장음표시 사용
551쪽
agitatione spirituum o operationum mentalium rat e sic: P niam, ut inquit Aristoteles, multa iam perreptavimus; Ipterea minu tunc deseruit memoria, minusq. intellectus , se valet promeren magis tamen de ijs , quae offerim tu iudicium ferre, cum siccitate purgata omni Iabe, quae in cereia brum sorte noctis humore deesse non poterat nam subpingue per accidens nonnunquam redditur saltem ad tempus, aptior sensus edditur ad perspiciendum ea , quae sece ne moriar, scripta ex se osterunt contemplanda. Quamobrem Aristotelis cum exercitationes litterarias diuisisset in ja . G H tinas, ac vespertinas , ut refert Gellius matutinis horas oe cultiorem philosiophiam speculabatur ac litteris tradebat; vespertinis autem , Rhetoricae, io aliorum sta ipta euolueiadi, ut Esiodi, vel Homeri ac praecepta ab illis desumendo speram dabat.
VR acuta responsa, vel dicteria, potius illico
in promptu, quam diu cogitando obueritimi Nonne inquirendo i ac diutius excogitando plusa inueniuntur, eaq aptius disponim tur, vel
certe inclita discernuntur, ut quae magis con
gruunt proferantura Aut quid quod latim , non autem in tempore sese possint Oiseire Respondetur quod acumen, vel etiam fit nuncupatur in dictis, formaliter non nisi in quadam et bor uni aut obiectorum relatione conssistere, qua nirn rum res, quae significantur peculiari qu/dam sorinalitate, aut verba, resonantia quadam, ve ollusione ad inuicem comparantur. Siquidem aut in x , aut a verbo venustas diciorum posita est, istine ..is ora grauibus sententiis, sic in facetiis, aiebat Cicero: Nam ι clliod quibusque verbis dixeris, i icetum a non est, recon tinetur: Quod autem mutatis verbis salem amittit, in ver bis habet omnem leporem. At siue in verbis, siue in rebi
Mue coniuncte in utrisque, id quod peracutum &sse βR '
552쪽
es t a 4mirifice audientes delectat, Armaliter aliud C est 'nisii correspondentia illa proportionis , vel un
opo, ionis , quae undum quidpiam in obiectis elu
aut resonat i significatione , quae concinnis , ac Mucis verbis continetur ut obseruare est in cunctis in
I, , et apophlegmatibus illustrium virorum , quae a d
multos tantopere celebrantur. Quomam vero reconditae,
Lilitudines, ac dissimilitudine
martiones, caetera huius inodi desumuntur, simu b ici debent ad hoc , ut ad inuicem conserantur, vivo subtiliores ac abstractiores stant, eo facilius evanesciant, ac ponxe
nire consuescimes Hinc cst, ut cum obueniunt, non endo cum aduersariorum aculeis feritur, Mucitur ansemus ipsu in altercatione adeo exagitantur simulacra, ut
a latebant, facillime, ac ciri si v sπw- Sicq. I. VIImai duersario verbum, Me eo in eum rata . qui 1 elisinit infligitur contigur illi, qui
ρ dixi letoue Alexandrum, talem non iis ei Et merito
si ito 1 nam ille Asiam demetebat, ego vero ta e latite, quoque nihil omino prem
ratames, nonnunquam ita repente verba iactiunt , veII, utit a que in dicteria erumpunt, vinea etiam ci plen-
T. 4 hactenus excogitare; simulacro
tori sensu intellectu phantasmata uberrime, ac celeriter
553쪽
IIS VI eri potest, ut nonnulli dormiendo sur
in doctrina eiusdem Philosophi est occupatio, atque Iigatio interni sensoris, ubi residet sensu communis, unde animal habet 4 posse moueri, ex terne sentire, ac in cunctis suis operationibus regi, diries: quo pacto praeoccupato principio sensu, ac motus, paL . . . ''x V lem homines in somno, videre eo modo, quo qui rigilant, ut ait Aristoteles, surgere, Λ arma capere, domum una uetiam Iustrare, ac euertere, vel pleraque similia agere, ut de amico suo, qui ad gallinarum locum profecta, fuerat,
Respondetur somnum esse quidem ligationem sensus com
m tuas S, aut interni sensorii, quatenus per evaporationem
alcendentem in cerebrum impeditur transitus spiritui mirum alium ad priuata sensoria,quibus mediantibus sensus communis, ut talis est, propriam functionem exercet, proindecineri ut cessante influxu, cooperatione sensus interioris. quiestant sensus externi At hoc vi plurimum non verificari nisi de quatuor sensibus externis, qui sunt in facie, ac per primas neruorum coiugationes dependent ab anteriori par te cerebri in duos priores ventriculos distributa, ut animas uenit Galenus. Cum alioquin tactus,&motus,qui per cae-ῖ ἡ, ,.s,tςra soniugationes neruorum aposteriori parte cerebri omni ac dependentiam habent, etiam dormiente animali exerceri valeant. Quandoquidem vapores exhalantes a ventriculo, non nisi interiorem partem cerebri, quae maxinu . est, infestare solent. Ad posteriorem vero, quae cerebellum citatur, tanquam valde remotam, vix valent pertingere .uuare mouendi virtus, quae ibi residet prope ortum spinalis medullae, indeq. spiritus per neruos distribuit, soluta penς
manet, ac libera nec ab operatione interdicitur Cumquς
554쪽
imaginatione , ac extimatione regatur, quae inter dormiendum per pe non aliter ac in vigilia procedunt, ut constate pluribus rationabilibus somnijs hinc est ut etiam dormiendo, moueri possit animal praesertim homo , multaq. a cere opera vigilantium, imaginationis ac extimatum is ductu, ac si proprie somniaret Siquidem huiusmodi operationes non nisi in profundo somno ex nimia uaporation cerebrum penitus obumbi ante impediuntur, secus ac pe- rationes, qua duuntur sensus cpmmunis, quaeque se ii omnes,ac semper propter adductam rationem ligantur. Verum per quascumque cognitiones somnambuli regantur, ac diramgantur, nunquam proprie dicentur per illas vigilare, neci inni, re ut expresse patet ex Aristotele Accidit di,
inqvit, dormientibus etiam animalibus sensus, non modo , quae somnia vocantur, sed etiam praeter somnia, ut ijs, qui dormientcs resurgunt, quidem pleraque agunt sine somnio Ratio autem est, nam quae per somnium p rcipiuntur, non percipiuntur nisi solo sensu interiori abstractine opera te , ac nulla cognita reali praesentia obieci i a somnambulis vero multa percipiuntur intuitiue cum reaIi coriam prasentia per tactum, aut visum oblata, ut patet experientia, ex eodem Aristotele Deinde ex alio capite; nam vigilan minis. do, animal non solum vno , aut alio sensu, sed omnibus u
let sua obiecta dignoscere Quapropter merito, ait G te s - :
nus , quod vigilia est intentio animae a principio ad coi pom A. , misi. partes omnes atque particulas . Vnde qui aliquibus tantum partibus potest intenderes, non dicitur vigilare, ut qui caeteris sopitis sensibus tantum palpat, vel audit. Nam interrogati nonnulli dormientes, respondent di Loth dormien o mihi
dos as cognouit sopitus a vino.
Dissicile tamen est, quod adduximus ex Aristotcie, non nullos etiam dormientes videre eo modo, quo qui vigilant sed si ita est, non aliter contingere posse censendum est, quam cum quis inter caliginem circumfusus, aut nimia ebrietate correptus, nec perspicue aliquid videre, nec iiD
555쪽
enim plurimus sit in dormientibus circa commune sens 1 rium , calore intus refluente, ac vaporibus ascendentibus, non secus ac in ebrietatibus Imperfecte igitur eis quandoaque licet raro videre relinquitur, cum scilicet sedatur alia quantulum motus, en ubi laturq. aliqua ex parte cerebruta flamosa caligine circumfusum sta ut saltem aliquibus spiritibus pateat aditus per neruos opticos ad oculos de lacndendi Nam simile quidpiam conceditur gustui in auditui, ut m. r. ra a. s. hactenus notauimus ex Aristotes e,qui nonnullos ait in somo, , , ἡ,, hi isentire aliquo modo & sonos,& lumen, iaporem, de . . m tac. Π, languide tamen, ac veluti procul. Et rursus aliqui-D Gm bus ait contingere, ut melle, ae dulaibus saporibus in s M-
n Permusici eantur, minima pituita defluente. Sed quia
de taeni, ac potentia motivi, ut vidimus, ratio est valde diuersi idcirco frequentius accidit ijs tantum uti dormie tes, qui dic utitur soninam buli.
Ua ratione nonnulli, id quod apprime capiunt, exprimere minus, aut nullatenus vale In lingua enim sapientia dignoscitur, de sensus, icientia, doctrina in verbo setis ali, ait Ecclesiasticus. Rumigitur pacto eo , qui nec doctrinam, nec scientiam, aut apietitiam in verbis valent ostendere, maxime scire, ac sapere comperiemus ΘRes ondetur nitentis conceptum de quaque re distincte, ac perspicue te obscure, keon suse ab aliquibus explicari, pluribus ex causis procederes. Quarum prima est ipse diuem sitas conceptus formalis. Nam si ut id est diuerssimo de sor- maliter cotidisti sti diuersimoae explicati contingit. QMdam enim res concit piunt se e dum fiotas omnibus ms mas , ut sensibiles imagines, de consuetas quasdam abstractiones dii tincte, ac disposit te, veluti per cathego iam diu stas Atque hoc modo res ipsas conceptas perquam fac ς'
556쪽
S apertissime exprimunt. Ali vero licet re in principi iucundum notas omnibus formas concipiant, non tamen o Isistunt neque validam illarum impressionen admittunt, ea ulterim pergunt ad noua semper abstracta, nulla velut latae ordinata, ita ut semper ad altiora is uniuersaliora se ta- it 7 ex eadem uniuei salitate,ac diuersitate confusionem necessario contrahant Et hoc pacio scum ad explicandam . animi sui notionem verba non suppetant, complicate omnia
prout norunt, coguntur Cliprimere
Idemque deinde ecco constat procedere, quia ad aptam explicationem, Mexpositionem intelligentiae nonsitis est claritas, ac distinctio terminorum cum proprietate ei monio sed opus est saepe variare modos verbales,sub quibusiclem aeque bene multifariam explicatur. Nam cum Omnj sui ratiq. exprim indi penes capacitatem eorum, qui au fiunt attendenda sit, coarctandus non est conceptus nostrae mentis ad perangustam quandam , ac determinatam Fri
mendi sotinam kd potius demtertiui eis debet ligni sic,
si vis uno modo audientem lateat , alio non aufugiat Huic autem cause accedit alii, quae est series, ac in tho bdus in explicand b, quia parum est rem apertis,ac ars; vel bis amplecti, nisi a primis, avitioribus articulatim ac μspo siue ad ulteriora , ac ignosi ara procedatur. Denique etiam in causa esse potest inditas, aut velocitas , qua con ceptiri, verba suppeditamur. Nam velocitas obruit en sum verborum, atque conceptuum s plura Umquam quibus vo una sussciat, ait beneca , nihilq. est ordi natum, quod praecipitatur,4 propeiam Iarditas veros subministratione conceptuum, vel locum admittit alienas atque improprijs verbis quae substituuntur vice illorum ., uuae braesto esse non possunt, ne loquutio internuinatui ves est enlapsamet inopia, exilitas in inua intentiim audito
557쪽
Ex quibus omnibus colligitur quo pacto nonnulli mus quidem, optime capere, silue intelligere poliunt , quae tamen non satis valent exprimere; nam aliqua ex praedictis causis praemedita vel confusa, expressione non tollitur,inii in intelligentia quoad substantiam suum mimus perquam facile obeat duplex eo planum sit Nura semper hue ipsis taverba, quae multiplici ratione confuse, ac sub oscure iaciuntur, vel potius ruunt, intermicant aliqua, quae rem ipsam , intelligentiamq si non dilucide, vere tamen signi Dant, at que ostendunt. Quamuis peffecta capacitas, atque intelli- sentia ab lute cen1enda sit ea, quae una cum Dubstantia, aci brrnalitatibus rerum abstractis, ordinem etiam, ac distinctionem seruat conceptuum mellio tim q. in illis subminiis strandis, ut oratio ad exprimendos animi sensus reperta,non confusionem, sed scientiam arguat exprimentis Etenim . omnis scientia, omnis q. doctrina peculiari quodam ordine tanquam propria forma construitur . Et Iiine merito iuxta sacrum eloquium, utraque in verbo, ac lingua fatemur di- D. raris ny gnosci; Etenim dicere nemo potest ait Cicero nisi qui pri a j, denter intelligit. Siquidem cum verba sint earum , quae in Lib. . a inur Maima sunt pallionum notae, ut ait Aristoteles,quisque prout p p loquitur, ita censetur sentire, atque intestigeres, talemque intus esse, qualis foris neque enim vita,vel breuissima sylla-rib. O. - in ordine sues ait Augustinus nisi prospecta mi istet. α' , '' Unde loquere, dicebat Socrates, ut te cognoscam Nec si cniam fuit valde sensatus vir peracutus, ac prudens, qui pia
ue,aur consus loqueretur, ut falso nonnulli autumant.
Nam licet non omnes abundanter, & ornate sicut Plato,vel Cicero proprie tamen, distincte ac illuminate omnes loquuti sunt, ut patet ere eodem Aristotele, cui obscuritas est qua indicendo fribuitur. Nam praeter libros in quibus de industria obscuritatem adhibuit, reliqui tanto nitore clare' scunt, ut propterea Cicero ipsum Alis fotelem aureum elia' cluentiae flumen appellaueris. Et Socrates, sicut postea Ly
sias, Hippocrates, de aIij subtilissime disputando, licet con
558쪽
Psonem quandam in dictis seruauerint; n agnum tamen . semper lumen ostendunt , nihilque clarius, aut Iimatius , ac breuius expiimi potest graues enim fuerunt verbis, crebri sententijs compressione rerum breues, mone tandere propri , ac peracliti quamquam larcnsi amplitudine, Rh
torum q. Obseruationibus, ae uberrimis illis ornamentis caruerint. Nam quo veritati operam dat oratio, incompo sim debet esse, mimplex, ut recte ait Seneca Verumtamen
omni arte seclusa, ipsa natura inquit Cicero cucumscri- Pptione quadam verborum compraehendi , concIudit q. sen Da huis. tentiam, quae cum aptis constricta verbis est, cadit etiam plerumque numerose; aln is aures ipis quid plenum,
quid inane sit iudicant Et sphitus quasi neceuseat alimia,
verborum compraehensio terminatur.
VI qui Ecstasim patiuntiniani alioquin men . te corpore , multa sese vidcre , aut audire ex illimant in vigilia, quae nullo pacto vident , vel au diu niZIusti ciuis enim de ictuali astra senti sensatione externa pendet ab illvis reali, ab actuali exercitio,ex quo reccias semper species resultat, qua intus rassus abdiscernit animal quod soris agnouit qua dam communi particula , ut ait Aristoteles , omnium sensoriorum, ne passim decipiatur in vigilia 11cut i somnis on V - Η -- fundatq. cognitionem intuit tuam cum abstractiva, d apparentiam cum realitate obiecti. Quo igitur pacto Ecstatici quantumuis experrecti,nihil vere exterius sentientes,nullaq.imaolae delatis adueniente, tam plura sese videte, Maudiare putant, nullatenus praesertim desipiendo Respondetur, Ecstasim secundum vim cognoscitiaeam in inultis ciuidem cum somniantium somno,ssimilibusq. pastionibus conuenire, ratione quorum in dignoscendis obiectis', appareati cum realitate coniundit M'. Namn dormientes
559쪽
quandoque sibi vigilare ridentur,4 multa exterius per prep, quae non nisi imaginari sentiunt Et pueri in tenebri g, quamuis omnino expergefacti multa simulacra tanquam . oculi obiecta oppi ehendunt, inientesq. Ibi, faciem velant2 3 ne videant: Alij l. variis paluouibus decepti, ut ait Aristotelas, modica similitudine, ille quidem videtur sibi videre hostes , hic vero dileestum . Quapropter ne in aequivocum Imboremus sigillatim obse luandum est in quibusnam Ecstasis cum praedictis alijs passionibus conueniat in quibus vero disserant inici se, ut exinde duculentius constare possit causa uniuscuiusque deceptioni a. Supponimus autem scita sim aliud non esse nisi excessiimqtienda in si, ali et is is Misis m, qua quis extra su am ordinationem, cognitioncm si1 hi propriam ponitur, ut docet g. TL, . . . . Thomac velit docuerat Diuus Augustinus, aliud nor nisi aversionem mcntis , consuetudine corporali ad vi, adi,. . . . . ., in quoddam contemplandum allanum a praesentibus .fe-
in super rici huiusmodi alienationem seu auersionem .ves villione
. . , auqua natu lai cognitaOnc mi ad unum quappiam mula ν te, quemadmodum accidit Antiplicronti Oritae, I alijs. ut re- D min. O eit Aristoteles, si ut etiam Epimenidici et Vias , LAriiteae
α π im conesi Poetis . . Philosophis clarissimis,
gositic vel in sphatione aliqua distina ammum rapiente , ut pluribus sanctis viris , ac mulieribus contigisse testantur
In hoc igitur primo Eclta sis, ut pIurimum cum somniantium somno videtur concurrere,quod Ptraque passio sit alienatio auentis a sensatione externa a coni uisio ad ali iiii linterius intuendum . Qua1 Eestasis Sanctorum a multis vocatur somnus spiritualis.
Deinde quod sicut visa per somnium aliquando sunt, ra, aliquarido sunt falsa, aliquando perturbata, ut quando txanquilla ipla autem vera aliquando futuris omnino similia, Vel aperte dicta, aliquando obseu sis signincationibu ,
ct quasi guratis loquutionibus praenunciati: sic etiam iiq
560쪽
ne Ecstassim it D. Auaus imis aduertit, qui propterea in ' - Μnia Ec staticorum41sa, visis sommantium comparauit Insuper sicut afflatu diuino nihilia per somnia reuelantur, ω . 2. iuxta illud , effundam de spiritu meo stipe Omnem carnem ,
Miuuenes visa videbunt,d senes somnia somniabunt Ap paruit autem Dominus Salomoni per somnium noc ei Et: Anoelus Domini apparuit Ioseph in somnis&c ita etiam per raptum, i cstasim , ut illud Apostoli, atque Egechie
lis, cum unum usque ad tertium coelum alterum inter terram de coelum legimus eleuatum in vissione Dei, multa Q. tunc eis fuisse reuelata . Siquidem non corpore, sed sp stitu intelligentia rapiebantur a se ipsis auulsi, a sensibus ex ternis omnimodo abducti,4 absoluti iuYta doctrinam D.
Thomae Raptus enim supra Ecsta siti non addit nisi violen a Ritas. . . tiam quandam, quae nonnunquam contra modum siue na
tura animae infertur, cum ad diuinorum inspς x RV m is,sti, xima celeritate eleuatur, ut docet idem S rhomas. Denique sicut dormientes quandoque sibi vigilare videntur, tu similia corporibus , sed ipsa corpora intueri se putant ita similiter Ecstatici multa quoque arbitrantur se eYterius percipere, quae non nisi imaginari sentiunt. Differunt autem huiusmodi passiones, nam per somnum, interior sensus ligatur respectu cooperationis, quam alia exercere posset cum sensibus externi impedimento scilicet existente in ipso communi scnsorio per obstrussionem meatuum, ac viarum , quibus spiritus animales mittendi erant ad sensus κternos, ac noua similitudines intus deberent transfundi i At in Ecitas i nullum adest impedimentum in cerebro, sed desinunt operari sensus eXtem per applicatio
nem virtutis ad alia, eo modo, quo quis non videt, quia in
aliud intendi . Cum enim animus limitatae sit virtutis, determinatamq obtineat spirituum bertatem; statim atque intra se colligitur, ac clica aliquid fixa, vehementiq. ima-oinatione versatur, necessario ab usu sensuum eXternorum
abducitur, tota intentione intus transfusa, totaq. spirituum