materia ferri; profecto species haesem mo, sibiles non educentur in sui generatione de potentia materiae patientis; quia caussa efficiens non utens materiae suae ministerio ad operandum, tali functione producit formam immaterialem, quam non educit de potestate materiae patientis, ast eam inducit in materiam: lumen ergo gignitur absque eo quod educatur de potentia materiae subiectae, sed illi forinsecus adueniea corpore lucido praesente. Post haec, lumen in perspicuo fit a icorpore lucido, sicuti species intelligibilis fit ab intellectuagenis ite , seu a phantasma te producitur in mente pollibili; quod Ariastoteles contestatu a firmans, ita se habere sensitiuum ad sen- I de an sibilia, uti se habet intellectus ad intelligibilia; lumen autem t. i. est sensibilis imago lucidi, & oculus est corpust diaphanum actu , des im&visionis, u alita quoque menti possibili comparatus ab Aristote- sen.c.1. Ie: sed species intelligibilesio mente possibili procreantur non re i .e hic, eductae de potestate materiae patientis; quum mens illa sit im- L-pmaterialis x Aristoteli, nec in munere obeundo materialis CD ae s deam sani ullo prorsus utatur ministerior sic igitur origo luminis non ta .c.r. ii ut ab agente quod ipsum educat de potestate materiae patientis. Insuper serniae quaecumque sine ulla interna transmutatione subiectae materiae illi adsunt, & ab ea absunt, ab essiciente prae- . . . sente ortae atque conseruatae, in ortu suo non educuntur de potestate materiae, siue non sunt actione agentis exprestae eri mataria
subiecta, sed illi latinsecus adueniunt ab efficienter modo lumen est forma, quae sine ulla interna transmutatione subiecti perspicui corporis, adest ipsi diaphano, di ab eodem abest, a lucido praesente orta, & conseruata; ut cuique patet, ergo lumen
in ortu suo a lucido corpore non educitur de potentia subiecti
107쪽
s6 Fortunii Liceti Liber Secundus
diaphani, siue non exprimitur ex materia subiecta per efficien iis operationem, sed materiei larinsecus accedit. Amplius fommae. quae subiectis quidem terminantur, sed ab agente non mguntur in subiectis, nec imbibuntur, at ex agente pendent, ac profluunt assidue; illae in ortu suo non educuntur de potestate subiecti per eius itan smutationem i sed lumen a lucido prou niens terminatur quidem subiecto perspicuo, verum in eo non infigitur, nec imbibitur; nam abeunte lucido statim aboletur; diu namque permaneret absq; lucido si fixam naturam haberet i i in diaphano lumen et ergo lumen in ortu suo non educitur de pote state materiae patientis . Ulterius formarum eductarum de potestate materiae intrinsecus in ea inhaerentium plures ine dem genere sola specie distinctae, vel etiam plures in eadem specie solo numero distinctae sine commistione confusione ve simulc sse nequeunt in eodem subiecto: ut inductione patet; & ea ratio confirmat, qua certum est tum quorum materia una est, ea 3 s .meta esse unum numero: tum etiam omne recipiens esse debere de- t. I a. nudatum a natura recepti; nam intus existens prohibet extra-- a. de an . neum, di obstruit Lalienum : secus est de formis, quae materiei . non sunt intimae, nec ex eius natura exprimuntur in ortu suo: modo plura lumina simul insunt in eodem perspicuo sine com-A de sensi missione confusione ve ; ut notat a Aristoteles, & experientiatas enis . confirmat quia in eodem aere simul a multis cereis ardentibus, multisque lychnis illuminato corpus unum opacum multas de se iacit umbras multitudini luminum correspondentes: ergo lummen est forma in ortu suo non educta de potestate uiateriae pavtientis , sed illi ab agente forinsecus inducta et sed hac de re nos bli. 1.c.66. alibi quoque tractantes, de Immortalitate animorum; de alitec g. demo- nos c Bonamicus Philosophus insignis in eximio suo volumine tu cap. s. de Motu.
Originem luminis a lucido in peripicuo non esse simpliceis c nati
nem . sed veram productionem nixam actione lucidi. sae icap. X.
Quaecumque forma ducunt originem ab aliquo, bifariam ab eo Prouenire possunt, vel per si mracem em nationem am. M pel-
108쪽
De Natura & EScientia Luminis. O
pellatam, quae est consequutio effectus a caussa firme non operante, sed octante: adeoque promanatio qu*dam effectus a causese vel formali, vel materiali; quarum essentia est non esse principium motus, & operationis, verum ad quarum esse sequitur effectus: vel per veram de realem productionem,quae est procre tio effectus a caussa effectrice ipsum actione sua efficiente, vereque generante. Porro per simplicem emanationem tum a somma oritur incomposito quovis propria illius affectio; sicli sibilitas in homine consequitur animae rationalis essentiam nihil molientem; sic magnitudo in corpore naturali consequitur naturam materiae nihil agentis; sic etiam corruptibilitas in eor-re caduco consequitur eamdem a materiam nihil essicientem I ari .metcidipsum dicas ex b Aristotele de generabilitate, quae materiam t. Jo. Primam nihil e activitatis habentem, quum sit principium mete . t . physipassicium, consequitur in omni composito subcaelestii vetum ab essiciente caussa quicquid producitur, ab ea prouenit ut a d pri- imo motus principio, proindeque ut a prinei pio realiter operan, d x. phrs.
te. Prosecto liminis originem non esse simplicem emanatio- t. 18.nem Mimae a lucido corpore in perspicuum, sed veram prodiretionein, millia sunt, quae demonstrant aperte et Primum enim quaecumqtie per emanationem ab aliquo profluunt, ab eo pen- dent vel Eetiiones passion sque a caussa vel formali, vel mat ii ali: quae vero proprie producuntur a baliquo, ab eo proueniunt , ut a caussa difficienter sed lumen non consequitur em ntiam luci- di vestrii ibi invini veImateriam ; quum unicuique constet Iuci- utri corpus noni se formam, neque maic riam, sed putam pintam esse et dicim caussa ui luminis: ergo lumen non oritur a luci- dg do per simplicem emauationem, sed Per veram producitonem, quae nititur a gratis operatione reali. Deinde quorum origo est ematiatio simplex ab aliquo, ea necessario conlequuntur este 'tiani , aqua manant in eodem supposito se risibilitas consequia rete itiam assimae tutionalis in eodem hontine: corruptibili- magnitudo conssequitur essentiam materiae in eodem compi sito I. at ut alsi: qtae vcio ab aliquo iniciente fiunt in aliena materiai certe illa non per simpli in emanationem, sed per physicam actionem mutationen que vere producuntur i quum
ergo Iumen liata lucido corpore non in seipso, sed extra lucidi
109쪽
s 8 Fortunii Liceti Liber Secundus
corporis habitum in materia perspicui i certo iam constat lumbnis originem non esse simplicem eius emanationem a lucido corpore, sed ciusdem 3b illo veram productionem in corpore diaphano. Deinceps quae p(r simplicem emanationem ab aliis quo prouenire d icuntur, ab eo non mouente, sed quiescente pm. Aciscuntur; ita risibilitas ab anima rationali oci ante prodit; ita corruptibilitas, & magnitudo prouenit a materia, quae nullam habet agedi rationem, sed est principium mere passivum, emeris git in homine, atque in subcaelesti composito: quae vero vera productione ab estectrice caussa generantur, ab ea per motum,& ab ea operante progignuntur; nam esctrix caussa definitur
- - physi c sse unde primum principium emotus, seu principium undem x te' tus, ab Aristotele . Quum igitur in ortu luminis corpus lucidum s x.dean. non ocietur, sed agat fmoueatque perspicuum, in quo lumen, II, quod est sui sensibile simulachrum, generat, ut ait Aristoteles etiam plane liquet lumen a corpore lucido fieri per veram produi ctionem in perspicuo, non autem ab eo manare per simpliceni appellatam enia nationem. Demum quae per simplicem em nationem ab aliquo prodeunt, ea illa similia non sunt in specie, ac homogenea;quia risibilitas an inue rationali; corruptibi litas.& magnitudo, non sunt res homogeneae ipsi materiae, nec ei usi dein speciei,quin etiam nec eiusdem generis cum ea; quum anis s. eam masitet substantia, materiaque similiter; urisibilitas,corruptibilitas, di magnitudo referantur ad accidentium coordinationcs et ast quaecumque per veram productionem physicam ab aliquo procreantur, ea illis nulla sunt secundum naturam; quia se inper omnis natura est eios essentiae procreatrix, qualis ipsa bi .ma. mo. e st, ut admonet b Ati stoteles: quum itaquesumen habeat natur ' - ram consimilem, ac homogeneam utcumque lucido corpori, senluci, cuius eli se is bile simulachrum et plaue constat lumen a lucido corpore vere produci per physicam mutationem ab eo factant in perspicuo; non autem luminis originem esse puram putam emanationem simplicem a corpore lucido, Lumen igit Min corpore da aphano ut in Propria materia vere producitur.
Phyliceque generatur a cor rq lucido . velut eius visibilis
110쪽
De Natura & Emientia Luminis. yy
raminis definitio absoluta eo igitur ex traditis. p. x I. Constat igitur ex ante habitis Lumen esse sensibilem vis. . qualitatem physice productam a corpore lucido praesente
in corpore perspicuo, cui assistit procreativa calatis, detecti colorum, & repraesentativa sensui lucidorum s a quibus conse uari diu potest in diaphano. Quae quidem definitio cauli as omnes luminis attingit; tarmalem dum lumen statuit esse qualita- -- item sensibilem in visibilium genere; materialem, dum asserit Iumen assistere perspicuo corpori , effectricem, dum ait lunienenici , de conseruari a corpore Iucido; ac tandem finalem, dum dicit lumen esse productivum caloris, d tectivum visui rerum coloratarum ,& eidem sensui repraesentativum corporum lucidorum . Quae quidem omnia,& singula ita patent ex superiori-hus, ut viterioris non indigeant explicationis. Luminis proprietates generatim recensentur, O prima explicatur pHtesac tendo contrarietatem , seu oppositionem inter tumen in tenebrat .sue obscuritatem. O Umbram non esserere prauati eam. Cap. X II.
I Am explicata tota natura luminis, age nunc illius proprietates consideremu&,quaecuinque luminis essentiam consequunturr & certe quamplures assignantur Iumini conditiones, quas nos undecim esse comperimus; hae propr i nominibus appellantur Oppositio, uitensio & renissio, simplicit . si pernustibilis, insociabilitas cum compare . visibilitas. rectitudo. Propagatio secunduin lineas rectas non mathem. ticas, sed physicas, immo vero secundum cor , dem remitidi i m. continuitas diuisi,-Iitallve, in mobilis in i Istas, ecflexio seu reperculi io, tam demque re fi Ario. De singulis aeturi seorsum primo conten, plabseritur Iuminas oppositioilem. Porro in mim con trarias esse atra a t. dea nebras, oppositamque proprie dici chscia talem, de Aristoteles x TQ apertissime conteliatur, & omnibus est euidentissimum et sed
quaenam sit huiusmodi oppositio interlumen, & tanebra, , pu- 1a di a re