장음표시 사용
171쪽
hisensibi bivin est . An qui non habet sensum ,
lia non pa aliquid patiatur a qualitatibus, vel ei turni obiectis sensuum , v.g. An non habesse aquali visum, aliqaida colore, vel non habestatibus ta auditum a sono patiatur. Respondet albuibus . autem negative. s. quod non, quod duabus rationibns probat. Prima citi quia sensibile facit sensum , v.g. Odor olfactu,& color visum: obiecta enim, sunt illa, quae immutant potentias. Ergo lumen, tenebra,sonus,odor&c.
nihil Lciunt in corpora insensibilia,
nisi per accidens, v. g. tonitruum non
ut est sonus, sed ut at motus aeris fragit lignit.Corpora tamen insensibilia ab aliis qualitatibus tangibilibus pa
tiuntur,unde alterantur ,-corrum-
putura caliditate,& frigiditate,ab humiditate,& siccitate. ded non In textu i 17. quia dixerat quod in- uniuersa- sensibilia non patiuntur nisi a quali-Mcr . tatibus tangibilibus, & non ab alijs aliorum sensuum, ostendit hoc non se uniuersaliter verum, quia aer &aqua dicuntur etiam pati ab odore. Nam aer fert odorem. Sed dicitur, quod aer tunc non dicitur pati ut potetitia sensitiua ,sed ut medium.
Qv AESTIO XXXXV. Virum sit bona dignitia sensius. Videtur quod non sit bona dissi
nitio sensus .f. Ansus est susceptiuus specierum line materia. Nam per Arist. in hoc tertio. Hoc est proprium intellectus. Igitur non conu nit sensui. Secundo. Sensus ob excedentiam sensibilium corrumpitur, ut hic affirmat Philos. Ergo recipit species cum materia,& naturaliter. Patet, quia spirituale non corrumpit. Tertio. Gustus, & inctius ut patet recipiunt species realiter,& naturaliter,non igitur sine materia. Quarto. Aut recipere species sine materia idem est, quod recipere formam, & non materiam, vel dispositi ci nuteriae, vel intentiones ster. Duo prima eonueniunt omni patienti. Tertium vero non est explicatum in litera. Ergo. Pro enucleatione huius quant. pro intelligentia terminorum positorum in diffinitione sensus,notandum
est primo, quid sit recipere ecies si- ne materia. Recipere ergo species sine mattria, est recipere species non species cum eisdem dispositionibus, cum qui mhus agens introducit formam in maia'. teria,Gta ut si recipere species non tacudum esse naturale,materiale,quoqhabet in materia, sed secundum alia quod esse spirituale. Secundo notandum venit, quod cum omnis cognitio fiat per aliquam abstractionem materiae, S recepti nem species, tripliciter potest forma abiti hai a materia. Primo ga sorma
non recipitur cu materia, sed recipis tamen cum conditionibus materiae i. cum repraesentatione obiecti, ut est hic de nunc cum extensionem in organo dcc.Seso per abstractionem a materia sed non a conditionibus m teriae, sed tamen cum absentia mat riae.Tertio per abstractionem a materia,& a conditionibus materiae. Priama abstractio conuenit sensibus exterioribus , qui & si non recipiant sua
obiecta, ut res sunt,ea tamen recipi sit cum conditionibus eorum realibus, ut ad extra sunt,unde visus non videt colorem nisi praesentem.Secunda couenit sensib. interiorab. & Tertia c5 uenit intellectui, usolus recipit sine materia,& sine coditionib. materiae. Tertio notandum venit, quod hN propositio . Sensus est receptiuus spociei una sine materia bifariam intelligi potest. Primo, quod eas no recipiat prout sunt in agente, recipiendo, Cmateriam agentis. Secundo,quod eas recipiat prout potentiae sensitiuae conuenit, nam dato quod ensis sanguine aspersiis in alicuius oculo insigeretur,
tunc oculus,ec si naturaliter reciperet
172쪽
colorem sanguinis , non tamen eum nominaretur. Vnde risiis recireciperet prini est tentia sensithia, sed prout est subiectum alicuius actio
albedinem diceretur albus, & sic discurrerido per alios senius,auditus,&riis. Nos igitur loquimur de potentia olfatius. Hoc autem est falsum,v-- sensitiva vi potentia sensitiva est . Quarto ulterius animaduertenduuenit, P recipere sine materia duobus modis stare potest. Primo sine materia ritali, recipiendo quidem specie obiecti sed non materiam obiccti,ut olfactus r ipiendo odorabile, ae nomateriam Odorabilis,&hoc commune est omni patienti,nam etiam aqua recipit caliditatem ignis, sine mat ria ignis.Secundo sine materia, i .modo immateriali, &spirituali,ad disserentia inanimatorum, quae recipiunt
materia, & hoc secundo modo intelligenda sunt verba Philos Quinto igitur sic dissiniendus est fissus.Sensus est potentia cognosciti. ua, passiua, receptiua subiective, vel per modum proximi principis cogia,
Secunda conclusio contra Toletum est. Sensus lac tus, de ipse respis sine materia tangibili. Probatur primo. Nam tangibile respicit carnem tanquam medium, &neruum tau- quam sens brium. Sed tangibile non penetrat omnem carnem ii ndum esse naturale,ut omnibus constat. Ergo mittit speciem adsensum tactus . Secundo.Species sensuum exterio. rum ad sensam commune mittuntur. ut ad centrum, dc iudicciri ipsorum.
Si ergo sensus tactus nullam habet speciem . Ero' nec sensus communis nullam habebit de eo cognitionem. quod est falsum. Ad primum diebam est in corpore. AAd secundum diei mus otiri 3 ι- et meuper m um proximi principi; cogni- Ad secundum dicimus, od seniurionis sensitiuς, specierum,modo im- bile excellens corrumpit seniam, non F materiali, & spiritioli, sed non sine ut sensibile proportionatum,sed ut in
Ad tertium dicimus, quod sensiis
tactus ist si recipiat naturales qualitates tangibiles, non tamen recipiteius materiam, undio tacitas non complet
sensationem, nisi recipiendo species qualitatum tangibilium. Ad quartum dictum est in cor
mimatia materiae. Diximus sensum esse potentiam, quia per hoc explicatur eius natura. Diximus cogn*sciuua,ad differentiam aeris, & aquae,quae licet re piant species sine materia non tamen sunt tentiae cognoscitiuae. Vel eas recipiunt subiective in medio,sed non mi principia propria sensationis. Diximus non sine potentia materiae, ad differentiam intellectus, qui species recipit sine materia,& conditionibus materiae.
Secundo loco principali ponuntur Vtrum inanimata patiantur ab od duae Conclusiones. Prima in . Sensin re, colore Ono cte. est receptiuus specierusiae materia . M. Probatur pr o. Sensus aliquid reci- v v Idetur quod Q. Nam odor recepit ab obiecto sensibili, non materia, V plus in aqua eam iacit odoris,
ut patet. Ergo ab eo recipit species ram. Sed haec est inanimata,nec ii modo immateriali,non 'mnino,quia bet odoratum. Ergo. obiectum alio modo est in intellectu, Secundo. Vehemens senus, ut i S alio modo in sensu, ut sit pra expliis nitruunt, indit lignum,quamuis c catum est . Secundo. Si sensus recipe- reat auditu. rei specita cum malaia, a materia de Tertio. Lumen calefacit aerem, - V qui
173쪽
Quarto. Non videmus aliquem ef Q V. AE Si T ID. XXXX VII. st tum, quem sapor producit in
In contrarium est Philotantcxcia I χαλd duo prima argumenta responidetur,quod visus auditus,eeolfactus non immutant suas potentias nisi per se, set accidens autem possunt etiam agete in corpora iii animata. Tannitri
V Idetur quod sic. a qui sentit
odoremtititur as odore. In contrarium est Philoctex ra7.i Pro solinione dubii animaduetalia vero,& gustabit a secundum se ha i tendum est, quod odor,& color dirae bent immutare, do inducere actione. cime habent triplex esse. Priaeum reale ndealia,& alia est ratio . quia tres primi sensus collocantur in generς relationis, tactus vero,& gustus reponuntur in genere actionis, &DDsionis . . Ad tertiuini dicendum quod de rati e luminis duo sunt'. s. illuminare, naturale,sicut accidens in subiecto,ut habet odor in pomo colcr in colorato, sonus in aere , de etiam odor per aliqualem distantiam.Secundum intentrinale idest spirituale, ut odor 'ii 'maxima distantia.& color in medio, lde in organo.Tertium est intentiona- dc calenceie, sed secundum habet le, sed cum cognitione , ut dum quis motu locali, unde si Conni staret, sil videt colorem, de cognoscit se id IOIum illuminaret partem terrae sibi re colorein , quod est diceteseruire oppositarn ac non cilciaceret. Philoc sensibiliter,& cum animaduersiohe.' ergo loquutus est de lumine,ut solum Modo dicimus,qiiod odorarhin per illuminat . . cipere odorein tertio modo,' i. coni Ad ques ium quadam dicum,quod animaduersione. Pati vero ab od sapores aliquid operantur materiali ..ter,quatenus fundantur in humiditare,quae est qualitas tangibilis. Vel tiam dicere possumus aliquid etiam operari in inanimatis, sicut oleum sua lenitate,de crassitiecitius facit currere rotam, & de his videndus est Gal-lenus.
re,est secundum primum Hodiam, cundum,de iertium,unde odoris . mitat,& coarctat pati ab odore, unde aer patitur ab odore, de tametia non odorat, quia non habet potem riam percepti modoris, cum mi. maduersione.
174쪽
Voniam quae ab Aristotele dicuntur usque ad tra tum de intel .
rum sui momenti , ideo breuiter . percurram, quae ab eodemmet aisecuntur, usque ad supradictam Priem. Sciendum est xrgo generaliter, quod A rabes, Graeci discrimi latur , duui Aranes
a trach iu de intellectu yossibili insetium Tertu libri de Anmia sumunt.
Graeci vero a x u i 18. initium accipiunt. Et quia D Thoinas inlauo Gret cos sequitur, ideo&- ho cinnit, rabimur. Praesens autem liber '' qu tuor tractauas principales diuid.turi. Ip primo tractatu .Philosophusnisteasu praeter sensu palticulas a ue' γdum esse sensum communem In si icundo ostendit iniqllectum differre sensu. In tertio determinat de Potentia iiHelles uiinui cerus partibus. Et in quarto depol ita motiuar ii
testibus Pnilosophi in ca explicatis multa dubia insurgunt. Primum ergo dubfum Virum tantum snt quinque setasus exterior -i Videtu enim quod sint plures, vel pauciores. Nam unus est Melluctus.lguur vos tantum erit sensus, Probatur antecedens, quia sicut intellectus se habet ad intelligibilia,ita sensus se habet adsensibilia. Secundo. Plura su ni accidentia sit. scepta a sensibus qu. m quinque. Igitatur plures sensus, nam distinctio p tentiarum desumitur ex distinctione obiectorum
QUAESTIO Secunda. . CSScunda dissicilitas oritur circa textum I 23. quo in loco asserit Aristoteles ni H percipere tactia 4 squalitatestangibiles, & Commentator addit sin il α*L uicedii de qualitati, visibilibus audibilibus, ct olfactivis. Sed contra. Nam animalia qusi nt in ulQs, duros, habetit eudem
visum,sed non percipiunt omnes dicierentias colorum, sicut mira etiam de noctua,&piscibus .. Ne holmo male odoret Oinnes di scientias, sp ies odorum percipi ζ.- C lQVAESTIO Tertia. TErtia difficultas insurgit contra
id, quod dicit ignem nu0 domi. nari in aliquo senlbrio scias m, cuius oppositum afficinauit in secundo dς sciam, α sentato, ubi igncm olfactui
Varia difficultas processit contra hoc quod dicit, scilicet terv a ram
175쪽
iam dominata in tactu . Sed contra, quia sic sensus sentiret. Nam propterea in t . de Anima tex.79. dixit pilos non sentire,quia in eis terra domin tur , & ita dixit plantas non sentire, quia non habent proportionem , dc
Qv AESTIO Quinta. Lecti a Prim.
OCtava dissiculias consumit, quia hic sex communia sentibilia ponit,& in praecedentibus solum quinque ea secit.
OVinta dissicultra pullulat circa , mona est, quia si carciest medium hoc, quod sensatio propter ca. I l in tactu,& gustu ut ait in textiolorem occurat. Cottatra.Sensiario est cur non erit medium iii alijssensibus. Operatio animae sensitiuae. Sed anima Ad primam autem dissicultatem Pensurs ensiciua eleuata est super omnes qua respondendo dicimus esse tantum tenores litates sensibiles. Igitur non sentit quinque sensus exterrores Quod opti sinit ta-- per has qualitates . . me probat S. D. p.pquaest. aruc. 3.
Supponit ergo id quod iam probatu que . QV AE S TIO Sexta. sua , scilicet scii sum esse potentiam' patitui, quae immutatur ab obiecto. stata, dissicustas est in tex. ras. ubi Luplex aut est immutatio. Quaedam
assirmat, quod sentimus per mo intentionalis, quia potentia Qtum dium internum . At lim non est ne. minat mi intentionaliter, ut Patet incessariun, quia per tensum commu- visu . Si aut interuenit motus localis,nem ctiam sentimus. erit immutatio auditus; qui irru tac. ex motu locali soni usque ad auditu. QiQV AEs Io Septima Sed si ulterius interuenixesiqua alte rati ex parte obiecti, erit olfactus , . Eptima dissicultas procedit contra u ex calore habet quod ex odorabilio discursuin Aristotelis , dum ex reisluantur quidam spiritus,&exti duobus mediis externis, scilicet aere, lationes peruenientes usque adoliam N aqua tres sensus concludit.Sedem cium. Secunda immutatio dicitur natra . Si tannim sunt tres, vel hoc erit, inralis, cum aliqua tamen immuta . quia istam duo sunt media, vel pro- tione spirituasty vr silo loco ostensuinpter eorumdamersas rationes. Si priis est inlaeba,&gustu . inum,sic tantum duo erunt sensus. Si Ad primum ereb negatur similia mundum, possumus dicere,quod si- tudo,qiua intellectus cum sit immisecutaer seruit visui , olfactui,&audia tus,& spiritualis,& habeat pro obiri tui, ita etiam possit pluribus alijsuta cho omne ens,omnia potest intellige seruire . Item ibidem dicit, quod per te. Secari vero cum sit potentia Orga . medium conmrme organo sentit illii nica, non potest sentire nisi quae caia plura sensibilia: Sed argili tur ni sub larinali ratu ne sub obiectiniam aer est mediumconforme -- sensibilis. Mattii,& visui ,3e tamen petorganum Ad secundiam dicendum, quod audiui, recognoscitur color. omnia sensibilia in genere sensibis Istim reducantur ad quinque obici.cta sensuum P
Ad secundam dissicultatem dicen
176쪽
Sensit- diantiquod habens potentiam N. ocim om- mo habens odoratu in , potest diiplis nes disse- citer eonsiderari. Petino ex parte p resi/u Fui tentiae,ut potetitia est . & sic secunduobiem ut se i nim is respicit unam disteren poten- llam sui obiecti,qtiam aliam. Secun- - do ex parte organi asionis talis,dc ita non e tinconueniens quoa unam disserentiam magis respiciat quam alia. Me quod habentes oculos duros non
Dinnes colores videant, & male odOtantes non omnes odores sentiant.
Non est igitur ex parte potentiς quod tum percipiat omnes qualitates,& difflentias tui obiecti , sed hoc yroc dii ex parte potentiae musicet male
olfactus Ad testiam diceduin primo, Modattribui- ilosophiit in libro de sem locutus
ΤΜr Moi, in secundum tentiam antiquorii , qua, or undeabsconditionaliter loquitur;nie. lautem locutus est secundam propria sententiam. Vel dicendum secundo,uod olfamis potest duplicitet consierari. Primo vi sensus est,& ita trib bi ituraeci,& aquae propter humidiutatem. secundo ut operatur, & quia fite resiacit odorabile, quatenus per
caliditatis ait tibuitur, & ita dicit misoculum videlitem coloraturir quo dammodo esse coloratum .
Terra ra Ad quartam difficultatem primo t. dicendum venst, Mod terra bifaria considerati potest . Primo secundum qualitates. Secundo seeundum eonsistenti: γ6c densitatem, propter .uam magis dominatur in animali . vel melius dicendum, quod dixit intactuiettaiti abundare, comparando tactum ad alios sensus, quia in alis sesbus magis vigent aer, vel aqua, ac in tactu consilientia terrae. Non enitaque teria, ut clementum est , qilae causet tactum, sed dicitur esse trita, idest consistentia eius temperaIa,rs
spiciens quatuor primas qualitates quae sic non repentur nec in ossibu&x nee in capillis,quae maxia e piqngantur a laetii P & a mbdorespiciones mbiectum. Ad quintani diceis luna. quod potentia sensiitiua sit eleuata supra qualitates sensibiles potest duobus modis considerari . 'Prim' ut nullo modo ca ya sesinatur calore , nee tanquam disposi- ρtiοπ έ
trone organi,nee tanquam insti umeto. Secundo ut ipsa est prima causa sensimonis. Anima igitur vegetatiua utitur calore nutriendo tanquam instrumento: senstina vero tanquam dispositione imateriali odigant lini quo fundatur, sed ramen annuaest prima causa seni atriin .
Ad sextam dicendum quod propo Musui a sitio Philamphi niodificatur per ly munis priprimo,ita ut ea diciarim P percipi rami mo, non primo , quae pei nisuiuin internum percipiuntur. Modo sensi coirimu nis priino non percipit sensibile, quia iam supponitur mimutatio iacia a
Ad septimam dictum' est, Oct illu Exauob-
rationes considerandae tunt ima idu medidis .crationei recipiendi ,γοῦ non istim aere, o esse plures Ermaliter, quia vel coli si aqua quia lorantur ut diapharia, ut'acrina luat que sἐμπεe sic vita seruiues,vel ub humida sie concludia citatis re priua , & sic serui ut at olfo tur ..clui,vot ut rara & mobilia secundum lotum, sic seruiuiit auditin, vel risiant primae qualitates ι x sia deser uiuiu tactili , vel ut sunt ad tempeta. mentum sieci, vi hiimidi re se gussu irii seruiunt, ut sitis locis inplicatu filii. Ad aliud dicitiir,qtiod per organum dispositum intelligimus situ i detrarii' sitione, modo olfactrus visus auditus resplerunt acrem,sed no stib
A d octauu m dicendum, vinam inaniteri sit dinumero, ficut pars, sub t ro', unde hic imagis expresse locutus
est. IAd nonam pater, quod carono potest esse mediii nisi in tactu,& guitu. Lia
177쪽
ΡHilosophus a tex. I 3 g. usque adi . tres dissicultates inovet, desoluit, quas modo in praesti ti lecti ne & nos examnandas sescipimus.
sint reflexiui super se, & possint percipere suam sensationem. Videtur quod sic. & primo arguitur rationi. bus Philosophi. Si alio sensu praeter visum,v. g. perciperemus sensatione, idest visionem, vel ille alius sensus suam sensatiouem percipit, vel illus sensus. Si alius, de eodem similiter quaeram , an percipiat suam sensati nem, vel alius,& sic in insinjtum. Igitur deueniendi ina est ad aliquem sensum, qui suam percipiat sensatione. i. Mcundo. Vnum Vbiectu ua.. n.
test a duobus sensibus persepi si
sensius suam sensationem n cognosceret, sed alius, id , Ob Gium WV coloratum, & a visu,& ab alio senni cognosceretur. Tertio. Eiusdem sensu visus, est percipere colorem, & suam visione, nam visus videt. Iurem, re cogia scit se videre colorem. Quarto S.D.de 'er.quaest. I art. 9,& qiuest i S. art. 9.dicit,stia sum redire ad suam essentiam, redw;one quadaincompleta,& imperiecta, dii suam cognoscit actionem,quia cognoscit se sentire,& loquitur non de scnsu communi,sed de sensu particulari, ut pa
Quinto. Sicut se habet intellectus ad intelligibilia, ita se liabet sensus adsensibilia.Sed intellectus pcrcipit sua Intellectionem, Ergo de sensus suam
Sexto. Omnis cogni oppii specie a
causatur. sed non videtur quomodo axisione , quae est quaedam operati Q. possit eman te aliqua species pexu niens usque ad illum sensim cognae i. d istentem. s sationem sensius exterim , iis,& particularis. Septimo. Eiusdem sensus est percipere visiqnem lucis, , cten*brarum.
visus percipit tenebras, ergo de
oniam hanc Quaestionem Phi- . .losoplius reliquit, vel videtur rςliquis irresolutam, ideo circa eam multae suerunt opiniones. Philamnusque supra textu i 36.duas rMertori niones. Primam dicit plutarchi te nentis issationem seri suum exteriorum percipi inurinativa siue existimatiua , ARMeanrt orga lica, alidi i α 'κ
spoiso pqrticeps. xi is , de cis udia scurium circa sngularia. secundam . facit sibi propriam, dum ait, Quo datur quaedam potentia ab ipsoat ratiua nuncupata, quae est opus rariqnalis animae, non altiata orMnoporeo, & h *cit cogno tuti sensat num, sensuum cxtexioruM particulanu. T a opimo 'it Sirrisplicii dicentis,li opim e se litis ni absolute, sed yt aliquid particiDat fratione, unde quia bruta des liabeat sensus,quoniam laiyen in illis no par ..iticipant aliquid qe ratione, ideo uo' pollunt cognoscere suam sensatione Quarta opinio fuit laiiduni qu .is.
Appqliinaris quaest07. Auertoi, R. Jherti. Hi omnes sunt in se istati,
nullum tensiam exteriorem suam: c gnoscere sensationem,sed hoc mun esse sensus communis, cognoscentis sensationes omnium sensuum par i-cularium,& ponenus discrimen inter
ipsas Quinta est Aegidii,& Gaetanta lueneniis, assiri lium sensus e t teriores non 'rsep e sua ' sensatio'nem directe,producind0 s hcet. 9uad illam immediate terna malum,sed
178쪽
indirecte,quia inspiciendo sinam obie Conclivio igitur sit viamuis po-. Cenelusoctua . ut potoicia visiva colinauunt l. temtat sensiti iriwncnnoscat quid. pro risimul etiam cognoicit hanc sua adtim ditatiue suam actionem, reflectendoneinadest se inserecoloratum.Cui tu se supra seu actum, eam in cognoscit 1 emi e videtur etiam Dominus Ca imperfecte,& quoad an est. Probae.'ietanus Cardinalis hic. Vltima senteni Porficiae sensitiuae , sunt cognoscitiuae tia videtur Sancti mist. duo ponen- non solum obiecti, cum hoc sit coeris in sentia exteriori. Primum est re- omnibus sentientibus, sed etiam opocepim,vi immutatio organi facta ab rationis, cum cognoscant sequando- exteriori sensibili. Secundum est iu- que melius. 3c quandoque deterius Midium de repercepta per Organuim sentire,v. g. videre. Ergo cognoscunt 2 idc iudicata, de hoc secundo modo se esse in actu sensationis. allerit sensum cognoscere, idestiudia Secundo. Dum sensus taetiis pun-
λ care de sua sensatione. - gitur, mirum est dicere, quod sensus oen Me6 Secundo notandum, quod sensus communis sentiat dolorem,& non ta/teriorasco exteriores dupliciter considerari pos chus , qtii diuiditur.
gnoscunt sint. Primo secundum se,&pr cist, Tertio. Videmus animalia oculis Iuas te a v.g.ut vini est isus, di auditus audi-l carentia aures erigete,& conari ad vinoncs. tus. Secundo secundum quod conti- dendum. Ergo qui inon cognoscunt mantur dun, sensu communi. Si pri- se videre. Ergo dum vident, cognomo modo considerentur, dubitatio scunt se videre. est, quoniam mnosceresiam acti l . Ad ptimum, secundum, & tertiit, Arium nem, videtur esse opus potentiae intel quae sunt Arii totelis,concedimus sen- ta solume lactivae,super actiam fautoresserituς. sum exteriorem particularem suam tur.
Secundo autem modo res ciarior est, actonem cognoscere. Nec valetexo quoniam cum sensus exteriores ter- siim oppugnantium,quod v. g. Ocu' . minentur ad sim suin communem la- lus se habet ut bactuus , qui non co-
quam ad ce runt S ipse ponat assatir gnoscit tactu lapidis, sed manus in
v men Intersensationes, oportet measti uens bacillum. Nam baculus tes estrinoscat. Dillicultas ergo in hoc inanimata, non cognoscitiua suae Hat. An sens particularis seiulat,dc operationis, Ilus ero est potentia C Oscat se sentire. cognoscitit obiecti sui. perI Tertio ergo dicendum venit,quod i Ad secunduin negatur maiora Ge. Gupucem cognitionem possumus conit solute, si intelligatur sub diuersis ra-uderare in senis. Prima licitur quid tioniblas formaicius, sicut cogn sci-
p ut anima imi tur operatio sensus exterioris, ab c
tellecti cognoscit' seac suum actu. dem mei sensu exteriori, & a sensubecunda dicitur imperfecta,&anest, communi. ψ quia potentia percipit se esse in actu Ad tertium idem diximus. icirca suum objectum, nesciendo ta- Ad quartum respondent Ferturient men assignare quid, huius suae opera sis,&Bannes non esse sensum particur . . Monis . Primo inodo censeo,sensum larem qui redeat ad se, sed conanui 'i' non cognosceresuam operationem , nem, qui dicitur particularis , prout cum hoc sit proprium potentiae . est aliquid eius.Sed haec certe non estnino immaterialis. At secundo modo i expostulo,sed extorsio verborum Santeneo potentiam cognoscere suam cta Din. cum ibi aperte loquatur de Operationem, v.g. potentiam visivam sensu particulari, ut de oculo se vide se videre. te,& uidicante suam a nem. ideo
179쪽
respondendum est ut supra.quodcognosci; suam actionem quoad an est. . Ad quintum negatur par ratio , quia intellectus est muriateriesis. -- ius vero est potentia organica,corporeo organo alligata,unde non potest tantum stelauare, noet iacit intellectus.
Ad sernina dicimus, quod in cionitione quiduitativa est necessaria ecies, sed non in cognitione anicit. Vel dicendum, quod species emilia ab obiecto non ibim facit potentiam
cognoscere sui ina obiectiim; verum etiam de propriam uec athon m. Sepuinum admittimus quoad anest.
SEcunda dissicilitas a Philosbmo
proposita mir. Vtrum sensibile,cusensus limul generentur, & corrumpantiir. Huic quamoni duplici fundamento occurri miis. Primum est , quod sensibile, sensus dupliciter couderari possunt. Primo ut res sunt, scilicet ut sensus est quaedam potentia. seu qualitas, & sensibile substan. tia, vel accidens, &sic nec simul g nerantur, nec simul corrumpuntur. Secundo ut sunt resaliua secundum dici, scilicet ut sensibile est aliquo sensu sensibile, dc sensus est alicuius sensibilis sensus,do sic concipiuntur simul generari,& eoriumpi. . Acundum fitndamentu est. Quods sus,& sensibile dupliciter imi possunt. Primo in actu, ut sensibile actu sentitur,dc lansus actu sentit.Secod in potentia, visensus potest sentire, Ac sensibile sentiri. Primo modo si mill generantur, & corrumpuntur, quia vcnsibile in actu non dicitur,ni. si dum actu sentitur,& sensus inari, nisi dum actu sentit. Secundo autem modo minime. Advertendum est autem , quod per sensibile in actu non secunda. intelligimus sensibile extra suam, persensibile in potentia sem, sibile in cauia sua,sed per sensibile in
actu intellicimus rem quae actu semtitur,conscretatam non in genere entium , sta in genere sensibilium in
aliquas libilial dant cor- sensu laedrumpant sensun έ de aliqira ei insciat. ur H delectationem. Respodet autem hoc improPar. prouenire. Fia organum sensus in debenmodita proportione qualitatum is sibi- bucto . . . Ilum conssilit. Dum igitur soluitur b c proportio ex vehementia , ct in i i i proportione alicuius sensibilia , scd uir organum sensus. At dum ter sensibita, & sensum saluatur proportio,delectatio subsequitiar. LECTIO Tertia. II. l
Post am Philosophus de Anima, Intentu
sentitiua egit,modo intendit tra- Arist. inctare de intellectiva. Primo ergo ait 3 e Annis velle inquirere de parte animς ci-llicet de intellectu possibili, qtio anima scit,& intelligit, agendo an sit soparabilis secundum niagnitudinem, idest secundum rem: seu secundum minitii dinem, idest definitionem. Duo autem dicit se velleinqui ere . , Primum quam differentiam habeat haec anima cum gli'.Secundum quomodo intellectualis operatio. ipleatur . t
Ina.vero, de 3.textu ostendit intel Intellige ligere ita realiquam similitudinem re est quod cum ipso patiin hoc tripliciter. Pri- .ia .mo, quia licui sentire est cognoscere, ita & intelligere.Secundo, quia sicut sensus quandoque sentit in actu, ut. dum oculus videt, & quandoque in
180쪽
potentia, ut dum non videt, sed teli videre,ita intellectus quandoque intelligit in aetii, & aliquando in potentia . Tertio, quia sicut sentire est quoddam pati ita & intelligere. quia Iacut sensus recipiendo species selisibiles dictus est pati, ita intellectus recipiendo species intelligibiles pati di- citiar, via de in hoc sicut fetasus se habet ad si ii sibilia ita intellectus se habet ad intelligibilia. Intellicto In textu vero .& s.ostendit qtaς nae, immiae natura intellectus potui bilis dicentus. do. quod non est aliquid corporeum, ivel com nux tum cum corporeis, sed est imaraxius, id est in pura potentia, non ad hoer ut imperet ut dixit Anse. xagoras) sed ad hoc ut omnia cognoscat, nam si cognitionem alicurus rei connaturalem haberet , non posset Omnia cognoscere, quia intus existes prohibet extraneum, nam dum oculus specie albedinis actuatur,ali colores praeter albedinem non percipit. Hinc ergo intellectias possibilis non habet unam naturam determinata, neque est aliquid eorum, quae intelliis
fit,ante ipsam intellectionem, sed si um post, dum est informatus specie
No habet In textu 6 probat intellectiam non organum. habere organum coi pora letali catione.Omne affixum organo corporali, a qualitatibus sensibilibus alteratur. Sed intellectus pol sibilis ab his non alteratur. Nop enim fit calidus, vel frigidus. Ergo. Maior patet, lula organum alteratur ad alterationem corporis , unde benedixerunt illi,qiii iecerunt animam ei se loc lio specieru, idest receptiuam speciei uin.Sic enim dicitur locus petr si in lytudinem, quia scut loci est recitate, ita est intellectus, de non corporis recipere speciointelligibiles, idest non cit actio con-
nancti, sed pallis animae, idest intellectus Di Iibilis. bi torii p. ponit disserentiam inter
sensum.&intellei bain quia qua nati s aintellectus,& sensus is c. .ntur pati re snsu. cipiendo speci , tamen alia , alia est passio. Nam sensus quandoque
per accidens palitur , passione cortaris
priua ab excellenti sensib li ut visus a te. At intellectus nec per se, nec Per accidens patitur passione corrupti .a, propterea Quod non est a lixus organo coForali, sicut est sensiis. Secundo disserunt quia se sus et ficitur imis potens ad operationes propri .as exercendas propter excellentiam obiecti, unde auditus a magno ino laedariir , visus ab inge Ii luce, &odor Ius a magno odorabili, At intellectiis quam to magis intelligit malus ira telli et bile, tanto magis potest intelligere minus intelligibile. Circa seria dicta primum iam tandum est circa intentionem Aristotelis, quod anima bifariam considerari potest. Primo, test quaedam essentia. ,&vida telIe. Secundo,ut dicitur de aliqua eius parte potestativa, idest de aliqua potentia, v. g. de intellcctu. Et quia Aristotes hic non intendit loqui deessentia anim. F. sed de eius p tetia, idest de intellectu pol si hili, Meo non dixit in textu, de anima autem cognoscente, sed de parte anim ae, Sciendum est autem pro nunc superficialiter, quod duplex est intellectus. Primus dicitur agens faciens potentia intelligibilia, actu intelligibilia. Secundus dititur possibilis, recipiens speclcs ei demandatas ab intes-lcctu agente purificatas. Hic autem intellectus possibilis tripliciter considerari potest. Priano secuti dum se, ut nondum ahqua .n speciem intelligibi
tia in genere liuelligibilium , & tanquam tabula rasa, in qua nihil est pi-eium. Secundo,secundum quod est a- Auatus specie intestigibili, non tam Eactu conlidcrat, Ic sic vocatur intellectas in habitu.Tcrti,sccudum quod