장음표시 사용
121쪽
i io Fortunij Liceti Liber Secundus
doque corpori, unde velut a fonte pro manat; non quidem quia lumen magis moueat visum quam lux, ta lucidum corpus; id lib. s. enim d supra proba trimus esse falsum ; sed quia lux proprie, lucidumque corpus non est per se immediate visibile; sed utrumque hoc videri potest sola in per lumen a se defluxum, tamquam per sui simulachrum de imaginem visibilem; siquidem nihil sine sui specie visibili unu conspici potest:quum autem hicis, lucidique seu luminosi corporis imago speciesque visibilis nulla sit
alia quam lumen et tam lux . de lucidum corpus absque lumine a se ad oculam erant misso visibile non est. At vero lumen ipsum per seipsum videtur,nec Indiget luce, aut luminoso ad hoc ut videatur, quibus Indiget ad hoc ut oriatur, & diutius in perspicuo conserueturi quia lumen sibimetipsi species est ac simulachrum, seu potius a temetipso suam speciem vi si balem in oculo princreat,quae pariter luminis habet naturam,& essentiam: etenim luminis portio prope oculos gentia, siue in oculis etiam prodii
icta, est veluti visibilis imago luminis procul ab oculis in perspicuo geniti a luce, lucidove corpore et Maare lumen est magis vis sibile hac ratione quam lux, dc corpus luminosum. Praeterea rhro longe uisibilius est lumen, di lux, lucidumve corpus, quam color, di coloratum; quia ceteris paribus lumen,& lux, lucidum- . - que corpus longe magis mouet uisum, quam coeor & coloratum corpus . Immo uero lucidum in minori mole , atque in malaxi distantia serit oculos intensius, quam coloratum corpus. Itaque colligendum ex his est in genere uisibilium primas tenere tu men, secundas lucem di lucidamcorpus, itertias colorem &c loratum obiectum, quartas diaphanum, postremasopacum ac tenebrosum: Quibus uisibilium speciebus, totique generi visibili, quod ad eas analogum est, non adsit commune nomen.. s. de an. propterea recte Magi crasseruit, e uisibile, esse di colorem . Mquod oratione quiuem est dicere, in nominatum Rutem existitis
Sac ergo luminis uisibilitas maxima est primaque supra colorum omnium , necnon etiam lucis , lucidotuuique omnium
visibilitatem, tamquam praecipui analogati tuis ruere ausibia
122쪽
De Natura & Essicientia Luminis. iii
Troductio luminis fieri semper in rectum ostenditur. p. X U II.
P Eculiaris ea proprietas luminis est qua distinguitur ab aliis
omnibus obiectorum sensibilium imaginibus a conuenit autem cum speciebus visibilibus colorum , ceterisque vi filium obiectorum simulachris; quod ut a sonante soni species in medio producitur circulariter quoquoversum ci a sonatiuum ; quam rema Aristoteles apto ex inplo lapilli in aquam proiecti partea aquae circa se mouentis. quae prQximas alias deinde similiter unis diquaque pellunt in gyrum. & ita deinceps; exaduerso autem ab obiecto visibili. siue de lucido sermonem habeamus. siue decolorato, semper species visibilis, ade Nue lumen producitur
in medio per lineam rectam et de cuius rei veritate comproba triacem habemus experientiam sensu nixam , quia quotidie vid mus tum a corpore lucido radios in directum spargi; tum etiam umbram abupico corpore in rectum produci,nec unquam obliquari et tum vi tu nil mis percipi per propriam speciem, nisi recto tramite locatum sit ante oculos i rei eius imago per diametrum rectam ab opposito speculo rcPercutiatur ad oculum. A cedit his quod vn brae nulla iuri Di, nisi lunien rccta procederet, edomitiquaque per medium ei st ieret. ut sonorum, di odorum, Tacti hunque qualitatum is cies sensibiles. Sed ratio cur I men, di specius quaevis alia visibilis obtrecti solum propagari valeat in rectum, aliae vero specitas odorum sonorum tangibiliumque obiectorum undiqtiaque producantur in medio, & per illud ferantur modo suo, sine reos tudinis necessitate . delituit hactet nus abdit i in obscurissim a dia tutae maiestate;de qua si licuerit nobis eam eriit te me ruri tium fecisse, atoue de natura lumi-- nis bene merui videbimur et Age siritan us hanc PrCuinciam . Sane propriet SI aecii qua tun,in. WCnnis alia spe res visibilis in rectum prepg.iri dicitur,ad onmuni aliarum spectarum sensibilium reliquos sensus m uentiunt discrin Cl iquae in OlbGIA.&Gmnaquaque per D Edium a tu Is obiectis roueniunt, non aliut
de contingere potest Huam ab a liquo attributo, per quod spe- ciea visibiles edentialiter differunt ab audibi libus, odorabili
123쪽
ii 1 Fortunis Liceti Liber Secundus
hus, atque tangibilibus: ceterum rei naturam diligenter examinanti hoc primum attributum comperietur esse, quod species visibiles sunt longe i m Materialiores, ac fere immateriales; audibiles autem, odorabiles, & tangibiles species, etsi sint sine materia obiecti, a quo prosiuxerunt, sunt tamen longe magis i*nixq materia medij quam visibiles;& certe quia soni species intrinsecus innatitur motu b locali aeris; aeris autem ea est natumma ob sui mollitiem, ac raritatem,continuitatem, homogeneas
que substantiam suarum partium , ut una pars mota statim aliam undique sibi circumstantem moueat: quod etiam de aqua dicendum est; ut exp riinento lapilli proiecti confirmat Arist teles et propterea fit ut soni species omm quaque a sonante genimia multiplicetur in medio circulariter. Consimiliter quia species odoris nititur materiali corpore fumidae exhalationis: haec exhalatio fumida egrediens ex odorato corpore, statim mathrialiter omniquaque diffunditur deferens odorem per uniuersum medium circulariter; & magis ad eam partem, ad quam ventus impellit exhalationem huiusmodi. Sic imago saporis innititur humido vehiculo, quo lentore suo undique per aquae corpulentiam diffunditur circulariter; ut videmus in gutta ibquoris proiecta in pannum seu lineum, seu laneum. Nec alia ratione de calore, ceterisque tangibilibus qualitatibus dicendum est, quae materiam medii uniformem nactae, sese illi communia cant in gyrum, ac impertiunt omniquaque circulariter. At vero lumen,& q uxu is ali i species uisibilis, quum nullo nitatur motu Iocali , nullo fulitiatur exhalationis vehicula, nullo sustentetur humido corpore. longeque minus dependeat a subiecta materia , quam tragibilis vll a qualitas; quum ad eius motum Iocalem non moueatur; ideo lumen, Ralia quaevis imago visibilis ab obiecto prop igatur in rectum, nec ex necessitate materiae rh
rit ad partis medii latcrales obliquo ductu . Deinde uero lumen,& sp cies omnis alia uisibilis in eo ab aliorum sensibilium imaginibus cilentialiter diffriunt, quod lumen, ta alia quaeque species uisitis alucido corpore. & ab obiecto uisibili non solum producitur in diaphano; scd & post sui productionem ab eodem
Oblecto conseru tui in esse et sonus autem a sonante talum modo
fit, sed factus non amplius construatur a s antea fini ter odor
124쪽
De Natura & FScientia Luminis. II s
ab odorato corpore fit in medio, sed ab eodem non consertiatur; id ipsum dico de qualitatueti tangibilium simulachris, quae fiunt in medio, sed ibi facta non conseruantur a sensibilibus; etenim abeuntibus sensibilibus , quin & corruptis , diutule permanere potest innus, odor. & calor in aere r quare lumen habere semper debet relationem di habitudinem ad lacidum corpus, a quo gignitur conseruatur in esser quae qui deni habitudo nihil aliud est i quam rectitudo, vel certe quid innixum rectitudini; aqua deuiare non debeti a qua deflectere non potest.
minis propagationem in directum fieri per lineas non mathemat eas,aiphascas notabilem latitud/ncm habentes; immo dero periorporalem rectitudinem . . p. XVIII.
vum laminis natura nitatur perspicuo: siquidem est actus, a x. deam a formaque perspicui et perspicueque ceu propriae materiae
coextendatur, atque commensuretura propic rea propagatio luminis in rectum fit,non quidem per lineas mathematicas longitudine sola constantes, omnis expertes latitudinis profundutatis; verum per lineas physica sua litardinem utcumquesens bis lem profunditatemque comparem assiungentes longitudini a cuiusmodi magnitudo maxime conspicitur in radiis: at vero progressio luminis propagatioque a lucido corpore in Opposita in plagam potius lineis, ac longitudine describitur, di denomina- .. tur, quod in eo progressu longe sit euidentior.& potiore5 habeat Partcs longitudo, quam latitudo, vel etiam profunditas. V rum enam vero ut haec ego non improbauero, quae pridem meditabar; ita rei naturam intimius explicaturum me confido, si dixero lumen propagari non per lineas, at per supersicies, itino vero per corpora secundum rectum: quum enim a lucido corpore profluat lumen in perspicuum, velut in proprium subiectum quando perspicuum duplex est; terminatum nimirum,& interminatum; illudque sit in corporis opaci ε partibus exterioribus h de seni corpulentia in sellii bilem habens profunditatem sensibili longi- &sens.c. . tudini latitudin que coniunctamihoc autem sit corpus atque sensibilem obtinens longitudinem, latitudinem, atque profunditatem; cuiusmodi est aerita corpuS Omne dis phanum, vitioni
125쪽
ii portunij Liceti Liber Secun his
ceu medium deseruiens: propterea verius, pi meque necessarium fuerit asserere luminivropagitionem in rectum fieri per corpo- ream rectitudinem, non autem per linearem, aut petr superfici
rion. Deinde vero lumen quum sit accidens suae sibile . propagatur per materiam sibi sibiectain; subiecta vero materia lumini non diu linea neque mathematica . neque physica et immo neque su perficies, potissi inum mathem a tica; sed natura corporea perspicule iam constituendum es luminis pro Igationem in tectum fieri non per lineas nec per superficies.at per diaphani compulentiam. Nisi dicamus lumen in medio prop agari per corpulantiam rectam in opaco. siue in perspicuo terminato per sum e t. topi a ficiei phy sicae rectitudinem. Si vero debeamus cum e multitui' 'i' dine loqui, licet cum pilucis sentiamus , quando luminis origo a corpore lucido in perspicuo similis est quoad sensum effluxui , t motuique locali 1 quo nomine lumen dicitur progredi, dcrest cii, reprecutique: qutimque motusessentialiter sie fluxus mobialis a termino aquoad tertii inum ad quem; inter hos autem te
minos fluere sit potissimum secundum longitudinem progredi,
nulla sere sensui prorsus habita ratione profunditatis, in immaque latitudinis; ideo forma motus localis niti videtur figura lineae potius; quam superficiei, velcorporis; quamuis neque si perficiem excludat, neque corpus, sed hoc potissimum nit1tur et r. cael. quo nomine d Aristoteles confirmae motum circularem e per -ix lectiorem recto quia linea circularis eli perfectior quam recta plineis hisce physicis determinans formam motus localis et id eo nos recie cum Opticis fere cunctis dicere possumus luminis propagationem feri per lineas rectas a lucido corpore in diaptiano ad oppositam lucido partem productas& de sigriatas. Quas tamen lineas non esse puras longitudines mathemat cas, asse id physicas latitudinem, & altitudinem non excludentcs isser: t de . li. i. opt. ipse vitellio, e cui omnis linea, qua peruenit luxa corpore luminoso
hco ad corpus oppositumissi linea naturalissensibilis rususin m quadam habens,in e a e si linea mathematica ima uabiliter assume ada. olita n. y theoriam illico sic explicat. x en.m non pisce Iinis ac pore,
quoniam non est nisi in corpore, Mnde patet, quiam mmima luce , qua fumi potest, est latitudo: quoniam minimam lucem dicimus, qtisfid uitatur, non habet amplius actum lucis, quia non erit vis, si, Ad
126쪽
De Natura & Essicientia Luminis. I ri
mraque pars extinguetur, quia neutra pars eius erit Iu r. neque apparebit si uir Est ergo in linea radiati, fecundum quan fit diffuso luminis, qua latitudo, propter quam inest essetis,uras; in in medio illius lineae est linea mathemattea imaginalis, cui omes aliae sine a m thematica in ista tamisararati aeqvidi lantet erunt Noe quoniam lux minima procedit ad mi aut dris partem,quam lux occupare po/res: necesseest quod processus eius si fecundum lineam mathemati eam, qua est in medio linea s bitis; di fecundum lineas extremar quidistantes lineae mediae neque caci tax 'n him punctum maris .maticum corporis oppositi ,sedis panctum sensualem correo redemetem omnibus praediins mathrmaticis niliuishitibur, ad quos lineae math matica ipsus linea posunt terminaret; st ob hoc utemur in demo serandis passionibus iacis figurariove linearum mathematicarum ni procella. Nos autem v lterius addimus, quia lumen ut a corpore gignitur, & in corpore medis tamquam in materia subie et diniae si ipsius intimam profunditatem actuans; ideo recta propaga tiit per diaphanum fecundum rectitudinem corporalem, non autem secundum rectitudinem a ut linearem, aut superficierum venupet ostendimus abunde. traminis eorumtinuitas, di discretio, diuisebilitasque consideratam. 'Cap. X I x.
Porro quum lamen in qualitatis genere contineatur I contianuitas veto sit differentia propria a magnitudinis in genere . quanti comprehensae; iam lumini per se nulla continuitas inest: Quant. sed tamen ad subiecti corporis perspicui continuitatem lumen dicitur esse continuum per accidens, ut est per accidens quantum i quod etiam albedini,coloribusq; conuenire monuit, Ari- . Ioc. citistoteles; propterea lumen est per accidens etiam diuisibile ad perspicui diuisionem et ita siquidem propria est quantitatis continuae diuisibilitas , ut non solum ea c delimatur I continuum e i .cael. t. r. enim est quod est diuisibile in semper diuisibilia et sed etiam ui- 8. &seqq.hil diuisibile sit nisi quod continuum est ;& omne diuisibile sit eatenus diuisibila, quatenus est coni nuum; de viceversa omne sit eatenus continuum, quatenus est diuisibile. Quamobreni ab eadem lucerna lumen unum, dc idem prodiens, obiecta tabula P a Ph
127쪽
iiss Fortunii Liceti Lib-r Secundus
imitarata. quae diuidit intermedium diaphanum corpulentiatara, tanderat in plura lumina, numero correspondentia multitudini mraminum in tabulla factorum. Ceterum de discretione luminis longe alia ratio est, quoniam ab eodem lucido corporepet idem corpus perspicuum vnimime continuumque multi numero radii pro manant a se inuicem dii incia diuersas perspicui partes secundum longitudinem actuantes et quae discretio radi is
inde non inest per accidens ad subiecti diaphani discretionem, quia discreti sunt in continuo non discreto, sed per se. Nos
autem arbitramur hanc radiorum multitudinem de cuius causese neminem locutum audiuimus, pto uenire a multitudine partium lucidi de se lumen sensibile producere valentium; quae singillae per se a se suos radios excutiunt, suasque species visibiles emittunt in medium; quia Iumen a singula parte lucidi corporis emuit m perspicuum , ut a singula parte colorati species & imago coloris proprii manare conspicitur: in speculo namque prae senti nos ita nostram imaginem pingimus, ut ab oculo figura recolor oculi, anam simulachrum nasi. a dentibus imago dentium, a collo species colli profluat . quin & minutiorum partium quarumlibet idola tarmentur in speculor nec alia ratione quum corpus lucidum sit magnitudo pluribus constituta particulis, quarum singula lumen tarmare potest in perspicuo, velut imaginem sui; ab earum singula simul propria manat imago visibilis ,
quae bimen est, de peculiari nomine radius appellatur: unde ubuno corpore lucido non unicus producitur in corpore diaphaeo radius, at multiplcx ad multitudinem partium suarum visummouere valentium: quae multitudo tarmat radiorum numerum
quantitatemque discretam; cui necessario correspondet numerus, quantitasque discrcta partium di lucidi corporis,ca quo lumen efficitur ; di perspicui corporis, in quo lumen a lucido praesente producitur: sed ut numerus radiorum eii quantitas disscreta physice, sic numerus partium tam luminosi, quam di phani corporis est quantitas discreta per activitatem, ac designationem. Ita ergo lumen varia ratione est continuunt quid
ac diuisibile per accidens, at discretum per se inessentia sua.
128쪽
De Natura & Efficientia Luminis. I iq
ne immobili mobilitate luminis . . cap. X X. . . n
Motus generatim accepti quum sex habeantur species, ab
Aristotele non a se mel enumeratae, generatio,corruptio, a Praed. alteratio, augmentiam,decrementum, dc latim et cuique certumide Motu
est, lumen augmento. & decremento proprie carere; qui motus iri rati sanimantium sunt proprii quaecumque nutriuntur, de anima v I getali donantur; cuius propria functio est b auctio, di minutio' i. phy.t....
que et utque satis apertum est ex c superioribus lumen habere . x.dean. Propriam sui generationem, corruptionem, ec alterationemr ita L; . & s non est adhuc manifestum, an, di quomodo lumen habeat mo- qu rib. tum localem. Certe latio quum per se soli, coinpetat d corpori ibus; lumen autem hactenus demonstratum sit non esse e corpuit . eap.rs. aliquido iam constat lumen per se loco non moueri. An ex ro mo d i. cael. ueatur pet accidens ad motum diaphani. vel etiam luminosi t. pq. corpori S. Incertum est age nunc id ex rei natiira explicemii. Ad Perspicuum quod attinci, quum diaphan utri sit dupli x, alterum quidem intermurat uni, alterum vero terminatum; lunrinnon moueri per accidens ad motum interuis nati pc spicui , quod . actuat, eo comprobatur experin ento, quoniam in acre illumi- .i labia nato corpus opacum de se fundens umbram oppositam lucido corpori, quantumvis aere si tallis ac velatis agitato motoque, nunquam sentiet umbram ut era , senius enim umb p scin per immotam quiescere iudicabit, licet aer flabellis, ac venea
assidue moueatur motu concitatiori: sin autem v uibra non ni uetur per accidens ad motum di., pham medii. nec lumen admotum enitaem me dij mouebitur; nam via ibra neccssario m uetur, ubi moueatur veI opacum ccrpus, vel lx cidum, vel lumen ab eo prodiens: sed in aere nioto contingit di nouun. lun .en , dc nouam umbra in gigni, nim mim in palli. Perspicui dc nouolcm- per succedente in iccum pulsae; verum huiusce modi ululationem Iuminia dc umbrae, quae utriusque veteris coi ruptio, circccntis generatio est. se iisti, non p*rcipit tuni ob nimiam celeritatem, tum etiam ob nuram sinu litudinem naturae genitae cum corrum i ipta; quod de flamma non semel monuit Aristotelis inqui ctis, a s Flamma erumpropter,id est,propc cpnt sim humdum C sucum
129쪽
ia Fortunii Liceti Liber Secundus
quae permutantur . , , di non alitum, nou enim eadem exissecs permanet Diloteu Me ,- Ita dicam a quia sci Iicet Permanet in eis e tempore breuissimo, ac Mnperceptibis, statim exorta cedens locum nouae limiter orientrem iamrido, quod ii ina natur: licet adspi- cienti cara delae es amiarula semper ea leni manere vide Itur. Et fritu: Ar layio codicem, g Caasa autem, edita alimentum qu sim existeu, ira praeoempat prehendere maior Omma prius quam adueramae mite MM r sttiis rure perseueratfem errans Qv stnena, sicut fluviust,. .r. idq SIDtet 'vera velarat misi Medi inanitatii me inedij diaphani .ntili. a a illum gi it suisVaco corpore,um bra in habetatis, se inper m arre-ri nouo lucta lente fit umbra notia . & nouum lament; sed latet ob du iudit generationis, & ob tinulaetudine ni naturae genugmini cras petive videatur peri aerare sevi per eadem umbra numero istaeni mametro lumen in variis aeris illuminati partibus motu agitatis; quum accidens nullum transmigrare valeat rei ae
a de uno maliud subiectum. siue de una inialiam subiecti pa tem. Sed longe alia ratio est de perspicuo terminato, ad cuius rationem utcumque loco mouetur per accidens lumen re umbra; ut experimerito con 'ertum hiberi rus, & explicatum ab Arist A , ψ .sect. tile quaerente h cur Solis Umbrae extremum tremere videature haud probi. ia. enim quia Sol fertur unquit, ideircoid contremiscit; nam fieri non potest ru in partes moueatur contrariare tremorem autem fieri ita mani-- festum est. An hac mutatio Umbra incerta est , quomodo etiam Solis ipsius piogresso latet. Agideo mouerita tur,quod corpuscula coram
Tentain aere agitantur , qua Dulgo ramenta vomanantur . conlpicuam
Solis radi s,qui transmeati persenestras:haeenim morierisolent etiam fine tisio Umtu: ergo quu m Dicissim modo de imbra in lucem , modo de iure in Umbram moueantur asIue , terminus quoque lucis ac Umbra communis continas moueri Oidetur: partim erum Deluti umbram,
partim lucem sua ipsa mutatione tisiciunt: itaque moueri Umbra vim detur; quum non haec edita hunc in modum soleant agitari. Quae bre-
Uter ita nos interpretamur, Quaerit enim causiam Arutoteles, cur extremitIs umbrae in confinio luminis tremere videatura spicientibus; recte videatur inquit, quia tremor est motus lochi i. O l t. s. lis qui sit Si corporibus conuenit et de umbra, lumenque corporaia non sint: at visui moueri videtur umbra, quae semper noua gignim . . a tur in aeris Partibus diuersis opaci corporis d tergum iugiter
130쪽
H tbentibus . Removetque ibi utionem . quam plasi tus pia in asserte, menape quum umbrae inoueri victi autur ad motuna eorporta tum opaci: tum lucidia non est exivi nundiis de re, quit' lucidum corpus Soli, moueatur motu thuuilo pronad que pariter umbra Soli semper opposita secundum diametrum idim. t consi nili motu tremoris agitari conspiciaturi quM tremor est. . a motus ad ternim contrari s i inanises uni e si cnim treinorct esse motum compositum ex pluribus sinplicibus i itionibus almuicem contrarus evnde Sol,quismplici r gularidi uno note semper circumuoluitur, in contrarias Partes motu compotit moueri nequiti. adeoque tremere non v letis Ronde prppositi phaenomeniduastationes adhibet Aristotelas; int a quides est, huiusum si uilibrae motum esse incertum , Assem adna Sol simus etiam latio incerta est ;nem' sit rimndus sit umbrae redii Ut ut motum corporis licidi; sinum tremor umbrae novsit motus cereus .ac neeessario verus, sed in grarum so f d si nimi tum apparens . & fallaci 1 sensus et ex eo dicendus est ortunii habere, quod Sol etiam preter verum motum , Tideatur habere, ei uem dam appnenterii tremorem Unam oriens,& occidens irremere vide tui Sit, in meti die sublilii is non item , ut v ibi nota huerat Ari stoteles et quamex uicatmiuin vadetur amplacit Aponensia. Nos autem his adiicien sum putamus, Aristotam .nte h. e rilam, qui alio in floco statuerit caeli reuolutione sic Dolus aliqv I astra. iesse, non es miles iis, de quibus 'ilrologi i suas demolistrario xtii. facit is Magistrum inquam existimare Cesectivus corporibus is adeoque Soli duplicem inesse motum; unumiuidem regul em di certum, de quo scientiam Astrologicam, di certitudinem thematicam habemus; alterum autem incertum: cuium huc sinincomperta ratio et de quo nunc agit Philosophus asserens solis, ipsius progressionem laterer quae declaratio magis congruit ver- lbis contextus . in quo dicit Aristoteles , mutationem umbrae in . certam elle. quomodo etiam Solis ipsius progressio latet: valde, durum in enim genus interpretationis pro incerto& latentem telligere motum apparentem : quomodo enini latet, si tensuit .:o dici . conlpicuus apparere quare censeo Philosoplium afferre dupli cena caussam propositi problematis, unam ex Parte lucidi co . poris ( quod erat nouis secundo imo Propositum imis qg - . . t a