장음표시 사용
61쪽
substitutis autem sortiissimum in iure est omni u consensu argumentum, scilicet, ubi diuersitatis ratio reddi no potest, illic nec diuersa dispositio. Non erum liquet cur testator maluisset pluribus natis ec mortuis quam uno θc mortuo sorores substituere, Ec ad matrem uno nato & mortuo luctuosam haereditate peruenire, quam pluribus natis 5c mortuis luctuosiorem non peruenire. Si desiderabatteaitator ad sorores deficientibus filiis suis haereditatem deferri, nihil interest unum ubi unicus est, aut omnes ubi plures decessise sine liberis, quoniam defectu Iiberorum cogitauit,non meru.Similiter haereditatem ad coniugem ob orbitatem
filiorum si deuolui uoluisset non referi orbitas morte unius aut plurium continagat 5 ueluti sue uno siue pluribus decedentibus cum liberis, substitutionis conditio descit,sic uno,ubi at iis non superest,aeque ut pluribus omnibus sine libens decedentibus implevir conditio: testator enim casum θc non numerum morienatium sine liberis mente agitasse credibilius est , ec propterea substitutioru Iocum esse mihi persuadeo. Substitutio quippe haec expressa pupillans est , ecposthuamus impubes obhsse prirponitur, matrem ergo excludi pro Icati iuris est. N inuenio in casum duorum duntaxat nascentium posthumoru substitutionemctam , quinimo utrum3 casum oc nascentis unius et duoru testator expressit illis uerbis,ii unus posthumus nascetur sit haeres, si duo posthumi,aequaliter. Atquin eo a natiuitate,sed a morte posthumorum sine liberis pendere,apparet uoluisse substinitionem minime. inusitatum uerbum omnes,& in uno, n pluribus uerisicari. Verbi gratia: testator qui cu habet filiv.motiess dixit,Si cotingat omnes Dios meos decedere,Titius haeres esto: non deficiet conclitione instimtio illius unici morte. N am sicut in illa, si filios habebit,& unum postea habuerit, non dicitur defecta conditio pariter Ac qui unum habebat,eo deficiente recte dicimus Oamnes filios eius decellisse. Homines coactos Praetor est,nihilominus VIpia Scensuit edicto locum esse, si unus coactus suerit. Fortius in casu nostro,quomam ultimae uoluntates iuuandae sunt. Succedit. praesens regula,Quod in pluribus
etiam in uno,quando non est diuersitatis ratio. - . - . .
Accedit quod qui duo dicit etiam unum dicit proprie: Sc in his quae uricti iuris sunt, ut si stipulor duo, tu spondes unum, ualet stipulatio in uno, quia etiam unum stipulari uideor:& ex diuerso uno instinito post humo, si plures nascatur.
omnes instituti intelligunturietiam qui uni ultimo morienti ex pluribus lutati turus est, duobus simul morientibus succedet. Non diuersum ergo in quaestione proposita esse debet,si testator pater dubitans ut naturaliter euenire solet de numero nascendorum posthumorum, & de uno,si unus nasceretur, oc de duoD si duo nascerentur, lacta institutione subiunxit sermonis compendio at omnes mori contingat θω.uno nato θc mortuo,non deficiet substitutionis coditio. His astipulatur Paul. Iurisconsulti responsum in I.Falsa. de condi.α demotaliis uero his Sticum εc Pamphilum do dego,si mei erunt cum moriar unum ex his alienaverit,an uel alter possit a legatario uendicari nam hunc sermonem licet plurialis sit pro eo oportet accipi,atin si separatim dixisset.Sticum si meus erit,cum moriar haec Iul. Daul. Sint .consilio i 3. Haec uerba, eis substituit, perinde accipienda sunt,ac si dictum esset ei uel illi substituit,& cuilibet separatim si lacta cilci iubstitutio, si decessit sine si is ex quo testator distinguit personas institutomminis
ivnpe illatinatoris uerba sipr dictos posthumos omnes mori cotingeret taciantea scripserat si unus ri .sceretur, haeres esset: si duo , aequaliter ita redes clienu
inde palam sit, & unum praedictum ec duos praedictos tasM , di ideo inani leostiam est hunc unum qui nanis 5c mortuus 8c praedictus est, uerbo omnes signa Mari,in quem solum sors nastendi post mortem testatoris cecidit, luacitq
62쪽
IN L. OMNE s P o P V LI, LIB. V. asA ne uoluntas pereat. Ad duas ultimas rationes respondeo, ex testatoris uerbis ii quere patre impuberi expresse substituisse,& in huc casum qui euenit substituisse
alte uerbis generalibus,quod susticere Bariolus ubim docet ad matrem excludeadam,nec est qui contradicat. Esto,substi tutio cocepta esset in casum duoru posta humorsi, de unico nulla mentione facta adhuc arbitror ad casum unius posse adaptari ill o uulgatissimo, quod substitutio facta in unum casum porrigitur ad simiales. Similitudo aut est in ratione ut supra diximus: item in e u,quod uel unus tibi solus est, uel omnes ubi plures sunt, moriamur, omnino sequitur orbitas Oamnium filiorum, in quem casum testator substituit. Caeterum miserabilior prosecto casus est duorum amissorum fissiorum quam inius. Hinc coniectura deuolutate mariti erga uxorem suam, i quod in Iuctuosa haereditate duorum filiorum praetulit substitutos, fortius existimare conuenit unico mortuo praeserri uoluisse. Vti reiecta est illa opinio coniecturae contra matrem non admittendae, autore Bar. Bes. AN. Saly.Castrem Iasone, qui R In I . m,HM 'omnes uoce dicunt, non Ium testibus, uerumetiam coniecturis probari pQile δε uulgi utinatorem noluisse haereditatem luctuosam ex tacita quantumuis Pupillari ad ris.l. Deus eo matrem uenire:quod si coiectura uoluntatis ualet in tacita Prorsus pupillari con dem titu. pre.
tra matrem, Ionge plus ualere debet in casu nostro ubi expressa est, uti saltem o si elisia
non omnino tacita est si stitutio. unpa .etri. An qd antea ecpostea. Rapta raptoris aut morte aut indotatas nuptias optet. f. C. dein*.σRaptor prolagit,rapta nupsit,reuerso illo rapta petit optionem exscripto, quod sis simpliciter loquitur,rapta optet 5c optat: fuga non debet este stratio poenae.
Pro raptore non est scriptu quandocul rapta optet,petere statim debuit non nubere:nubendo optionem remississe uidetur.Ex altera parte nuptiarum optionemo remisit non mortis,quam nubendo sibi reseruasse declarat. Pro raptore. Atqui steram pariem stematiuae optionis,non optando remittit,totam optionem remittit. Minor contrahit sub conditione quae post xxv. annum euenit,laesus desiderat restitui. Quaestio an ut ante xxv.annu poterat restitui,sic postea completo xxv. anno possit. Ante xxx. diem nunciet mulier se praegnante, an licebit postea: ante
x.diem licet appellare,an postea. Doctores nostri tradui de tempore ad tempus non fieri extensionem,citant l. uxori.de Ieg.iij.&I. talis. de Ieg. i. .re Sozi. in l. i. de u. quod tameti apud me dubiu est,propter i. Si quis id quod.de iurio.iu.ec I.sepulchri. de sepul.inol.ibi sepesiretur, trahitur ad iam sepultum. An quod in toto idem in parte. Aratru acciperepignori non liceat. An uomerem liceat nihil de uomete dictu. at aratri pars est,sine qua agricolauoi, cuius gratia lex data est, totu fit inutile. Papinianus in I.haeredes mei, j. i.inta ad trebes. Respondit ut eidem fideicomissario pars restituatur, cui tolli,si casus accideret,restitui uoluisset. Secus est ubi iuris ratio non cosentit,ueIuti in uiugariter substituto
an oves liceat nam α in ove lanae sunt, quamins de ovibus nihil dictum. si non in staudem legis uehantur, sorte licebit. LEN. Vomerem pignori accipere non liceat, an aratrum liceat ' de his smaciebus non satis declaratae uoluntatis loquitur Iulianus in I. si is qui ducenta in iude reb. dub. et quaestiones fiunt proposita Gtrouersia,an satis,an parum cautu in lege sit de ea,et ubi salis uidebitur,succedit illa,an tes1 iure sit utendum re tum o mnia in utranssi partem excutienda, quia uideri potest parii ues satis lege cautu, ec tamen illo iure utendum non esset.Maioris pugna est,Quintil. inquit,ex scripto ducere quod scriptum non est, in quo genere illa qua ntur, an quoties,
63쪽
NARII fALOMONII co MNENT. C propria lex non est, simili utendum sit: an id de quo agitur ei de quo scriptum est simile sit: simile autem,inquit, est, re maius ec par Bc minus. Et obserua quod inaquit, quoties propria lexnon est, quod si esset oc dissimiliter definiret, non esset
locus ratiocinationi. Cico. ad Herm. Ex ratiocinatione, inquit, controuerita constat. inres sine propria lege uenit in iudicium, quae tamen ab es is legibus similitudinem quandam aucupatur. Hoc idem tenent doctores nostri. Qui patrem occidit, leo insuatur. Matrem qui occidit, leo insui petitur. Ex domo debitorem educere no liceat. Extra taberna Iaqui eduxit, accusatur. M l. pisiq..de S. C. uetat mutuo dari pecuniam filijsfamilias. quid si data in nepotibus c Pau. in ius m.et l. Iureconsul respondit S. consulto locum este. Ex his enor liquet nostrorum diis nemo inui .de centium plerunq; domorum appellatione tabernacula, di filiorum nepotes conareg tar l. lex timeri, quoniam non ex signiticatione sed hae ratiocinatione ex eo quod scripta cora. domu est,ad id quod scriptum non est,inropretamur. consentit Banin I. liberorum.deri l. apud labeo uer .signifi. 5c claristimus Alciatus lib. iij. paradoxorum. G. xvij. Praxor ait in M. Proin eum qui ex incendio, ruina, naui agio,rate,nauiue expugnata quid rapuisse di. deita . filia cetur. VIpianus non solum qui rapuit, sed etiam qui amouerit hac actione tene
ad macta. turilicet aliud esse rapi, aliud amoueri palam est : siquidem aliquid amoueri siue Lij.s,t i, in possit,rapi aute sine uinon potest. Idem VIpimus:Hoc edicto tenetur re qui tollit quamuis corruperit .m l. si quis id quod detur. Om. iud. Stulti obseruant
uerbum rapere improprie accipi pro amouere, non animaduertentes ex scripto Vlpianum coniecturari Praetorem damnum passis eo dicto subuenire uoluisIe, ait . s. ω -iuitur uel raptae uel amotae res sint, nihil interesse quo minus damnum pata succurranir. Rate, nauiue expugnata Praetor ait, Labeo scribit aequum este, ut
sue de domo siue uilla expugnatis aliquid rapiatur, huic dicto locus sit. Ecce D quomodo Labeo ex nauibus expugnatis scriptum in lege trahit ad domos oc uillas expugnatas, de quibus in lege nihil dictu est,non alia ratione, nisi quia aequa est: Ac igitur in his Syllogismis totus tractatus ex bono 5 aequo est, in quo tota l. LOL Iurisconsultorum ars uersatur. Adde his traditionibus illud omnium consenis, semper omni casu collectionem rationalem laciendam, quando non secta conis Dauthen PM senuitur absurdum uel aliud uitium, re inter caetera si constitutio efficeretur in actio, c Os ς utilis. Verbi gratia: Vsurarius manifestus prohibitus testari, an codicillis uel causina μ ν sa mortis donat,glo. in c. quicquid. uir. lib. vi. prohibims in cimiterijs huis mari, nem in ecclesia humabitur. Liazarus in cle. i. de sepul. Fesi. in c. translato. d. consec. l.i. de Ieg.iii.
LEX. In charitate annonae frumentum exportare no liceat, an latinam uel panes exportare licebit c& igitur ruinam oc Panes exporiare non liceat, an fruamentum exportare licebit L E X. Iumento frumentum exportare non liceat, an plaustro uti humeris licebit Vinum exportare non liceat, Ioram ne exportare Iicebit,aut messum harum omnium prohibitionum par causa est, licet diuersae sint species. Eleganter quippe Bal. in l.de quibus,mtio, inquit, est, coniunctio diuersorum casuum ad eundem finem tendentium: charitas uticy annonae suprascriptos annectit cas .
LEπ. De frumento& uino quod exportatur,uectigalis exigendi ius esto. quid de ruina ct panibus quid de lora,mulis,et id genus reliquis nouectigales sunt,quonia non par annonae 5c uectigalis est causa. Filiuslamilias codicillatur,c5tradicitur,quod frustratio legis esset quae testamenti sectione sustulitisi codicillari uel aliter filii . relinquere possentiEx scripta ergo prohibitione testameri colligitur prohibitu codicillis ec aliter relinquere perinde atq; si scripto prohibiatum esset. Et quorua in hac rata inauone clatus ommu consensu est similitudo,
64쪽
A i oranda non sunt quae dissimilitudinem faciunt Cicerone autore, id est diu
sum genere,natura,Ui,magnitudine,loco,tempore,persena opinione, causa,raatione corum in ratio tum habenda est, quando causam tirgulant,quod est quadaineo de quo agitur, sunt dissimilia, licet in caeteris sint simillima. Denim admosnendi sumus ratiocinationes sue cxtensiones non fieri cotra iuris regulas. Arcti re Soci. hi. in I. i. de uitu. Io. An .excepta per principem uel I cm a reg. i .putat etiam ad calis eiusdem rationis non este producenda. in c. sacris quod me. ca.
quod perlepide ianctissimus Hadrianus vi Pont. Max. in pulcherrimo suo opere.de m. sacramentorum in iii a. sententiarum, ita demum admittendum cena fuit, ii exceptio principis uel legis sola autoritate si introducta, secus si in ratiosne naturali sit radicata. Confirmo,licet id quod iuris naturalis est in constitutiois nem deducatur, non propterea cneruatur uis eius sed duplici adminiculo robo
Hi' ipsius uix diuali potestate 5c approbatione: unde deducitur secundum Hadrianum,excepta a regula iuris quae per senaturali aequitate ualent tras nenda elle ad consequentias ubicun* Badet par ratio, quae a QIa principis Uel linis autoritate pendent non trahenda, quia caret aequitate rationabili secundum DaId. hic, quamuis non diuersa sit constituendi ratio. Panor. sequimr glo. n c. i. de temp. ord. in vi. quae omni casu uult idem ius seruari quo eadem uia xet ratio, sed non omnes consentiunt simpliciter, & ideo distinguitnt ImoI. &Geminianus in c. postquam. deeIect. h. vi. & illa de ratione comprehensim reextensiua, quae 'idem tradunt, uereor ne plus inuoluant: 5 poenalia ad coemos nem delictorum pertinentia, communi opinione fauorabilia sunt, re igitur proaducenda. Hactenus de his ex ueterii traditionibus,qui origines, causas, species, modos,subtilius,distinctius,compendiosius prosecuti sint.Tracliam quippe disti , ima haec iuris particula est, ac Dequens, tota ab opificio Iuris Canonici peridens, id est coniectura uoluntatis, ac boniWaequi ducitu,in qua re ius adeo constrouersum est, quod nulla a nostris doctoribus conflatur remia, quae confli etiaIocorum & rationum non nutet, & expugnari non queat. sunge his quae supra de bonore aequo scripsi. Nunquid conieci ira uoluntatis legum correctio sit admittenda,& ad consequentia producenda.Nonnulli negant, procliuiorq; in hoc tissententia est, quibus non accedo. Nam mens, siue tacita sit, siue presti, nihilo 1 'minus mens est: veluti homo siue flavus siue niger, homo est. Vnde sit mentem tacitam qui reiicit, mentem reiicere, re per hoc si deficit uoluntate lex scripta Ieis tabigem non esse. Proniti quippe iuris est mentis gubernacula desinum possessione redi nexplodi non posse. reueluti legislator nisi in animo habeat Iege corrigere,quan siau tumlibet ad corrigendum apta sint uerba, non corrigunt: pariter si animum abro Σε dba; .gandi habeat,uerba non dicta impedire nequeant abrogasionem, dummodo ali m. ita, .set quo signo animus demonstretur. Praeterea nullo iure liquet leges tacite abroga in is si Gri non posse, quinimo ipso iure, noua ime aut contraria consuetudine aloe ctiam reri or misi desuetudine antiquari dubium non est. Nihil interest, Iulianus inquit, sustragio coeli. sol I, populus sitam uoluntatem declarct, an tacito consensu. Imperator Iustinia. te, 'gem Iuniam Miscellam abrogauit, commemoratione de mulieribus tantum sera iusti de ruriacta,ne indicta uiduitate astringerentur: postea cum in controuersiam uenisset g.pe I.I ia 'uiris indicta uiduitas, remipsit ex sententia eiusdem suae constitutionis,ctiam in quibus.viridis
uiris seus intelligi posse abrogatam. Das
Donatio intercoiuges eouis erat inhibita, Ut ipsio iure non ualeret.Diuus po IV . ei T. stea Anti Seueri. F. Iuculenta oratiocin senatu suasit, uti pIaceret morte uxoris dedo. intin.et uel uiri qui donastet,firma maneret donatio, Ac rigorem ueteris iuris remittere. vata. Nihilominus Papinianus & Upianus censuerunt ex sententia orationis idem iuris sore in reliquis personis post matrimonium donare prohibitis, iuris quamuis
65쪽
nARII fALOMONII co NMEN C antiqui oratio esset abrogatoria. Nulli praeterea dubium coniunctione plurium
l. vreside peti. legum siue plurium capitum legis coniecturatos sensus dici , oc commixtione haer. et M'. de duorum capitum Iegis uelleiae corrigi XII tabesas Iulianus docuit coniecturata ι. Aquili4 s. ergo uoluntate leges tolli non est nouum 8c extendi. audi Hos duos postremos locos obserim, quos doctores nostri non considerantes in. 3 Ως ωμ- sese contorquent pro contraria sententia,nec Iidam responsionem ad constitusi si L nonem Iustinianam,de indicta uiduitate, adhuc inuenerunt. Primus ex leguleis nostris Fulgosius huius opinionis in more sep uir, fretus leonina coltitutione,ubi Imperator naturali ratione Iuliani iuris consulu& non diuali autoritate, ut quidam putant, in q. quae ex iacto agitabatur, de clarat Theodosianam constitutionem de uiro 5c uxore loquentem,aeque habere locum inter sponsos ec sponsas, licet peream ius uetus quo patri omnia quaeres tantur,corrigeretur. Petrus Andreas Gammarus Bononiensis uir summae scientiae, qui nunc Omnium consensu in numerum iudicum Apostolici auditorii adstitus eii ibro de Extensione confirmat pulchra ec uera ratione, quod non temere leges nouantur,sed e Rep. & temporum 8c morum opportunitate, ut uidem
in lege Fusia canina, & lege Iun. Miscella,& aliis multis antiquatis: recitasq; adia i erant'. hanc rem Sex. Caecilii uerba pertinentia, ex ultimo noct. act. Gellii: secit illud di . . . Vipiant de consti . princip. dicentis: In rebus nouis constituendis euidens utiliis tas esse debet. Ex quibus manifestum si lauorabiles esse legum correctiones, ecdilatandas potius quatenus eadem utilitas exigit. Ad lce quae supra de bono&aequo explicauimus, emcndationes linum ab aequitatis sontibus manare, re ius honum & aequum esse id quod emendat, re ob id producendum ad consequentias. Nulli inexploratum est,Ius praetorium non eo minus bonum 5 aequum haD bitum suisse, quod plerunq; ius uenis emendabat. In stateram suspendantur uestim omnes correctae leges, & liquido constabit summa aequitatis ratione correa die. Memmia ctra: Unde stultum uidetur uerborum angus scohercere, quod iure optimotibus.de elee. sententia dilarandum esset, In hac eadem opinione reperio fuisse Io. Mon Euim uirum sepientissimum, contrariam quamuis partem totus mundus teneat
v p E R E s T de contrairis legibus tractemus. Operat pretium est
dispiciamus num lex municipalis uere corrigat ius comune,quanado contrarium quid statuit. Quod corrigat pugnantiu natura sua. det,& crebrior doctorum locutio. At Vlpianus Ius CL esse definit
quod no in totum a iure communi recedit, nec per omnia ei seruiu
r ῖ - o per contrariu statutu recedi dicitur,non corrigi.Si enim corrigeretur tolleraretur utim et esse desineret, ut in correctis a Iustiniano II. videmus: oc lex munici . . e e Pii semel correcta nunq; redit, quia a priuatione ad habitu secundu philosophumi non est regressus uerit quia ius comune sublato contrario statuto statim redit,pa i' Iam sit non corrigi. Receditur itam a iure communi cuiuS per contrarium statuatum usus cessat, ec proprie interim ius comune cessare dicitur,non corrigi, quia In LS. Arem, non extinguitur.Sic argumentatur Paesus Iurisconsultus,& ideo magis in ut suspensio quaed.im sit siue cessatio quandiu durat impedimentum contrariae te
municipalis, di inepte dici per ius ciuile corrigi ius commune.
66쪽
IN L. ΟΜ NEs POPULI, LIB. vi. 3oA Accedit quod solius principis est corrigere ius commune,sicut&condere: hinc est,quisl populus legem suam per aliam contrariam corrigendo extinguit
nunquam redituram, ocius commune non extinguit, quia efficere non potest extincta sua lege, quin redeat ius commune. Confert illud Castrensis in l. i. C. de
haere. inm. dicentis Ciuitatem Florentinon posse tolIcre ius comune,licet in suo territorio taliter os scare S obumbrare postit quod effectum non fornatur. Se quitur Alexander cons. Ixxv. uol. i. Ad contrarias nunc Il. accedamus. Quod Bariolus ineptii limo titulo correctoriae interpretationis prosequitur, in qua re quaestiones deuoluntate contra scriptum agitari solent: ipse quaedam praecepta explicabo,per quae speculantis animus dirigatur. Quintilianus prae caeteris subtilius docet duas esse species Iegum contrariarum. Unam quando ita inister se pugnant quod altera ab altera abrogetur est necesse, ueluti si una prohibet idipsum quod altera permittit,aut iubet: quinimo idem uere scribit, nuquam es Ielegem legi contrariam ipso iure, quia si diuersum iubeant,stera ab altera abros gatur, & una remaneat oportet, tum quaestionis est quae tamanda sit lex. Comune illud est,iaboremus, si fieri potest, ne discrepare uideantur: deinde ut utrassi lex conseruetur.lege mod scitis. de honis quae litaputauit Bes.como per auten. deiuncto, quia posterior ocindistincte loquitur,Roman. Bart. secuistus per hanc reges quia fieri potest,ut utra Iex seruetur, distinxit,ut Theodo. sana lex Iocum uindicet quando agitur de separandis bonis maternis a paternis, re nepoti sine liberis intestato morienti in paternis patemus auus succedat, ecmaternus in matemis: Iustiniana autem constitutio ut uterm auus pariter in boonis aliunde qua itis succedat. Adiecit idem Rom. etia si in lege posteriori seri,ptum sit,non obstante quacunq; Iege in contrariti, nihilominus admittendam inis D terpretationem per quam tolliturcontrarietas. citat O.de ham quae ab intest. in uerbum euacitatis & Bart. in comment. ad reprimendum in uerbit non obstintibus, extat Rom. consilium numero xl. Quod si fieri non potest,ut utram conseruetur posterius lata utendum erit. Posteriorem aute ex ordine scripturie proibari Bartolus recte putat. At si non in eodem uolumine scriptae sunt, puta in uarias tabulas incisae pro rostris pendeant, ita ut non liquear, quae prior, quaeue posterior sit, tum conuoIandum ad coniecturas. Verbi gratia,si una alterius simpliciter mentionem faciat posterior quippe necesse est ea sit, quae alterius meminit Item posterior illa,quae uetat, id quod iubet altera, aut promittit. si T LEX. Adulteram fratri occidendi ius esto. Adulteram fratri occidendi ius non esto. Fortissimuna argumentu est, haec quae uerat, Posterior sit ecessaria non erat lex, Quae prohiberet, si alia non praecessis Iet,quae id ipsum permitteret ut iube, Aet uadret. Et bellissime in Rhet. Cic. inquit: Saepe ea quae uetat,quas exceptione qua H dam corrigere uidetur illam quae iubet legem sin uero nulIo pacto colligi potest quae posterior sit, tum aut sese inuicem periment. aut si e Repu.fuerit ut una seris uetur,illa seruanda est, quae plenius prouidet.
Lex ictus re non plagas puniri iubet. Altera lex sagas ecnon ictus puniri
iubet.Nec utra sit antiquior apparet. Uno bidentis ictu, quidam plura inflixit uulnera. Accusatur de uulneribus. Adbee Mn. Obiicit reus diuersam Iegem. Cicero in Rheto. In puniendis delictis,inquit, ma et iact. in s.si xime conseruanda est ea lex, quae diligentissima est sancta re illam intelligit quae gemota. urb. inhil praetent impunitum, impedit Iegi Hudem fieri, aperit quippe uiam tau μν. f. et latiordibus lex quae ictus puniri duntaxat uult.Idem Cicero: In comparatione legum Papia. de prissia maxime servida est, quae sit utilioriquae honestior,aut magis necesiaria. Alia Mat. deua. aspecies est earum legu,quae postu contraria: non sunt, sed casu ec euenta collidi. in.
67쪽
NARII fALOMONII eOMMEN c eleganter Quintil. scribit. Et raro ues nunquam utra sit posterior,hic quam Iet, quia secunda lex non sertur ad tollendam praecedentem . De rebus enim diuerasis quaecl; statuit.
SIT LEX. Tyrannicidae imago in gymnasio ponatur LEX A LOT E R A. Mulieris imago in gymnasio ne ponatur. Mulier Tyrannii occidit, petit imaginem suam in gymnasio poni: contradicitur lege, quae uetat mulieris poni. Ecce quomodo suapte natura cotrariae non sunt haeduae leges.sed casu Tyranni a muliere occisi collidunmr . Nam nulla alia rasione muIieris imago in οσβurg m io potest poni per locum,quod Resp. interest etiam mulieres Tyrannis cile
optimi i. formidolosas. Doctor meus nonnullas hic controuersias disputat. quas in P sTATUTUM. Praetores pupillares soli decausis pupillorum,sue agant,
I. utra H DI- sue conueniantur, ius dicanti ALIA L E N. Magistri hosipiralium solide cause hosipitalium, siue agant, siue conueniantur, ius dicant. Litigant pupilli& hospitese praescriptide fori ex sua Iege quiis utit hic uti si legis collatio, utra fauorabilior. Hospitesis pia causa est ad sesutem animae aptissima: at pupillorum haud impia ξc fortassis fauorabilior est, religionem ec publicam utilitate spectans, Iacobus Apostolus: Religio munda & immaculata apud deum & pa, trem haec est, uisitare pupillos θc uiduas in tribula ne corum,& immaculatum D se custodire ab hoc seculo. in epistola prima. c. i. in B.
l.i.cquodo Imp. intermiserabiles personas,pupillos connumerat,nec dedignatur in eo Imp.rem p p. rum causisse iudicem Praebere dc quamuis non omnes pauperes sunt, diuites raetvid. facit.ci mentibim pauci, Sc pauperum inlinitus est numerus, talis. aetas p se ipsa diis de instillimo. gna fauore est. Accedit ec reipub. ratio a Platone & Aristotcle in libris de Re
in e viscam adnotata,admonent de pueris magnam curam habendam,ex his quoniam emer A.de offi-D gunt administratores rerum, propterea qui pupillos negligunt, haud minimam . D.Panor, in c. partem ciuitatis negligere. Hinc sapienter maiores nostri tutelas di curationes . iij. de censet ἀ- inter munera ciuilia computarunt. Hospitesium est, hospitari , eccurare paupe-
c. significanti' res aduersus corporis amritudines re inopiae difficultates: at pupillis adesse, est Furiubι dixit eorporis 8c animi,boniset artibus erudire,quod plus est, & ad commoda reipu. viduas et p*pii in uiros formare, instituere,circa quae tutorum diligentia uersari debet: ergo Praelos dirutes h hi totum pupillarium integra erit cognitio, quicquid hic alia ratione doctor meus tu miserabile dAierit. Et latere non debet sub hoc genere etiam de contrarietate,quae ex levietinim g I hus oriri solent, tractari abis eo quod leges plures inter se contrariae sint,*1 I si in ta non contrariis casu nascuntur contrarietates, ideo siue una sit Io,t dou p siue citae uel plures, contingere possunt contrarietates, etiam illa una, si unaso uel pluribus partibus distinguatur. De duabus ueIpluribus legibus contrarietat ' tes quomodo nascantur, patet exemplis supra politis, ec infra dicemus. Patet plenius ex contrariis quae colliguntur ab Accur. 8c aliis glossatoribus. Ex unalage contrarietas nascitur cum unus nititur legis parte, alter rursus alia. Rapta raptoris aut morte, aut indotatas nuptias optet. Unus eade nocte duas
rapuit. Vna raptarum petit nuptias,altera mortem. In hac controuersa quae a ueteribus scripta offenderim,op pretium duxi breuiter recitare ut omnes intelligant quam subtiliter,copiose,ac perlucide excutere singula solebant, & propte rea eoru scripta non aspemanda. Pro puella quae nuptias optat, Pompeius Sylo haec dixit: Altera ex puellis raptore seruari vult: Altera mori uult.Rcum alter Iudex damnat,alter ab lint,inter dispares sententias, mitior uincat. Porcius Latro declamator illustris dixit:Nempe lex duas poenas scripsit uitiatori. Alteram pas, surus est raptor, non erit impunitus, habebit poenam indotatam uxorem. Hi rapta,in optione praeferenda est, nec alterius iniuria labefactare ius suum debet. Idem Latro quatuor secit quaestiones. Primam,an qui a rapta mori villiis sit, sero uari
68쪽
A uari possit Se dam,an rapta quae nuptias optat,praestare possit,ne pereati rtiam,an eum quod utram optat seri no possit,ca praeualeat optio,quae utril prae 'stat ultionem. Quartam si non potest utriust rata esse optio, an quae dignior admittenda sit. Redeundo ad primam q. seruari non poste probat per locum a mauiori, etiam si Reipu. interesset seruari,omnino moriendum est et,dicens si legatus exire debet, peribit:si militare debet, peribit si legem dicere oportet peribit,si raptam ducere debet,aeque peribit.Si is ante rapuissiet,et rapta nuptias optasset, inaterposito deinde tempore,antequam nuberet, hanc uitiallet, negares illum debere mori, rapta iubente. Atqui nihil interest, nisi dignior in raptor morie, cuius inter duos raptus ne una quidem nox intercessit. Si rapta nupsisset, deinde post tertiam diem raptustet aliam,negares illum mori debere. Atqui quid interest nisi quod honestius tunc maritum defenderes, quam nunc raptorem defendis. De secunda quaestione sic dixit. Rapta quae nuptias optat, nihil aliud raptori praestare potcst, quam ne sua lege pereat, contra alienam Iegem nullum iustia, het. tasti nuptias, non occidetur tanquam raptor tuus. At idem eadem nocte Muqua te rapuit stationem deseruit,fuste serietur. Si facrilegium fecerit, occidetur. tim inter tr Licet tu dicas, quid ergo non nuba Tu raptori pra has, ut illu ipsa non occidas, βψt- t MM. sacrilego non potes praestare,ne quis occidat: quomodo sacrilegus quamuis a te tura seruatus perierit, sic alterius puellae protervitate seruatus peribit, si rapuisset'. g De tertia quasione sic dixit:Cum quod utram optat fieri non posset,in ea cli, gendi sit optio, qua ultio ad utrant peruenit. At si mortem optat, mea optio te
Vindicat, tua me non uindicat. Si non motictur, non mihi seruabitur, sed tibi. In quarta quaestione illud tractauit, inquiens,Si hax uia impunitatis monstretur, ut qui plures rapuisset, tutior esset,neminem non inuentum aliquam humilem quaro se in optionem commodaret. TRIARIVS , Perieras raptor nisi perire meruisses. Fuscus A RE L. hanc quaestionem prunam fecit Duas rapuit: an peis rire uti debeat. Lex, inquit,quae dicit, Rapta, raptoris aut mortem aut nuptias
optet: de his loquitur qui singulas rapuerint. Non putauit quenquam futurum, qui una nocte raperet duas. N on quaero quid optetis, sed quid seuerissime optas
re potestis. Necesse est raptorem mori, utrano enim ducere non potest, uterm mori potes .Quare dicam aut nuptias optabunt, aut altera morte,altera nuptias.
Si nuptias optauerint, non poterit fieri quod utraq; uoletiuno modo poterit fieri quod utra uolet, si utra mortem optauerit. Hic etiam tractauit, ne exempluquidem utile est hunc morem perniciosissimum ciuitati introduci, ut siquis propter hoc non pereat,quia perire saepius meruit, re in haec diuisit, utra optio honestior sit, utra iustior,utra utilior. Item ex uno legis capite nasci potest contrarieatas, ut ille qui sortiter secerit, petat praemium quoduolet. Duo fortiter fecerunt, petit praemii nomine unus illum qui reus factus fuerat proditionis ante iudicium liberari. Alter petit ut peragatur iudicium. Ecce contrarietas ex diuersa petentiu uoluntate. In his non potesttae alia quantio semiadum Quintil. quam tempos .ris,utra prior,aut qualitatis, utra iustior sit petitio confligunt effam impares si cosarentur.Tyrannicida θc uir soletis utrim data quod uelit petendi potestate. Hieineritorum praemii temporis collatio sit. I tem impares sunt,cum steri muIta opponi pollunt,alteri nil ut nisi quod in lite est, ut cum uir fortis impunitatem desertoris petit, utrum pristari debeat est in lite impunitas desertoris, num quicquid
libuerit, optare liceat. In concesso intem ex utraq; parte iure haec fere quaeruntur,utra lex potentior an ad deos pertineat,an ad homines,an ad Remp.an ad priuatos.De honore, an depcena, de magnis rebus an de Parius permittat, an Uctet an imperet. Solet tractari utra sit antiquior, sed uel potentissimu,utra minus peradat. Plurimum tamen est in hoc, utrum seri sit melius atm aequius, de quo nihil
69쪽
nARII SALOMONII co MMENT.c praecipi nis praeposita materia potest. haec Quinti.Et obserua potentiorem intelligi legem,quae ad deos,ad Remp.ad honores re res magnas pertinet,& quae uetat uel imperat hoc idem in l. iii .de suspee. tui. Dy.5 Bariolus dicunt, Praevalere
regulam quae prohibet ei quae permittit. Idem Bal .ec Fulgosius in l. si Rumnus.
C.de nul. t t. 1 mo ualidior est lcge iubente ea quae uetat, ut mox ex uerbis Ciccaronis apparebit.Lucidius 8c plenius in Rhetoricis Cicero haec tradidit documesta. Primum considerandii, inquit uua lex ad maiores hoc est,ad utiliores & hoonestiores ac magis necessarias res pertineat. Ex quo coficitur, ut si leges duae aut Plures,aut quotquot erunt quae conseruari non possunt,quia discrepent inter se,
ea maxime conseruanda putetur, quae ad maximas res pertinere uideatur. Deinde utra lex posterius Iata sit,nam postrema quamp grauissima est. N ota ex sententia Ciceronis,quoties lex legi adeo contraria est,quod una tantum seruari possit, illa seruabitur,quaeutilior aut honestior, magis ire necessaria sit,quam quae posterius lata sit,adta quod posterior contraria, non uidetur abrogare priorem, quae utilior aut honestior magis ueneces Iaria sit. Hanc Quintil. potentiore nominat: ec ea sorte ratio est, quod posterior lex tacitae uoluntatis coniectura prior contrariam legem tollere uidetur uerum scut absurdum re innaturale est minus utialem legem anteponi utiliori,ita no uerisimile est posteriorem inutilem anteponi Iegislator uoluerit priori quae utilis est, uel honinior,uel nectitaria in rchus nouuis constituendis , euidens utilitas esse debet, VIpianus ait. Hoc idem censuisse se urebum Bariolum ossi di in comentariis ad reprimendiiscribit enim noua lege non abon ob. Icri ueter , quae utilitate ct lavore est maior, probat. illa constitutione, qua os
D mnes praescriptiones generaliter contra minores tolluntur: non tamen per cami f. c I usui Mo dicit,quo minuS praescriptio triennalis instantiae in causis minoru locum ha u.iu late. beat. Antiquiori quamuis id lege caueatur,& illa ratione posteriori praefertur,nsi.lcia f.η. quod publicam hinc respicit utilatatem, illa priuatam, Oxo non semper posterior lex contrariam quae praecedit, corrigit. Adde Bal. consi. i. statuto lici ten. scri di i hispis , dς du bu. legibuβ contrariis,illam eligendam quae minus habet absurditatis,
taria s. min iure comum recedit. Subiungit Cicero deinde,utra lex iubeat aliquid. una permittat, nam quod imperatur necessariu est,illud quod permittitur uoluntarium est.Deinde in utram lege s non obicmperatum sit, poena afficiatur,aut in atra maiori poena statuatur: nam maxime conseruanda est ea,quae diligentissima est θ sandia deinde utra Iex iubeat,utra vetet, nam saepe ea quae uetat, quasi cxceptione quadam corrigere uidetur eam quae iubet. Deinde utra lex de genere osmni,utra de parte aliqua,utra comuniter in plures utra in aliquam rem cora scris Pta uideaturmam quae in partem aliquam , ct quae in ceriam aIiquam rem scriptain,promptius ad causam accedere uidetur,& ad iudiciu magis pertinere.haec Cicero. Fortior ergo lex est uae de parte scripta est, quam quae de genere: uerbo rarus intelligit speciem. Cicero mainiit in Topicis pariem aut sorina dici quam pecie. Item fortior est quae de re certa loquitur lex, quam quae de genere uel specie. De genere di specie Victorinus sic interpretatur, Melior est lex, inquit, de
specie scripta, quam quae communiter: Ac est communiter, inquit, ut hominem Occidere ne liceat, specialiter uirum fortem occidere non liceat. Et rem coram Cicero intelligit pro eo quod individuum uulgo dicitur. Simile documentum dedit Bal. dicens, Paruum genus derogat magno,& individuum dcrogat utri . Indiuiditu esse dicit,quod praedicatur de substantia ut stichus uel qualitate,ut pupillus, & infert ad quaestiones. Sit statutum: Priores artium sententias pro pupillis exequantur. Aliud statutum: Potestas sententias centum aureorum exequatur. Quis ergo executor in centenariae sententiae pro pupillis Bal. eum
Putat qui specialior est,ut eius uerbo utar,ad quod agnoscendum, inspiciendum
70쪽
is Lito nulls POPULI, LIB. vI. A dicit qualitatem,quae potest pluribus competere generalis est: quae uni solleom.
petit,specialis. Hinc igitur quod qualitas centenariae summae potest sine aetatis discrimine omnibus competere, Sc pupillaris conditio noti,nisi quibusdam. Iudex ergo huic aetati datus exequetur: ratio ex suprascriptis, quia lex in partem siue Ueciem scripta potentior est. accedit huic imbecillis aetatis fauor. Idem Bal. Raatio personae maior est, hominum cnim causa res sunt re iudicia. Stannum: Potestas de causis hospitalis misericordiae ius dicat. Idem Bes.referi Iacobii de Linisna dicere indiuiduo datum iudicem, attento loco cui impenditur lavor Dri in regula generi. Statutum: De causs hospitalis misericordiae solus Praetorius dicat siue agat, siue conueniat. Aliud Statutum: Solus Vicinus de causis decem aureorum ius dicat. Bar. scribit Praetorem de illis causis hospitalis ius dictu. ς p x .rum, quam cognitio specialiter lege, alteri non est mandata. Pugnat haec finitio cum suprasicriptis. Statutu: Potestas detestiu fessitate, intra metam inquirat. Aliud statutum: Potestas de omnibus falsitatibus in decem annis possit inaquirere. Poterat ne potestas de illa testium falsitate postmensem inquirere,cosultus Har. respondit non posse, quia generi per speciem derogatur, oc permissum ad tempus uidetur prohibitu post tempus.Extat consiliu Bar. C. a Domino Cyno,iam eis Bari nimis ueneranda sit autoritas, non dubitare non possum de hoe
eius resposo per quod uerba de omnibus falsitatibus superita a Mcititur. Confirmat me ratio publicae utilitatis,quae uersatur in puniendis peccatis, ne de falsis testibus inquirendi potestas nimis angustetur. Nec res at quod accusatoribus facultas remanet illibata,cum quod conducat Resp.plures patere uias ad tauros rapersequenda, tum quod accusandi usus iam diu pene discessit ex acia. In forensibus disceptationibus prope consenui, nec unam quidem unquam uidi accus D tionem agitati: infinita quippe maleficia irent impunita, Ac ad scelera homia nes essent audaciores, si solae accusationes formidandae essent. λdde falsitatis stellis adeo essse legibus infensium, quod generali reorum abolitione Lissi crimen Modestinus respossit non aboleri. Propter quod eleganter Barto.censitit statuto I latis iade carceratis liberandis, uel proscriptis restituendis, ob tasi crimen carceratos, tura aut proscriptos non restituendos.Igitur cogita an distingui possit,si antiquius stistud nerale statutu, in decem annos de omnibus falsitatibus Iicere inquirere,
8c posterius hoc de falsis testibus,intra mensem inquirendis, quia regulare est generi per speciem derogari. Locus sit Bariresponso, nisi obstiterit ratio publicae utilitatis, per quam ex Ciceronis re Barioli proxime relata sententia potentior fit lex quae praecedit: sin autem uetustius sit statum hoc speciale falsorum testiri 6c illud de omnibus falsitatibus posterius, subsisto,& sortassis non reprehensibi le,fateri etiam post mensem polle inquiri, ne uestu de omnibus frustra sit dictu, publice interest inquiri,5 illud concessi ad tempus,post tempus uideri prohiatum. Quia a contrario argumentum contra publicam utilitatem non solet recipi in statutis secundum Bald. neq; est perpetuo ucrum. Nam statuto iubente cauasas intra annum iudicar etiam post annum ualide iudices iudicabunt,modo non excedant triennium,Cyno, Bariae Bal.autoribus,hoc iure utimur. LEM Imperator,de postulando, quam citat Bartolus,loquitur de prohibita ad tempus aduocatione, quae suapte natura semper est pomissa, nimirum si post tema pus licebit aduocare,& non ex tacita prohibentis uoluntate, sed quod ut sua unii
quod facile redit ad sua causam alioquinprohibito furari ad tempus,post tema pus no illicitu esset furari: nec eade ratio est permissi & uetiti ut supra a Ciceros
ne didicimus 5 omnes aliae I es,quibus nititur Bariolus, habent suas propi' fit oris causas. Et Iaaec disputatiois dicta sint graua,rem alterius occupare ne liceat.
Quidam a mero possessiore occupauit, accussur. Excipit reus termineum