장음표시 사용
71쪽
animam a generante progignitur veluti dispositio praeparans
materiam corporis ad animam suscipiendam. Negamus deinde, calorem innatum extingui statim postquam anima recesserit a corpore; quia calor prius distatuitur, quam anima recedata corpore, si non tempore saltem natura; quum calor sit vinc Ium corpori connectens animam: & nonnisi pinculo prius dilIoluto colligata separentur ab inuicem: & quum caloris naturalis extinctio sit mortis immediata caussa; mors autem sit animae s
paratio a corpore; caussa vero praecedate flectum, non autem illum subs quatur. Negamus deinceps. a Sole in aere inesse similiter vivificatiuam operationem , ut ab anima in corpore; quoniam aer vere non vivit. Negamus ulterius, a Sole aerem calefieri. mouendo calidum aer insitum; quia calefacit aerem
Sol, radijs ipsum atterendo , de attritione propriam humiditatem ex eo excutiendo;quod e infra probabitur oportuniori loco h i. e i. si sint, Negamus etiam, facultatem animae irascibilem com- es' motam calefacere sanguinem,qui circa Cor est; quia seruor sanguinis circa Cor in irato fit ex concursu spm tuum igneorum uberiori a toto corporis ambitu ad Cordis ventriculos. Negamus pariter, lucem Solis esse operationem vivificativam; tum quia lux proprie est Solis, seu verius corporis lucidi qualitas insita, formaque in eo permanens; lumen vero est qualitas a luce genita in diaphano, non autem lucidi corporis operatior tum quia lux vivificativa vere non est; quum vitae principium gen f ,. de an. ratim fida sit f anima, doctore Aristotele. Ad nonam conceden-
IJ tes, ubi plus est operationis calefactivae, ibi plus esse necessarioca liditatis: dantesque in repercussionibus luminis duplari opem rationem calefactivamr negamus lumen esse talem operati nem ; quia in repercussionibus duplatur non solum operatio, sed etiam, & prius caussa operationis illius calefactivae; nimiis rum in repercussione multiplica tur radius, & lumen intenditur; ad cuius moltiplicationem de intensionem siquitur necessario 'multiplicatio di intensio suae operationis calefactivae a lumen enim est caussa eniciens operationis calefactoriae, non ipsa mets i. pi si operatio, quae calefactio est: Negamus deinde, lumen non camie ed heri. ixo re per attritionem aeris, sed quod moueat innatum aeris ea . ' calorcini quia calor aeris innatus mitis, ac feret insensibilis a cendi
72쪽
De Natura & EScientia Luminis . Gr
eendi non potest ullo motu vi luminis in igneum, ni si spoliet ut
humore socio, quo hebetatur ubique caloris acies; & induat si citatem; quae ceu lima, calorem acuit et humiditas autem, quum sit veluti gluten connectens partes aeris in unum corpus contiamtum, ab aere tolli non potest, nisi attritione seluatur eius continuitas , & diuidatur in partes minutissimas; non quia solutio continui sit caussa tollens humiditatem, sed quia continuum tolli non potest, quin tollatur humiditas ipsius caussa. Ad d cimam concedentes, Lumini hoc esse natura insitum, ut quando in latue agiquod & splendidum corpus inciderit, sic in illud agat, ut& ipsum similem operationem remittate negamus proinde lumen esse operationem a lucido tran sini ssa m in pellucidum, &ab hoc remissam in diaphanum; quia lucidum corpus ex se duo emittit, nempe tum operationem illuminationis, quae est generatio noui luminis; tum lumen ipsum tali operatione ab se genitum in perspicuor sic plane tersum corpus diaphanum, dum lumen reflectit a se in aliud perspicuum, duo a se dicitur excutere,
ac veluti remittere; nempe tum operationem reflexionis, quae comparatur in ui, tum etiam lumen, quod aequipollet mobili rquemadmodum enim a mouente simul & operatio h motionis h s. physiexit ,&substantia mobilis proiecti; sic a reuerberante corpore r. i8. staterso transmittuntur, seu remittuntur & operatio reuerberatim qx qMib nis,&lumen reuerberatum, veluti duo a se inuicem distincta natura & specie. Ad undecimam, quae Dandini est, concedentes Aristotelemi definiuisse lumen, non Ahae, quae actus pedi r t. deam sectus est, seu habitus; sed Aspmar: negamus energiam semper ' β' fgnificare operationem, seu actum imperficium cum operati ne runcium; nam etsi energia ad differentiam entelechiae, quae semper significat actum primum, formam permanentem,& habitum , qui est principium opcrationis, plerumque significet actum secundum, seu operationem, qua: est ocius imperficius, quum sit motus quidam, vel non sinet motu, vcl motui si ii illis: h s. phys absolute tamen energia significat etiam vim agentem, faculta r. is. tem activam, efficaciam,&omnino habitum; sic apud Lexico . . 3-Megraphos legimus, is 'Mae, actus , actio , cacia , dis agens . Ac 'i' certe lumen definitur apte energia Arspicui, quoniam est vis
activa.facultasque operati ua perspicui, ac omnino habitus perspicini
73쪽
6r Fortunii Liceti Liber Primus
spicui; quia perspicuum quatenus perspicuum est, nihil agit nisima. de an. virtute luminis: & Aristoteles, qui m nunc desinit lumen e Cex, s, energiam perspicui , n postea constituit lumen esse habitum ' 3 q an quemd am; aperte docens hie se nomen energiae accepisse ad significandum habitum, & vim, ac facultatem agentem, non autem operationem ipsam a tali habitu, vi, ac facia Itate prodeuntem. Ad duodecimam eiusdem Dandini concedentes, perspicuum habere lumen sibi aduentilium, Dantesque lumen semper esse coniunctum cum illuminatione r negamus proinde lumen esse operationem, ac non qualitatem permanentem: nam etsi lumen semper in perspicuo sibi coniunctam habeat operationem illuminantis, non tamen est ipsa met operatio; sed ideo lumen est necessari ocu in illuminatione coniunctum, quia depende ta lucido corpore lumen non solum ut a primo efficiente, sed etiam ut a caussa conservante; lucidum autem praesens perspicuo simul in eo lumen gignit ,& genitum conseruat: sic imago nostra geratur a nobis praesentibus in speculo, in quo genita quoque a nobis praesentibus conseruatur ; &nobis abeuntibus, illico desinit esse in speculo ; non tamen propterea generatio imaginis in speculo est idem cum ipsa metimagine in eo genita; nam productio imaginis est alteratio, ac motus habens esse in fieri; imago vero est qualitas, habens esse permanens. Ita ergo
Lumen non est operatio. Quum igitur e traditis aperte constet, Lumen non esse quid apparens absque reali enditate, non esse corpus, non esse substantiam incorpoream, non esse medium quid inter substantiam & accidens, non esse operationem, ade que accidens in fluxu positum i ad quae summa capita rediguum tur omnes opiniones de Lumine falsae: iam patuit praecedenti lia bello quid Lumen non sit. Age nunc ex rei natura secundo v lumine quid vere lumen sit, &quam habeat est entiam, & est cientiam Inquiramus
74쪽
De Natura & Essicientia Luminis
In quo attributa omnia Luminis essentialia, caussas illius, originem, quidditatem, vires, operationes,af
fectionesque respicientia diligenter explicantur . Praefatio aperiens dicendorum seriem , & ait xens dicta dicendis.
Cum in superiori meditatione sententias alior&m de natura Luminis accurate fatis e penderimus a nec aliquid in quo mens nostra conquiescere νaleat invenerimus it operaepretium est , immo dero plane iam necessanum in Persato a ex rei natura disequiarere Luminis attributa: quod quidem exacte fiet ac ex arte , se nomenclaturam ipsius , ac et mol giamoisentiam,' necessitatem, caussam alim, materialem, Sinalem-cfectricem Originem orti degentiam Insubiecto, dissere tias,proprietate . seu passime .vIrra. ac operationes in aerein, in perspicuum, in corpora Nascemum animatorum, in colores, in oculum
sidentis. His etenim seorsim sedula contemplatione perspectis, unia ema fortasse nobis patebit natura di escientia Lummis, quam hu pere quaerimus a nostroque Mercurio rust/cum Tana comprehendere fortasse licebit. . l
minis vocabulo quid proprie set intelligendam; eiusque nomenclam , tura . di et mologia explicatur. Caput TrImum. ETsi passim apud Philosophos, cum multitudine plerumque is, top. c., a laquentes, si non tamentes, nomine Luminis quatuor sit locs.
75쪽
6 Fortunii Liceti Liber Secundus
gnificari videantur; quae sunt Lux in corpore fulgido insita a
Splendor a luce insuperficie densi cuiusque corporis tam opaci, quam diaphani, & minus lucidi procreatus; Radius a Iuce, splendoreve in perspicui corporis substantia quomodocumque
genitus; ac demum claritas extra radios, ac tenebras in diaphano quocumque utcumque productar Proprie tamen laquendo viri doctiores, & omnium maxime Latinae Scholae Proceres L minis vocabulo radium omnem a luce prognatum intelligunt, sue immediate ab ea producatur in perspicuo interminato, siue illo mediante generetur per refractionem, reflexionemve vel insuperficie densi cuiusque corporis sub nomine splendoris; vel in propinquo perspicuo extra radios per repercussionem appellatam tenebras arcentem, acumbras opacorum corporum in se
admittentem, sub titulo clatitatis. Et sane lux in corpore luci-b a.dea'. do manens proprie non est Iumen; quia lumen b Aristoteli defi-x es, nitur esse actus corporis perspicui secundum quod perspicuum; cuiusmodi non est corpus lucidum, cuius actus sermaliter est lux. Radius autem omnis a luce corporibus insita lucidis ortum ducens, siue ab ea producatur immediate in proximo perspicuo; sive ab ea mediante priori radio refrangatur in superficie corporis densioris, siue inde reflectatur, siue per se repercutiatur, aut quouis alio modo communicetur extra Iocum luci per directas lineas oppositum, semper inest ut forma in subiecto corpore diaphano, seu terminato, seu interminato; ac proinde vere Lumen est,& appellatur; quum Lumen absolute definiatur esset actus diaphani secundum quod diaphanum. Lumen itaque proprijssime dictum, cuius contemplationi praesentem laborem dicauimus, est radius a lucido corpore pmductus quomodo cumque in corpore diaphano, ac omnino fulgor & claritas a luce manente in lucido manans in corpus perspicuum Verum quia Luminis natura licet una sit specie, a quocumque lucido proueniat in perspicuum, siue ab igne nostrate, siue a mistis
e x. de an. aliis, siue ab astris,& speciatim a Sole, ut innuite Aristoteser, rer ei es, nos infra d suo loco late confirmabimus: Nos in hoc opere de . p i ii Lumine generatim quidem agemus, verum praecipue mentia aciem &orationem ad Solis radios conuertemus. Profecto Radius a luce profluens , ac genitus in perspicuo, cunctis rectissime. Iumen
76쪽
De Natura & Efficientia Luminis. 6s
lumen appellatur; sed rationem huius nominis inquirentibus duos tantummodo Philosophos h actenus satisfacere tenta si evideo ; Ficinum, atque Scaligeram seniorem; ille namque Luminis nomenclaturam explicans ait, e Denique Lumen est quas numen quoddam in Mundano hoc templo Dei similitudenem referensa adco is Plato nosterra lιbro de Rep. hoc ipsius boni filium nominari
rite est enim intiar Dei assecta ante omnia venerandum . Hic autem nominis rationem, seu derivationem paullo latius.& aliter aperuit inquiens .fHoc, quod in corpore S tectis id, quod a S fraerc. pr.lis fuit corpore , dirumque Graecis dicitur: credo , quod minus subtiliter considerames putarunt idem: at Latini lorige exquisitius etrerm Graeca Doce, Lux ab illis dicta est haec vir , qua esset si corpore lucido , Unde Ai aetiistic . huius Lum accidentis siue Oeciem,meeffectum,qui in aereita ridetur, Ut alibi terminetur, O faciat Distem superficiem per colorem; hau inquam effectionem Lumen appellarunt: stilo flexu, atque proportione multa quoque alia anam a luce verbum lucere: a verbo lumen: si cura meipae rep p.r De bum potar, a verbo hoc nostra vox illa,nomen: sicut Vis, O potestas in Dbs fuit credita veterv m opinione, quam non nominarunt; ab ea verabum fuit Nuo: cuius vestigia in composticunt: huius verbi opus est, Numene se lucis e pera ess,lucere pus ami n quas lucimen; quemadmodum Luna, qua prius Lucina fuit. Mibus viris clarissimis si liceat in propoli co Licctum adiungi re, Non verebor ego tertius an rere Lumen sui denominationem, seu nominis rationem, ace tymologiam de sumere a Luce, a qua sui originem,& essentiam accipit, ut lumen dicatur quia si a luce manans, vel quasi luce manens; nomina enim rebus via Philosopho primo impositore, sic ab eodcm explicatore deduci debent iis intima rerum natura, vel naturam consequente quapiam : ffectione, ac proprietate et Porro duplicem habet clientialem habitudinem lumen ad lucem g una quidem esi, quia lumen a Iuce velut effectus a caussagi niti ice prouerest; ac sensui lumen a luce veluti fluuius a fonte prouuanare conspicitur et unde lumen dicitur quasi a Iuce manans et altera vero est, qiua lumen tam diu manet in perspicuo, quamdiu lux . aqua primogenitum fuerat, piae scit eidem perspicuo; nam abeunte, vel Etiam cxtincta loce, perit illico lu-
77쪽
τ6 Fortum j Uceti Liber Secundus
solum ut caussae procreatricis, a qua producitur ; sed etiam reconstruetitricis Enequa perri ianere non potesti quo nomine comet i-dean. stitutig Aristoteles lumen esse praesentiam ignis, aut huiusmodi alicuius lucidi corporis in perspicuo; secundum quam habitudinem Lumen dicitur quasi Luce- manens. De Luminis existeretia , in necessitate . cap. II. ' - v Umen existere si quis physiologus demonstrare tenta uerit,
L pmficio visu pollentibus ridiculus non minus habebitur,
et . phis. quam ille qui Naturam a esse comprobare voluerit; quum visui compertissimum sit lumen existere, quo primum ac maxime visus asscitur. Quoniam vero caecis etiam non raro philosophantibus praecrpue consulendum est ab eo, qui dedita opera suscipit in litteraria Republica tractare de Lumine: Et quia quam plurimi tun enaspicientes, illius necessitatem penitus ignorantiquum etiam necessitas haec ad rei existentiam attineat; oportet a r.ethic. nos etiam in praesentia caecorum oculis b incorporeis animi pa-Cp e, te facere luminis exilientiam ; di aliis animo in hac ardua contemplatione caligantibus aperire Luminis necessitatem. Porro si quis corpore caecus lumen intueri nequeat, sciat is primum, sensius exteriores omnes eadem ratione .traduci de ocio ad n m a. de an. socium per speclcm quamdam e immaterialem ab obiecto per i. medium in organo susceptam, facultata cognitrici conditiones obiecti repraesentare natam: atque ut caecus apse tactu percipita distante igne se caleficii, suscepta caloris forma per aerem intermedium; olfactu se recreari, recepta specie pariter odoris per aerem a re odorata procul manente; auditu quoque se moueri
suscepta forma soni per aerem transmissa ad illius aures a coris potibus sonantibus: ita cogitet idem caecus visu pollentes homines perspicere visibilia obiecta interuentu sit .ulachri pupillae communicati, visui repraesentare nati cuncta obiecta visibilia: Quoniam autem inter visibilia reperiuntur praecipue corpora lucidas inde colligat ipse secum,dari necessario lucidorum codiporum imagines,ab ijsdem lucidis obiectis pet medium aerem, seu perspicuum traijci quomodocumque natos ad oculum, & in
eo visui visibilia lucida repraesentare valentes: modo sciat istas
78쪽
De Natura & Esscientia Luminis. 6et
imagines in medio perspicuo nihil aliud esse quam radios, & lumen. Deinde vero de multorum sententia dicere possumus,inter visibilia maxime locum habere colorata corpora ; quae ut inspici nequeunt, decretis d Aristotelis, nisi per generationem d ,. deam suarum imaginum in medio, & earumdem transinissionem ad Cra.dciti oculos; quum species illae generentur, & existant in medio ceu actus in subiecto, & formae quaed min materia sira; quumque actus activortune Aristotele doctore non fiant nisi in subjecto a ,. se M. dispositito, & formae non producantur nisi in materia deteri Disia r. t .&icte ad easfappropriata: proinde color sim, seu coloratorum in a- f x. deam gines in medio postulant praeuiam dispositionem subiecti, in t.16. quo fiant, & insinte v Itima vero dispositio medium aptum eff- ciens in quo a coloratis praesentibus produci valeant imagines ipsa mei colorata repraesciitare valcntes, ac omnino suae format, speciesque visibiles procreari, nulla est alia phrisque Peripat licis.& alijs viris ciuilicis(quadere siri g ri con. sius quamlu- reap. 18.m G quoniam statuunt in aere tenebroso nullam visibilem imaginem coloras a coICrato produci; siquidc m. in ob curo medio toto nihil c n nino cerniture igitur neci stari uni est esse lumen in Mundo. Deinceps alitem colorata corpora iunt materi alias c lores etiam in iis sunt solo at materiatae; illorum autem imagines in perspicuo sunt formae sine materia, ut aith Aristotelis, ac si a.dean. Omnino nianus materiales quam colotes, d cplorata corporas Dixi.quum it que m Mena carcns sit praulantius re matcri li in eo: di in ordine; nihilque de se valcat ultra si s vires agerc py taleam
creando quid se ipso praestantius; ast essentia quaelibet quid sibi xi sineta, vel etian quid se ipsa deterius, ubi quodpi m adsitim-
corporibus adiungi quidpia Initrua, ater allus, a quo lore S. & t i 8. l l t. Ita et ne laetii I au procreandam sui seruiam seipsis immate. t de Inteli. ri,ill IEL, i lioc sine in nihil aliud. li. qitam lunient ut insitauauit m t. lib. Atali itclcs, di nCs explicaum t. Si alibi. fias que probabitam, Det iii ita suo Ioco: necuta est igitur lumen existere, cuiui actione producuntur Ili medio colarunta magines vissent coloratorum at xne ciliariae. Denique veroriourat Iumiam in uni generationi, con- ebri re se si tu .it loni, di gubernatici l nec citari j sunt cir , at litarcii quod OV
79쪽
58 Fortunii Liceti Liber Secundus
i. Misen itaque caeli motus circularis non deuetendat, seu non communi-M Niet cetuta caelo corporibus locatis insta mediam regionem aeris; &quentiae omnis actio psysica, omnisque motus, & affectio fiat non nisi r a.degen. per r contactum s iam necessarium est a caeli luce siderea progi --n c/p giti lumen in toto aere usque ad terram, & ad mundi centrum hoc Lissibile ae natinale; quo lumine nostratium generationes Icap. 3 s. potissimum g ito calore promoueantiar; qua de re fusius f infra suo loco. Ita erso vel corpore caecis homini biis persuasum satis esse puto, Lumen existere in hac rerum Uniuersitates cimis ctisque alijs etiam visu pollentibus demonstratum arbitror, L
'men necessario existere in rerum natura ; & non esse ex eorumentium genere, quae contingentem habent existentiam, uti sunt sponte nascentia ex necessitate materiae, terraemotus, irides, &idia pleraqueid generis; nam imago lucis aeternae siderum in cae-Jelli perspicuo perpetuo. N instrumentum, quo caeli sidera semper adunt in h=e inferiora, semper esse debet in rerum natura . Finalis causa Luminis introducitur . O explicatur. cap. III.
D Ost exulentim ,&necessitatem Luminis, par est illius nauI turam minc Exsilicare. Quoniam vero Naturae nomen duo' AE: Dys. praecipue significat, Aristotcle doctore, a Originem generabim ' lium,&he fientiam etiam singulorum naturalium, siue caduca, i. et M siue consideres aeterna: quum illud inter aeterna, & caduca Praem.nti cipuum distri Hen insit,quod aeterna carent ortu & interitu, ca duca vero terminum utrumque suae durationis obtinet: Quumque sat unicuique comperium sit, lumen habere naturam cadum, de an. t. cam ; quod vel caecum doceas ea ratione, quia luminis e contrarium est obscuritas, quam tenebrarum nomine nuncupamus;
di o quae sunt proprie priuatio Iuminis, ut ait Aristoteles et cui omniad contrarium habentia, & priuationem obtinentia necessario i ,.. P'i corruptibilia sunt;quia priuationis est ad e maleficium tendere; i. physi contrariorumque, licet priuatiuorum, est sua contrarias d cra. ., Aruere vel simplici sua praesentia; nam si inul esse nequeunt in
80쪽
De Natura & Essicientia Luminis. 6y
eodem . visu vero pollentibus non opus est id rationibus persuadere; quum sensu percipiant lumen & in casso corrumpi eo tincto radio Solis in Luna ab umbra terrena eclipsante; & sub caelo destrui tum a nubibus tenebras aeri offundentibus: tum etiam ad ignis extinctionem , vel ablationem cuiusvis lucidi .corporis a perspicuor iam post Luminis existentiam ac necessitatem, ordine naturae sese nobis offert considerandam luminis
origo: siquidem essentia ubique sequitur g originem in rebus f pvst.
tempori mutationique subiectis; di origo semperterminatur adessentiam, h Aristotelis admonitione non uno in loco. Quum autem origo nihil omnino sit aliud, quam dependentia &ema- . - seqq. ratio rerum exorientium a suis causis; propterea in accurata x mcx x Itractatione de Origine luminis duo potissimum explicanda et sunt, Caussat luminis omnes, & modus quo a caussis suis lumen exoritur. Sane de caussis acturo primum de Finali peragendum est;quami Philosophus ait primo mouere intellectum, licet vl- ι s. de an. tima sit in te generanda, seu causarum omnium ultima rei ge- x
nitae contingat. Porro finalis caussa luminis gemina eth; una : - Pry
communis, altera propria; Communis tergentina est, Deus Mundus, Homo; Deus etenim Aristoteli est finis omnium, tum cuius gratia agunt i omnia quaecumque agunt secundum natu- I x. de an .ram; atque adeo cuius gratia lucida corpora de se lumen effun- - .dunt, ac generant in perspicuor tum ad quod velut ad unum& nita .meta.di optimum ens coordinata sunt omnia mundientia; ideoque de mi.
umen, quod interentia non infimum locum obtinet. Addi pote si etiam lumen praecipuum esse cuius beneficio nos in cogni tionem summi Dei ascendere valemus; quam viam ingressus estn Plato, o Dionysius Areopagita, &pAristoteles. Mundus is i Timeo. etiam est finis, ad cuius ornatum&per fictimnem pitcipue factu o de diu.est a natura tu mons quomodo enim sine lumine tenebrosus e fie .ae dici potest Mundus,cuius natura ornamenti nomine d gna- e ditur anne quidpiam pulchrum e si edicique valeat in tenebris plenebrae namque q primatu sunt; priuatior turpitudo est Aristo- 3 1. de an telii sic ergo lumen est ad uniuersi pulchritudinem & ornatum: t. o.
Immo vero ad uniuersi persectionem a quia certe quum Mundi i*n f Partes omnes, terra excepta,& Luna, perspicuae sint, aut Iucidat; quumque lumen sit perfectio perspicui; quando terra tota comis Parata