장음표시 사용
131쪽
in carcerem & in nervum. I. Nunc vero cur non increpasti Jeremiam Hanathothitam, qui vobis vaticinatur; h. cum miserit ad nos Babylonem, qui dicerent : longa haec res erit, aedificate domos, easque habitate; plantate hortos, fructusque eorum
Legit vero T sepha a Sacerdos Epistolam hanc , audiente Ieremia Propheta. 3'. Tum iacha sunt verba Jehovae ad Ieremiam dicentis: mitte ad omnem transmiis grationem Epistolam, in hanc sententiam; sic dixir Jehova de Semria Nechelam ita: quandoquidem vaticinatus est vobis Semaja, nec tamen ego eum misi, secitque ut confideiaretis mendacio; ideo sic dixit Jehova: mox poenas sumam de Sem a Ncchelamita, deque dus posteris; non erit ei quisquam, qui habitet apud hunc populum , nec sentiethonum, quod faciam huic populo, ait Jehova, quia de desectione a Jehova loquutus
cst. co Iehriadae, Sacerdotis , ne deessent praesem
Templo, ad coercendos viros latiosos, qui vaticindrentur. 17. Nunc Vero cur non calligavisti Jeremiam Hanathotitain ; qui nunc vaticinatur vobis 28. cum miserit ad nos Babylonem , qui nobis diceret. exsilium longum fore, ideoque aedificandas illic domus , plantandosque hortos , lauetusque eorum elle comedendos. 29. Legit vero Tlamaria Sacerdos hanc Epistolam, audiente Jerem: a. 3 o. Tunc Deus Jeremiam adloquutus est ad hanc lententiam: 3I. matre
uos igne torruit J Mirum est prima fronte Nebuchadnetiarem, libidinotae gentis Regem, nec veri Dei timentem, tam gravi lii p-plicio adsectile vivos duos Judaeos, quod adulterium admisistent. Attamen corallat Persas& Parthos gravillimis luppliciis adulteros adfecisse. Plutarchus, in vita Themistoclis, p.
pleraeque, O pr ertim Persa, zelotypia erga mutieres, sunt natura ferae O moroya; neque enim tantum justas uxores, sed ancillas , et amemticias ct prilices, vehementer seruant, ne is quo non domestico cernantur , utque domi maneant conclusae, in itinere vero D, tentoriis unde quaque cinctae, vehiculis ferantur. Non mirum est Hulinodi hominibus adulteros graves Poenas dedille, quod & de Parthis diserte testatur Iustinus Lib. XLI. c. 3. ubi de Parthorum moribus: Uxores dulcedine variae libidinis, sineuli plures habent, nec ulla delicta adulterio gravius vindicant. Videntur Babylonii vel res eodem modo se gestisse.
Toti transmieraticini J omnibus captivis Tribus Judae, abductis Babylonem. Redigat te Bbova &c. J Hoc est, Deus vos redigat ad easdem poenas, quas Rex Babyloniorum sumsit de SedeLia α Achabo; qui via Prophetia
litteras ad omnes exsulantes , e6sque moneto Creatorem sic loquutum de Semaja Nechelamita , cum ille vaticinatus esset de ipsis , quamvis nullum mandatum ea de re ab eo accepisset ιfecilletque ut mendacio fidem haberent: 32. ideo Deum panaas repetiturum esse mox de Sema-ja , deque posteris ejus, nec quemquain habituros qui sensurus esset beneficia , quae Deus tu hune populum collaturum se promiserat, qui de deficiendo a Deo loquutus erat.
2 3. Ego rem novi J Ego sciens O tests, dictum
2 . Deus exercituum Θ Deus J Addidi, o qu&l Latina Lingua id postularet. 1 f. Longa haec res erit J Longum erit exsilium Jhulaeorum in Babylonia; ac sane sub Cyro demum Jildaei iusti redire sunt in patrium
solum, quamvis Plchido-Propheta contraria vaticinatus csset. Aulis te domos &c. J plures in exstio futuri, quamvis mite suturum estet. Plantate hortos l Quorum, nempe, fructus Poteritis colligere & comedere ; quod fieri non potuit, niti aliquot annis post plantatum
29. Audiente ieremia J In auribus Jersmia. 3o. Ad omnem transmigrasionem J Ad om- nes eos, qui in Babyloniam migrarunt. t Nechalamita J Esebius in locis: Nειλα , t rus vin ἀχυ s οὐκ ἐξύρε--α ἐκ τη Βατ α, Quae sic exprimit Hi ronymus, NE ELA. 1 e hac alienigena a bulon , non voluit evellere. M hodieque in regione Batanea vicus nomine Neila. Ad quae verba se Bonfrerius. Nehela, unde vox patro-πmica Nehelamites, Hierem. XXIX. vers. 2432. Non ratis liquet ubi fuerit; suspicio tamen mibo esse illam, quam Iupra in Mela me rem. XXIX, 24, 32. in regione Batauo remis nit. Sed ex Nehela seret potius Nehelenses 3 aut Nehelita.
132쪽
Prophetia qua Deus liberationem S feliciora tempora Uraeli promist.
1. v TER B A quae iam sunt ad Ieremiam a Iehova dicenter a. sic dixit Iehora
V Deus Israelis :η scribe in libro omnia verba , quae tibi proloquutus sum ι3. nam venient dies, ait Iehora, quibus reducam captivos populi mei Israelis, & Judae, in terram, qua Majores eorum donaveram, eamque possidebunt. ε. Haec autem sunt verba, quae protulit Ichova, de Isiraele dc Iuda. sic enim dixit Iehova; audivimus sonitum trepidationis & terroris , neque ulla est pax. 6. Interrogate nunc & videte an masculas pariat Z Quare ego vidi omnem virum , manibus prementem lumbos suos, instar puerperae omniumque vultus in pallorem est conve sus p L Eheul magnus erit dies ille; ut nullus sit ei similis, di tempus angustiae illud erit Iacobol Sed ex ea liberabitur. β. Die illo, ait Iehova , Deus exercituum, coninfringam jugum illius e collo tuo, vincula tua rumpam, neque te extranei amplius se vire cogcnt. '. Servient Iehovae Deo suo, di Davidi regi suo, quem iis excitabo.
1. V ΕRBA Creatore laeti Ieremiae. 2. Scri- 6. Alios interrogate an uinquam viderint m scitis' be in libro quaecumque tibi dixi: 3. erit Ium parturientem. Quare ergo vidi virum lumbos enim tempus, quo revocabo captivos Israelitas , suos manibus prementem, instar puerperae . quotam ex Israelitis quam e tribu Iudae , in agros factum est , ut omnes pallerent e r. Eheu lquibus donaveram eorum Majores, eosque in pa- insignis erit ille dies, cui similis non fuit. idem-ce possidebunt. que Israeli funestus. 8. Attamen eo liberabitur. 4. Haec etiam verba de Israele protulit Crea- eoque tempore liberabo collum tuum eo jugo, tot de Iuda, reliquisque Tribubus; s. audivimus vincula etiam rumpam , nec exteris parere cci sonitum territorum, nec ullum rumorem de pace. getur. 9. Soli Creatori Deo. Ec Regi suo ama- hili
3. Iibus redueam reduces &c. J Tempori-- bus, scilicet, Cyri, & sequentibus, quod praedixit hic ipse Propheta. 6. An masculus pariaty J Eo tempore, quo
Nebuchadncisar longd maximam partem I ribds Judae captivam abduxit Babylonem , qui in Judaeorum Metropoli manserant, vocabantur a Babyloniis in eam urbem, ejusque agros. At Iudaei sibi timebant ab ejus gentis tyrannide, cui inviti parebant, atque ad patriam redibant , ε variis locis, per quae sparsi fuerant, dum captivitatem fugerent; quamvis a PrOpheta Esaia moniti fuissent, vaticinio nequaquam ambiguo, fore ut a Cyro ab ea captivitate liberarentur. Vide Esaiae Cap. XLVIII. Attamen seu non satis fidem ei haberent , seu intempestivo libertatis desiderio arderent; noluerunt in Chaldaeam , in quam V abantur, ut hic videmus, te conferre. Quare vidi omnem virum manibus prementem lumbos suos &c. J Quasi dolorem paterentur, qualem mulieres gravidae sentiant, Cum instat iis partus, quem difficiliorem experiuntur. Eos irridet Propheta , larcasmo, quo dignissimi crant, cum revelationibus Dei fi
S. Neque te extranei &c. 4 Cum Cyrus pispotestatem concessit redeundi in patriam , &jugum Babylonicum romisit. Quod contigit, cuin Judaei iussi tulit redire in patriam, duce Zorobabele, qua de re dictum est Cap. XXIII,
p. Serviem Ieboa J Non cogentur alienos
Deos colere, sed solum Creatorem 'omnium rerum, quem colit unum Zorobabel ; quem Iudaeis praefectium remisit in Iudaeam, cum ii, Omnibus, qui eum sequi volucrunt. De iis vide Cap. II. Errae, dc quae in Commenta rio habemus.
vidis. Vocatur verbo h , ut vult .Gratius
Sicut Ptolemaei, orti a Ptolemaeo , Ec successores Coaris, Caesares. Io. Jacobe J Qui Iacobo orti erant se vocabantur , ut Zorobabelis successores de n mine Decelloris dicebantur. II. Perdam omnes &c. I Babylonios , e rumque socios, quamvis nominatim non recenseantur. Eos dicit se penitus perditurum loquutione Linguae Hebraicae singulari , s eiam consummationem mam mahastae chalia. hoc est, ut videtur, penitus eos perdam ; ut in posterum distinctam gentem ab aliis non amplius consciant, aut ungulari nomine adpellentur.
Te castigabo' sed ut par esJ eam, lamistaphat
secuniam judicium, ut jus postulat. . Neque te impune &c. I Nec innocentem ha- 'bens te quasi talem dimittam. . I 2. Isanabilis est clades tua J mni Nub muamn ager tua ruptura dolorem parit tuum vulnus. Difficith dictu an locus sit sine mendo; vix creth vocabula apth inter se construi &grammatich exponi possunt. Hoc unum Ce
to adfirmare possumus, describi miserum staindi
133쪽
'. Tu ergo, serve mi Iacobe, ait Iehova, ne timeas, neque terrearis, o Israel ; neque enim procul est, qui te posterosque tuos, e terra captivitatis liberabit, ut revertatur Jacobus: quiescat, pacatus sit, nec quisquam eum terreat. D. Sum enim ego tecum, ait Ichova, ad te liberandum, & penitus perdam omnes gentes, apud quas te dispersi, sed tu non prorius perdam. Te castisabo, sed ut 'r cli ; necive te impune, innocentis instar, abire patiar. Sic enim dixit Jehouar insanabilis est clades tua, de vulnus tuum cum dolore conjunctum. 3. Nemo est , qui causam tuam suscipiat; ad curationem malorum tuorum , nec medicamenta sunt tibi , quibus curetur vulnus. Omnes qui te amabant obliti sunt tui, nec te amplius quaerunt, quia plagam inimi- ei tibi inflixi & servam castigationem tibi imposui, propter magnitudinem inquitatis tuae er quia peccata tua invaluerant. . Quid clamas propter Cladem tuam, Ptiod immedicabilis sit dolor tuus Z Feci haec tibi, propter magnitudinem iniquitatis tuae, stquia peccata tua ConValuerant. ' Itaque quicumque te absumunt . absumentur st
si, omnes hostes tui in captivitatem ibunt, qui te diripiunt direptioni exponentur , eosque, quibus praedae fuisti, dabo aliis spoliandos. Emplastrum tibi imponam, de
plagam tuam curabo , ait Deus, quia eXpulsam te vocarunt, ct dixerunt: ea cst Sion, quam nemo quaerit. Sic dixit Jehova: reducam captivitatem tentoriorum , & ta-
bili quem ei excitabo . servient. Io. Tu vero, o Iacobi polleritas , ait Crea. tor, nihil metuas; neque enim procul est, quite, posterosque tuos captivitate liberet, impediatisque quominus ne quisquam eum terreat. II. Ti. hi ego adsumi inquit. Creator , ut te liberem ..contra vero perdam omnes gentes, inter quas te dispersi: sed tibi paream, ne penitus exstinguaris. Te quidem castigabo. sed te funditus non perdam. quamvis te prorius sim deleturus. Te castigabo, sed intra modum, quamvis te, innocentis instar, impune non sim dimissurus. I a. Sic enim dixit tibi Creator: incurabilis est clades tua nee vulnus tuum sine dolore. 13. Nemo est, qui velit causam tuam agere , ut cureutur tua mala, nec sunt tibi medicamenta, quibus sanetur tuum vulnus. I . Omnestum Judaeorum. Sed etiam alibi, in hoc Pr Pheta , durior est constructio. II. Nemo est, qui caussam tuam suscipiat lNon es judicans judicium tuum ad medelam JHoc est, qui suscipiat ostendere causam tuam justam esse, idque contra hostes tuos velit tu ri; nempe, Contra Assyrios. Postea Cyrus
iis victis, & Babylone capta, Judaeis permisit
in patriam redire. I . uui te amabant &c. J Tales fuerunt Egyptii, aut alii finitimi populi, quos ignoramus; propter inopiam Historiae. Debuissent Judaei, & post eos Christiani monumenta orientalium populorum diligenter servasse. Sed ejusmodi stucia spernebant. Multo tamen melius de posteritate meriti, quam controversiis suis. Unus yoseptas stamenta quaedam Eorum populorum & temporum reliquit. Sed multum abest, ut doctae posteritatis desideriis satisfecerit. Melius potuistent Christiani, post tempora Constantini, operam dare colligendis monumentis Veterum, quibus illustrari potuit prisca orientis Historia a quam inter se exitialibus controversiis , in quibus saepe ambae partes errabant , certare. Sed hic non est locus eiusmodi querelis , quamvis justissi
confert. ut in ea habitet, nempe , antequam Cyrus Zorobabelem in eam mitteret , Cum
iis E Judaeis, qui patriae erant cupidi, & qui
foederati tui, qui amore tui flagrabant, fui tunt obliti, nec te amplius desiderant; quia tibi vulunus, quasi hostile, a me in flumim est, & grave.
cladem, & vulnus, quod immedicabile esse putas Ita me gessi, propter magnitudinem tuorum scelerum, quae horrendum in modum creverunt. I 6. ideo quicumque tua absument , ab aliis vicissim absumentur: omnes hostes tui captivi; &qui tua diripiunt, erunt & ipsi obnoxii direptionibus aliorum. II. Tuum vulnus curabo , adhibitis remediis, quia ab liostibus maledictis est lacerata , & contem tui exposts : quippe cujudi amicitiam nemo quaerebat. I 8. Teilatus vero sit Creator fore ut domum revocaret captivos timclis, misericordia erga eos permotus, eorimque ui besnec ipsi multi erant. Verum postea eorum numE S magnopere crevit, ut ex Machabaicis ac temporibus sequentibus' intelligere est. IS. In Mervo suo J In ruderibus suis. quae purgatae sunt, ut novae domus aedificaren
Domus altae , more suo ; habitabuntur Iad' luzzd D pn κ armon bal mis pisto je. scheb, & alta domus, super judicio suo, habitabit; hoc est , quodvis aedificium altum , quale antea fuerat, habitabitur, cum instauratum fuerit. Hoc Caput ita a Graecis Interpretibus , & ab Hieronymo versum est, ut quivis , paullo peritior Hebraicae Linguae facith videat ab iis nequaquam intelle sum fuisse. Quare singillatim hic eorum versiones
cum Textu Hebraico non comparabimus. Si multa alia hujus Prophetae, quasi in tenebris palpantes, expresserunt. Qui ejusmodi versionem, non tantum adcuratam, sed etiam divinitus adflatam, crediderunt, turpiter πα-runt. Vir doctus tamen I aeus V sius, Uersi nis Graecae ad datum a se credi simulabat, ut nonnullis Veterum nimiis admiratoribus f sori etiam simulatis, qualis erat ipse gratificaretur.
19. Augebo reduces J Est in I labra leo Te tu i multiplicato illos ; hoc est , reduces in patriam, quod Latinὲ loquenti indicandum
2I. Eris ecce vir praestans J rem ad ira illustris
134쪽
bernaculorum ejus me miserebit, instaurabitur urbs in acervo suo, ic domus altaz, mo re suo, habitabuntur. Egredietur ex illis laus, & vox gaudentium; augebo redu Ces, neque minuentur, faciam ut honorentur, neque vilescant. Erunt filii ejus, scut olim fuerunt coetus ejus coram me confirmabitur, puniamque omnes , qui eum oppresserunt. 'Erit ex eo vir praestans, & qui dominabitur ex eo orietur ue jube eum adpropinquare & accedet ad me; quis enim ipse sibi sponderet fore ut ad me acce-
φ . En procella Jellovae in ejus ira egressa est, & turbo diuturnus in capite improborum residebit. Non avertetur ardor irae Jehovae, donec rem confectam dederit, &donec animi sui molimina rata fecerit; posteris diebus rem intelligetis.
Tromissones de restitutione Israelis; quibus miscentuin vaticinia de vocatione Gentium ad cognitionem veri Dei, de adventu Messae, raque
foedere novo, eoque aetereo cum Israele a Deo faciendo. - EMPORE illo, ait Creator, ero in Deum, omnibus familiis Israelis , illi 1 vero erunt mihi in populum. 2. Sic dixit Jehova : consequutus est gratiam in deserto populus corum, quos reliquos secit gladius, dum iret Israci, ut quietem si
urbes instauratum iri, & incolis rursus instruendae. det, quamvis ejusmodi restitutionem sperare vix xy. Illi vicissim Deum laudabunt, non sine gau- potuisset, ait Creator. χχ. Eritis, o reduces, it dio, eorum numerum aucturum ; eumque mini- rum populus meus, qui me colet ; ego verti iis mh minutum iri: adeo ut urbes illae laudentur , Deum, singulari ratione, me praestabo. U. A me nedum ut vilescant. χo. Earum incolae flore, eorum hostibus, veluti procella prodibit, in eorumhunt, sicut olim, & confirmabuntur, dum poe- perniciem, eorumque capitibus incumbet diuturnas exigam ab iis, qui eos oppresserunt. LI. E- na. 24. Iustitia Dei. se se exseret , donee res rit ex eo vir egregius , qui ei dominabi- confecta sit, quod postea intelligi poterititur. dc quem ad me vocabo, atque ad me acce-
I. To tempore, inquit omnium Creator, me praestabo benefactorem omnibus Israelit
lustris eius. Erit, nempe, vir insignis, qui coloniam novam ducet in novam Ierosolimam; nimirum, Zorobabel , qui , volente Cyro, eam duxit ad rudera Ierosolimae reparanda. Est tamen illa instauratio inchoata, anno an te A ram Christianam DXXXVIII. quo Darius Medus, Rex Babylonis, est exutus regnoti Caramania donatus a Cyro ; cuius annus rimus Babylonici regni ab hac Epocha pr ciscitur , indεque in Scriptura numerari consucvit; qua de re, vide Petalium Doctrinae Temporum Lib. X. C. I 6. Hic fuit finis septuagenariae Captivitatis. quando Cyrus anno XXII. Persici Imperii, ac Babylonici primo, reditum edicto in patriam Judaeis concessit, ac instaurare eos Templum iussit; ad quod adductus est, chm edoctus esset, ex Κ-saia Propheta, Mehrm, maximum Imperium ei praedictum ella; qua de re Vide Τόσbum Ant. Jud. Lib. XI. c. 3. & 4. 23. En procella Rhova &c. J Ecce turbinem Creatoris , in ardore , ubi est non pro nina bebhamis, Omilla praepolitione , quae
rum familiis, quae me colant, ut par est. 2. in xit etiam Deus: Istaelitae, quos gladius non a . sumserit,
saepe suppleri debet; nisi sit omissa a Librariis , quorum sorth litterulae omissae mutantur in liguras. Si in Libris Novi Testamenti, scripti eo tempore, quo Lingua Graeca vulgaris erat, sunt tot variae Iaectiones; non est
mirum, si a Librariis Iudaeis , quibus Hebraica dudum nequaquam erat vernacula ,
non satis adcurath & scripti snt Codices Hebraici. Nec satis prudenter se gerunt, qui emendatiores fuisse volunt Libros V. T quam Libros N. T. eum Providentiae Divinae multo, ut ita loquar, Dius interesset ut posteriores emendati ad posteritatem pervenirent. Turbo diuturnus i Nd sabar mitbgorari 24. Non avertetur ordor irae Dis aut Creatoris 4 Non redibit ardor irae Iehovae; hoc est, non revocabitur ejus indignatio. Hier nous habet: ecce turbo Domini furor erreriens. Sed parum prudenter justitiam Dei furorem, quae vox est contumeliosa, vocat, ne serri potest, ubi sermo de Deo , ab auribus piis. Melius & decentius multo indignatIonem v asset, nec minus fidum interpretem se praestitisset.
In CAPuae XXXI. 1. V m in Deum J Hoc est, favebo Istituti-l Iu populum J Hoc est, se geret, ut de-
- tis. Haec est vis loquutionis notit Iima. cet cultorem mei, vel mihi parebit. Quare mirum Grotium interpretari r ero Iustus 2. Conjequutus gratiam J Invenis gratiam; judex. Sequentia etiam ostendunt haec esse ' nempe. apud Perlas, cum antea math habi- Promissa, no uinas. KkE tus
135쪽
bi pararet. 3. E longinquo Jchova conspectus est mihi & amore perpetuo, inquit. 9 Sis ', te amavi; proptereaque te benignitate mea traxi. '. I e iterum aedificabo & instaurab2ris, o virgo Israclis. Adhuc ornaberis tympanis tuis, atque egredieris cum choro saltantium. s. Adhuc in montibus famariae vineas plantabis, & qui plantaverint eas profanabunt Dies enim erit, cum clamabunt custodes, in montanis ii phraimi: surgite, ut adscendamus Sionem, ad Jehovam Deum nostrum. 7. Sic enim dixit Iehova : clamores laetos. Jacobi causa tollite, exsultate ante Gentes, facite ut audiatur voX vestra, laudate Deum dc dicite: serva, o Jehova, populum tuum, reliquias lsraelis. . Mox
ego reducam eos e terra septemtrionali, Colligam eos e lateribus terrae. Inter eos CCecus, claudus, praegnans & puerpera una, coetu magno, huc revertentur. '. Cum fletu venient, & beneficiis cos reducam, ducam eos ad torrentes aquae, per rectam viam, nec in
ea ce Ipitabunt; quia ero Israeli Patris loco , atque Ephraimus primogenitus meus erit Audite verbum te vae, Gentes, nunciateque in insulis e longinquo & dicite; qui disperserat israelem eum colli et, dc custodiet, ut pastor gregem suum. Nam liberavit Jehova lacobum & vindicavit sibi e manu eorum , qui eo potcntiores Crant. . Venient Vruttita laetasque voces tollent in edito colle Sionis, confluent ad beneficia Jellovae, ad frumentum, ad vinum, ad oleam, ad minuti pecoris, ta boum caluislosa sumserit, gratiam consequentur, in Deserto, climsibi quietem quaerent. 3. Procul se manifestavit Deus. atque sic compellavit Ierosolima : Amore perpetuo te prosequutus sum, ideoque benignitate mea ad me adlexi. 4 Te instaurabo iterum, o Virgo ita ae litis. Iterum etiam Ornaberis tuis tympanis. Ec choreis operam dabis in plateis. s. Erit etiam tempus, quo in montibus Samariae vineas plantabis. di qui plantaverint, ejus fructus comedent 6. Erit enim tempus. quo clamabunt in montanis locis Ephraimis eundum esse Jerololi. mam. ad colendum illic Creatorem Deum istae. Iis. 7. Sic enim jussit: clamores laetos . propter Iaeobi posteros . tollite, coram aliatum Gentium hominibus. Facite ut omnes vos audiant, Ze laudate simul laeum, additis precibus pro Israεittarum reliquiis. 8 Mox eos in patriam reduces sistam . e regione septemtrionali, adductos per regionem, quae est ad ortum Iudaeae. Nemo eorum detrec-
tus fuisset a Babyloniis, qui impetravit ei mi- semcordiam in Eremo ; E quo egressus est, ut
annos, se milai faventem Ostendit, ut me in Chananaeam deleriam ab hostibus mitteret.
Cpectus es inibi l in rima visa 5. Hlesaullo imbrior est st, lus Prophetae, qui postdperiora verba subdit: ct amore perpetuo te amavi. Quare addidimus: inquit, δ Sion, &sequentia verba tribuimus Deo Ierosolimamidloquenti, quae ut loli tribui poterant. Inquit, d Mon J Haec crant Latini loqueni prorsus necessaria . ut intelligeret Lector
Benignitate mea te traxi J 'dri Tmam me- Phathieo bissed , Pro 'ma in ore gestate. Prequens est Ellipsis τοῦ in. Sentcntia est, cum benignitate sua ad se Iudaeos revocare.
iguram Henraeis frequentissimam. aberis ιν anis tuis J Non sunt tympat la majora, quibus in bello utebantur , sedi ninora , qualia ab Oriente , & Meridie ad si panos adlata olim sunt, quae vocantur abii is tumboura de Binque , quae digitis pullantur
tabit in patriam reverti, & ipsi elaudi, mulieres
praegnantes . N recens enixae pro em agmini sese aiungent Synodiae . coetu magno, ut in Israe litarum patriam redeant. 9. Favente Vento Iedibunt, & beneficiis meis adjuti revertentur, juxta torrentes aquas Iordanis, aliasque , per reetis vias, neque ullis incommodis eos morantibus, quia paterna cura eos ju abo, per totam viam , neque Cespitabunt , quandoquidem paterna cur, eos juvabo: quia me geram initar Patris Israelitarum, atque Ephraimus erit instar primogeniti. Io. Gentes, audite Verba Creatoris . facite. que ut ad remotas intulas Ethnicorum res perveniat; scilicet. eum qui disperserat Israelem, eum iterum collecturum & curam ejus gesturum , ut sui gregis. i I. Nam Creator eum liberavit e manibus eorum , qui erant eo potent iores I 2. edibunt ergo laetasque tollenr voces in Colle Sionis,ubi fruentur beneficiis creatoris, qui sariet ut abundet fruin mento ,
tibus qui sunt circa eam urbem. Eas profanabunt J bΘHelou; hoc est, incipient eorum fructibus vesci . Vide not. ad Deut. XX, 6.8. E terra septemtrionali J Grotius interpretatur haec de Media , terrisque circum litis. Commodius multo intelligi posse videntur Syria , & finitimae regiones , quae Omnes erant
ad Septemtriones Judaeae, ac in quas spargi potuerant Judaei, & unde in patriam facilius potuerunt redire . quam ex Media. Inlpicienti meliores Tabulas Geographicas res patefiet. E lateribus terrae J Ex finitimis regionibus ad 1eptemtriones litis. Sequontia verba aut valde corrupta erant, in GulaeHebraico, in Codicibus LXX Interpretum, aut in Codicibus Graecis , quae Hebraicis nequaquam
respondent, in sequentibus, aut etiam aliis. Inter eos cinus occ. J Hoc est, Omnes, ne.
exceptis quidem iis, qui minimε apti erant ad iter faciendum , quia Perlae libenter eos dimittebant ; quod, regnante Cyro, factum est, ut liquet ex Hegdra α Nehemia.
o. Et benesciis J Cyro , nimirum, qui be
neficiis maximis eos cumulavit, ut liquet ex
Herrae & Nehemiae Libris. Io. Gentes &c.l Haec Epistrophe ad Ethnicos est veluti praeludium vocationis eorum ad
136쪽
los. Animus eorum crit, inllar horti irrigui, neque amplius dolebunt Tunc laetabitur virgo, in choro, juvenesque ec senes simul , convertamque luctum eorum itigaudium , & moerorem corum laetitia inutabo. '. irrigalli, adpetentiam Sacerdotum pinguedine, dc populus incus l3onitate mea satiabitur, ait Jchova. F. Sic dixit Jehova: vox Ramae auditaeest, planctus id fletus amarus, Rachel pi rat, filiorum suorum causa, consolationem respuit de filiis suis, quia nulli sunt. Ita vero di x.t Jchova: pmhibe vocem tuam ab ejulatu, atque oculos tuos a lacrima ; erit enim merces factis tuis, ait Jehova, atque ex hostico rcvertentur. 7. Spes est posteritati tuae, ait Johova, filiique aut in fines suos redibunt.' . Audivi lugentem Ephratinum, dicentemquedi Castigasti me dc castigatus sum, ut juvencus nondum jugum ferre doctus; fac ut redeam & redibo ; quandoquidem tu J
hova Deus meus es. '. Postquam rediero, conislationem admittam, dc postquam res mihi innotuerit, percutiam sic mur meum, me pudebit, atque etiam crubescam, quia opprobrium juvcntutis meae tuli. An non filius est mihi quantivis pretii Ephraimuspnonne pucr cst deliciarum mearum, cum, postquam advershs eum loquutus sum , reco der tamen adhuc ejus Z Ideo commota sunt ejus causa viscera mea, atque ejus me mist ret, ait Jehova. 2 l. Statue
mento, vino, oleo, minutis pecudibus & vitulis. Animus eorum erit instar horti irrigui , neque amplius dolebunt , ut antea. I 3. Tum demum virgo gaudebit in choris, juvenesque & senes uni, luctusque in gaudium mutabitur. 14 Factam ut satisfiat adpetentiae Sacerdotum victimarum pinguedine N..plebi bonitate mea, ait Creator.
em dolentium in Urbe Rama. Rachela, hoc est, incolae tractus de ejus nomine dicit, deflent mo tem suorum , neque consolationem ullam admittunt.
ferari; erit enim tibi merccs parata . & incolae tui erunt aequε numerosi, cum ex hostico reve tentur ly. Non minuentur posteri tui . nec minus populosus erit tractus, quem incolent.
I 8. Audivi etiam Ephraimum suos amissos lugentem , 8c mihi dicentem se a me castigatum cognitionem veri Dei. Ea tamen vocationumquam fuit ab Judaeis facta; corth eo modo, quo facta est ab Apostolis Iesu Christi , . eorumque discipulis; qui plures multo Religioni Christianae lucri coeunt, quam fecerunt umquam Judaei Judaicae ; proposita hominibus longd praestantiore Religione, quam erat Iudaica, quae complectebatur, ut docet Paulus, Christi Apostolus, tantum σει- σμου. cum Christiana , qualis est in Evangeliis , & Scriptis Apostolorum , longh praestantissima , & cui limilis nulla , apud homines , umquam fuerat audita. Hic Protheta praecones vult esse non Judaeos, sed Gentiles , ut loquuntur Christiani, qui ad excipiendam illam divinam doctrinam multo aptiores erant, quod eventus confirmavit.
uui di perserat braeum &c. J Babylonii ,
captJ Jerosolima , multisque in servitutem abductis Judaeis; iam operam dabit ut eos Colligat. quod factum edicto Cyri de instaurati ne Jcro limae & de mittendis Iudaeis, qui eam
Eum colliget J Edicto Cyri , qui potestatem fecit instaurandi Templi Jerosolimitant , ut & domuum privatarum , iterum aedificandarum, ut videre est ex Edicto ejusdem M narchae. quod est Hezdrae I. I s. Vox Rama audita es J Huius vaticinii
fuisse, ut castigatur nondum jugo serendo adiuditus. Fac vero ut in patriam redeam & reducem me recipiet, quandoquidem . tu Creator , meus Deus es. I9 Postquam vero redux ero , praete Iitarum calamitatum consolationem admittam; Mpostsuam res mihi innotuerit, palam testabor me merito eas esse passum , ut juventae meae opprobrium. χo Annon Ephraimus fuit mihi filius carissimus Θ Annon etiamnum est mihi in deliciis .& cum, postquam eum objurgavi , libenter ejus memini Z ideo commota mea erga eum sunt viscera, & filius qui mihi est in deliciis , quando quidem misericordia mea erga eum movetur, postquam conquestus sum ob rationem , qua se erga me gesserat. Propterea commota sunt mea viscera erga eum , ejusque etiamnum me miseret , ait
impleti in natalibus Christi historiam habemus
apud Matthaeum Cap. II, I s. ad quem locum vide Interpretes, & Hieronymum. Rachel Horat &c. J. Rachel sumitur de tractu terrae. in qua sepulta erat; de ejus incolarum dolor memoratur
De filiis Ibis J Propter posteros suos , qui
sunt intersecti, non tantum tempore Prophetae, sed Herodis Magni. Vide Matth. II, I S. I s. Revertentur J Pars quidem juventutis Ramentis erat occisa , sed altera excursione in agro hostili victrix rediit. 17. Victores I De hostibus Ramensium I S. Audiui Iugentem Ephrrimum J Est nimis brevis historia corum temporum, ut haec verba possimus satis intel listere. I9. Postquam rediero J Nimirum, ad meli rem frugem. Ephraimitae , tempore Ieremiae, erant inimici Ierosolimitanorum, & Idololatrae.
2o. Annon sinus quantivis pretii J Preti stis. ' ' ia krr, pretiosus. Paulid Latinius rem expressimus, & pretii majoris filius habetur qui ad officium redit, quod neglexerat, quam si numquam peccasset. Vide Luc. XV.2o. O seqq. Puer es delisiarum mearum J Hoc est, quem in deliciis habeo , eo quod tam diu idolis deditus tandem ad meliorem frugem rediit
137쪽
Statue tibi signa, columellas, ad viain adgestam; adtende, via, per quam ivist, revertere, virgo Israelis, reversere ad hasce tuas urbes. Quo usque huc illuc vagaberis, filia contumax Z nam creabit Jehova rem novam in terra, mulier ambiet virum. M. Sic dixit lchova Deus exercituum GT Deus Israelis: adhuc hoc verbum dicent, in terra ludae, inque urbibus ejus; cum reducam eorum captivos: benedicat tibi Iehova, ex habitatione justitiae, monte Sione. Habitabunt in ea terra, omniumque Hus u bium
2 t. Ut possis pervenire quo tendis . inspicito
columellas, quae sunt ad latera viarum , ut eadem via, qua exieras, o Virgo Israelis, redeas in patrias urbes. 12 Quamdiu huc illuc vagaberis , o filia contumax λ Si ita te geras, eo te rediget Deus, ut, praeter Omnium morem, mulieres am-b re nuptias virorum Cogantur. 23. Sic dixit Creator, Deus exercituum, tar Deus srael:s: adhuc hoc verbum dicent in Tribu Judae, ejusque urbibus; cum domum reducam eorum captivos; bene saciat tibi Creator ex monte Sione, ubi habitat Justitia. 24. Habitabunt eam terram, Omnesque 3uod illustrarunt Interpretes Lutae, ad locum. orte etiam Christus ad hunc ejus locum respexit. Si pleniorem Historiam haberemus decem Tribuum , meliuS intelligeremus quo spectet Jeremias. Grot/us tamen vult Deum rationem hic reddere cur non decem Γribus lit reductitrus ; quia Israelitae decem Tribuum , qui ab Ephraimo nominantur, quod regnum in ejus stirpe fuerit non resipuerint in Captivitate. Sed non video cur deccm Tribus in captivitate non pollent ad meliorum mentem redi ille, non simul & semel, sed paullatim; cum viderent melius se haberi a Cyro, ut liquet ex Libris Prophetarum. Plistoria Sacra horum temporum obscura est , & brevis, ut nemo possit ex ejus ibio silentio quidquam colligere.
dam Codicibus Σ.- . quasi legillent, aut legendum putallent irra Sion , Aquila r
alia V erito: ἐπισκόπωι. Omnes fuerunt infelices conjectores in ultima voce . nam tam Tnihil eorum, quae habent, significare pollunt ex usu, aut ex analogia Linpuae, aut ex re ipsa. Loquitur Propheta de Ierosolii nidanis mulieribus, aliisque in patriam redituris; quod ut facere possent, auctor cis est adhibendorum sanorum, quae indicarent viam, qua eundum ei et Jerosolimam atque in alias urbes. Unde intelligere ost, mulieres Jeroiblimitanas, aliasque hic intclligendas de mulieribus a pueritia in Captivitatem avectis, quandoquidcm reduces vias patriae lux ignorabant; qua de causa. notandae erant columellis, aliis hie signis, ex quibus intelligerent, quae viae essent ineundae, ut quantocyus in Metropolin Judaeae aliusque se conserre possunt in urbes patrias. Columellas J mxx tDvim. Afuila verterat, ut docent Fragmenta a viris clo iis collecta
ἐπιινκόπωι; in pectores, quod testatur Hieronγ-mus . cujus haec lunt verba: Verbum Hebra/etim SIO N l M , zel in speculatores, vel in speculas vertitur, ut Aquila edi Symmachus interpretati simi- Unde miror quid sibi volu
rit Vulgata Editio , ut pro SIO NIM viri iulpeculatores, vel in speculas Tertitur ; ut Aquila ct Symmachus interpretati sunt, Donponeret tur aretque Lectoris intelistentiam. Sed si Hierondimus consuluisset Sirum aliquem Christianum, quales tunc non deerant in Palaestina, ab eo didicissct rx νυν an, apud Syros esse signare, de nare , unde facilE intellexisset cur Aquila & SFmmachus vertisscnt reseria ι εἰ σιωπιαι, Deculatores de is culas , homines qui ex certiS signis norant quibus viis in patriam redire deberent.
22. Vagaberis J rpurinn thithhamma in. LXX. 7ωι πόαι Vulgatus et usque quo deliciis dbs veris. Alii aliter , ut Symmachus , scut vertuntur ejus verba : inquequo demergeris in profundum. Hinc liquet nemini satis notum fuisse quid haec tibi v lint , ae 1.nb potest bic elle mendum Libra-l riorum; ut & in aliis vocibus hujus loci , t qui videtur palpandia corruptione laborare. t Certe in sequentibus tam Hebraicis , quaint in raecis , ad sinem usque Libri, inurui ta lunt quae dubiae lunt ianitatis, sed quae non pollunt meris conjecturis cmendari. 12. Huc illuc J Quia urbs capta erat, ac proinde multi patrias suas deleruerant , va-fique erant, in aliorum populorum ditioni-
Fuia contumax J Jerosolima , seu Jerosolimitanae mulieres, quae non erant veritati Iudaicae Religioni magis addictae , quam aliis , quas etiam sequebantur. Erat illis ablur-da Religio , quae una cum Cultu veri Dei conjungebat fi litiorum Ueorum adoratios item.
mur, non novam rem, sed patietur a mulieribus id fieri, quod numquam factum erat, i aut seri debuerat ; ut novam Religionem uxores docerent viros suos; nimirum, Eth-l nicas superstitiones, cum Iudaica Religione,clle miscelidas, eo quod tempore Captivitatis,cas ab Ethnicis didicillent. ι Mulier ambiet virum J Eum in finem , sit cui videtur, ut eum ad fallas Religiones a plectendas alliceret, quod non ita rarum fuis- I se ostendit Plistoria Regum, qui se se a culi tu unius veri Dei passi erant avocari , Sal mon inse, sapientiae causa laudatus, id peccatum, blanditiis pellicum, commilerat, Ui-ι de I. Res. XI, 33. quod & alii Reges, plu-rulque privati admiserunt. Gratius hic habet solere viros ambire puellas , non puellae viros. Sic postiat erat Deum quaerere, inquit, at Deum ultro ad populum
venisse, usque amorem ambivisse. Quod argutum quidem est, ita non posset probari es-1e Prophetae mentem. Observa
138쪽
bi tun incola, agricolisque simul, proficiscenturque eo gregarim : Irrigabo sitientem,oirine . lue IV.DP doletntem satiabo. q. Propterea evigilavi e . Vidi, somniisque meus gratus mihi set it 'L Mox dies venient, ait Jchova, quibus domui Israelis & domui suci c corc -a. prolem liusnamin, &. iobolcin jumentorum. Quemadmodum vigila..ζcr . T. aduci bus cos, ut euci: crem, eruerem, destrucretii, perderem dc male tav.lctar iacos: sic vigilabo erga eos, ut a dilicem , atque plantem , ait Jehova. 2. Uacbus illis non amplius di uc: Patres comedcrunt uvam accibam, & filiorum dentes
nesoue ejus urbium incolae , & simul agricolae , eO.lue pioiici: dentur , & quidem gregati m. 2s h. in liticulosam pluvia donabo , &Omnes fi ne laborantes satiabo. 26. Quanaobrem evigilavi α vidi , somnulque meus jucundus mir. 27. Mox dies venient, ait Creator, quiuus Israe-
Observavit Lud. Canelius in Notis Criticis , prolata vcritone HierisImi: Luia Deus
creavi; rem novam in terra: Iae mina circumdabis virum; addit se Hiero umiq; at LXX.
σωτηρια περιελινπο- - Quae quo modo
Congruant cum Hcbraico textu non videbat, aut quomodo Graeci Interpretes conjecerint lsc ene loquendum. Vcrum de Hebraea 6 ba videntur corrupta, at quae sequentur in u- ltraque lingua , vix pollunt intelligi, ut jam l
13. Ex habitatione justitiae J nue , pro lnun minne , ex habitatione, hoc est, d monte Sione , ubi jullus Deus singulari natione aderat. Demurmus habet: pulcritudo justitia, quod ut punit Capellus, legeret ; rauci noa ba nra naas , gratus, aut amoenus fuit; LXX.
telligebat Ierosolimam Religionis sedem; Ied
res lingulari jure pertinebat ad montem , in quo 1ervabatur Arca Foederis; non vero ad totain Jerololimam , tempore huius nostri Pr Phetae . qui lummam injustitiam Jerosolimitanoruin expertus erat, ut satis liquet ex his ipsis ejus vaticiniis. 24. Proseisenturque eb gregatim J Hieron*mus vertit : minantes greges ei quod probat oppestas, interpretaturque ex intima Latinitate, quam tequuti sunt Galli , in quorum Lingua mener, est ducere. De voce hac inferioris aevi adeundi viri docilissimi, Carolus duci De , in Glollario inferioris Latinitatis , atque Risidius Menagius in Dictionario Erymologico Linguae Gallicae ad vocem Mener , quia idem significat.1 s. Irrigabo sitientem &e. J Potu cum donabo ; hoc ci , soleo emcere ne sitienti desit aqua , pluvia demissa ; quae quidem ubique necessaria, sed praetcrtim in calidioribus oris, ut in Judaea, Arabia , & vicinis agris. Est verbo tenus: quia inebriavI anima essum, hoc est . potum luppcditavi hominibus siti defessis. Quod non immerito , in calidis oris Palaestinae & vicinis, hahetur etiamnum singularis humanitatis. Un id sit ut ad publicas vias, ad quas aedisiena sint Carvaleria , hoc est, Hospitia publica, sodiantur putei. idque
humanitatis habeatur. Nec tantum hoc faciunt orientalium orarum incolae, lod & laepe viatoribus gratis cibos i uppeditari curant,
as. Irrigabo Arientem J Iueo puteos ad vias
litis & Judae posteris largiar prolem humanam &sobolem jumcntorum. 28. Sicut vigilanter iis advertatus luna, ut evellerem S: male mulctarem et sic vigilabo in eorum gratiam, ut eis habiIationes aedificem, ac veluti plantem , ait Creator. 26. Eo demum tempore, non amplius dicent tuorum abs O- publicas fodi curabant ut etiamnum faciunt earum Orarum incolae. Est verbo tenus: nam inebriavi animam satigatam , Omuem animam dolentem e levi. Pro fatigatam habent Graeci πεινωσοει quod ageretur de anima , hocelli appetentia, quae time, aut siti laboraret. Ideo LXX. verterunt πεινωσαν, vocem Hebraicam mari rebabis, fameliram , pro riam debebis, moestam.
Deia dolentem satiabo J Supplevimus inedia, quod debet animo suppleri, in his verbis: ct omnem animum dolentem implevi , ubi
rietate lectionis. Canelius tamen conjiciebat legisse eo, nam trahisis , latiae labonantem. Vox πῖr anima, apud Hebraeos, adpetentia in tam potus, quam cibi significat, ut lὰpe dixit muS.
post sol alium tranquillum evigilavi sponte mea, non metu, aut clamoribus alienis. Videtur supplenda post Conjugationem activam vox 'Fur excitavi animam meam. Gratius, qui plu-l ribus illustravit Ieremiam, non admodum se-l lix in interpretationibus tuis fuit; ut latis intelligent qui eas expendent. Nos iacit E summo viro ignoscimus, si quid non ita expoli-vcrit, ut potuisset , si in patria potuisset vivel re & studiis solis operam dare. Sed Deo aliter visum.
27. Mox dies venient J 'ra mri Nee dies venientes. Sed particula ruri hinneb soleta Prophetis praeponi rebus, quae non ita multo post futurae, ut lapius diximus. observandum tamen, ad hunc locum , Deum ipsum loqui, cui, Cum si aeternus, quasi brevisitimum habetur tempus, quod hominibus brevis aevi longum videtur. Concedam prolem humanam J Seminabo domum Israelis, & domum Iudae semine humano; hoc cst, augebo numero Pollaros eius , di greges eius multiplicabo.2s. Uuemadmodum me vigilanter gess erga eos , ut evellerem &c. J Hoc est , ut operam dedi ut numerum minuerem hominum; in s bole Israelitarum, eamque math habui : sic Econtrario ciliciam , ut numerus eorum post rorum augeatur, & propagetur non tantum
inter homines, sed etiam inter ipsisrum pec
29. Non amplias dicenς o pGres comederunt
139쪽
dentes obstuperunt. 3'. Imo vero unusquisque, propter suam ipsius iniquitatem, morietur; quisquis uvam acerbam Comederit, ejus tantum dentes obstupescent Mox dies aderunt, inquit Jehova, quibus foedus novum, cum domo Ista lis &domo Judae, pangam; , . non quale fuit scedus, quod cum Majoribus corum seci, eo tempore, quo adprehendi eorum manum, ut eos eX AEgyptia terra cducerem ; quod edus ipsi quidem fecerunt, ego vero dominii jure eos rexi, ait Iehova. M. Sed hoc erit foedus, quod perCutiam cum domo Israelis, Post ea tempora, ait Jchova; indam meam Legem visceribus eorum, & cordi inscribam, eroque iis in Deum, & ipsi mihi erunt in populum. Non docebit amplius quisquam pro imum suum, aut qui siquam fratrem suum, dicens: cognoscite Jchovam, nam omnes cognoscent eum , a minimo ad maximum, ait Jchova; quia placabor eorum iniquitati, nec peccati amplius me mor ero. Sic dixit Jehova, qui dedit Solem, ut illuceret diei, stataque tempora
Majoribus suis cometam mille uvam acerbam , sed sibi eorum posteris dentes obstupuisse. 3o. Quisque , pro sua ipsius nequitia, moriturus est; ejus tantum, qui uvam acerbam comederit , obitupescent clentes.
3 i. Brevi, inquit Creator, erit tempus quo cum sobole Judae , 3c ceteris Jacobi posteris novum foedus seriam: 31. non quale fuit, quod pepigi ςuna eorum Majoribus, ciun eos ex AEgypto eduxi ; quod foedus ab iis fractum est ; unde factum&c. J Ei ut hoc veluti adagium, quo utebantur Judaei, qui salso credesant, cum calamitatibus premebantur , se poenas luere, non tam peccatorum suorum, qualia Majorum litorum; & contendebant, cum tuorum peccatorum arguebantur, sibi non tam deliciorum
suorum poenas imponi, quam peccatorum Majorum, quod falsum erat, & Divinae Iustitiae injurium; cum potuillent eas poenas fugere, si aliter vixissent, quam secissent Majores sui. Inde nata erat proverbialis excusatio, qua dicebant a se poenas dari Omsaacum , quos Comederant. Vide E echielis XVIII, 22. ubi leadem excusatio 1 Propheta castigatur. Is lPropheta , ut Jeremias, statuit homines, quos lcastigat, quali injustitiae Deum incusantes ,
non meliorum morum esse, quam Masore, eo lrum fuerant, ac proinde merito tuo insenio
sibi Deo poenas dare. O. Gisquis uvam acerbam &e. J Est in his verbis aliquid παμιμι xlis, quod occurrit etiam , apud Erechielem ; ad sanificandum
eum tantum poenas daturum, quilibreas, cul- Pa tuta , Contraxerit. Vidc EZech. XVIII, 2.3I. Mox dies aderunt j Ecce dies venientes, quod tempus adsuturum mox, quo res, quae agitur, ex loquutionem sortietur. Tempus Vero mox futurum dicitur, quo foedus exscquutioni mandabitur, non more hominum, apud quos res differri multhm dicitur, cum aliquot aetatibus cla plis tantum fit. Sed tempus, quod Collatum cum aetate hominum longum vocatur a nobis, Deo aeterno, & sutura quasi es-s ent videnti, breve dicitur. Quod sensit mutarchus, libro de iis qui serd a Nomine pu
κα τε μ χν ἐσι; dico , re Pectu noseri multum tempus; quandoluidem ad Deos quod adtinet , totum Ipatium Bumanae vita nihis es. Alia similia plura inveniri pomant, in eodem Libro. 32. Non quale fuit, quod cum Mavoribus eo-
est, ut eos dominii jure' rexerim , ait Creator. 33. Hoe erit foedus, quod cum prole Iacobi feriam , postea indam Legem meam eorum animis. quibus eam inscribam, eroque iis beneficus De iis 34. Nemo indigebit institutione alius; a qua discet quomodo sit ei colendus Deus , & qualis sit: nam hoc omnibus holum erit ; nec memor ero peccatorum antea admissorum , sed a quibus abstin bunt deinceps homines. 3s. Sic dixit Creator , qui hominibus dedit Solem , cujus luce fruerentur
rum &c. J Hoc est, nolo vobis imponere leges rituales, quales vobis promulgavit M les, postquain vos AEgypto eduxit, lud quae vosi doctant, veram Virtutem; seu verum Cultumi quo volebam potissimum coli, quem non satis plene & luculcnter revelavi. Eum cultum, inritibus magna ex parte situm, quem Conjunc tim cum morali promulgari justi , Majores vestri mihi non reddiderunt; quo factum ut ipsi laedus violarent, atque ego, jure dominii , ab iis exeger . D. Itaque alterum foedus , seu novas leges vobis promulgabo, postea tempora. Animis vestris vεluti inscribam quod cum fecerim, vobis favebo , ut vester Deus, eritisque vos mihi dicto audientes; nec a vobis torrore erit obedientia extorquenda, idque crit in perpetuum. 34. Nec opus erit ut quisquam alios admoneat este sui ossicii cognitionem Dei sibi studiosδ comparare a. nam
omnes cum satis noscent, non tantum grandiores natu, sed citam juniores.
i tibiam erethalannab. ita memoriae eorum inscribam, ut eius oblivisci non possint, neque monitoris opera necessaria si futura, ut multis ostendimus Artis Critica P. 2. Sect. I. C.
q. f. 9. Hic tantum unum atque alterum exemplum δ Platone proseremus. In Philebo Socrates sc loquens inducitur r--
detur mihi libro cuspiam sinulis esses ἀ- αῖ.
ἀχ Mon ἀπέβη; Memoria in idem Incidens a emsus , or illae quae in his rebus adfectiones versantur, orarrones quasdam in Mimis nostris tune
mihi quidem propemodum inseribere videntur cum vera scriberint, hac alectio ει opimovera
140쪽
I unae & stellarum, ut noctem illustrarent ι qui sidit mare ita ut fremuerint fluctu ejus; cui nomen est Jchova: Deo exercituum. β. hi deserint stata illa tcmpora, e conlpcetu meo, etiam posteritas Israelis desinet esse gens coram me, pcr omncs dics I. sic dixit Jehova: si colligant menturam coelorum sursum versus, &. perscrutentur iundamenta terrae dcorsum I ctiam ego rejiciam totam polleritatem lsraclis propter omnia qu.c secerit, ait Jchova. , . isn dies veniunt, ait Jehova, quibus instaurabitur urbs Jellovae, a turri Chananae liῆ ad poriam Anguli, , '. Progredieturque linea mensum e regione ad collem Ga- rubi dc Goliatham utque circum ibit,' totamque vallum cadaverum dc cineris & omnes campos ad torrentem Cedronis, & angulum Poriae equorum, oricntem versus, quaerunt lacra bellovae, nec umquam posthac convclientur, aut deliruentur.
stataque tempora Lunae Sc Stellarum , ut noctistcnebras minueret : qui fidit mare Erythraeuin , frementibus ejus fluctibus ; cui est denique nomen Creatori. & Deo Exercituum. 36. Si desierint observari ilata tempora. 8 conspectu meo, delinet etiam illa posteritas Israelis distincta et Ie gens, in perpetuum. 37. Sic pronunciavit Creator: Si quis possi metiri Coelos, sursum versus, & invenire fundamenta Terrae deorsum; etiam ego rejiciam totam posteritatem Israelis.
verae sunt. ct orationes ab ea profectas contim sgit veras esse in nobis, mendaCia vero, cum Uus-m di apud nos seriis scrineris, contraria veris comingunt. Pag. 38. 1 om 2. Ed. Stephani. Sic & in Phaedro loquitur : E's σεῖο διδώσκεαέ.
ab αυι--: in sermombus qui docendi discendique eaWὰ dicuntur, O revera scriptis in animo de justis, iamesis O bonis , ratus e
videntiam esse se perfemonem, O id quod su
dio dignum es, nempe, Lysias, aut alius quivis lcriptor. Pag. 278. Tom. III. Sed & alia de hae loquutione iuximus in Arte Critica.33. Stata tempora Lunae J Habebant enim, eo tempore, Judaei Menses Lunares, quibus designabant Dies Festos. Iudit mare J Iii traiectu Maris Erythraei, de quo singularem Dillertationem adissimus ad calcem Exodi. ε36. Si desierint, stata illa tempora J Revera donec stetit Jerosblima. Judaei lpeciem Regni, aut Reipublicae libi servarunt, etiam stata tem-pra & festa servata sunt. Sunt etiam, apud
udaeos , ubicumque aliquo numero Conveniunt in Synagogam, quaedam simulacra Fest rum dicrum prisci aevi, sed quae nullo modo comparanda sunt festis prisci aevi, quae, cumstetit Ierosolima, in Judaea celebrata sunt. Ese gens coram me J Formam aliquam Re-Pi, aut Reipublicae πιο πιυείνω servare ; quod a temporibus Hadriani Imperatoris nusquam impetrare potuerunt, quia eorum λα-πορα fuit, sine Auctoritate, qualis fuerat istante Jerosolima. 37. Si colligant me uram ea lorum J In quibus nullam menturam possunt adhibere homi-
38. Brevi dies , ait Creator, venienr , quibus Ierosolima instaurabitur a turri Chananaelis ad portam Anguli, 30. progredieturque munitio ad collem Garebi & Gabatham circumibit. 4o. TO- tamque vallem, quae cadaverum di cineris diciis tur, sc Omnes campos ad torrentem Cedronis &angulum Portae Equorum , ad Orientem , quae erunt dacra Creatoris; nec umquam convellentur, aut destruentur. 'PARA nes, ut sciat It qud usque porrigatur. Quod ita jam ostenderunt Philosophi, & Mathematici, ut dubitandi nullus sit locus. 38. A turri mammariis J Liquet hane turrim suisse in latere Jerosolimae meridionali ex Nehem. III, I. & Zachar. XIV. Io. Vide Ian. Lightomi Centuriam Chronographicam Marethaeo praemissam. Cap. XXVI. de Onomasicon Bonfrerianum.
Ad yrtam Anguli J Vide eumdem in e dem Onomastico, ubi collocatur inter Portam Ephraimi , & Portam Borealem. Ad portam Garebi J In Onomastico Hieronymiano dicitur collis juxta Hieroselmam, μcut scribit Hieremias.
Gobasham J Hoc unum noverat Hierovinmus , de hac voce, esse nomen loci , quem Gohatham vocat, & eum fuisse Ierosolima ubcinum locum, de quo Jerem. XXXI. M. Vialem cadaverum , O cineris 3 Euse
nulli dicunt esse Gebennam. juxta Ieros limam, vocasurque etiamnum vallis hyaphini. Volunt dictum esse etiam Thophel, quod mactarentur illic, cum Idololatrae superiores essent, etiam victimae humanae quae etiam illic mactarentur adhibito sonitu Ι ympani. ne audire
tur earum Clamores , Cum illic mactarentur.
Quo facto, in illa Valle sepeliebantur. Vide quae ad hunc locum scrinsit M. Box frerius , de ad Levit. XVIII, 2I. Sed hic Ieremiae locus I vel lotus rem extra omne dubium collocat. COM