장음표시 사용
81쪽
Ierosolimae s.cit. R Quis enim misereretur tui, Jcrosolima Z quis dolorem, propter e
lamitates tuas, tibi testificaretur 3 quis recederet a via, ut a te peteret, an latis recte omnia ξ ε. Tu reliqui iti me, ait Iehova, σ retrorsum abi illi, ego vero in te manum meam extendam, teque perdam, nam fatigatus sum poenitendo. Disjiciam eos ventilabro , per urbes teriae; orbum reddam, perdam populum meum, quia a viis suis non rediit. h. Plures fient ejus viduae arena marium; asducam iis, in metropnlin, delectum militem, qui vastet in meridie , curabo in eam urbcm irruere repente terrores.
rosolimae adrnisit. s. Quisnam enim tui misericordia tangerctur, o Ierosolima quis tibi tellificaretur Quis exiret a via , ut a te peteret an omnia salis recte, apud tet 6. Tu a me defecilli, ait Creator, & recessisti; ego velo manum meam in te injiciam, teque math habebo, & te perdam; nam fatigatus sum, dum me pinnitet. 7. Diqiciam Israelitas. quasi ventilabro, per Omnes te rae urbes; perdam populum , quia a pravis suis
viis non recesiit. 8. Plures erunt apud eum viduae, quam sunt arenae, in littore marium. Immittam
Deum Iudaeis, ejus aevo, & Judaeos pravum Regem este imitatos; unde intelligimus Deum de innocuntibus posteris supplicium non sumsisse; sed quia noxium Regem imitati fuerant,
atque imitabantur etiamnum, tempore deremiae, ut iis palliin exprobrat. . Luis enim misereretur dec. l Haec ostendunt omni misericordia , atque humanitate indignos suisse Drosolimitanos, non vero ne minem corum naisertum. & dolorem suum iis
significasse ; utrumque enim secit Ieremias , qui passim misericordiam suam erga eos testatur, & thronos etiam lcripsit, quibus se iis
Dolorem testis retur J 'u' ba ud , hoc pro-rrih significat, quod non potest uno verbo attiad exprimi , sed optime verbo Graecos iredditur. LXX. Inti. o λιασω ἐπινει, quod verbum minus idoneum est , significat enim timere alicui. Melius Hieronymus vertit: contristabitur pro te. Duis recederet e via J 'v'jasour, divortet, ut solent, nempe, amici de salute amicorum anxii, si non procul ab eorum sedibus peregrinentur, ad eos divertere , ut videant qui te habeant, & auxilium suum iis offerant.
lom lare, ad petendum de pace, seu de lalute a te; quod Latini dicunt: Iatuis recte omnia, Hoc non intellexerunt LXX. Inti. qui ha
qui vertit: quis ibit ad rogandum pro Dee
6. Tatigatus sum poenitendo J umri 'ncta ni-
Iethi hinnachem. Poenitere Deum dicitur, Cum minas intentatas peccatoribus non exsequitur; ut faciunt homines , cum rei cujuspiam eos poenitet. Sed Deus non mutat sententiam, minas enim adhibuerat, ut homines revocareta peccatis; quod cum consequutus erat, iis,
pro tuo consilio, ignoscebat. Vide ad I. Saen. XV, 29. Hic ergo vult Deus, se non amplius minarum suarum effectium dilaturum , cum Judaeorum contumacia , indulgenti1 longiore, curari non potulisset. Deus quidem non larigatur contumacia delinquentium, quae aeternam ejus felicitatem minuere nequit ; sed
fatigari dicitur , ut pater , qui pertinaci nequitia filii , cui saepius isnovit,
Permotus cum tandem exheredat. LXA. Init. υκέτι ἀνσω ἀντως, quasi legissent drrari, lebambbem, sinendo eos quiescere. Latinus: laboravi r gatus, vel rogans , cui duplicem lentum tribuit Hieroumus in Commentario : quod 1am defecerit Deus crebro iis ignosiendo, is Deus sit semper eos provocans ad Ialtitem. Prior lenius est veruS.
. Disyiciam eos ventilabro &c. J Ita eos ventilabo, ut spargantur per multas urbes; vel, in lingulis urbibus sic ventilabo, ut nul quam consulant , sicut gluma, quae vento raPitur. In urbibus terr . J In portis terra.
inia lurchehem Io schaisu, a viis tuis non redierunt. Supplendum ab initio 'a quia , haecienim una fuit causa, cur Deo tam graves pinnas luerent. Hieroumus lupplevit, ct tamen.
quia praeterito verterat: tuterfeci ct periari
postulum meum, quae melidS suturo exprimuntur, ut series orationis ostendit.
S. Plures seni J ', mxy hasamou li , invalescent mihi , quod tralaticio significatu illa
sumitur, pro augmento numeri. Hinc LXX Inti. , & Latinus: multiplicinasunt. Sed melius futurum hic adhibetur, cum agatur de re sutura, nec patiatur Latina Lingua nos aliter loqui, sine ambiguitate. In metropolin J uκ 'ν hat em . in matrem. Sic verti interdum polle vocem Oκ em ostendimus dudum ad Gen. XI, 4. quem signis tum hic admitti etiam oportere, res ipsa Ostendit; nam agitur line dubio de clade Jerosolimae, nec ullus alius hinc elici queat comm dus s)nsus. At LXX. Init. ἐπίπαν ἐπὶ νή τέρα νεανίσκους, Omista versone vocis dri, labem
Latinus plenius: induxi eis fuster marrem ad lescentis, quod Hieronymus se interpretatur , in Commcndario: matres perditis liberis flen-Iere vastantem, non in nocte ct per insidias , sed clara luce, ut ostendat apertam vim adversarii fortioris. Postremis adientimur', sed priora verba super matrem adolesentis seniurevera carent. Ionathan prun ip ny d by in
conventum juvenum eorum. Sed nusquainsignificat conventum. Sejungenda sunt ergo
Delectum militem qui vastas in meridie I
''nII 'mo 'una babbour schoid baisoborabim sed 'm non est improprid Iuvenis , verum electus; unde in militis sgniticatum transiit , qui, habito delectu, ad militiam vocatus est , in quam cum juvenes admittantur, Potius
82쪽
'. Languebit qute pepercrat septem liberos , emabit anima nati occidet Sol ejus , dum etiamnum dics crit, pudore ad licietur, & crubcicci; rcliquias ejus permittam gladio, coram ejus holtibus, ait Johova.
'. Utv mihil mater mea, quod pepereris me virum, cum quo lis est, virum cum quo contentio est toti lcrrae. Non collo vi sceliori neque accepi pecuniam , attamen omnes mihi detrahunt.
mittam in eorum Metropolin deleelos milites, qui stium gladio, ait Creator. eam meridie ipsi, invadent, & subito terrebunt. Io. Vae mihil 5 nrater mea, dicet is , quem 9. Quae pepererat septem liberos, a quibus de- peperisti , ut bello interestet contra virum , qui tendi poterat, emabit animam , nec amplius lu- potest cum terris omnibus bellum gerere. Noncem videbit, & interdiu eam pudebit, a suis de . pecuniam mutuam sarnus mihi soluturo dedi; nec fertam. Quod si ea superuiit, objiciam eam hO- eo lectiis mihi omnes detrahunt.
II. Dixit quam scires . hinc sectum, ut rana juvenem ii : iri sicarit. De potestate vocis sumtae Proa lecto h populo vide I. Sam. I, I.
Curabo in eam urb m irruere repente terrorestni,na p Rns π,ν 'n An hinhalthi taleas phithom his ouis lare, saciam cadere in eam lsub;to urbem & terrores. Est invertio ver- lhorum, quales sunt, a Pilii hunc Prophetam, lPluros, quorum idem est sciatus ae ii dixisset:
pri by Ηns ni,na 'n Bri Iaciam ut irruant terrores subito m urbem. Ut non sunt facile admittend. e ejusmodi invertiones, dum lententia aliqua δ verbis, prout jacent, elici potest: sc nec sunt rejiciendae , ubi nullum senium fundunt. Hinc permulti init. in hoc ipso lo- lCo, rationem sententiae maiorem habuerunt, quam situs verborum. LXX. Init.
super civitates repente fervorem. Jonathan : eduxi Ivper eos repente exercitum O dissipavit
tirbes eorum. Recentiores consulent, qui vo
Ient , unde satis liquebit, lentum inveniri non posse, nisi verba invertantur. Uerlio Hispanica, quae v atur, verbum e verbo , sic hahet : laete caer Iobre ella Iubito cludad 3 conturbariones, nec potuit locus aliter verti ver-hattin, ita hinc nullam exsculpere licet sententiam.
Non dissimulabo tamen, te mature expensa , visum elle una oini ita litterula , caque omnium minima , polle commodum senium inveniri, & inversionem verborum vitari, si, nemIN, Pro Ny bir , urbem, legamus ny har, hostem; unde inrcgia ex iurgit e verbiS, more consueto, dispositis sententia: faciam ut, immant in eam jubito, hostis O terrores. Non opus est probari ny bar esse hostem , res enim est nota. Si desumta ellet vox ex usu Chaldaeorum ut 'P sit pro 's , mutatione 1 Ollemni litterarum ν & x, ut nonnulli putant, dic remus hac voce usum Propliedam , quod de
Chaldaeo hoste sermo sit. Sed res dubia est. L.M. Canelius retinet vocem Vit & vigilem interpretatur, eaque hostem intelligit, sed sine exemplo. Interim fateor me vereri, ne
Calamo Librariorum , quam Prophetae , eo rumque πα-τα pro fisuris vcnditentur. Cum
tot Variae Lectiones, hoc est, menda in Codicibus N. T. fiat, quis miretur talia esse inveteri y Nemo certe qui lapiet. Certe Libri N. T. non minoris momenti, imo majoris sunt; ac proinde a Providentia lervati, ae ludae Vet. Lectamenti Libri. Terrores ἰ ni, a b haloth, sunt perturbationes , aut terrores. Vide Levit. XXVI, 16. Hic LXX. duobus verbis ex prcsterunt: τρομην- σπουδοῦν, hoc est , uno verbo , trepidatio
u. arae pepererat septem liberos J Aut sitos,
quod torte rectius; quia Propheta terrorem maximum deleripturus, ejus exemPlum profert lubitam mortem matris familias sibi timentis , quamvis septem filiorum auxilio niteretur , Cum eos Omnes periisse audiret. Septem autem habetur pro pluribus. Hieronymus ad
hunc locum: Dee diximus verbam SABA, vel septem, vel juramentum Amare, vel plurimos ; unde oe diversa es inserpretatis, Aquila, LXX. σε Theodotione septem transferentibus, Θmmacho plurimoS. Vide ad Gen. IV, 24. Occidet Ses ejus J Sol et aeternum occidet; hoc est, oculos ei mors claudet, ut ne Solem amplius videat. Dum etiamnum dies erit J Antequam tempus solitum vitae humanae expleverit, cum etiamnum vegeta ellet. Sub imagine autem ejusmodi mulieris describitur Jerololima, quae multo citius neriit quam sperare Doterat; propter insaniam Regum, jugum Babyloniorum excutere Conantium, quibus pares nullo modo erant. Sed ei furori a Deo fuerant veluti traditi, a quo retrahi potuissent, si .Deum ex animo & constanter coluissent. Pudore adscietur &c. J Cum magno animo captis in Babylonios armis, se nequaquam Parem ei esse deprehendisset, de stultitiam suam
PGMittam gladio dec. J Gladio dabo , ante faciem hostium Iliorum, hoc est, obiiciam hostibus caedendUS.
Io. Virum cum quo lis es dec. J Iurum litis
virum contentionis toti terra di, hoc est, cui Ce
tandum erit cum omnibus popularibus suis, dum extremas calamitates iis praedico, nec mihi bene monenti credunt.
Non collocavi faenori J mm n, Io vas bithi. Observat hic verh Gratius scenus Hebraeis fuisse vetitum, sed perperam propterea Putat
vertendum: mutuam pecuniam nec deat ego
cuiquam, nec quisquam mihi. Ideo quod vetitum hoc fuit, Lege Molaica, non sequitur. non factum , cam leges multo majoris -- Ccc 3 menti
83쪽
Dixit vero Jehova: ne vivere credar, nisi reliquiis tuis, ὀ yeremia , bene si . &
nisi curem orari te ab holle, tempore calamitatis, bc temporc angultiae. . An serro frangetur serrum ab Aquilone, atque ces. t. Opes tuas, . y-ι , & thesauros tuos diripiendos dabo, sine prctio, in omnibus tuis finibus pro cunctis tuis delictis. '. Faciam, ut tranSscraris, cum hollibu S tuiS, In Icrram, quam non nosti acoensus est enim ignis, in ira mea, & contra vos ardcbit.
t. Dixit vero Creator mihi, ne vivere credar, nisi polleris tuis beneiaciam. o Jeremia, di nisi faciam , ut posteris tuis holles sint lupplices,tempore calamitatis. in Petrum non frangitur ferro ab Aquilone adlato, atque aere; neque tu emendaveris hominibus non te melioribus, quam tu , sed Dei aniant roribus. 13. Divitias velitas, o Judae Tribules , di. ipien-
menti palam perstingerentur ; qualis Lex lde uno Deo colendo. it.ique re id haec intelligui itur descenore, s uneratores enim sunt linviii iis, a quibus pecuniae tuae aequo majus lfoenus sagitatu; aut etiam modicum rigidius luxigunt, ct qui sol vere nolunt, aut nequeunt,
te in ius vocari potius patiuntur, quam ut lpecuniam numerent.
Neque accepi metiniam J 'a leu κ, vlo na-Fἡou bi, neque scenori dederunt mihi ; nam, ut dixi, saepe contingebat, ut qui pecuniam
tori acceperant, lites cum nuneratoribus haberent. Hieronymus ad hunc locum : Mρ- tuaginta: non prosui, neque Prosuit mihi qui S-quam. Theodotio: non debui , neque debuit milii quisquam. LXX. nempe, etiamnum ha bent in noliris Codicibus : ἔτι ἀφίλω α , οῦνιώφίλεσιν με ώδει. Omnino tamen crediderim, eos Inti. qui Ieremiam verterunt, scripsisse , initio: ύra Mλησα , gra ῶφλον- μει , ut Putabat Lud. Canelius. Neque cnim Obscura est verbi rim lignificatio, & res ita verti postulat. Attamen omnes mihi detrabunt i riba Vox est anomala , ait Cappellus , composita ex Benoni & futuro Pihel ; nam λ Benoni habet a praepositum, ex Futuro vero 3. Uicendum fuerat 'act)γ juallelouni, in Futuro, in Benoni vero ', m vvn m allelim li. Mirum a viro docto hoc tributum non fuisse Libratiis, qui pro Ymo in uel li, propter an-tcceiicias chvsio , sic scripserint; neque enim Librarii Judaei sucrunt , quod- ille, prae ccteris omnibus , multis ostendit. Eiusmodi Anomaliae sunt valde suspectae.
hι maledicunt. Detrahebant autem omnes Jeremiae, quod Babyloniorum victorias & clades. Judaeorum praediceret , ut s)quentia lὸt docebunt. Nemo aequo animo audit omnia secunda hostibus pollicentem, dc patriae Omnia
II. N vivam, nisi reliquiis tuis bree M J
Est tantum Q Care nisi, sed pa sim ellipses sunt, in formulis iurandi. Vive I. Sani. lli, II. XX, Ιχ. Scquentia sic Hebra4es habent: Nest amet scherithcha Itob, residuum tuum inhonum; pro at ''- , nam an ν est mend sum, quamvis intextu reliquerint Massorethae. Bene Hieronymus e se non reliquiae tuae in bo
das dabo, sine hostium ulla jactura . in omnibus vestris finibus, prout vitiis & sceleribus estis commerati. I 4. Dabo operam ut transferamini. unlicum hostibus vel ris, in terras vobis ignotas , In quibus nondum fuistis, incensa enim justitia mea coiitta vos, dc contra vos arilebit. S. Tu
aut si non Deero te habitare in bovo , quia mouit etiam ha Iare. bed haec sunt coacta. Respicit haec Dei promissio humanitatem , qukChaldaei Prophetam exceperunt, potestate ei facta eundi in Babuloniam, aut manendi ubicumque vellet, additis citam muneribus. Vide p. XL, 2. Irqq. Nisi curem orarι te ab hoste J 'nraan κ, usa un m an im si hiph ut Rhaeto h ueo. Duae postremae voces , quae sunt in fine vorsus , sunt construendae cum prioribus: Vadri h h-giab. sequente a, est se interponere apud aliquem, ad cum exorandum. Cum vero sequatur hic acculativus I'κ nae, qui ad verbum antccedens necellario reterendus ita vertendum censui, ut lit hic senius: Iaciam ut b Ilis oret te; hoc est, adlegabo ad te hostem, qui blandis verbis tecum agat; ut solutus Catenis, tecum libere cas Babylonem, sin minus te Orct, ut maneas in Judaea, ubicumque tibi videbitur. Quod eventus comprobavit. Lud Cappellus haec refert ad Judaeos inimicos I remiae, qui cum Orarunt, ut pro 1. Deum consuleret, quod habemus Cap. XLII, I. o Ieqq. Sed quia ci non sunt Oblequuti, verum vim intentarunt , invitumque abduxcrunt ino Egyptum; non videtur reipicere Deus ad- fucatas illas preces, quas sequutae lunt vis Δίminae, quali eos pro beneficio Prophetae pol liceretur. LXX. Init. Verterunt: ει μῆ π
D non occurrat i legit Cappellus Occurri, quia est in I lubraeis prinia persona j tibi in tempore adflictionis, in tempore tribulationis e augustiae adversus inimicum. Idem vero in Commentario: Possunt hae edi in persona Ire miae accipi, qui WAmo tempore, OIam immianente captιvitate prophetare compulseus es . e dura perpeti ὰ populo non credent . Imo debent haec ita intelligi, nili vim inferre verbis de toti seriei orationis velimus. Paullo pollereisondit Dominus: noli considerare straesentia .l sed futura ; reliquiae enim tuae o nove at erunt in bonum. Denique o tu praesentiarum, cum te cuperent inimici opprimere , adfui tibi
I 3. An ferro frangitur ferrum J bria mim
teste Hieroumo: numquid nocebit ferrum se ro ab aquilone O ari. Hieronymus: numquid foede
84쪽
L Tu nosti me, inquam, Jehova, recordare mei, mei curam gerito, ultionem mihi sumito de insectatoribus meis; ne me, in longa tua ira, Corripito, scito me, prointer te, opprobrium hoc ferre. q. suoties inventa sunt verba tua, Ea in pastum meum converti, fuit mihi verbum tuum gaudio atque hilaritati animi, quia de tuo nomine vocatus sum, o ichova, Deus exercituum. Non sedi in arcano coetu irrisorum , nec cum iis exsultavis propter manum tuam, solus sedi, quia indignatione me replesti Cur
Is. Tu verb, o Creator, qui nosti me . recordare mel, & mei curam gerito; ulciscere me contra insectatores meos; nec me, in longa tua indignatione in Tribum Iudae,punito; meMento, me opprobrio expositum fuisse, propter te. I 6. Quoties comperisti, verba tua animi mei pastum fuis-
foederabitur ferrum ferro ab aquilone 9 aes. Ad quae verba sic habet in Commentario: V rietatis causa perspicua es. Verbum enim I Α-RE videtur legisse non 'Iarauis, ut nunc legimus, sed rim quod J AR E, omulis gutturalibus expressit j quod in praesenti scriptumes, pro ambiguitate enunciationis, O amicitiam sonat 9 malitiam ; quod se pro IRES littera is quae DALETH litterae smilis es legatur lDALETH sientiam, cognitionemque Agni-
fleat. Sic satia lectum oportet a Theodotione O LXX. Inu. Sed nullus commodus sensus ex eiusmodi lectione erui queat. Ommactus qui verterat nocebit , dcduxit hoc verbum a. ν 'baris malus fuit; quod inflectionem deduxerit a forma pri qualis , hoc in significatu , cst Soph. I, I a. Sod nec satis Convenienter loquatur, qui dixerit: ferrum non nocet ferro. Hieronymus donique vertit: foederabitur, quasi ellet am' aut potius , rip ' a verbo nimamicus fuit, in futuro Niphil , -Icum faciet. Sequuti sumus lectionem nostram hodiernam, ex qua est tertia Futuri taphil arahab, rupit, ut sententia sit: an rumpet ferrum Ierosolimitanum callides , thoraces ,
aut clipeos, Constantes serro, aut aere tem
ratis a fabris septemtrionalibus Si quaeras quinam sint fabri illi septemtrionales ferri & aeris; respontum in proclivi est, populos , nem , intelligi, qui a Scriptoribus sacris vocantur Thubal oc ΜGeta, a Graecis Tibareni & Melia lynaeci, celeberrimi ab hac arte tractandi ferri & aeris, Iudaeisque & Babyloniis septemtrionales, ad Pontum Euxinum 1edes habentes , ortum versus, atque ad eius maris me
ridiana littora. De his populis multis egit Sam. Bochartus Phal. Lib. III. c. I 2. ubi Ostendit creditos a Graecis inventores artis tractandorum metallorum, quae diximus, & GaIγ-bes dictos 1 Graecis, unde Cha6bs pro durissimo ferro. Itaque illinc credibile est Babylonios arma sibi comparasse. Erehiel etiam hisce temporibus Cap. XXVII. docet nos, Tyrios ferrum & aes emisse a Tibarenis de
Moschis vers. I I. & Iavanem , leu Graecos Asiae minoris ferrum vendendum in forum Tyriorum adtulisse. vers. I9. Illis autem Iavanis posteris intellexerim mercatores Asiae minoris , qui serrum factum Tyrum advehebant.
13. Sine pretio J Non tantum nulla numerata pecunia. Sed etiam sine labore, aut clade
se , & unicum pastum . quia dictus sui tuus cultor 8c Propheta , 6 Creator & Deus, a quo
pendent exercitus. II. Nequaquam sedi in arcanis coetibus eorum , qui leges tuas irrident, nec cum iis exsultavi, contra manum tuam; solus domi sedi, quia indignatione me replesti , in impietatem
In omnibus tuis sinibus J Et in onmibus tuupeccatis, is in omnibus tuis snibus. IS. Tu nosti me , inquam , J Addidi , imi am, quia haec Jeremias dicit, superioribus
In longa tua ira J In longitudine tuae irae4tκ PQ Derect anherea. Corripito J unpn ibi habheni. LXX. Init.
o terunt hanc vocem vertere, quam addidit Theodotion, qui habebat: σοῦ superiores vero verterunt: μὴ ές μακρμυμ im, ita ut, ex eorum sententia Deum oret Propheta, ne disterat ultionem l umere de inscctatoribus suis. Revera in dicitur Deus, ubi ejus patientia, 1eu μααμευμα describitur. Sed nu1- quam occurrit hoc loquendi genus; ne in longitudinem irae tuae me sumas. Vertit Hieronymus e noti m patientia tua fuscipere me, quod interpretatur Grotius noli patiens esse , tam
sis, in ivuriis meis vindicandis. Verum , lahoab, nusquam est vindicare injurias. Quare 'a n cepimus quasi legeretur ' 'a n corrimas, ut est Ps. VI, 2. 'a tan F Q 'κ at beaμHecta Gochmheni, ne in ira tua corripe me. Vide Ps. XXXVIII, 2. Fateor alibi non currere , sed nec usquam leges ', 'κ
ruo hic capi volunt, ne me h medio tollito,um erga inimicos meos es longanimis. Deum Orare videtur Propheta , ne se , Per longam iram, quam conceperat in Judaeos, Puniret. Ouamvis enim collatus cum Ceteris innocens ellet, sine peccatis tamen non vixerat, eratque cur Deum oraret, ne iplum puniret, dum iratus
est toti tribui Judae. Quod si quis malit retineat per me licet unpn thil ashmi , hoc sensu net me, per tam longam in populares meos iram,h medio tollito. Interim nemo jure negetl 'audin potuisse facith migrare in uri . I 6. Uuoties inventa Iunt &c. J Possit hoci quasi interrogatio haberi: inveniane sum verba tua hoc est, quoties ad me verba secisti. Ea in pastum meum converti J-ve
chelem, comedens ea; hoc est, avide ea excepi, ut qui esuriens cibum sibi oblatum sumit. Hinc Deus, mandata cum daret EZe- Heli Prophetae ad Israelem, C. III, I. jubet cum, in viso sine dubio, volumen deglutire. quod deglutit Propheta. Vide & Ap . X, 9. Sic quoque Christus Ioan . IV, 34. ait cibum suum eise, ut faceret voluntatem Uus, qui
De tuo nomine voeaeus sum J Vocatum es no
85쪽
. Cur fuit dolor meus perpetuus, di plaga mea desperata renuit curari Z Fuisti mihi,
quasi mendax, aut actua insida. '. Propterea sic dicit Iehova: si revertaris, reducam te, ct coram me stabis; si seia creveris pretiolum a vili, inllar oris mei cris. Ad te illi 'redibunt, sed non redibis ad eos. '. Faciam ut fias huic populo murus aeneus, & munitus; oppugnabunt te, sed superiores te non erunt; ego enim tibi adsum, ut te servem ac liberem, ait Jehova. Eripiam
pietatem populi tui. I 8. Cur vero , propter indignationem tuam, solus domi sedi , propter indignationem , quam mihi inspiralii. IS. Cur perpetuo dolore laboravi, & qui non poterat sanari e Fuisti mihi, pro opinione hominum , instarmen tuum super me, J Hoc est, vocor Propheta Tebovae. tum est, & frequens hoc I lebraicae Linguae idioma.I7. Non sedi in arcano coetu irrisorum J Imitatio Ps. I, 1. Nee cum iis exsultavi J firm v heloet. Re- Petenda negatio ex antecellcntibus, quasi esset iri R Pn O nιn exsultavi, & llippicndum eum litis, qui laetabantur iis temporibus. quibus imminebant Judaeis ingentes Calamitates. Saepius iis a Prophetis praedictae, ted non Credi
Indignatione me replesi J In cos , nempe , qui Prophetis fidem detrahebant. II .. Cur fuit dolor meus &c. J Non quaerit Propheta doloris sui rationem , quam probε norat; 1ed queritur de popularium contuma Cia , quae non patiebatur dolorem suum mi
Eisisti mihi quas mendax J Non quod du
bitaret de revelationum tuarum veritate , sed quia populares ci mendacium exprobrabant. Quamobrem visa a Deo Jeremiae oblata, habita lunt quasi mendacia . quamvis vord , & a vero Deo ei oblata fuissent. Haec verba Lx X. Init. Perperam retulerunt ad plagam, de qua in anteccdcratibus verbis , habciat enim pro aras in 'rerin m havo libeb li chmo achetis,
IIebraeos esset aqua, ut apud AEgyptios, qua de re vide Philonem & Josephum, ubi loquuntur de nomine Mosi impolito, & dicta a lio- nobis ad Exod. II, Io. Vulgatus vero: facta mibi es quasi mendacium. Sed quamvis rem sit tertia persona sceminina , est etiam secunda masculina, & Prophcta Deum adloquitur ue sensu commodo, qui nullus est , shaec reserantur ad plagam. Aut aqua in a J i Ra M, Ea n moim Ionee nou, aquae non fuerunt fidae. Sed supplendae particulae in & a quasi esset 'na vi aut ut aqua, de postea 'νη quae non Iunt Mae. Nihil frequentius ejusmodi Ellipsi. Aqua autem in a dicitur ea, quae non est perennis, sed aestivo tempore. aut sicciore tempestate, fallit quaerentem . sic Proverb. XI, I s. opus mendacii est irritum aut fallax. Pariter Uos. IX, 2. mustam dicitur mentiri iis qui h vincis copiam vini exspectabant, falluntdrque in exspectatione sua; & Hab. III, I 6. opus Olea mentiri, Cum paucae oleae Colliguntur. Ita etiam Latini sunt interdum loquuti , ut Horatius Carm. Lib. III. Od. 3 o. cui fundus mendax dicitur, qui proventum cultori speratum non praebet. Rursus Lib. I. Ep. VIII, si . spem menἔita seges. Contra casu. Lib.
mendacis medici , aut aquae , qua sitim meam nequaquam sedabam. I9. Quare dixit Creator. Si redieris, reducam te, & coram me, ut antea, flabis ; si secreveris id, quod eli alicujus pretii, a vili. Ad te illi re
III. Od. XVI. segetis certa Mes dicitur quae
non fallit. I9. Si revertaris reducam te J INUR n stim thaschoub vaechncta. Hoc cli, si redieris, cum juslcro, ad Judaeos, ut eos nomine meo adloquaris, te incolumcm reducam.
Hieron mus vero : si conzerteras , convenam te. Quod sic interpretatur in Commentario rs converteris a me tis populum. conortam te in laetitiam. Sed non videtur agi hic de cou- versione populi a peccatis , nam n non est verbum activum, nec referri potest ad populum , sed ad Prophetiam redeuntem ad eum, ut mandata Dei exponat, quamvis libi ab improbis hominibus timeret. Tum addit Deus:
reducam te, aut faciam ut redeas, ncmpe, dOmum tuam incolumis. Res est, ut videtur,
clara; nam Ieremias libi a popularibus timebat , a quibus instar Pseudoprophetae habchatur. Miror Gratium vertisse: quia verteris συο
re verto. Saepe peccatum Do interprctibus dum ais comverti, nempe, ad Deum vertunt,
cum redire simpliciter lignificet. Coram me stabis J Pergcs mihi ministerium tuum exhibere . nam scrvi coram heris sura dicuntur, pro eo quod est intenti esse omnibus eorum iuius exsequendis. Vide I. Sam. XVI, 2I, 22. I. Reg. I, 2. X, s. Si Dere rispretiosesm a vilii Urim 'p' mann GRim thosIahar mizzolei, si feceris egredi pretiosum a vili. LXX. Init. ἀφ αναξ M. Latinus: FIeparaveris prelmyum is viti. V idetur hoc velle Deus, s Jeremias rem maximi momenti secerneret a levioribus; hoc est, si majorem rationem haberet mandatorum a Deo datorum, de adloquendo populo , quam populi minarum, S calumniarum . fore, ut esset instar oris ipsius Dei. Instar oris mei eris j Hoc est , haberis verus Dei Propheta, nedum ut mendax existimeris. Eventus reverὲ Ostendit, Ieremiam ve-rh mandata a Deo accepisse, ac proinde verdos Dei fuisses cum nihil dixisset, nisi quod ab eo accepisset. Sic Exod. IV, 16. Deus Mosi, quem iubebat Aharonem docere quid Isra litis dici vellet, cum id accepistet : ille , inquit, populum pro te adloquetur, eris iue tibi oris Deo, at tu et eris inpar Dei. Ad quum locum vide a nobis notata. Ad te illi reditant, sed non redibis ad eos IHoc est, cum te mald habuerint , isique audire recusarint, attamen redibunt ad te , inquisituri quid a me tibi revelatum fueriti quod Historia docet, Cap. XXXVII. 2. I
86쪽
L Eripiam te manui malorum, & liberabo e vola hominum violentorum.
In mandatis dat Deus Prophetae, se se ab Iudaeis segregandi, praedicendi iis omnis generis mali, additis tamen promi is atque intergo id
oratione Prophetae ad Deum. I. TACTA sunt etiam Jehovae verba ad me, in hanc sententiam. . Non duces CAPUT tibi uxorem, neque erunt tibi filii, aut filiae, in hoc loco. I. Sic enim dixit XVI. Jehova
vertuntur . non tu ad illos, χo. Paciam, ut fias tem suam redigere: tibi enim adero , ut te ab huic populo te adgredienti instar aenei muri , nec iis liberem, 2 t. Eripiam is Emanibus, e manibus facile expugnabilis, nec poterunt te in potesta- hominum violentorum.
r. Λ LLOQUUTUS, me praeterea est Creator, cas uxorem ex hac plebe. ut ex ea liberos susci- in hane sententiam. 2. Cave ne tibi du- pias, & qui in hoc loco, aut ex matribus, e qui hus LXX. Init. ἄν-μουσι πρόι σε, νέου σιν ἀνατρε Mrm. Quod verterat Vulgatus de post eum Hieronymus: comenentur ipsi ad te, O tu non comerteris ad eos. Quae orta sunt
ex prava ratione vertendi arπ seMub, quod est redire, quasi ad amussim ei responderet con- Uertere se, sentu quo Ecclesiastici Scriptores
2O. Murus aeneus J Vide C. I, IS. I ibi adpim J Tecum ego.
I. Ebovae Verba J Verbum Rhoetae. I a. In hoc loco J Hanathothis, aut Ierosolimae. 4. uui morbis morientur J inin' n' nae memothe thahia ulmo utoos, mortibus morborum , aut languorum morientur ; subam diendum, qui, aut quicumque. Non plaventur J Quod, nempe, Calam Itatibus praetentibus , aut imminentibus essent erepti. Qui enim Babylonico iugo premebantur, aut impendens sibi timebant , beatos este putabant mortuos ; qui nec timorum, nec calamitatum participes amplitis esse poterant. Aut etiam , quia lugere suos , eosve sepelire nec vacabat, nec licebat , in tantis malis, & tanto morientium numero. Gladio O fame absumentur J Haec ad vivos Pertinent, quamvis aliis mortuos tantum spectantibus misceantur. Sed Hebraei scriptores ordinis minime observantes fuerunt ; tam de veritate lolliciti, quam εὐταξ-- incuriosi. Avibus caeli &c. J Avi caelorum , O bestiae terrae , κΠ nuria, Debematb Marris. Sed nuna hic pro scra carniuora sumitur. s. Ne ingrediaris domum feralis epuli Jnm: n'I MIn ,κ al thabo heth maraeabh. LXX.
ne ingrediaris domum convIvii. Sunt qui interpretentur vociferationem tam gaudentium, quam lugentium. Vide Hamos. C. VI, 7. Hie sine dubio rem ad luctum pertinentem significat, & ferale convivium , quod πιρῖ-vociabant Graeci. Vide Baruchum VI, 3I.& quae crudi se hac de re collegit Ioan Lirch- mannus de luner. Romanorum Lib. IV. C. 6. Sic & Hieronγmis in Comm. Moris es Iugentibus ferre cibos O parare convivium 3 qua Graeci vocant πιρί -- ct a nostris vulgo assistellantur parentalia , eb quod parentibus Ioiacelebrentur. Eo videtur respicere . quae habentur Ereh. XXIV, I7, 22. ubi Propheta vetatur, in luctu uxoris, panem virorum com edere. Sed vide in verss. 7. 8. unde manifesto intelligere est de ferali convivio sermo. nem esse. Ne dolorem ullum eis test eris 3 nun ,κ iactariis. LXX. Init. μὴ πινθώrmo Lati nus : ne eos confiseris. V ide de hoc verbo notata ad C. XV, s. & Iob. II, II. Recepi pacem meam l 'nsoκ asaphthaeth Ichlows. Favor Dei videtur intelligi, non hominum pax, quae opponitur bello. Sic &Latini pacem Deorum sicunt Pro favore. 6. Incidet se J mun ire dia. οὐδὲ ἐντεμ αδμ ω μὴ ποιήσουσι, LXX. Init. non se incidem Hieronymus. Vide not. ad Levit. XIX, 27,
Tondebitur J Vide not. ad eumdem locum,& insta Cap. XLl, s. XLVIlI, 67. 7. Non frangent iis cibum J mn, ima
is , resu DBem. LXX. Init. ω μ- κλαβῆ wτω, quasi pro ni, labem , ii legerint lebhem panem, nec sorth math. Latinus: non frangent inter eos lugenti panem , quibus Verbis utramque lectionem conjungit. Is pharos est proprie Iacerare, ubi de veste sermo est. Hic videtur idem valere ac mu' ἘβDer . quod est verbum, hac in re , adluberi sol,
Solent eos J Est hic in singulari eum , ut& in sequentibus , more Hebraeorum. Sed aptior erat numerus pluralis Latinh loque
v. Mox ego ' ruri hinneni. ecce ego ruri
87쪽
Jehova de filiis, ic filiabus in hoc loco natis, deque matribus , quae eos pepererunt , di patribus, qui genuerunt, in hac terra. '. Dui morbis morientur . non plangentur, neque sepelientur, instar fimi in luperficie terrae erunt; gladio alii fame absumentur, eruntquc torum cadavera pastui avibus coeli, dc feris terrae. Sic dixit Iehova: ne ingrediaris domum feralis epuli, neque eas ad plangendum , ne dolorem suum eis testificeris; recepi enim pacem meam ab isto populo, ait Jehova, benignitatemque, dc misericordiam: Morientur parvi & magni, in hac terra, non sepelientur, nequ Plangentur ι neque quisquam incidet se, neque eorum causa tondebitur. y. Non frangent iis cibum, luctus causa, ut solentur eos de mortuo, neque dabunt eis potum , dc Calicem solatii, patris aut matris causa. h. Ne ingrediaris domum convivii, ut sedeas cum illis, comedendi aut bibendi causa. '. Sic enim dixit Jehova, Deus eXercituum, Dcus Israclis: mox ego faciam, ut desinant in hoc loco, coram oculis vestris & diebus Vestris, vox gaudii, vox hilaritaris, vox sponsi, & vox sponsis. '. Cum vero nunciaveris populo isti ham omnia verba , diccntque tibi : cur haec praedixit Jehova de nobis, totum hoc ingens malum p Qitaenam vero est iniquitas nostra ξ quodnam peccatum nostrum, quibus in Jchovam Deum nostrum deliquerimus thoe eis dices, quia me deseruerunt MMores vestri, ait Jehova, sequutique sunt Deos alienos, eos coluerunt, ncc legis meae observantes fuerunt; ' '. volque etiam pejora
bus nati sunt, aut matribus ejusdem loci, qui eos genuerint in hac terra. q. Illi morbis morientur, nec plangentur, nec sepelientur . sed in superficie terrae linquentur, fumi inllar: gladio 8c fame
etiam ablumentur . eruntque eorum cadavera avibus carnivoris, aut teris quadrupedibus. S. Vetuit etiam Creator Ieretniae. ne eat domos, in quibus mortui erunt, & ubi epulae mortuales celebrabuntur, neque ad plangendum , aut doloris in-
sificandi causa; neque enim, inquit, huic populo favorem testari pergam a neque cuiquam meam benignitatem & misericordiam testari. 6. Morientur tenues & divites, in hac terra, nec sepulcro inserentur, neque quisquam incidet corpus suum, aut caput tondebit. 7. Nemo mortuales epulas praebebit, neque solabitur mortui consan3uineos aut adfines, neque poculum praebebit solatii , velut parentes lugentem. 8. Ne pedes inferat quis-hinneb in vaticiniis passim rem mox suturam no
H. Quia me deseruerunt dec. J Si soli eo rum Maiores deliquissent, res non exprobraretur polleris ; seu quia eos imitati fuerant , ramvis a Prophetis vehementer castigatos , t a Deo saepius punitos ; gravius peccasse iudicati sunt, & graviores poenas dederunt.' I3. Nec vobis , vlia in re gratiscabor J lfirari ma, lnκ- του a her Io etthen lactem l minis, qui non dabo vobis gratiam. LXX. ω δώσου- ὐμν ἔλιν. Latinus : quι non dabuut lvobis requiem. Mirum est in re facili eos cespitasse, enim saepe est perinde ac quia.
Vide oris. Noldium ad signis. XIII. particulae.
I 4. Attamen J lachen. Sic vertenda vox. Hos. II, 14. Uide eumdem ad sign. VI.
Non ampliau dicetur dec. J Hoc est , non tam celebrabitur eductio Israelis ex HSgypto, suam liberatio h captivitate Babylonica, quam libens solvit Cyrus , Edict6que Judaeis honorifico firmavit Rex longδ potentissimus ;cum Regi AEgyptio, minus multo Potenti S , Israelitarum dimissio, terrificis multis miracu- is , fuisset extorta. Saepe in comparatione ne gatur quod minoris est momenti, dc quod
quam domum convivii mortualis , ut cum aliis epulas celebret. 9. Sic enim dixit Creator , idem-ue dux exercituum: mox ego dabo operam, ut elinant hic & dum vivitis, voces laetae , etiam in conviviis nuptialibus. io. Cum haec omnia nunciaris huic populo . quaeretque abs te, cur Creator ejusmodi tristes nuncios ad se mittat tantarum calamitatum; quae tandem sint tanta scelera, quibus Creatoris iram m verint Ir. hoc respondebis, a me ad eos te misesum; quia a Majoribus eorum desertus erat Cre tor eorum Deus; II. e6sque se deterius etiam, quam illi fecerant, gestae . unumquemque enim ipsorum pertinaciter negasse, se Deo ducto audientem futurum , sed facturum . quod videretur sibi. ne ei obsequeretur; I3. me vero ejecturum eoae terra Chananaea , in terram , quam non no Iant , neque eorum Majores , ubi ignotos Deos culturosa
pluris si adfirmatur; ut significetur praestantia msterioris, ut in illo Hol. VI, 6. Beneficentia delector, non sacri is , de quo V ideInu. ad Matth. IX, I 3. Ceterum hic maxumis minis mi icetur subito insignis promtilio gne animum plane desponderent Iudaei, aeter- 'numque valedicerent Mosaicae Legi, quasi a Deo in perpetuum rejecti. Quod passim , apud Prophetas, animadvertere licet. E terraseptemtrionali J Babylonia quidem, aliquanto magis ad septemtriones vergebat quam Iudaea; sed ita loqui Prophetam potias conluerim, quod Judet i per boreales Provincias Imperii Babylonii sparsi , potissimum ostent. Sic videmus Ezechielem . aliolque habuisse sedes ad Chaboram fluvium, qui per Mel potamiae boreales partes influit in Euphratem, Erech. I, 3.16. Nunc vero J 'am hinmeui, ecce ego. Quod vertimus nunc, intelligetur de tempore paullo post futuro. Redit autem hic Pr pheta ad minas. Pisatores I Est davsim in textu I gunt Massoruthae 'm da gim, ut Esai. XIX, S. Piscatores vocat Deus milites Chaldaeos, qui Iudaeos in passibus, aut aquosis recessibus
latentes quaererent, ut captivi cum ceteris a ducerentur. λ -
88쪽
secistis Majoribus vestris i ctenim quisque sequitur contumaciam pravi sui animi, ne
mihi auscultet. Miciam vos eX hac terra, in terram, quam non noveratis vos, neque Majores vestri, & coletis illic Deos alienos, interdiu, 8c noctu ; quia vobis sella in re non gratificabor. '. Attamen dies mox venient, ait Jchova, quibus non amplius dicetur : vivit Jehova , qui eduxit Israelitas e terra AEgyptia; . sed: vivit Jeho-va, qui Istaclitas e terra septemtrionali, eque omnibus, in quas eos eXpulerat, terris reduxit; faciamque, ut redeatis in terram vestram , qua Majores vestros donaveram. Nunc vero accersam piscatores multos, qui eos piscabuntur, & postea etiam accersam venatores multos, qui eos venabuntur ex omni monte, eX omni colle, cque ruintenti, non latent procuι
nandorum suorum factorum , atque exsecrandis sitis actionibus hereditatem meam impleverunt.
O Jehova, robur. munimentum & perfugium meum, tempore quo in angustiis versor, ad te venient Gentes e finibus terne ic dicent: profecto rem fallacem possederant Majores nostri, rem inanem, & quae nulli erat usui. - . An facere queat sibi homo Deos p atqui non sunt Dii. Quare mox faciam, ut iis hac vice innotescat, faciam, ut innotescat iis manus meadi potentia, di scient mihi nomen esse Jellovae.
a conspectu meo , neque oculis meis occulta est eorum iniquitas. duplum iniquitati & peccato eorum; eo quod polluerunt terram
culturos, interdiu & noctu, quia vobis in nulla re gratificabor. t 4. Attamen scite, fore etiam tempus, quo non amplius diceretur, vivere Creatorem ,δui eduxerat Israelem ab ngypto : is. sed esse
reatorem, qui Israelitas e terra boreali, aliisque, in quas abducti essent, reduxisset; I6. nunc vero se accersiturum piscatores multos, qui eos pisca- Tentur, tum etiam venarentur in omnibus collibus, eque rupium cavernis II. Oculos enim suos intentos futuros, nec sore , ut eum lateant eorum flagitia, I 8. se repensurum duplum eorum scelelerum, eo quod polluerent suam terram sibi con-
Piscabuntur J vedigoum, quod alii volunt este pro pura in Pihel, alii pro ou in
. Venatores J Milites, qui per sicciora loca,& montest serarum instar quaererent & ab . ducerciat. Ne superessent, nempe in Judaea, qui possent res novas moliri, absentibus, allitque rebus occupatis Babyloniis. Eque rupium cavernis J In quos metu limstium confugiebant Iudaei. Vide quae hac de re ad Abdiam dicemus. I9. O Dbova &c. J Jeremias, auditis superioribus verbis in viso, etiam in eodem viso se ad Deum convertit, spiritu prophatico impulsus, & vocationem Ethnicorum ad ejus cultum praedixit; ut ostendat , praeter Judaeos, superesse Deo populum , ex idololatris gensecratam atque hereditatem suam nefandis sceleribus ini plessent. I9. At o Creator, cujus potentia nitor, qui metuetis, dissicilibus temporibus ad te venient gen tes, & contumeliosa in Deos suos oratione di cent : prosecto fallacem Religionem habuerunt Malores nostri. re inani nitebantur. 2o. An homines possunt sibi facere ipsi Deos , qui non sint Dii at. Quam ob rem essiciam. ut iis innotescat potentia mea, utque sciant me non falso vocari Creatorem.
PARA tibus colligendum. Renfasiarem J Mendacium 'pπ sue re , quomodo vocantur Dii commenticii, in quorum auxilio exspectando, deci Piendi erant populi; ut decipiuntur homines ab homine mendace. Vide C. XIII, 2s. Rem inanem J In hebes, inanitatem. 2I. uuare mox faciam &c. J Deus consi mat vaticinium Jeremiae , aitque se Operam daturum, ut iis populis innotescat. Mihi nomen ese Bbovae J Non est hoc minpiendum de sono solo vocis πτν 'bovah, aut JawM. qui per se nihil est; sed de ejus signi statu , quasi Deus diceret : faciam ut sciant, me non perperam Di am, hoc est ;Creatorem dici. Vid. not. ad Exodi C. UI,
89쪽
Deus ea uat Iudaeos, supplicium iis minatur, praesertim iis, qui numinibus fidebant, contra omnia secunda in ipsio duciam reponentibus promittat. Propheta Dei auxilium sibi implorat. Castigantur a Deo ii, qui Sabbathum polluebant.
i. DECCATUM Iudae stylo serreo scriptum est, & scalpro adamantino in tabu
l la cordis eorum insculptum, atque in cornibus altarium vestrorum. 2. um recordor filiorum illorum, altariumque & simulacrorum, ad frondosias arbores, in editis collibus, exclamo: 3. o mi mons, qui es in hoc agro, divitias tuas, & omne, thesauros tuos praedae ponam i 3dque propter peccatum locorum vest rum editorum, in omnibus
t. PECCAΤA Tribus Iudae sunt hominum x. Cum recordor posterorum illorum atque alta- pertinaciter iis addictorum , ut vix curari rium, erediorum ad frondolas arbores . in altis queant, quasi essent scalpro adamantino inscripta, collibus, exclamo: 3. O mi mons, ubi Templum in tabula cordium suorum , imo vero cor- conditum, Omnes divitias ab hOllibus auferri panibus altarium , in quibus sacra mihi faciunt. tiar, propter peccata, quae committuntur in Omnibus
ne novimus, de quorum fieri nequit ut obliviscamur , dicuntur esic scripta in corde, aut in animo nostro. Qua de re vid. not. ad p. XXXI, 33. Sic & pravae opiniones habitusque iis contentanei, qui altas radices in animo egerunt, dicuntur scripta esse in eo stylo serreo, & scalpro adamantino , quod vix, ac ne vir quidcm , deleri possint, propter sculpturae altitudinem, ut sic loquar. Serino adamantino deo. J Haec de sequentia ad vers. utque s. iam deerant in s. d. LXX. Init. tempore His nγmi, quod testatur in Commentario, his verbis: Iuod cur a
septuaginta praetermissum sis neueis, nisi forsitan pepercerant populo suo; sicut 9 in Lyria eos Dei se manifestum es ι Cap. II, vers. ult. ubi
Hieroumum tam consutavimus. Subdit ve-rd : multaque ousmodi, qua fi voluero cuncta digerere, non dicam libro , Dd libris opus erit. Ut alii perperam LXX. Init. Commenticiam inculcabant : ita & Hieronymus ,h contrario, prava cis consilia immerito exprobrat, ut ostenderet, quam esset nova ejus versio necessaria. I in sunt alia loca , apud Prophetas, quibus accrrimh invehuntur in peccata Judaeorum , quae leguntur in LXX. virali versione; ut nulla ratio sit, cur illis potius , quam huic loco parcerent. Verba n l'iura lalphoren Ichamir , verterunt alii
Graeci Interpretes: εν ον ι , & Latinus: in ungue adamantino, quo intelligitur. scrinum adamantinum , qua uti licet ad insculpendum quidpiam non tantum vitro, sed etiam crustallo, ac durioribus gemmis. Dicitur id instrumentum unguis D fg, quod aliquo modo ungues avium acumine tuo reserret, nam 'inxtriphor est avis. In tabula cordis eorum J re, by bri Duabh Iibbam. Graeci: ἐπὶ τοῦ cori καρχαιαδῶν, Latinus: super latitudinem cordis eorum.
Rectius tabulae, quae propria vocis signiscatio, & rei, quae agitur, conveniens. Sic ocGraech verti debuit: ἰπὶ , ut Proverb. III, 3. in Aldina, oc Complutensi Edd. Hisce loquendi generibus exprobratur obitcrJudaeis cor lapideum; cui, nisi stylo ferreo, nihil inscribi possit; aut etiam ungue adaman tino, qui duriori lapillo scalpendo adhibetur. Vide Ereh. XI, I9. XXXVI, 26. In cornibus ritarium J Hinc colligit Gr tius, in cornibus scribi solita nomina Deorum, quorum Crant altaria, nosque amandat ad Ach. c.. XUII, 2 r. Sed Graeci solebant inscribere lateribus basis altarium nomina DeOrum , quibus erant altaria consecrata , ut ex multis Iliscriptionibus antiquis liquet. Vide L Classem Inlcriptionum Gruterianarum. 2. Filiorum illorum J erraa rura blachor
αὐτῶν. Latinus: cὰm recordati fuerint*ii e rum. Quid faciat ad rem filiorum memoria non intelligo. Itaque verti : cism recordor 'liorum, ut Deus ita loquatur. lntes ligendividentur filii iis altaribus mactati, quorum memoria Deum vehementer ostendebat. Exclamo J Videtur limite quiddam subaudiendum, cum proximε lequatur exclamatiord mi mons deo. Alioquin hiulca Latinis auribus est Oratio. Simulacrorum J m σκ asibernem , smulacrorum eorum. Sic vertimus, hoc in loco, quia distinguuntur a lucis, sequentibus verbis: ad frondosas arbores. Vide ad I. Regum C. XIV, IS, 23. 3. O mi mons &c. J in bareri. Adloquitur Deus Montcm Templi , cujus direptionem praedicit, propter idololatriam Judaeorum, in quorum agro , una cum Diis Commenticiis, coli nolcbat.
est, ut eadem terra, in qua tot orant colles Diis inani-
90쪽
omnibus sinibus vestris, d yudaei. '. Vacabitis & apud vos a cole- praedio, quod vobis dedi, & vos in servitutem dabo hosti vestro in terra, quam non noratiSi quia, ignem subjecillis irae mcae, in perpetuum, ardebit. Sic dixit Jehova: maledictus esto vir , qui considit in homine, & robur suum in carne situm vult, cujusque animus a Iehova recessit. q. Erit instar myricae in deserto, nec bonum sentiet, cum obtigerit, habitabit aestuosa loca in solitudine, in terra salsuginosa, in qua non habitavcris. 7. Benedictus ι tris esto vir, qui fidit Iehova: ,
aut cujus fiducia est Jehova. β. Erit instar arboris ad aquam plantatae, quae ad rivum radices mittit, nec sentit aestiam, quando venit, soliumque ejus viret, ncc anno sicci talis arcscit, nec fructum proscrre desinit.'. Animus omnium fallacissimus, idem dc speratus est , quis eum nosse queat 1Ε-nibus editis locis agrorum vestrorum , o Iudaei. 4. Desinetis colere praedia vestra, quibus Vos donaveram . & vos in servitutem abduci patiar in terras. quas non noveratis, quia in perpetuum accenditiis indignationem ni eam s. Haec autem dixit praeielea Creator ; Male. dietus ello . qui homini fidit. & robur suum situm vult, atque a vero Deo defecit. 6. Mupinanibus cotis crati; quae Deo propterea invisa facta erat, quamobrem diripiendam, ne tuo quidem fano excepto , Chaldaeis traditu
mod) vcrterunt Graeci: os , & Latinus : ori tu mem tuam. Sed Uri hhastis hic lunt divitiae, ut Ruth. II, I. IV, II. & alibi saepe. Propter peccatum Di rum vestrorum editorumlnutina Tnu I bamotherea bubatatb , editorum tuorum locorum propter peccatum ; est inversio pro Tnma nηGna propter peccatum locorum tuorum editorum , quales alibi saepius in hoc Propheta Observavimus. Peccatum sic rum editorum est peccatum in iis locis consecrandis cultui salsorum Deorum admissum.
Sum xa singularia plurali numero expressimus, perspicuitatis causa , cum sit inanifestum; Deum hic Judaeos adloqui. 4. Vacabitis O apud vos a colendo praedio Janhmu randi uehamatthab Oischa min- hhialathcha, & remittes & in te a praedio
σου. Quae quominio conveniant Hemicis noscio micronymus vero : Et retin- queris Iola ab hereditate tua; quae meliora non lsunt. Cum duo sit relinquere torram incultam, ut Exod. XXIII, II. & nnnu fremittabdicatur ideo annus septimus , quo terra non colebatur, sic elle intelligendum censuerim. Dissicultatem tamen parit oubcha, quae Verti queat apud te. aut apud vos.
Ignem sibyecisis irae meae J 'Bηa d p πη Veh d bibembevphi, ignem accendistis in ira mea ; hoc est, cum justitiae meae poenas deberetis , eam magis ac magis ostendistis. In perpetuum inpri lusam ; hoc est , in
Lui confidit in homine Sec. J Quamvis
haee sit generalis sententia , & semper vera ;videtur tamen Propheta eam protulisse, ob fiduciam, quam Jchojahimus in AEgyptiis collocavit ; quos Babyloniis pares fore salso credidit, cum sint a Nebuchadnetlare victi. Vide
modi homo est instar myricae , in deserto , nec 'sentiet si quid boni erit. 7. Beneductus contra lit, qui fiduciam suam in Creatore posuerit. 8. Poterit esse instar arboris, quae est ad aquam plantata , quae radices ejus rigat, neque liccita cin , propter aestum, patitur. & virentja solia servat, nec siccitatis causa fruetus ferre delinit.
9. Animus hominum sallacissimus cst , idemque
Robur suum in carne situm vult J mr 'NI CINscham baschar zarobo, Posuit carnem braclitum tuum. Brachium sumitur pro robore, seu vi-
A JGova rer sit J Leges ejus non observat. Vide de Jehojahimo 2. Reg. XXIII, 37- , 6. Instar mγricae in deserto J nava 'Draehebertar baharabis. LXX. Ilati. ' Dp interpretantur αγριομυiam, Latinus .' myricam, Θm-l machus: ξύλον ἄκαιπον. Humile est myrica arbustum , quod in lolitudine etiam tenuius est.
Nec bonum sentiet J Bonum videbit, hoc est, sentiet. Vide Ps. XXVII, I 3. CXXVIII, 6.&c. Hoc non resertur ad myricam, sed adi hominem. H uo loca J Ca mri hiarer . A vinadusius fuit. Quasi loca arida, oe 1 oli exposita. LXX. Init. ἐν ἀλύ-u. Latinus : in terra fuginis. Qualis est terra deleriae Α- rabiae, multis in locis, quae salsugine nativi est inculta. 8. Instar arboris 4 Imitatio Ps. I, 3. Noe sentit aestum J In textu M' , in margine , lo Iiris, non videbit, ut versu superiore. LXX. Init. legerunt ira, timebit , unde verterunt , & Latinus: O non timebit. Quae non spernenda est lec
reth, anno siccitatis, ut res ipsa ostendit. Uide Cap. XIV, I. LXX. ἐν , Latinus: tempore fieritatis. Radix meli proprie secare, tralaticio vero sensu ρr Ibere, ut Gen. XI, 6. Hic est intelligenda prohibitio pluviae.
Arescit J aire Iidag, sollicita erit, propriδ,
quasi ob pluviae defectum; sed vertimus arescit. LXX. Init. , Latinus: Dulcisum ris. Sed tralaticius significatus commodior est Latinh loquenti.
cedere , se amovere; at hic est λαλμων, des-nere, ut habent LXX. Init. dc Latinus.