장음표시 사용
101쪽
mittam, &, oculis tuis videntibus, cadent gladio hostium suorum , totum Iudam tradam in manum Regis Babylonis, qui captivos Babylonem abducit, gladioque series. Omnes opes hujus urbis, omne ejus opificium, quidquid ei .st pretiolum , omnesque thesauros Regum Iudae tradam in manum hostium eorum s diripient, tollentque ea dc Babylonem auchent. ε. Tu vero, o Phaschur,& omnes, qui domi tuae tecum habitant, ibitis in captivitatem, Babylonem ingredieris, atque illic morieris & sepelieris,
tu & omnes tui amantes, quibus mendaciter acia es vaticinatus.7. Suasisti mihi ,. ut mandata tua ad populum tuum deferrem , meque persuaderi passus suin; mihi vim intulisti, & superior fuisti; at quotidie ludibrio fui, atque omnes me subsannant, ε. quia ex quo loquor, vociferatus sum, injuriamque, di vastitatem a Ba-bloniis pronuntiavi, fuitque verbum Ie vae mihi probro, dc ignominiae, toto die. Fuit
cum apud me dicerem, me ejus memorem non futurum , nec amplius ejus nomine loquuturum; sed fuit in corde meo, ct quasi ignis ardens in ossibus meis , verbum ejus clausum; ut eo sustinendo fatigarer, nec postem. Nam audivi malos rumores multorum, undequaque terror mihi incubuit. Indices, inquiunt, in eum cstote . nosque pMriter indices in eum erimus. Quivis, qui pacem mecum colebat, di custodes lateris mei dictitabant f fortasse persuaderi sibi patietur, nosque eo superiores erimus, atque utino tionem s. omnes opes hujus urbis Ierosolimae , omnia-lle opificia alicujus pretii, omnesque thesauros, eeum Judae tradam hostibus, qui eos auferent.& Babylonem avehent. 6. Tu vero, o Phaschur,& qui habitant domi tuae , ibitis Babylonem, inque eam intrabitis. 6. At tu. 6 Phaschat, omnes, qui domi tuae habitant, captivi abibitis Babylonem, ubi morieris. &sepelieris; tu, inquam; di omnes tui amici; quibus alia omnia es vati
. Mihi persuasisti non nolenti; mitique per suasisti, ut mandata ad populum ruum defferrem mitique passus sum persuaderi. Mihi, hac in re . vim intulisti, & tibi parci; at, ab eo tempore . ludibrio popularium meorum exagitatus sui; quia, ex quo vaticinor , vociferatus fui , & praedico injurias N vastitatem Babyloniorum, fuitque mihi ignominiae. Fuit cum, apud me, dicerem rei me non fore memorem , nec nomine Dei eam nunciarem. Sed verbum illud erat , apud animum meum, quasi ignis ardens , quem suffocare non poteram. Io. Audiebam multorum murmura , contra me, quae me terrebant, cum se se inter ipsos hortarentur indices contra ma
videret, se omnibus invisum factum, quod tot s& tantas calamitates patriae praediceret. Vide Exod. II, I 4. 2. Sam. XXI, I 6. ubi 'tiae est cogitavis, ut saepe alibi. Sed fuit in cordae meo &c. J Supplevimus Cerbum ous, ε superioribus, aliud enim subaudiri non poterat. Vult Propheta, chm Dei mandata accepisset, de nunciandis Ierosolimitano populo calamitatibus, statuissesque ea tacere , ut invidiam popularium vitaret, tanto ardore se incepisse flagrare, ut non posset sibi temperare, quin sibi a Deo mandata exsequeretur. Talia sunt imitatae Pythiae ac Sibyllae, cera sic rem describunt Poetae, ut emcta ex verorum vatum motibus videatur. Apud Virgilium AEn. VI, 77. Sibylla. morbi nondum pasiens , immanis in am
Baecbazur vates, magnum si pectore possit me sisse Deum a ranto magis ille frugat, os radidum , fera corda domans , sngitque
Et Pythia, apud Lucanum, jam a Gratio memorata, Lib. V, 173.
- magnoque ex ouas igneis tum te, moris, ferens nec verbere suo
Uieris O stimutis, Mammas in viscera me
basibol. LXX. Inti. i. ωμαρ-ἀUMutus sum undique. Melius Latinus: Defeci femre non sustinens. Sic describit Virgilius Sinyllam bacchantem maenum se pectore possit excus-
Io. Malos rumores multorum J--νdibbath rabbim, detractionem multorum. V Dde ad Gen. XXXVII, 2. Indices, inquiunt, emte &c. J lavra mn gidou venagidennos, indicate & indicabimus eum. Videntur inimici Prophetae se se hi
incitare ad eum accusandum, quasi faveret Babyloniis. LXX. Init. ἐπι--re a- ἐπ--ῶμπ.vulgatus: persequiminio stersequamur eum. Sed rem est sine dubio indicavit. Volunt ergo indices, hoc est , testes esse contra Pr
uuivis qui taeem meum colebat Jm m Gabaebes en ob Iulomi, Omnis homo pacis meae. Vide Ps. XLI, I . sodes lateris mei 3 suomeretra bi ; hoc est y qui semper latera mea cingebant vel qui comites mei erant. Dictitatam J Debuit hoc supplari, quia pr xλε sequuntur verba inimicorum Ieremiae. Persuaderi Mi patietur J rina' jephuttis, , patietur persuaderi sibi. LXX. Init. ει απατηθεννων , Latinus γ fi quo modo decipietur. Sibi persuaderi patietur a nobis, quod ei nocere possit; quale fuisset, si vaticinia sua revocasset. quoa si fecisset se Pseudoprophetam laia
Eo superiores erimus 3 6 Mara venouebriis D. Viae vers. 7. si lassus esset se esse Pseudopropbciam , se ius asset , atque ab inimicis
102쪽
lionem de eo sumemus. Sed Iehova mecum fuit, instar viri sortis 2 formidolosi ;quamobrem insectatorcs mei impcgcrunt, nec superiores fuerunt, maximo pudore adfecti sunt, quod res eis bene non cellerit, nec ignominia eorum umqstam oblivioni mandabitur. ' Jehova Deus exercituum, qui exploras innocentem, perlpicisqqe renes& cor, videam ultionem a te de iis sumi. tibi enim aperui caulam meam. Canite carmina Creatori, laudate Ichovam, quia vitam pauperis cripit manui improborum. '. Maledictus sit dies, quo natus sum, dc quo peperit me mater meat nec sit benedictust 'ν. Maledictus & is sit, qui rem nunciavit patri meo, dicens: natus tibi est filius; & laetitiam ci creaviti ε. Sit vir ille instar urbium, quaslubvertit Jehova, nec poenituit cum, audiat mane clamorem, & meridiano temporc vocis crationem. 7. Maledictus, i quam, sit ille dies, quod non interemerit me ab uterol Tum suillet mihi mater mea lepulcrum, dc dus uterus gravidus in perpetuum. y. Cur sic eX utero egressus sum, ut sentirem moleitiam, dc moerorem, utque in ignominia eXigerentur dies
consurgere. Omnes, qui amici mei videri voluerant, & qui latera mea tegebant , dicebant inter se, me tortasse persuasum iri ; tuin vero ipsos me superiores futuros , ac ultionem de me capturos. II. Sed Creator mihi adfuit , tamquam vir fortis& formidolosus. Quare inimici mei impegerunt, & magno pudore ad tecti sunt ,.quod Ies male eis cesserit. 12. O Deus, qui explorascorda, notii innocentem: da ut videam, te de iis poenas sumere: tibi enim causam meam aperui.
Vidi, meque peperit mater mea i necat, ullo saustus habeatur. I s. illi etiam male sit, qui nunciavit patri meo, natum esse ei filium , eumque ad laetitiam hortatus est. I S. Continget et VI o, quod contigit Sodomae . & aliis urbibus, quae tu mersae sunt olim l Audiat matutino tempore tristes clamores, & meridiano maximas querelas. IT. Maledimis, inquam, ille dies, eo quod mortuus e non sim , antequam utero exciderem l Quod si contigisset, mater mea mihi fuillet lepulcrum, nec umquam me peperisset. I 8. Cur sic ex utero prodii siem. ut nihil experirer, praeter mole: lias, utinque vitam in ignominia transigerem.
PAR Mmicis oppressus esset. II. Impegerunt J iba ' fecissi helou ; hoc est, res iis math ccuit. blaec enim est vocis frequens potestas, tralaticio sesitu. Noe ignominia eorum &c. J I ominia aeternitatis, non mandabitur oblivionι. I 2. Innocentem J stum.
UItionem a te de iis sumi J Ultionem tuam de illis. Aperui causam meam J Ut apud iustum judicem, cui ubi innocens rem exponit, qualiscit reveria, caula cadere non potest, cum idem ille sudex falli nequeat. a I . Maledictus sis dies i&c. J Haec sunt similia iis, quae habentur apud Jobum III, 2. UrIeqq. descriptionemque complectuntur summae iiii elicitatis. Gratius, cum noni caperet , ut videtur, qui laudibu Dci, gratiarumque actionibus, proxime subjiciantur tam amarae quercia . putavit praeuendum his verbis, dixeram nempe, in Carcere meo. Sed quia linc suruici tuitur superioribus , non idco i quitur liac verba continuo post suille pronun- Ciati. dic e enim in hisco scriptis temper Orito temporum scrvatur , neque cx serie semper ratiocinari licet. I ii sequentibus Jeremiae Capitibus ordinem tervatum non esse satis conliat; neque quidquam vetat, haec ipsa verba ad sinem Capitis ante superiora fuisse prolata, aut etiam aliquanto post. Conser vel C. X I. cum XXII. Notum cst initio nullam suille, in hisce libris, Capitum distincti nem, thd Omnia uno tenore , unaque serie scripta; & passim in unum caput fuisse postea
conlecla, quae nullo nexu erant inter se conjuncta. Hoc unum de hac insigni ρωμ dicere licet, pronunciatam fuisse, cum Jeremias non posset calamitatum praetentium, aut mox futurarum contemplationem , sine summo dolore, maximaque animi perturbatione ferre. Ceterum haec non videntur ad vivum resecanda , quali singula verba , sedata animo , delinissct Propheta; ut iis, potius quam aliis, dolorem Quin significaret. Satis est dixisse, eusti tum in iis calamitatibus fuisse, in quibus posset quis exclamare: maledictus fit d est &c. De hisce verbis vide notata ad Jobum. Nee fit benedictus J Saepe in Scriptura non tantum adfirmatum quidpiam , sed oc' contrarium ejus negatur, confirmationis ergo. Vide Joan. I, 3. & ad eum Interpretes. is. Filius J 'ai la Du zachar, filius masculus, quia sub voce II continentur etiam filiae. LXX. tantum ἄρσην lxibent, Vulgatus: scius masculus, unde etiamnum hodie Itali , un δε-gtio mochis. .
j 16. Clamorem J Videtur intelligi clamor' hominum sibi ab hoste metuentium & trepi
i ' hoc ferationem J rirmn throubab , hoc est,
vociferationem hostium vincentium.
I 7. Maledictus, inquam, sit ille dies J Haech superioribus repetenda elle res ipsa clamat.
sentu quovis non raro sumitur. Vide lupra XUII, S.
103쪽
Sede ias Rex Judae consulit Peremiam, de exitu belli sibi β Nebuca netrare illati , cs trise responsum accepit, quo adversa omnia et fraedi-
CAPUT 1. TERBA quae facta sunt a Jehova Jeremiae, cum ad eum misisset Sedehias Pha, X XL V sellurem Malch hae filium, dc Scphaniam, Mchas ae filium , 5acerdotem, qui 'dicerent : '. interroga pro nobis Jehovam, nam Nebuchadret sar, Rex Babylonis, bellum nobis intulit, num sorte Iehova se gerct erga nos , pro suis mirabilibus factis, atque a nobis Nebuchadretsar abibit p . Jeremias vero illis, sic, inquit, Sede hiae dicetis: sic dixit Iehova, Deus Isaelis: instrumenta bellica, quae erunt in manibus vestris, & quibus pugnabitis cum Re-' ge Babylonis, ta Chaldaeis, qui vos obsidebunt, extra muros, converiam, dc colligam in mediam hanc urbem. R Pugnabo ego vobiscum, exserta manu , & brachio
his, homines, & pecudes, ac peste magn1 interibunt. Postea vero, ait Jchova, tradam Sedelliam; Judae Regem, Ministros ejus, & potatum, qui supererit in urbe , a pelle, a gladio atque a fame, in manum Ncbuchadret saris, Babylonis Regis, Inque 'manum hostium eorum, di illorum , qui eorum vitae insidiali fuerint; percuticique cos. Rex
ssset Phasellurem, Malchijae filium , & Sephaniain Mehiscae filium, Sacerdotem ; 'χ. qui juberent' eum interrogare Deum de exitu belli, quod Nebuchadrettar . Babyloniorum Rex bellum Judae tribulibus intuli Ilet; polia enim fieri, ut Deus et ga eos se gereret, pro suis aliis mirabilibus factis, emeretque, ut Nebuchadretur, in tegnum suum , Jerosolimae obsidione soluta , reverteretur.3. At Jeremias eos jussit hoc responsum ad Sedekiam referre: 4. Sic se accepille a Creatore, Deo Israelis, fore ut arma, quibus uterentur contra hostes , dc pugnarent cum Babyloniis . de Chaldaeis, qui eos obsidebant, non extra moenia Jerosolimae, sed intra ipsa in urbem contra eos converterent, Deo volente. s. Pugnabo , inquiebat Deus, contra Vos, exserta manu, & brachio forti , non sine magna indignatione. 6. Immittam oppidanis Ec pecudmus urbe clausis intra moenia pellem. 7. Deinde tradam, febat Crea tor, Iudae Regem Sedehiam. Ministrosque ejus δc populum, in manus hostium , qui iis non ir stra insidias struxerint. 3c ita ut Babyloniorum Rex occisurus
2. Ebuchad, etsis J Aii 'Ἀκ iacia hic & Q libi scribatur, pro 'ΥMINII, ex Linguae Chaulaicae uiu , an Librariorum culpatiobis non constat ; sed nac multum interest . sciri. Nam forte Ilova &e. J Si adtendissent Prophetarum, ab Esaia usque, vaticinia, talia a Jeremia non petiis lent; omnia enim praedictaeis fuerant, quae contigerunt; sed sorid putabant pleraque minas esse , easque hyperbolicas, & ic uelanctos iis eliciam duplici captivitate, priore sub Joahimo , altera sub Joachine. 4. Convertam ci- colligam &c. J V QRi addi nin meDbvea Mihi otham, convertens & colligam ea; hoc est , adparatum omnem bellicum, & arma. quibus Babylonios a muris vestris arcere vultis, in vos ipsos Convertam.
6. Pesse magna J Non videtur tam respici id, quod proprid pestis vocatur, morbus ille lethalis, qui ad plures serpit, brevique temP re multitudinem ingentem hominum absumit; sed potius morbi ex inopia panis, & pabuli Orti. Hisce enim laborasse coiistat Ierosolimitanos, non pestilentia proprid dicta. . Iui fuererit. Et qui supersites erunt. Non gnoset, non parcet Sc. J Tria haec syno
nyma orationi εμφανre addunt. Gnavem ultionem
a Babyloniis sibi imminere , si victores essent, facit E intelligebant Jerosolimitant; cum ter a Babyloniorum Repe jam desecis lunt. Ter enim dccepti misericordes se perduellibus victis non
v. Eritque ei anima spolii instar J I loc est,
vitam sibi concestam, quam alioquin amitteret, lucro adponet , quali spoliuin laostibus
IO. Vultum convertam J us 'nuo sitamui avai , polaam vultum. Vide in hoc Propheta, XLIV, II. oc tavit. XX, 3, 3, 6. in illi male faciam J In malum. Manu Ius dicite J quia mane ius dici sol bat, ut alibi observavimus. Vide Soph. III,
13. Quae incolis vallem dcc. J Intelligenda Jerololima, quae valles de montes moen)um sit rum ambitu complectebatur. Rupes planitiei videtur dici mons Sion, qui planitiem, extra muros, prospectabat. Pro 'πη ri 'nt pnrriba- .eme Vour tam schor , habent LXX. Init.
104쪽
Rex gladio, non ignoscet eis, non parcet, nec eum miserebitur. . Populo vero huic dices: sis Jehova, propono, inquit, vobis viam vitae & viam mortis. '. Qui manebit in hac urbe morietur gladio, fame, aut peste: qui vero egres sus fuerit, dc transfugerit ad Chaldaeos, qui vos obsident, vivet, eritque ei anima spo- Iii instar. Vultum enim meum converti tu urbem hanc, ut illi malefaciam , non ut benefaciam, ait Ichova; tradeturque in manum Regis Babylonis, qui ei ignem suta jiciet. . Ad domum vero Regis Iudae quod adtinet, audite verbum Creatoris, . 3 domus Davidis; sic dixit Jehova: mane jus dicite, eripiteque spoliatum manui opprimentis; ne excandescentia mea egrediatur instar ignis , accendaturque , nec sit, qui restinguat, propter nequitiam studiorum vestrorum. Iam ego tibi dico urbs, quae inc lis vallem , ct rupem planitiei, ait Iehova; vobisque, qui dictitatis, quis descendet contra nos quis habitationes nostras ingredietur ξ ''. Puniam vos, pro fructu studiorum v strorum, ait Jehova, subjiciam ignem silvae , omniaque , quae circa eam sunt absu
Vaticinia de Rhois imo, Saltamo, ' -i Iechonia.
r. CIC dixit Iehova: ito domum Regis Iudae, atque illic haec verba proloquere: CAPUT' O . audi verbum Ieho , 5 Rex Judae, solio Davidis insidens, tu & Ministri tui, XXII.
occisurus eos esset, sine misericordia. 8. Populo vero Ierosolimitano dices, te, nomine Creatoris, ei proponere vias vitae & mortis. 9. Quemque, qui manebit in hac urbe , peritu. rum gladio, fame, aut peste: qui ea migraverit &transfugerit ad Chaldaeos, eam obsidentes . vitae suae consulturum, quam erit servaturus. Io. COnverti enim vultum iratum in hanc urbem, ut eam Iuniam , non ut eam servem; dedetur enim Ba-yloniorum Regi, qui eain comburi patietur.
o. Quod adtinet ad domum Regis Iudae , audito consilium Creatoris r ra. 6 Domus Davidis, inquit ille, hic maneto, & mane jus populo dictio, arque eripito spoliatum manibus Opia pressoris; ne indignatio mea erumpat ignis instar, nec inveniatur, qui eam exstinguat, propter anfectus pravos, qui exarserunt apud vos. I 3. Iam tibi edico, 6 Urbs, cujus cives incolunt partim vallem , & partim rupem in planitie sitam , ait Creator: vobisque , qui jactatis. neminem vos oppugnaturum , aut domus vestras ingressurum. I 4. Poenas de vobis, dignas meritis vestris, sesumis rerum , ait Deus, quasi in flvam ignem subje mirum, quo vicina omnia ardebunt, atque absumentur.
I. IUSSIT me Creator ire in Regis Iu- ferre: χ. 6 Rex Iudae, qui in solio Davidis s s dete regiam , atque illic haec verba pro- des, uni cum Ministris tuis & plebe, quae tibi pa
petram, Theodosio obsessam interpretati sunt. Aquilae prima Editio solidam , Iecunda Tyrum. Ipse Hieronymus , qui haec retulit, habet: vallis Iolidae ct campestris.14. Pro fructu sudiorum vorarum J Prout
merentur studia vestra, vel adfectus; aut etiam pro factis iis consentaneis, facta enim sunt fructus adsectionis animi. Antea habuimus hoc loquendi genus.
Subiiciam ignem Areae J Videtur esse proverbium delumtum ex incendio silvae , quae incensa vicina omnia flammis involvit. Sensus et , sore ut pereunte Jerosolima, vicina Omnia oppida simul pereant. Nimis arguti sunt, qui Alvam vocari volunt domus cedro aedificatas. omisimus vertendo suffixum vocis manisharah, silvae ejus, quia mutatio personae Latinδ commodε exprimi non poterat, nec sensus mutatur.
COMMENTARIU SIn Caput XXII. I. in Rex Iudae J Jehojahimum intelligit,
unde liquot quae hic habentur incla fuisse ante ea, quae leguntur Capite antecedente; quae pertinent ad regnum Sedchiae. Hinc aliisque pluribus ex locis intelligere est, non cile quaerendem, in his vaticiniis, Ordinem tem
Per has fores J Regiae , esim Regem Conveniebant.
4. Ingredientur dic. J Non quidem in perpetuum, nam decreto divino , numquam revocando , exscidium Ierosolimam manebat, ut jam antea diximus , sed ad certum tempus. Vult etiam Propheta ostendere nexum recis fact6rum cum praemiis divinis; quibus excidebant Judaei, propter malefacta. Uid ad C. XVI l, 28. 6. Iuravi per me lec. J Pcrinde est ac si dicerct, te numquam revocando decreto statuisse. Deus enim, si rem proti adtendamus, I f 1 non
105쪽
popti usque tuus, qui ingreditun per bas fores. F. Sic dixit Ichova : judicium, ju.
stitia in exercete, cripite spoliatum manui opprimentiv; peregrinum , pupillum, aut viduam ne opprimite, nequc injuria adficite; nec sanguinem innocentem in hoc loco fundite. '. bi haec verba exsequutioni mandavcritis , ingredientur per sorcs hujusce domus Reges, scdcntes in solio Davidis, curru & equis vecti, clim ipse Rex , tu in
ejus Ministri lx populus. Nisi auscultaveritis hisce verbis, juravi per me, ait Jcho-va. fore, ut haec domus in seli. udincm redigatur; M. quia sic dixit Jchova , de domo
Regis Judae: Galaliaditis tu mihi eras , tu vcrtex Libani; ne vivere credar, nisi te redegero ita dclertum, dc ut urbes non cultas. Parabo contra te vastatores , singulos cuin suis instrumcntis, caedentque clietissimas tuas cedrOS , easque jacient in ignein. . . Transibunt gentcs multae juxta eam usbem, dicentque singuli proximis suis: cur ita se gessit Jehova erga hanc magnam urbem y '. Respondcbunt vero alii: quia defecerunt a foedere Jellovae iaci tui, adoraruntque , & colucrunt Deos alienos. '. Ne dcfleatis mortuum, neque ejus causa dolorem vestrum cuiquam lignificetis; ille demum deflendus cst qui abit, quia non amplius redibit, neque natale solum vidcbit.
. Sic enim dixit Jehova de S.illumo, Josiae, Regis Judae, filio, qui regnabat loco Io
ret, atque Regiae fores ingreditur. 3. Sic ait Creator , jus & leges observato , cripite oppressos iis, qui eos male habent; peregrinum , pupillum, eu viduam nequaquam opprimite; nec sanguinem innocentium hic effundite. q. Si hisce , quae dico, parealis . huc ingred entur succesibres Davidis, curru atque equis veeti. ciitia ipsi Reges. tum etiam ejus Minitiri & populus. s. Nisi obtemperaveritis lusce verbis, juravi per me, ait Creator, fore, ut haec Regia deseratur; 6. quia
dixit de domo Regis Judae : Galalladii is initar
cultae regionis, aut verticis Libani, ne credar vi
vere, nati te in solitudinem redegero , ut urbes desertas. 7. Adornabo vallatores , singulos instruetos inlitumentis, quibus te diruam. Caedent
non dicitur jurare nisi , S in gratiam hominum ; itaque apud Prophetas et loquutus, ut intelli rciat ilebraei de re agi, quam Deus revocaturus non cil)t, & prorsus immutabili. Deus quidem in hoc ipso Propheta, C. XVIII, 7. Ieqq. tellatur, scinterdum minari & promittere, quaen uinquamcxidquatur , si ii, quibus miliatus est res ad-Veria S, ad laniorum mentem redeant: aut si iis, lquibus iocunda Omnia pollicitus cli, deterioressant; quia, nimirum pronailla & minae e conditionibus pendent. Verum hic agitur taxip: a Divina , qua Deus poenas ncquaquam fugiendas de nunciat iis, qui praetcritorum delictorum poenitentia nulla ducentur. Deus quidem delicta admitta nulla interposita mora non punit, imo diu cuspectat hominum pue-Ditcntiam, antequam poenas ab iis repetat ; lΝcriptura ejus rei excinplis di testimoniis r serta cst. Sed nusquam dixerunt Prophetae aut alii scriptorcs sacri, fore, ut Deus hominibus pervicacibus, nec umquam ad bonam frussem redeuntibus, ignosceret. Ceterum de immutabilitate corum, quae Deus adhibito jurejurando, ut se hominibus adtemperaret promittit, vide Heb. VI, I 6. ubi vide II g. Gro
H.ec Domus J Regia, iacmpe, Sioni imposita, quae loco amoeno erat, & prospectu lclegantissimo. 6. Gaiahaiahis tu mihi eras 4 3 3 rim
gilbia albah ti, Galalia i tu mihi , hoc ei , l
elegantissimas tuas cedros , eisque ignem alent. 8. Multae gentes juxta urbem praetereuntes , atque a se vicillim quaerent, cur Deus Judaeorum se ita gesserit erga tantam urbem; 9. respondebuntque ii, quibus Judaei notior erunt; laetitia hoc esse a Deo Judaeoruna , qu: a ejus urbis incolae ab iplo defecerant . atque alia Numina coluerant; Io. nec ei se deflendos mortuos Jerosolimitanos , eo que, qui iis auxi io tuerant; quia defecerant a Deo Majorum suorum , atque alienos coluerantiro. Nec esse ullo modo desiendos mor: uos, aut propterea dolorem ollendendum ; sed eum de .mum ella lacrimis dessendum, qui abierat , nec natale solum umquam visus erat.
II. Sic enim judicat se Creatorem de Salluino.
siae Regia ὶ ornatissimus atque amoenissimus csset,
quia cum vallari nondum pallia S lum. Monsonina alaliadi, ad ortum Jordanis, S tona Calalia lene , ut vocabant eam Veteres, erant tractibus amoenaillimis reserti , qui arboribus omni, generis abundabant, & in quibus ingens copia alcbatur; nam Basanitis, pars Gala ludenae, hoc cli, totius tractus, quem Juditi trans Jordanem habitabant, summopere pr6ptcrea laudatur, Vide Num. XXXII, 4. Deut. XXX ll, I . &C. I, vertex Libavi J Iua,n om rosio faΠ --
nou. Rem caeprcilimus , quali repetendum esset mnκ tu , cx antecedentibus. LXX. Init.
pisse a montibus Galalia lenae juga montis , qui Libanus in Scriptura dicitur. Hieronymus: Galaad tu mi,i caput Libani. Potest mons
Gaiahaditicus dici initium Libani, quod citet
initio catenae montium, quorum pars Libavus; sed Hebraei non vocarunt, quod equidem sciam, Libanum cana partem montium , quae Vergit ad Austrum. Nec, ubi sermo est de monte 'riri euri ro h hahar, caput montis, aliud etiale videtur, praeter montis verticem. Vide 2
Sana. XV, 32. XVI, I. Quod si verum si
ut puto, dici nequit mon, Galas aditicus iu-ρut ibu vertex Libani. Crediderim ergo intes-ligi amoenisIimam partum montis 3 ubi crant cedri, quae tamen non cit redigenda ita uretum quoddam spatium, in quo sunt paucule cedri, quae etiamnum hodie vitiintur a perinrinantibus. Elegantia Musa , a sponsa spontus
106쪽
siae, patris sui: qui egressiis cst e X hoc loco, huc non amplius revertetur; . nam in loco, in quem eum transtulerunt, morictur, nec terram hanccc amplius videbit. 3. Uae aedificanti domum suam, siae jultitia occenacula tua, sine jure ; qui proximum suum servire cogit gratis, nec opera: mercedem ci solvit; '. diccnti: aedilicabo mihi domum amplam, & coenacula vento expolita; atque aperit sibi fenestras, & tabulata babet cedrina, quae minio oblinit. . An tu regnabis, quia ardes cedro 3 Pater tuus annon edit dc bibit, exercuitque judicium, dc jultitiam; ac tunc bcnc ci suit ξ 'β. Discept vii caulam paupcris, di egeni. Tunc bonus fuit. Annon hoc crat nosse me Z ait Je- hova. 7. Sed non sunt inienti oculi tui, atque animus tuus, nisi ad lucrum, ad fundendum sanguinem innoccntem, atque ad exercendam oppressionem dc contritionem.
. . Propterea sic dixit Jchova de Jehojakimo, Josiae, Regis lud.z, filio: non plangenteum dictu .s, heu i mi fratcr i licui mea lorori Non plangent cum dicente,; heul Dominet heul gloria fusi Scpultura asini sepelietur, dum trahent, dc dicient cadaver ejus longe a portis Jci solimae. o. Adlcende in Libanum, silia Sionis, ic clama; ctiam in Basanitide, cde vocem
tuam Iosue Regis filio, Sc qui ejus loco regnabat: nam
egressuin Jerosoluua , numquana poli ea ad eam rediturum; G. nam eum in eo loCo, in quem translatus fuerat, moriturum. I 3. Vae illi , qui aedificans domum justitiam violat, Zc coenacula sua, praeter jus; qui proximum suum cogit servire sibi gratis, nec mercedem laboris ullam solvit, i . sibi plomittenti, se aedificaturum sine jure domum amplam, & coenacula, ii ne jure, vento exposita, ubi aperit tibi sinet iras, & tabulata liabet cedrina, quae minio Pingit. s. An tu regnabas, quia cedrum uris Pater tuus nonne edit & hihit, exercuitque justitiam, dc illi, eo tempore bene fuit. I 6. Tunc temporis defendit causam pauperis. Tum demum bonus fuit. in illa re fuit sita cognitio mei, ait Jehova. i T. Sed nunc adtenti non sunt oculi, neque animus tuus, nisi ad lucrum , adfundendum sanguinem innocentium , eOlque opprimendos. I 8. Propterea hoc dixit Creator , de Ieh*akiino, Iosiae, Regis Iudae, filio: non plangent eum. IV. Inliar animus. I9. Inliar alim sepelientur .po: l quina evia traxerint dc ejecerint cadaver ejus per portas Ierosolimae. χo Adicende in Libanum montem, o filia: Sionis, de ciama trans Iordanis vada , quia fracta sunt
consertur Cum Libano Cant. V, is . Etiam infra Libanus, vers. eto. & 23. Joannes Ph9-
eas, qui sub sinem Saeculi XII. loca sancta invisit, sic de eo monte loquitur , pomiuam de alio iugo, quod Cha sit, ut loquitur, incolebant , quae videtur depravatio vocis Gallicar Osius , ut barbari illi vocabantur:
puluerrimus O Scripturarum laude digne δε ratus Libanus, mons praegrandis a vertice ad imos pedes nivis tractus . veluti cincinnos induens ; pino, cedro, cupressoque refertus , cratiis frugiferis, iisque et ar is, lutque ahundantibus iliantis ornatus. uuae ad mare sint habitant Christiani, Damascum Arabiam rο cient a Saraceni tenent. E rimis ac vallisus
fluvii ad mare pulcri, gelidis igne decurrunt, clim recens nix dilfilum flexus currentium a- Guarum. cosalli insar, emiat. Sic habet in itinerario Antiochia Ierosolimam usque g. IV. ab Ione Allatio edito. Vide de ad Cap. VIII, I . I linc, eque duobus lociS, quae Maox t quentur, non absurde colligere queas, Itegiam in suo 1plendore cum Galal aditicis jugis & Libano polle comparari. Hieroumus ad hunc Jeremiae locum : Comminatur Visurr IZe domui, ct urbi Drusalem, o Templo, quod vocat caput Libani, quod redigendum Ium solitudinem o C. Et ut urbes non euitas J mma ν, mrar ha-rim is noschab , legendum enim , ut eli in margine u. & su plendum P ante primam vocem, &, ante secundam. 7. Parabo J 'n p hiada tibi, Sanctificabo, ut habet Latinus. Graeci: επαξ. . Est parabo& instruam, ut bene Grotius. Vide C. VI, 4. XII, 3. oc C. 7. Electissimas tuas cedros J Electionem cedrorum tuarum. I laeret in Cadena metaphora ,
qua significat pulcherrima quaeque aedificia Jcrosolimae evcrium iri. . 9. Respondebunt vero alii J Et dicent. Io. Ne des alis mortuum J Nempe, ut rec- id viderunt viri docti, Josiam, occisum in praelio cum Atigyptiis. Vide a. Reg. XXIII, 29, 3 o. Non erat deflcndus, qui ereptus est huic vitae mortali antequam Habylonii rerum in Oriente potirentur. Dolorem vestrum si si uis J man thanudou. Non est proprid aut luxere , ut habent' et res Inti. sed consanguineis defuncti dolorem suum, ejus mortis causa, significare , quod & alibi jam notavimus. me domum deflendus est, qui abit deo. J Is est Iaphazus in AEgyptum S Nectione deductus, unde non rediit in patriam. Vide a. Reg. XXIII, 33. Veruin hic vocatur ba SPhalta vius, cum alibi Joachagus vocitetur. Neque natale solum videbit J Et luccessit j si balimus, huic vero Jcholachinus a Nebu-chadneis are in saby loniam abductus, sustecto ei Sedehia , quo regnante capta est Jarololima.
107쪽
tuam & vociferare transvada, quia fracti sunt omnes tui amantes. Te adloquutus sum, sed, in securitate tua, dixi lii: non audio. Haec via tua fuit ab adoleicentia tua, nam non audisti vocem meam. . Umnes pastores tuos Dalcet ventus , atque amantes tui in captivitatem ibunt; tum enim pudore adficieris . O . propter omnem nequitiam tuam erubelces. 3. Habitabas in Libano, nivificabas in cedtas , quanta erat gratia tua; cum invaserunt te dolores, ct tormina, quasi parturientis Z
'. vivo ego, inquit Jehova ; sc ii Chonja, lebojakimi , Regis Iudae , filius,
esset annulus in manu dextra, cum inde evellerem , '=. Iradere Sque in manum eorum, qui vitae cjus insidiantur, in manum eorum, quos timet, in manum , nempe ,
Ne- sunt animi omnium, qui te amabant. 2I. Antea te adloquatus sum et sed in securitate tua noluisti me audire. Hanc viam inristi, usque a juventute tua. voci meae aures non praebuitii. 22. Omnes doctores tui nunc pastores vento pascentur, atque amam tui in captivitatem abducentur; tum enim pudore acficientur tecum, propter nequitias tuas.
no. N veluti nidificabas in cediis, quanta erat gratia ac pulchritudo tua, quando dolores Zc tormina, quales suri partui lentis, tibi contigerunt
IehMahimi, Regis Iudae, filius, esset instar annuli
in manu mea dextra, eum inde evellerem,
sequens XXV. I 3. Vae aediscanti Sec. Haec pertinere videntur ad Schali uinum, qui coegerat artificcs Ο- Peram gratuitam praestare , quod fine Iupitistichat, quae nicrcedem Operae negari vetat Opiscibus. I 4. Domum amplam J Domum aeriurarum.
Vide Num. XIII, 32. EL XLV, ΙΑ. Vento exposita a Crenn mrumhhim. LXX.
Init. ρraricas, Hieronymus Vero: ampla. Cum vox sit a rim ventus , melius vento exs ossa
verteris. Ac sanε HeDctius δεπις- interpretatur διαπνιάμινα, & -πiζειν est fare Frigu incanaculis illis captabant, fenestris hinc atque
inde apertis, ut undecumque Ventum flantem exciperent.
retz ri hoc est , cup. ius es cedri. LXX. Init. habent. εν , quod sentu caret, ut bene IDenonus , qui teliatur in Codice suo suisse A R A Z. Annon edis ac bibites Non minus vixit, quam
tu, licet sine deliciis , de coenaculis arte lactis, & vcnto apertis.16. Annon hoc erat nosse me J Hoc est, scire Dei voluntatem, atque ad camirores tuoScxigcro; nihil cnim prodest scire csse Deum, de quas lcgcs tulerit, nisi ci parcas. IS. Heu mi frater &c. J Est, ut videtur , HMtru eorum , quae prascae in funere dice
39. Sepultura asini J Id est , nulla , cadavera cnim astiorum non sepelic bantur. Haec
nituntur opinione vulsi, quod putat miscrosese eos, qui intepulti iacent, sed quae ridcha tur a Philosophis. Quam in rcm multa ha bet Cicero Lyb. I. Tusculan. Disputatic num
GrMIns, qui & obtervat ex 2. Par. XXXVI, Io. Labylonem abdueum suisse Jcchoniam, unde intelligere est procul a Jerosolima mor
sto. In Libanum &c. J Abducendi in Babyloniam trans bant Jordanem & juxta Libanum in Balanitidem ibant, ut iter facerent ad Euphratem. Haec innui videntur. fracti Iuni J Urua niue eros; hoc est , d lore adfecti lunt, aut tracta ost eorum lupe bia. Vide exempla apud Ial. Schιnclorum, qui significationes verbi diligi later distinxit. 2I . In Iecur Itate tua J Vni da bychal tha sis, in lecuritatibus tuis. LAX. Init. ἐν παραπιώσει, Vulgatus: in abun vlia tua. Melius Iecuruarem vorteris , de cum sequenti verbo construxeris. ΑΦectivum π Iceri propriε Iriar in uillum, & jecurum sonat ac su stanti viani ni, ἔν Ichalet ab , tranqu/ltitatem deIecuritasem; quae pollunt in meliorem, aut in dcteriorem pallem intclligi, pro re, quae agitur. Quamobrem hic in sequiorem sciatum inclinamus, co quod agatur de inlana securitate Jerosolimae, iis temporibus, quibus gra- villima mala ei impundedant, jam praenunciata, ut saepe diximus , a temporibus Helchiae Rigis, proprιr idololatriam, & lcctera Regum, εἰ populorum ; qui nihilo sccius adfectibus pravi, indulgebant. ai. Hac zIa ιua J vitae ratio, ut passim. Ah a locentia tua J Jam ab initio populus racbraeus lcgcs divinas nugi cxit, ncc aliter Ierosolimitani ic gcstcrunt, jam a lcmporibus Salomonis. 22. Papores tuos J Rcges , Proceres , Sacerdoti s , dc Pscudoprophetae, qui rerum sum-Πrae praeerant, quoad civilia , aut ad res ad Rcligionem pertincntes Quod adtinet. Passcet ventus I rim nimn thicles reviab ahoc est, se inanibus cogitationibus pascent, dum sperant, non esse timcndum Urbis exici diunt; nec esse cur Deus ei usque adc d indignarerer , ut Babyloniis evertendam traderet. Vide C. V, 13.
13. Habitabas in Libano J In urbe , quae,
amoenitatis cau52, cum Libano monte consurri pol crat. ide ad vcrs. c. Loquitur Pr hcia hac de ri , quasi jam piaetcrita morerophetarum, quod brevi , S: quidcm certo
discat os in cedris i Illic I gunt de Edibus,
108쪽
1 N JERE M I AE C A P. XXII. 4 Is
Ncbuchadrctfaris, Regis Babylonis, atque in manum Chaldaeorum.' ε. Riciam te, 6 onjab, matrem , quae te peperit, in terram alienam, in qua nati non citis, atque
illic moriemini. I. In tcrnam Fcro, quam animo cX petent, ut m eam redeant, non redibGnt . Annon simulacrum vile & disjectum cit ille Cho a Z Annon vas est, suo nemo delectatur ξ Quare decti sunt ipleo proles ejus in terram , quam non noverant. '. Tcrra, icrra, icrra, audi vcrbum Jchovae: '. Sic dixit Ichova : scribite virum
istum orbum se, virum, qui feliciter nihil scret, diebus luis ; nullus enim e posteritate ejus lecundis fruetur, sedebitque in solio Davidis, ec dominabitur amplius Israeli.
1 f. traderemque iis, qui eius vitae insicliantur , vasis in lar, quod nemo experit ρ Quamobrem in manum eorum, quos timet; an manum lci- ejecius est patrio solo, ciun ipse, tum etiam prolicet , Nebuchadret saris , Regis Babylon:s, & les Mus, in rcgionem , quam non noverant. 29. OChaldaeorum. 26. Te injiciam, o Gofa , dc terra , terra. terra Israelis audi, quod dixit Creator. matrem. quae te peperit, in alienum agrum , in 3o. Sic dixit : sciabile viruin uluin Orbum fore; quo nequaquam nati estis. & tainen moriemini. qui nihil feliciter gerer ipse , dum vivet. Nullii 27. I ii regionem vero , quam animo ex- etiam ex ἔlus posteris secundis rebus i: uetur, neC. petent revisere, nequaquam revertentur. 28. An- in solio Davidis sedebit, di amplius istae iiis im-
non ille Choria est instar vilis sit nulacrit Annon est perabit PARA- absurde. Malim tamen hoc Capere quas con- έcclarium metaphorae, qua Libanus antea dictus est pro loco amoeno. Luanta erat gratia tua J mna nu mab nob-hanto. Verbum seri, quod eli in Conjugatione activa graiscari, in pas Ilva Niphalost perinde ac gratia aclectum esse. Itaque hic signi licatur Jcro lima multa gratia fuisse ornata , hoc est, potens, divos, magni sica inaedi sciis, ac secura quiete fruita ; quod & superiora Ostendunt. Attamen LXX. lnti. habent hic: dc V ulgatus : congemuisi , quasi verbum derivassent ab nisanish, gemuit. Nec senius est abiurdus, si analogia grammatica ei faveret . aut certa lectio antiqui Codicis. Cum invaserunt te J Cum venerunt tibi. Iri, mira J Tormen. 24. Munius in manu mea dextra J Est oren l
hhotham, quod proprie est sigillum, sed quia l
sigillum inlcalptum erat gemmae annulo additae , sumitur hic pro annulo, & quidem pre- . tioso, de quod n mini solet dari, ne quis eo lin obsignandis litteris abutatur. Vide Cant. VI, 6. Ideo LXX. Init. ἀποσφραγισμα, & Hie
Lui vitae ejus is iantur J Iuaerentes animam tram. Sed tertiae personae pronomine Latine loqucrates uti nos oportuit.
bucta et ris J A quo Rox , loco Icho:jahimi patris Babylonem abducti , Jerosolimi 'tanis datus fuerat. 2. Reg. XXIU, 6. 2. Par.
XXAVI, 9. 26. Matrem, quae te peperit J Nechus ham1. Reg. XXIV. S. 27. Animo expetent J Iuum illi extollent
animam Dam ad redetin m Pluc. 28. Ax non simulacrum vitet nida 'uri habe-i eph nozeb, an sculptila contemtum. ri vcrti mus annon, ut sensus postulare videtur , hie& aliis locis. Vide Cis. Nolium ad signi f. II. adfirmativam. Sunt autem haec verba Dei, rem adfirmantis, non in dubium revocantis ;Dei enim noli cst dubitare. Statuae autem homines stupidi solent comparari. Iuvenalis Sat.
VIII, 39. de nobili nullius pretii:
Nil nis Cecropides, truncoque illimus Her-
Nullo quippe alio vincis discrimine, quum
quod Illi marinoreum caput es, tua vicit imgo. Gonja J Putant viri docti hic eo nomine adpellari, non Deboniam, ut vocatur in i li-storicis Libris, per contemtum; quia ' ab initio detractum cum capite minutum iri significat; de quia ima , ut legimus in Codicibus Hebraeis, perinde est ac Choma ille, quod .est contemtus. Verum mera haec est argutia , quamvis eam habeat magnus proscclo vir IIug. Grotius. Prima littera lublata, aut addita non mutat signiscationem vocis, quae est a lU chom, stabilire, de nomine Tot nigrammato rari'. Si scribas sine primo ' erit sa9ιtimentum 'horae, quod idem est. Si addis i ad finem, erit una littera ejusdem Tetragrammati addita , ut in pro ruper, & irvia ' pro πον , & alia similia; ubi non significat muri ille , sed Rho- m plenius designat. Dis num ripa movis disjectum , seu cuius membra lint fructa, de hic illic jaccant, quod veteribus itatuis, longinquitate temporis, Contingit, ut per totam Graeciam, Asiam videre est.. An u vas es, quo nemo delectatur J An virilis mox iis , an vas, in quo nulla es delectatis , & quod proinde abjectum jacet.
Proles ejus i Semen evus. 29. Terra, terra, terra J Triplex repetitio
εμφιμιανο atque ad augendam adtentionem. Vide ad Elatae VI, 3. Adloquitur Deus terram Judarum, quam subet sequentia scribere , ut meminerit, veritatemque praedictionis intelligat. ' . . 'Orbum esse J 'ν bariri. Vide ad Gen. XV, 2. Hieronymus ad hunc locum: Prosterili, in Hebraeo scriptum eli A R i R I , quod 'Aquilae prima Editio sterilem, Iecunda-: M , id est, non crescentem; Θmmachus vacuum; LXX.& Theodotio abominabilem , O abdicatum interpretati sunt. I ple vero vertit serilem ;lter peram, nam sit mentio prolis eius in Baby-oniain abductae , versu 28. Sed illic orbus factus est. H inc col l igunt Interpretes Salathielem filium ejus non vocari, nili adoptionis jure. Vide viros doctos ad Matth. I, I 2. COM
109쪽
Minae in malos pastores, promissa, tu gratiam Judaeorum, cum de aliis,
tum potustatim de Musae adventu , S castigatio gravissima PDudo. ProThetarum, aliorumque 1. YAE pastoribus perdentibus, & disjicientibus pecudes pascui mei l ait Iehova. V . Quare sic dixit Jehova, Deus Israclis, pastoribus palcentibus populum meum,
vos disjecistis pecudes meas, extrusistis cas, nec amplius Visitastis; en ego mox stipplicium de vobis sumam, ob studiorum vestrorum nequitiam, ait Iehova. F. Cogam ego reliquias pecudum mearum, ex omnibus terris, in quas eXpuleram eas, faciam ut in caulas suas redeant, crescentque, & convalescent. '. Imponam iis pallores , qui eas pascent; nec quidquam amplius timebunt, nec terrore adficiantur, nec desiderabun tur, ait Jchova. s. Dies etiam aderunt, inquit Jehova, quibus excitabo Davidi fur . ' culum
1. ITA, salsis Prophetis, qui perdunI , & disji- tiam. 3. Ego vero in unum locum cogam oves v ciunt oves pascui mei, ait Creator. 2. Quam- meas, quae supersunt ex omnibus terris, in qua obrem, sie loquutus est Deus Israclitarum, Pseudo' eas spari eram, easque in caulas suas reducam , ubi Prophetis, qui pascunt, quasi Pallores, ejus gre- augebuntur. 4. Dabo iis pastores, qui eas lad logem, qui eum disjecerunt, eumque extrulerunt e palcent , nec quidquam amplius timebunt . nec pascuis suis, nec amplius invisunt : Mox pinnas Discio suo deerunt, ait Creator. s. Erit etiam de vobis sumam, ob adfectuum vestrorum nequi- tempus, ait Iebo a , quibus unum ex posteris Davidiss
i. D Assoribus J Vide ad vers. 22. superioris Capitis. a. Supplicium de vobis εἰc. J V tabo Iuper vobis malitiam dic. . Nee desiderabuntur J ripa' κ, vlo inha- edou. Hoc est , non deerunt gregibus fidi pastorcs , aut null2 Pecudes delidcrabuntur. Nam haec est interdum significatio verbi , in hac Conju ratione. Vide Fum. XXXI, 49. I. Sana. XX, IS. XXV, 7. s. Sureulum justum J p' u nux is abb tDὐ
nam Prix famis est germinare , nasci &c. Ideo Hieronymus : germen Insum , intelligitque Messiam, qui eodem vocabulo designatus Zach. III, S. VI, I 2. & 'Sa Elai. XI, Iure lus e stirpe I sis, ct germen ex ous radicibus. Hic etiam Jonathan Messiam designari vidit, cum habeat: p SI mpo Melsias Iusorum. Re vera nemini conveniunt haec verba, si probe cxpendantur, nisi Messiae. Quare miror Grotium haec de Zacliaria interpretari :Zorobabelem, inquit, qui nux ut hic adpellatur ita Er Zach. VI, 2. nimirum, quod velut sur- colus revatus esset ex arbore Davidis, quasi era-c D. Justitiae nomine commendatur Zorobabel et Iam inpud Zachariam IX, I 1. Sed plerique omnes Interpretes haec Zachariae loca de Messia ctiam interpretantur, cui revera haud paullo melius conveniunt ; quam Zorobabeli, ut ad ca ollendemus. Primum enim , quamvis Iustitiam Zorcillabeli nemo negare sustineat, Messias aest α ' justus, sive ea V Ce innocentiam intelligas, sive justitiam, quae regia est virtus, & qua Rex. co nomine dignus , unicuique tribuit quod justum est, rco damnationem, & poenas, si ita res serat; in-
nocenti absolutionem & praemia. Ideo iustus dicitur Elaiae LIII, M. Act. IlI, 14. VII, 2. XXII, I . I. Pet. IlI, IS. I. Joan. II, 1. Ut videatur propemodum elogium iam ei, quasi
prospere rem geret. Hic Gratius: nsmen quidem Regis ct regni insignia non sum it sibi Zorobabel, I ed ὰDIs pro rege cultus fuit , quantum res ferebant, vera quine Davidis progenies. Sed notum est Zorobabelem praefectium tantum Regis Persarum sutile. Cur etiam capitale suillet nomen & regimen regium sibi adtribuisse. Nec coluerunt cum Judaei, nisi ut Magni Regis praesectiun. Ideo Hesita I, 8. dicitur mari ,-hannascbι litaudab princeps Iudae, non D: Rex , quod nomen fuit αννιο νου potestatis, qualem non habuit Zoro. habet; neque suit inter Judaeos, nili postqvim Seleucidarum stacta potentia, gentem eorum sugo subtraxcrunt; quo tempore Aristobulus diadema, & nomen regium primus sumere non dubitavit, sed tantum anno CVII. ante Christum natum. Pergit tamen vir laniinus, hisce verbis: ideoque Rex adpellatur apud Zachartam
IX, p. o, hic infra XXXIII, I7. Sed & apud Zachariam sermo est de Christo, nec infra C. XXXIII, I . de alio loquitur Jeremias. Vi- . de dicenda ad ea loca. Exerectisque judicium, O justitiam in terra J Haec sunt munera Regia, ut jus dicat po- pulis, & justitiae, in serenita sententia, amansiit ; suae munera multo sublimitis exercet Messias e coelo, in quo & in terris omnem potestatem accepit. Justitiae Christi, non ita multo post ejus adscenium in coelum , speci
110쪽
culum justum, feliciter is Rex regnabit, exercebitque judicium, dc justitiam in terra. Temporibus ejus, liberabitur Juda, atque Israel secure A terra habitabit; hoc autem est nomen quo cum vocabunt. Jehova justitia nostra. 7. Itaque veniept dies, ait I hova, quibus non dicent amplius: vivit Iehova, qui Isracilitas e terra AEgyptia eduxit; . sed, vivit Ichova , qui eduxit atque intromisit huc posteros domus istaclis e terra
septemtrionali, cque cunetis terris, in quas eos expulero , ut solum suum incolant.'. Prophetarum causa fractus est animus meus intra me, contremueria fit omnia ossa
mea, sui instar hominis ebrii, atque viri vino madidis propter Iehovam & sancta ejus
verba ; ' . nam adulteris plena est terra, luget propter pessurium, aruerunt pascua deserti. Cursus eorum deterior fuit; nec fortitudo qualis aηtea fuerat 1 quia, & Propheta, & Sacerdos fuerunt simulatores virtutis, etiamque in AEde mea, eorum nequitiam deprehendi, ait Jehova. o. Idcirco erit eis eorum via instar locorum valde lubricorum in caligine, impellentur, dc indent in ea ; calamitatem enim in eos adducam vidis, quasi surculum E prole ejus , justum . qui feliciter regnabit, atque in terra justitiam exercentem. o. Tempore ejus , liberabitur Juda , Mςeterae Tribus secure agros suos colent. Nomen
autem erit: CREATOR IUSTI TlΛ NOSTRA.7. Ergo. ait Creator. venient tempora , quibus non dicetur, in formula jurandi : ita vivit Crea. tor, qui Israelitas, ex AEgypto eduxit ; 8. verum vivit Creator, qui eduxit atque intromisit hunc in locum posteros domus Israelis , e terra septemtrionis, atque aliis , in quas eos expulero , ut agros suos incolant.
men in terris suit supplicium de Iudaeis improbis, de contumacibus sumtum , exscidio Ierosolimae I sed tum potissimum Regem dc potentem, dc justum se exhibebit, cum de vivis εἰ mortuis extremam sententiam selet ;quamvis interim regnet, ε coelo; per omnes terras, dum Christianos potissimum, in iis, regit de tutatue, impeditque, ne tradita in Evangeliis doctrina inter eos, Omnisve virtus, malorum actibus exstinguatur ; quod adhuc primstitit , de posthac , semper praestabit. Hi
mc. XUII, I . Non dissimulandum a Gratio hic dici Zorobabelem Muram gessisse cir, si satis moi sam; sed satius est multo haec
recta ad ipium Christum referre, ut Verba Prophetae ostendunt, quae ei soli, ex tota mgnincatus amplitudine, conveniunt. 6. Temporibus 9us J Diebus ellus ru a b mau ; nempe, Regis antea memorati. LXX. ἐν τvis ἡμέραιο ἄμου. Vulgatus: diebus illis, credo
mendosd, pro illius. Quod mendum fefellit eos, qui nomen Messiae ad Iudam retulerunt. Liberabitur Iuda, atque Urael &c. J Grotius interpretatur tuto vivet. Sed haec, ut superiora lligenda de Christo & Christianis ;qui temporibus regni Christi primum quidem
vexati ab Ethnicis, post trecentos vero annos, in Imperio Romano rerum potiti, tuto in eo habitarunt. Itaque nomina Iudae, de Israelis designant hie Christianos ι ut Ierusalem , dc Sion saepius in Prophetis, ubi ea illis tribuuntur . quae solis Christianis conveniunt. Nomen, quo eum vocabunt J Vocarἰ perinde est hic ac esse, ut non raro in Scriptura; nam nomen sine re , nullius est momenti. Viden Iaith. I, 2 3. & ad eum Interpretes. Hic suffixum verbi D p jura , quod pro um VI De bou aut si mavis elle singularis numeri
9. Prophetarum causa , animus meus fractus est, contremuerant omnia ossa mea, vacillavi instar hominis ebrii, propter Creatorem, & sancta verba ab eo prolata; io. Dam adulteris reserta est haec terra, luget propter frequentia pessuria, quae in ea committuntur. 8t arida sunt pascua deserti. Curius hominum. tardior fuit, nec fortitudo similis priori ; I t. qnia & Prophetae & Sacerdotes fuerunt simulatores virtutis z etiamque in AEde mea eorum nequitia. ait Crector. it. Ideb eorum mores sunt ut loca summopere lubrica in tene. bris , ubi dissicile est non cadere; calamitates iis immittam
& subaudiri Deus , reserendum ad Messiam non ad Adam. ut habet Gratius.
i tinou. Hieronmus in Commentario : Nomen ejus, si, Iuxta septuaginta, vocaverit eum
Dominus, est Iosedek i in id est, Dominus justus aut Dominus justistes sseeundisi
Hebraicam Hebraeos 3 qui dixerunt nomen ejus vocabunt, dicitur Dominus Justitia nostra, pro quo Symmachus vertit: Domine justifica nos. Quasi legisset iam. Notum est multa fuisse no na, apud Hebraeos, quae incipiunt a litteris I O aut J E H o , vel desinunt in I A H aut I Α Η V, quae sunt pars
nominis-; quod factum etiam in nomine EL. Uidentur ea nomina imposita fuit-se, boni ominis causa; aut certε ad lignificandum id, quod optabant parentes fieri, in gratiam liberorum , aut etiam populo Hebraeo eorum temporibus . aut, ut praedicerentur quae erant sutura; aut denique in gratiarum actionem. Omnium exempla adferre facile esset, sed , inveniri poterunt 1 studiosis in Collectionibus nominum propriorum scripturae, quae omnium manibus reruntur.
Hoc in loco, dicitur Messias vocandus ' bova justitia nostra , ut significetur, fore ut ejus temporibus Deus ejus opera, insigni quadam ratione, iustitiae tuae specimina edat; in tu pliciis improborum . ac defensione piorum. Quod revera contigit eversione Iudailmi , dc Pagani simi, poenisque de inimicis Christianis-nii: contra vero in posterioris conservatione& stabilimentot invitis ejus adversariis. Αdde Sc Christianos , si non ut deberent, ceris praestantius multo iustitiam exercuisse, quam factum erat a Judaeis, aut Ethnicis. Sic infra C. XXXIII, I 6. dicitur fore ut vocetur Jeros