장음표시 사용
131쪽
ce salillos uram ire agitur chabet ri potest. Primo ut talis sensiu-,6 2 uiri per struciem hopriam rigum;& ita die se respicitiale ob inimi ι v.g. visus. de aliis colorein . Secundo ursi iistiscit, di in Ad pi imum Commentatoris dic respicit dc proprium obiectum, S eatur,quod sensibilia communia snt ne quae iminiconatiantur, t sum sensi cessatioconiuncta pmptiis.duobus se talia coni an it. Sectutile, respondescis potest i intelligi: Ierimo ut res sunt, mur ii cst falsiitri; nam calor ignisns tinentur b imiectiustinuunt pinaeo: . lcessario in coniunctus igni ,& tamen Iarium, 'tis Is ruri P i re non est seps bilis per te; Secundo ut Ad stoidum dicimus , priuationem .. sensibilia simi, de linc est verum, quia esse sensibile quodda pdr 2 priuative.nm .inualutant, nisi vi coniurata sunt vel dicas odies existens subprim DysbiIMaspropriis. ruat ii Mone stillam causat sensationesti , - auidum imiliter dicendum ψ ee hic licet uiciniaterialiter. 2 ei di sishiliac5muniantius, .ue --ΠAd tertii diximus,nummam non . . Gicant sensum communem interiore; ut est numeratisς seu Vt mensiux, cuis sed beoedensus eractiores incommuia sensibile timum: . sed lustres nisi
Ad primum secundae tentiae di- . ind quartum. imus distin z, quia citur quod duae species, no sensibiletri r uius in stii sibile per sadistinctae,scd.quod una aliam modifici primo,&ie sibile conati une,per sessu
Ad sextum similiter dicitur, qvid color ligurae . Ad secundum itur
132쪽
quod sensibile commune sto modo & tamen inducunt cognitionem nega habet in se sufficientem causani suae tionis lucis. Respondent tamen alij sensibilitatis, cui modificat sta sibile proprium. Ad quintum dicendum, quod variatio figurae variat modum sensati nis,unde una est visio, sed diuersi sunt modi huius visionis. Ad sextum dicimus sarmam, figura de magnitudinem diuersificari in genere entis,sed non in genere sensibilis, quia tunc habent rationem unius communis sensibilis . Hic autem deducas e necessarium ad hoc ut aliquid sentiatur,quod non habeat indivisibilita. tem, quare Christus Dominus noster , non test videri in hostia sancta,quia
ibi in in modum indivisibilis, ut d
cuit S.D. s. p. quaest.76.ar 6.& ad longum disputat lcuuio 2, de anima,tr chatu de obiectis,& speciebus sensibili
Ad septimum, tau Monum s pradictum est. Ad ultimum dicendum, quod tunc ad principale argii mentum,quod obiectum tactus non solum est calidum,&frigidum, sed etiam durum,& molle, unde,& si manus in selo porreta non sentiret ipsiam,vt calidum,vel nigidu, sentiret tamen ut molle,vel durum,&hoc lassicit.
v ila Philoti incipit tractare de obi j 1 cto visus, di de potentia visiva,
circa quae,&nos immolabimur, tria consueta faciendo .
Quoad primum igitur habet Phi- ν .ch: Iosquod illud dicitur visibile, quod a visu percipi potest. Ea autem quae a visu percipiuntur sunt in duplici difi
rentia. Quaedam enim int colorata, & haec videntur ratione coloris. Q dam vero sunt quae non habent pro
Iromo se cognouiuet impeditum: ad prium nomen,& videntur ratione qua urigendam sursum manum, vel per litatis eis inhaerentis, ut si int quae de noratellectum, vel per sensum interiore. cte videntur,ut noctiluchae,putredines, autem hoc cognosteret per laeta.
Aliqui dicunt quod sic, sed per tactum
Alathematicum, de non Pnysicum . Sed reijcitur, quia tactus Mathemticus fictilius est,cum abstrahat a motu, re a materia. Ideo respondet Caietanus,quod hoc sentiret per tactu negative. Nam eadem potentia cognoscit positiuum,&negativum, ut eadevisione cognosco lucem positive,& tenebras negative; Sed contra instatur ,
quia commune sensibile non potest percipi sine propria specie, sensibilis proprij; modo talis non esset. Ergo tuc non esset aliqua sensatio. Sed respondetur, P maior valet quando illud c gnoscitur positive, & distincte,modo hoc priuatnuum non percipitur nisi per carentiam actus posititii, proprij, obiecti ; Nam tenebrae non tanguntur, quercuum, de similia, de quibus insta
Secundo diffinit colorem dicendo, Viciti a quod illud quod videtur est coloratu, unde color dicitur causa quod aliquid videatur,& hoc probat tali ratione. Illud quod mouet diaphanum secunduactum,illud dicitur visibile. Sed color iest illud quod mouet diaphanum se- . 'cundum actium. Igitur erit visibilis ' per se.Diaphanum autem est medium , transparens. Subiungit,quod diaphanum non fit in actia sine lumine, quia mediante lumine diaphanum dicitur illuminatum, & ideo ut de actu prius Disba agendum est de lumine . num est
Tertio ostendit quid sit diaphanu, suscepi
133쪽
proprium colorem ,sed perspictissi, uel essent . s. di phanum,& lumen. Ei,o
transpareus, & susceptibile extranei lumen non est corpus. Adiungitaine coloris vocatur, ut sunt aer,aqua, W quod lumen,& tenebra ,habent idem
multa solida, ut vitrum,& lapides qui subiectum, quia contraria sunt circa dam. idem subiectum Sed lumen,& ten 'Addit, quod aer,&aqua,& similia bra sunt duo contraria. Igitur erunt per sprcua dupliciter considerari pota circa idem subiectum .i. circa dia pha-
sint. Primo quoad eorum qualitatcs num .Secundo, omne corpus inovetur t.squatenus aqua est frigida,& aer lici motu locali successive, de successivo.cusi,dc sic diapliamina has naturas no Sed lumen de illuminatio fiunt in in. . conbequitur secundum earum quali- stanti. Ergo. Ita scias lucem non esse tales.Secundo possimi considerari pro formam substantialem, quia sic essent ut conueniunt in una qualitate com- duoessirmae substantiales in corpore lam uni etia corporibus caelestibus quae cido,de qua re vide S. D. p.p. est 67. corpora sunt diaphana&maxime ali art.3. Nam D. Augu.dum dixit lucem ter non possemus videre stellas fixas,si esse corpus,llicem sumpsit pro corpore Corpora cῆlestia non essent diapiliana, lucido,i. eam considerauit subiective, sic transparentia ex hoc modo aer, & sed non entitatiue .
aqua,& similia dicuntur dia phana. Quoad secundum,primo adnotaim i Secundo diffinit lumen dicendo imidum venit, quod Philos. prius agit de men est actus diaphani, quatenus dia- visibili, & visu,antequam de caeteris phanum est nam videmus quod aer, sensibus tractet,& hoc propter multas .& aqua non transparent nisi sint illu- causas. Prima est quia a nobilioribus V minata,vnde quando actit illuminan- est incipiendum, sed sensus visus inter 'tur,actu transpareiar, Diaphanum au. caeteros praestat,quadi upliciter. Primo rein est in potentia ad lumen, & ad te- quo ad obiectum quia lumen, & luxnebras;& fit in acta a corpore lucenti. quae sunt obiectavistis,alias qualitates Lumen autem,&color distinguuntur, sensibiles excedunt. Secundo quo ad quia color actu non mouet, perspic- cognitionem, quia visus ostendit plu-uum lumen autem sic; neque tumet, res ditarentias rerum, ut corpora su- ' habet contiaritam positiuum, sicut ha periora,& inferiora,& mollia,quae no bet colar, v. g. albedo, nigredinem: iis habent ossa in terram,& ignem, cesse est tamen quod color participet aerem,quae non habent carnem. Te de luce,si videri debeat. tio quoad naturam suam,quia est im- - .L- , QSUrto ostendit, quod sumen non materiabor,& spiritualior, primo inest corpus, sicut quidam ipsum posum velocissima cognitione, prius enim vi- .rii. . dicent ipsum esse ignem, unddi demus sulgur, antequam tonitruum tres species ignis faciebat, s carbone.'audiamus ; secundo in manifesta co- flammam,&Iumen. Sed neque est ali gnitione, & tertio quia no impedimur quod corpus fluens , sicut possuit DG in visu ad aliquid c Oscendum, si-mocritus, dicens himen esse quosdam cui accidit in caeterissensibus,nam riati os,fluentes a corporibus lucidis. g.gustus si amariim gustabit, non pote Huic sententiae videtur suffiagari Do rit dulcia percipere, nisi post longum
Rug-1. lib. libero assi. faciens lume tempus. Vario quoad efficacitatem, ptamum corpus. Arguit ergo Philoso- quia multum distantia videmus, non. Pli ,Limen nonesse corpus sic. I iv, sic autem ea sentimus. . corpora non possunt esse simuli Sed si secundo notandum veni quod illa
uincnesset corpus,duo corpora simul Vciba, Nisibile est enim color &c.DL
134쪽
uersimode inter artantur. Nam D. Quarto simiIiter scienta, quod que Corpori In.dicit,quod color sit visibi lis per se da siant corpora lucida ,ut sol,& astra, quadam stat d iob. m H. Primo in prum 6 ct quaedam diaphana,i. perspicua, de lucida, dicendi per se, sid' . s. pracilicatum est transparentiaint aer,& aqua.. Et quar- ciam μι de clennitione subiecti,ut rationale de dem opaca,ut terra apid & similia. Nobilissima autem corpora sunt illa, quae s apte natura sunt lucida, quia
definitione hominis. Secundo in secundo modo perseitatis . s. quia subiectu. est causa praedicati, ut homo risibilitatis, Modo in proposito,haec propositio non est vera in primo modo perseit tis,sed in secundo, quia color est causa Nisibilitatis, de non visibilitas coloris. Sed hanc Maponsionem dupliciter impugnat Toletus. Primo, quia Philos. . non dixit,quod color sit visibilis saeun
dum se;& secundo, quia color no cau. sat visibile,cum aliqua videantur,quae non sunt colorata, ut infra mani stabit Philos . Dicit ei go Arist. voluisse declarare,quis nam color esset visibilis,l. max ime siant depurata a materia, a compositione elementari; post haec se Diapha quuntur corpora diaphana .cla vitiinglocum tenent opaca,quae multum resinetit de tapositione, & rnaterialitate. Qitinio notandum circa dimnitim, lnem diaptiant, s. quod diaphanum est quod videtur colore externo, quod p tW colore colorem externum intelligit S. D. dia. phanum non esse visibile, nisi sit illuminatum,.qua propter lumen compa. ratur ad diaplaanum,sicut quidam eius
ille, qui est in externa seperficie . Sed Sed contra hanc expostionem insint aece positio aduersatur textui dicen git Fraciscus Toletus, quod Philo sicti. 5 quoniam in seipQ habet cau- nihil peculiare dixisset, quia non soli iam elim di visibile, hoc autem desu- diaphana, verum etiam opaca non vi persicie ver sicari non pors,quia non detur nisi per lumen. Dicit ergo,quod Labet in se causam,ut sit visibilis,vi ha per colorem externum intelligit γDet color. Ad primurn ergo dicitur, pus opacum,quia diaphanum non Via quod P illa verba elicitur quod color cetur nisi ei obi jciatur corpus opacu psit visibilis secundum se, de Ad secun- quod duabus experientiis probat. Pri- cum similiter dicitur , quae omnia vi. maest,qiiod si lumen ponatur in Olla. centur sub ratione alicuitis coloris,c5- in tenebris,ct: os eius sit apertum, tunc suinpti;Sed de hoc infra. non videbimus lumen in aere, sed s Lertio notandum pro intelligentia thim in superiori parte opaca. secianda loris,& diaphani, quod no est idem est,quia non videmus guttas aquae dedicere lux, lumen, radius,& splendor sendentes. Sed quavis verum sit,quod in lumen causetur etiam a corpore opaco ad 7.& hic lech. i . quia lux est quali- in diaphano, tamen stat quod prius il-ras prinum poris alterantis, de vide- luminetur diaphanum, antequam i tur Muattributa., δε quo omnia lucem men terminetur ad corpus opacum. ha nt; Lumen vero est qualitas dima Prius dico prioritate naturae, es non te nans a corpore lucido, in aliquo subis poris, cum illuminario fiat in instanti; o suscepi' ut si lume solis a Qte πω unde instantiae nullae fiant, quia mediu. ens,na O iuscipiatur in viridario. vere est illuminatum,& si non vide Sigutem lumen per reciam lineam illuminet, vel ingrediatur aliquem Io, cum, dicetur radius: si vero Iplendor causetur ex reverberatione dicetur uilςndoritur illuminatum, & ita guttae vere sui in aere dum descendunt; modo considerandae venaunt naturae, ala eorum adiit litates secundum se non Uout nobis tantum Videntur
135쪽
Vtrum uisibile, stu color si proprium
Videtur quod non . Nam obiectum
si praesens est,semper a potentia percipitur; Sed color non semper percipitur a visu .i. de nocte, etiam quod
Secundo.Obiectum sub se continet omnia quae sub potentia cadunt; Sed
corpora celestia videntur , & tamen non sunt colorata .Igitur. Tertio. Aut obiectiam visus erit co. Ior uniuersalis, aut particularis N. g.
albedo. Non secundum, quia sic non videretur nigredo. Non primum,quia solum intelle uis est uniuersalium,sensus vero singularium est. Ergo. Quarto. Vnius potentiae unum est
obiectum; At visus habet pro obiecto
visibile.Ergo non colorem. Quinto. Magnitudo,numerus, multa alia ab oculo videntur,dc tamen Ab colore non contin*ntur. Ergin . Sexto. Vnius potentiae specificae, unum debet esse obiectum specificum.
Sed color visibilis est obiectum geuc. rielim,& potentia visiva specificum.
- explicatione huius quaestionis
b ictum Plinio notandum venit,quod obiectu triplex ad est. Quodda enim vocaturti' 6ρ obieetiim adcquatum, quoniam sub' 13princ is continet omnia quae cadum sub ρο- βυς iis, tentia & tale obicistum visus est visibist p nr le,hoc enim adςquat totam vim potentiae visiuae. Secundum dicitur obi nobilius,seu principalius, quia maiore
mobilitatem retinet ,& hoc erit lux, quae spiritualissima est. Tertium dicitur obiectiam proportionatum, quia ' habet magnam conuenientiam cum potentiara tale in proposito erit color, quakas fecunda, resultans exsuce.& diaphano ter nato, mo est autem inconueniens, quod eadem p tentia sub diuersis rationibus respiciat diuersa obiecta .
Secundo ad memoriam reuocandu Pest id in superioribus explicuimi , s. quod duplex est obiectum potentit, sem
s. materiale,i. res visa,& sormale .i. ratio videndi. Obiectium et go formale visus erit visibile,quia omnia videntur quatenus visibilia sunt, sed hoc vocatur obiectum formale specificatiuum , unde obiectum sermale sub quo erit icolor, quia color est ratio attingendivisibile, cum visibile non videatur nisi sub ratione colorati. Tandem obiecta materiale erit res visa, &luxerit pri-naa ratio mouedi effective potentiam , sed non formaliter,sicut facit color. Tertio tame sciendum est,quod lux Llix dupliciter considerari potest. Primo ut ritur vi est interminata, de sic non est visibilis termina. nostris sensibus. Secundo ut est termi--- eornata ad corpus opacum,& sic videtur. Di Corpus autem opacum dicitur termia ς ς nare lucem, S: eam recipere ι non solii secundum superficiem, sed etiam secundum profunditatem, non quidem in omnibus eius partibus, nisi cor sit omnino transparens, sed in partibus superficiei proximioribus, magis ,& minus, secundum diuersitatem capacitatis earum, ut docet S.D.in a.dist. I art. 3.ad Io S de sensu,& sensibili, lectione 6.
Quarto notandum, quod color du ει 6-pliciter censiderari potest. Primo ut lo- . Vci comparatur, & sic se habet tanqua ες - ρυ obiectum materiale, quia lux dat collar ut possit mouere visum,&ideo diximus lucem esse primam rationem mouendi potentiam. Secundo coni. deratur color, ut ad res coloratas resertur,& ita dicitur obiectum formale visus, quia ipsum mouet,& tandem re minat, quia res non vid Iur, nisi ut
pliciter suci potest. Primo communi
136쪽
Zibri stetandi. I rIColor su- tet .i. siue sit proprius color, siue lux,
mitur co- siue terminetur ad opacuin, siue sit a-muuiter, Aus diaphani. Secundo proprie, pro σArις. secunda qualitate consurgente exadmistione primarum qualitatum, unde debet habere tres conditiones. Prima est,quod habeat lucem,nam ipsa se hat belut forma coloris. Secunda est,quod dicat diaphanum,ut materiam, tertia quod importet opacum,quod se habet ut terminus coloris. Primo modo dissiniebatur a Philospro extremptate peripi cui terminati. Secundo modo prout omnia participant decolore, si
Omnia φ i Sexto tandem diuo, quod corpora videntur, c test udgnis, & lucida dupliciter con-
ut colora- siderari possunt. Primo ut sunt entia, ta uidex Ac sic non sunt colorata. Secundo vitur. sunt visibilia, & sic necesse est quod aliquo modo participent de colore, ἰsi videntur. Nec tunc sensus decipitur;
nam deciperetur, si non participarent aliquam rationem coloratit,vel ipsa videret de visibilia non essent, unde ρος-simus sacere colorem in tota sua latitudine sumptum obiectum adaequa- probatur. ς undo Iozo principali ponitur' ' haec conclusio. Color est obiectum ρο- tentiae visitae. Probatur, quia omnia quae videntur, videntur sub ratione
Aestumo Ad primum respondσur ad ma- ω βω-- iorem , quod obiectum semper percitur. pitur a potentia,dain requisitis, de su- Nati inpedimentis, o in nocte non est lux, quae est debita dispositio,& ideo tunc colorata non videntur.
Ad secundum dictum est in sexto
notabili. Ad tertium dicendum quod est c larvniuersalis. Ad improbationem autem dicitur, quod duplex est mniuertae. Primum dicitur uniuersale quod, abstractum a sensibus . Secundum dicitur uniuersiala quo, i. ratio uniuer. silitatis,qua medine. g. color in hoc& in illo particulari subiecti, videtur. Argumentum procedit de primo unuuersali,nos de secundo loquimur. Ad quartum dicendum ad mai rem,quod est unum obiectum,sed sub diuersis uniuersalibus multipli atur. Ad quintum dicendum,quod loquimur de visibilibus per se primo,sensibilia autem communia non videntur nisi per se secundo. Ad sextum dicendum , quod in ratione cognoscentis,& cogniti, visibilis,& visus runt unius speciei.
L E C Τ I O XXXII. S. D. I s. postquam Philos dissiniuit colore,
diaplianum,& lumen, modo intendit ostendere quomodo se habeat diaphanti ad colores. Ait ergo, quod P, diaphanum est susceptiuum coloris;
hocque sic probat. Sicut se habet non
senans ad sonum ; ita se habet suste- ptiuum coloris ad colorem; sed nousonans est in potentia sonans, & potest sonare; Ergo & diaphanum erit in - itentia ad suscipienclum colorem.Ergo se habebit ulterius tanquam subiecta recipiens contraria a. tenebras,& luce. Habendum est autem quod di apta sit inuisibile secundum se, & in potentia, ad hoc ut vidcatur,stat dupliciter. Primo ita ut simpliciter, de omni modo dicatur inuisibile, dc hoc falsu est , quia diaphanum aliquo modo percipitur. Secundo,quia cuiam dissicultate, de sere impercibilitet videtur,& sic te. brotum, de diaphanum possunt diervisibilia.
Secundo determinat de quod in vi Daetauri
sibili innominato,quod in tenebris videtur, & dicit quod non omnia in I umine videntur,sed Qtum proprius color unis iusque rei, unde sinit qrida lucida, quae solum in nccte videntur , ut squamae piscium, putredinesque cirum nuti catu larum, di multa simis
137쪽
tu i di sed per diem ut colorata v ilen iur,1 cd non ut lucida. De ctiata autem huius dicit aliam esse rationem.
colcr nen Tertio dicit manifestinn esse,quodv- , i color non potest videri sine diaphano, ne dial οβ seu medio transparenti. Probat autem hoc quoddam signo. Quia si color immediate poneretur stiria oculum, sine ali quo medio diaphano, color non viis deretur, quia color non videtur nisi in diaphano, cum sit eius actus: Et quia dixerat'. diaphanum esse necessarium , ad hoc ut res coloratae videretur, I hinc deducit errorem Democriti dicentis, diaphanum non elle necessarium, im-wo esse imperiitimim ad videndum coloratum quia ii esset irmica insςlu, . . ec non esset medium diaphanum . i. aer, facillime videretur. Sed contra
hunc sic arguit. Videre est quoddam pati. Sed haec passio non causatur ab ob ceto, i. colore. igitur a medio, i. adia phano; sed si daretur vacuum nullum eslat medium. Igitur nulla esset - . . passio, &sic nullum esset videre. Iinci Quarto docet quomodo ignis, de lumni ν' cida corpora videatur, di inquit quod xime μ ιν non lum videntur in lumine ut colorata, sed etiam in tenebris ut lucida, &ratio est, quia secundum se ha-t,ent maximii quid activitatis, de ideo
possum etiam in tenebris agere,&caulare visionem. Quinto tandem ostendit, quod sicut visus mouetur a medio, ita audi-tns, & odoratus deci de quibus infra erit agendum. Primo autem notandum est circa
Diraphvi supradicta, s suod diaphanu sit quod hu est iu dam susceptibile.luminis in potentia, potentia quod duplex est potentia. Prima dicuproxima tur remota, quae non peruenit ad actu
Ad lume. suum ad quem ordinatur, nisi prius di natur. Secunda dξ proxima ,quia remper est in ultima dispositione ad hoc ut actum recipiat. aphanum norit in potentia ad lumen primo modo,
cum sit proxima distasitio colorati, δοluminis; dispositionis autem non est dispositio, erit ergo in potantia secundo modo,unde fit quod illuminatio sit
in instanti,& non in tempore. Secundo notandum circa eandem
descriptionem diapliani, quod dia phanum inuenitur in corporibus cflestia bus,in corpore opaco,cre in transparetibus,ut in aere,& aqua, sed Qtum dia ζhanum in corporibus transparentiatis repertum,vere vocatur diaphanu, quia corpora ilicidal. de opaca proprie non possunt nucupari tral parentia. In ejus aut distinitioite tres particulae. 6c omnes necessariae appostae sunt. Prima est, quod sat visibile, de hoc ad dit-
serentiam eorum quae non videntur .
Secunda est quod diaphanum non es visibile secundum se, de hoc ad disserentiam lucidorum, sicut sunt corpora lestia,& alia similia Tritiaest quod
videatur per colorem extraneum, d hoc ad differentiam coloratorum,qui dentur per colorem intraneum, nam diaphanum videtur per colorem e. traneum,vel ex aliquo aspectu, vel re uerberatione, deci i Tertio notandum cur aliqua luceat de noctέ, de non videantur de die, ut oculi catulorum Saergo D. pro ratione
assignat, quia retinent secum aliquid lucis, de spiritualis, nam cum illa sint
composita ex elementis,in eis remanet aliqua spiritualitas ignis,de aliqua tra-sparentia aeris,dc ac tuae,quae in eis non totaliter occupantur ex opacitxte te
rae,& ideo vadentur de nocte, siciat lucida . Per diem autem non videntur, quia cum maior lux minore offuschende haec parum habeant de luce, ad umnierite maiori,necesse est ut minor censet.
138쪽
Vtrum color sit per se vi illi. V Idctur quod non . Nam vel co
lor videt Ner lucem , vel lux per colorem. Noli secundum , quia lux est obiectum formale,quo Oinnia videntur. Ergo color videtur perlucem: Ergo non per se. Secundo. Color est extremitas perspiciti, in corpore terminato, ut dicit
Philos. de sensit de sensato; Sed perspicuum, non est perspicuum nisi per i cem , Ergo nec color videtur nisi per
Tertio.Qui iacet in tenebris, videt colorem exutentem in luce, de non existetitem in tenebris . Ergo color per aliud per lucem videtuc. Quarto. In collo Columbae luci op.
positae varios colores videmus. Ergo per lucem, nam sine ea non videntur. Quinto.S. D. asserit.quod lumen facit omnes colom esse vilibiles actu.
Igitur color nota est per se visibilis.
Pro enodatione huius quaestionis, animaduertendum est nos quaerere,an color fecitndum se sit visibilis, ita vi in sua natura actum includat, per Qiem misit secundum se videri,Sc si non vitetur proueniat, qu: a indiget mediosi aphano illii minato,ialiter quod necessitas non sumatur ex obiecto. i. ex colore, qui secundum se eit visibilis, sed ex medio, quia .c indiget inedioli luminato Secundo Notandum, od circa hac quῖitionem hieris ni multae opiniones. Prima fulti Avicennet, dicentis lumen requiriri propter colorem , quia color secundum se non potest immitare visum, unde indiget lumine, tanquam causi. Averrori uero sustinet colorem secundum se else uisibilem, & non indigere medio, nisi ratione potentiae. i. ad eain minutandam. Albertus uero
quasi uelit supradictos conciliare ait,
quod color dupliciter considerarip teit. Primo quoad stium esse materiale .i. quoad suas qualitates. Secundo quoad siluin esse formale,r. ut est color,tuc subinint, quod color quoad suas qua- Iirates , i. materialiter est etiam uisibilis sine luce, sed non rinaliter, quia hoc habet a luce. Primo modo dicit esse loquutum Averroem, & secundo modo Avicennam. Sententia autem
S. D est,quod color obiective sumptiis secundu se est uisibiIis,unde non indiget medio transpatenti, niti tanquam dispositione , ad hoc ut possit demandare suas species oculo, & sic immut
Tertio igitur notandii, quod de colore dupliciter loqui possumus. Primo
de coli re permanenti,i. de illa recolo- rata,quae habet colorem permanente. tanquam propriam mimain, qua quidem res illa, colorata dicitur. Secundo decolore transeunti, de accidomali, qualis est color I ridis, a stae causatus nam haec secundum se, &ex sua natu ra non ha bet illum colorem, inde prinuenit. ex densitate nubis irroratae a so-Ie. Nos loquimur decoloratis primonὶodo,dicetues hsc esse per sevisibilia, non autem de secundis, quia illotum color causatur ab extrinseco, i. a sole.& eli in continuo recessit. Quarto notandum, quod in colore Cam ruita duplex lumen potest constiterari- mιne. 'Primu ctitatur intraneutri, scintrins cum, quia color est quaedam lux brata , unde continet aliquid de lumine,& luce,quae ei comparantur ut eius forma. Secundu dicit ut intrinsecum , seu qualitas alterantis, i. solis,uel alterius illii minantis. Sr loctuamur de colare primo modo asser tu lumen eia se ei necessaria, quia sine eo non eli ui-ssibilis. Disputatio ergo eit de luminoe extrinseco, de quo dicimusillud nota esse necessarium propter colorem,i. ucsiaciat cum uisibilciti, sed propter m
139쪽
rao Zinio XXXII. dium , i. id hoc ut medium disponat tia Aristotelis de sensu , de senDili ca.
taliter, quod possit agere in ipsum. 1.& s. Doctoris ibide, dicentium ista Quinto notandum, quod mediom videri ,& haec non emittere lumen il- illuminatum est dispositio necessaria luminatiuum med ij. ideo ridetur di- ad hoc ut lumen possit mouere visum. cendum, quod haec ut lucida possunt Dispositiones autem sunt in duplici videri sine apparenti illuminatione me differentia. Quaedam enim sunt necesi dij, sed ut colorata , opus est ut aliquo ariae respectu biecti; s. ad disponen- modo supponant illuminationem indam inateriam, ad hoc ut ponit reci- perceptibilem medij, quia haec est ex- pere actionem agentis. Aliae vero sunt pressa sententia Aristotelis hic, textu dispositiones necessariae ex parte agentis,ad hoc ut agens possit agere. Illu Quoad sectandum ergo ponitur ta- G1 clusi. minatio n)edii non cst dispositione- lis conclusio. Color secundum se est vi probat cessaria ex parte agentis, i. ex parte Iu- sibilis . Probatiar. Ouod convenit alia minas, cum sit eius effectus,etit ergo di cui per propriam sormam, conuenit eispositio necessaria ex parte materiael, i. per se; Sed videri convcnit colori per aeris,& potentiae,ad hoc ut reperiatur propriam formam,i. per proprium luapta ad videndum . men, ut declaratum est. Ergo. Sexto igitur dicendum venit, quod Secumlo. Colorcsagut in medium, lunien requiratur ad visionem coloris videmus enim quandUue aerem ex histriam intelligi potest. Primo tanqui reflexione colorari. Igitur signiam est causa formalis, i. vi formaliter faciat quod si agunt in medium, ponunt etiaquod colores sint visibiles, ita ut silu- agere in potentiam. Hoc expresse domen non esset, colores minime videri cuit Aristoteles, dum dixit. Color est. possint.Secunda,lanquam conditio si- motivus pei spicui in actu .i. de se psene qua non . Primo modo lumen non test mouere perspicuum,si sit in actu , requiritur ad videndum colores , quia . i. si sit actu illuminatum,ut exponit S. cum ipsi habeant propriam lucem, pos D. 3. de anima,tex. I 8. sunt etiam habere propriam visione. Ad ptimum primo dicendum est, Argume Concurrit ergo secundo moco,i. tan- quod color videtur per lucem propria, taquam conditio sne qua color non vi- α intrinsecam, de non per lucem era tur . . detur, nam ultra suam lucem,aliam in trinsecam, nisi ut supra. Secundo dici-cem requirit, medium disponentem, tur, quod color non videtur per luce, ad hoc ut color possit Nere in poten- nec lux per colorem, sed per quoddatiam visivam, unde possumus dicere, commune in nominatum . superius ad quod color sundamentaliter est per se lucemin colorem.
visibilis, cinni dempta conditione, sed Ad secundum dicendum, quod da formaliter indiget lumine, no propter plex est perspicuum. Primum dicitur se,sed propicr potentiam visivam,& totale, i. per totum, sicut sunt diaph
Ir Jt conditione sine qua non. Quam na, quae undequaque sunt transparenuis autem ad videndum colorem ne- tia. Secundum dicitur partiale,i. solii cessarium sit medium esse illuminatu, per exteriorem superficiem, ut solida, vi docet S.D. hic. lecti. 1 6c Comen- de colorata, de hoc secundo modo in-tator tex.67. tamen an si necessaria ta telligit Philos. colorem esse visibilem Iis illuminatio medij ad videndum ea, per propriam lucem, de sicundum ex quae suaeriatura sunt lucida,ut sunt stet teriorem superficiem. lae,noctilucae, catulorum oculi,& simi, Ad tertium dicendum, quod stans
Ea,multi negant,&videtur e senten in tenebris videt ea quae sunt in luce, quia
140쪽
Iibri secundi. . I 2Iqui habent conditionem sine qiu no,
qua carent e quae sunt in tenebris.
Ad quartum dicendum, quod illud
prouenit ex colore recepto in corpore, cum varijs reflexionibus.
Ad quintum dicendum, quod S. D. intelligit quod fiant in actu ultimato, non autem fundamentali, & proprio.
' Vtrum tamen habrauesse in miata re thuelintentionati.
habet esse reale in medio, quamuis Aegidius oppositu tenuerit, Probat hoc S. D.Primo,quia a lumine recepto in aere,aut in aqua prouenit actio Physica,c calefactio,ex, secundo. C li ter. . Secundo,quia a sorma im tentionali non denominatur subieci si tale,non enim denominatur oculus aubus,quia recipit speciem albedinis. sed lumen denominat subiectum in quo recipitur, quia vere,& realiter aer dicitur illuminatus lumine . Dicendum ergo venit, quod lumen in medio hahet esse reale, ut illud actuat,& den minat;sed in potentia habet esse intentionale, quia eam spiritualiter immutat,unde uisus dicitur sensus spiritualis. inare ad uisionem luminis adhuc
species eius requiritur,ut docet S. D ctor quae. io. de uerit,art.8.ad. IO. Nec oppositum sensit. p. p. quaest. 66. t. .
in corpore,nisi quod dixit, lucem per se posse imprimere sui cognitionem in oculo obiectiue, quia ipsa sua natura imprimit speciem, & non per extra .ncum, sicut faciunt alia uisibilia per
me ea eptimum capitulam in pratus git desono, ct uoce .pRimo ergo ponit si iam intentione Gniis . dicendo,quod prius est agendum de sono, & olfactu, Antequam de alijs
obiectis. Distinguit autem ionum .i.ω- ς hiectum soni, insonum in actu, &ii senum in potentia. Sonam in potentia quae non actu λnant, sicut sunt capilli, roc spongia. nant in actu, quae actu liter sonant, ut a s,& caetera hiana, α leni a. Sonus au tem est medii .i. aeria ν& auditus sonum audientis .
Secundo dicit, quod ad sonumin με isit
actu tria concurrunt,c percutiens,per μηcussumae medium. Probatur. In om ni uerberatione facta cum motu locali necesse est quod ibi sit uerberans, uerisberatum,& medium in uerberatione. Sed sonus nυnfit nisii cum uerberatio. ne sonantis, Jc causantis sonuni,& hic sonus motu locali ad aures peruenit. Isitur haec tria necessario requirit. Sed scito non esse necessarium ista tria corpora esse discontinua, sed bene disti cta,& haec erunt extrema cum medio, sed illa quae causant senum effective, sunt extrema solida, se collidentia, ut docet Aristoteles hic,teX. . Tertio ostendit quotc citrones re - χCuirantur ad generandum sonum; sed de his in annotationibus. Circa stapr dicta igitur primo uenit notand sim circa ordinem, quod duplex est modus procedendi in aliqua scientia. Primus dicitur secundum ordinem naturae, ut dum seruamus indinem quem natura seruat. Secudus dicitur secundum nobilitatem,incipi eo s. a nobilioribus. Philas primum ordinem non seruat,