장음표시 사용
181쪽
actu intelligit, de sic vocarer intellectus in actu, & de intellectu his tri-
Mit oe in Secundo notandum, quod Phil relligit. sophus hic duo tribuit animae,scilicet intelligere&scire. Per intelligere aiInuendo primam intelleistus operationem, idest simplicem rei apprehensionem. Per scire significando secun-r dam,&tertiam operationem intellectus, scilicet compositionem, diu si . nem,&discursum,unde inquiebat in I. Posti quod intelligere est principiorum, quia simplici apprehensione apprehenduntur, scire vero est conclu- sionum, quia per discursum ex primcipijs deducuntur. iu: Tertio notandum , quod Philos rabilis. phus hic quaedam praemittit de anima,&qdam inquiret. Praemittit an haec pars sit separabit:s ab alia parte, de soluit infra dum ait, intellectum non esse corporis partem,seu actiam, unde deducitur, quod non distingui-riar ab alijs partibus positive,ide si per aliquam magnitudinem, sed negati-ue , idest per non esse in aliqua magnitudine. Duo autem infra inquiret. Patitur Quarto notandum circa textum
tres liue secundum, de tertium,in quibus Philosophus assimilat intellectum coem sensu in pati, quod quamuis intellechias sicut, & sensus in recipiendo species dicatur pati, tamen passio sensus per accidens potest esse corruptiua, ut quando habet improportionem custo obiecto, sed paulo intellectus diacitur semper mino persectiva.Si quis autem initet, quod per accidens etiapatiatur intellectus dum patitur sensus, quia intellectus non intelligu nisi per sensum. Respondetur,quod typer accidens duobus modis firmitur. Primo ut idem est, quod ab aliquo extrinseco corrumpi, sic intellectus
DPque pcr se, neque per accὲdens Paritur pat Iione corruptiua, cum sit cxtra inagilitudinem , neque ut alligatus organo corporeo, ut est sensus Secundo ut idem est, quod per aliud pari,quia aliud cui coniungitur, patiis tur,& sic intellectus patitur, dum sensus patitur, non quod ipse patiatur. , sed quia sensus patitur, cui coniungitur Quinto notandum circa textum Empedia uarium ,& quintum, Empedoclem elisi xiste intellectum esse mixtu ex om- n onibus rebus, ad hoc ut omnes res co- telis Iu .gnosceret,quia nihil cognoscitur, nisi ex suo simili. At Anaxagoras tenuit intellectum debere esse immixtum . idest.non habere aliquam naturam determinatam, ad hoc ut omnibus imperet, quia si haberet naturam determinatam, non omnibus imperaret. Aristoteles ergo Anaxagorae opinionem approbat, sed causam reprobat, adducendo pro ratione, quod si
non esset immixtus, non omnIa --
gnosceret, quia intus existens prohibet extraneum. Vult i itur concludere intellectum possibilem esse puram potentiam in genere intelligibilium. i . ad hoc mi possit omnia coῖnoscere. Addit, quod loquitur de intellectu quo anima intelligit ,& scit, ad hoc ut intelligamus ipsuin non loqui de diuino iii tellectu, qui est immixtus, ad hoc vi imperet, sicut voluit inscr- ,
Circa stipradicta veco primo dubitatur circa similitudinem in tellectiis, & sensus,quia Philosophus debebat eam explicare, ne accideret error, & non generaliter dicere intelligere est sicut sentire.
c Ecundo dubitatur circa h anc piso positionem . Intus existens, prohibet extraneum, de obstruit. Non
182쪽
est inpotentia ad intelligi.bilia. Recipiens debet esse,
enim videtur vera. Primo,quia competimus oculum videre albedinem , vel nigredinem, percipere colorc . ,& qualitat in tamen non est denudatus ab illa qualitate. Secundo. Sensus tactius qualitates tangibiles percipit,videlicet calidum, frigidum,liumidum, & siccumra tamen ipse iii qualiter est frigidus , vel calidus . Tettio. Quia hoc est commune
omnibus naturis, etiam non cognoscitiuis. Nam omne recipiens,non trabet id quod actu recipit, sed ab eo de
Ad primum dubium d ximus supra,quomodo intellectus,& sensus dicantur assimilari.& diisette in pati, ex mente Philo hi. Pro decisione vero sci undi dubij.
Primo notandum venit,quod potantia, & determinatur,& cognoscitur pactum. Ideo si aliqua potentia potest aliquo actu determinari, dicimus illa potentiam habere ordinem ad illum actiam ,α si non est determinabilisper illum actum,affirmamus non hahere ordinem ad illum, v. g.quia albedo nigredinem non determinat,
ideo non dicimus nigredinem esse potentiam albedinis : sed quia dia-phanum est susceptitium luminis , propterea dicimus lumen este almam diaphani, de quia intellectus est do terminabilis quocunque intelligibili, ideo dicimus eum talem potentia ad omnia intelligibilia. Secundo notandum,quod recipies debeat esse denudarum a natura recepti,dupliciter intelligi potest. Primo, quod debeat esse denudatum ab omni,& quocunque receptibili, siue per se, siue per accidens. Secundo, quod sit denudatum a natura primi, de per se primo receptibilis,ldest a natura sui primi obiecti. Primum non intellexit Philosophus. Patet enim oculum non esse denudatum ab alis qua qualitate coloris , & tamen percipit omnes qualitates coloris. Sed
hoc accidit oculo ut corpus est,&no ei conuenit, ut potentia cognoscit tua est.Secundus ergo sensus verus est,&intentus; nam necesse est, quod oculus sit denudatus a colore, auditus a
sono,olfactus ad odorabili, & intellectus ab intelligibili, si volunt ea percipere vis obiecta propria adq-quata,& a potentia,per se primum in
Tertio notandum, quod haec pro' Eo m. positio duobus modis potest intelligi. do quo, Primo uniuersaliter, & ut iacet,& sic tuu reci de omni b. receptiuis verificatur,nihil μι. enim recipit,quod iam habet. Secun tali modo. idest pro natura recipi elitisin sic de omnibus verificatur, sed diuersimode: nam oculus si debet videre colorem,orittet ut sit denudatus a natura coloris, sed non a natura alterius qualitatis. Et ita intelleiactius si debet recipere omnia intelligibilia,debet esse denudatus ab eis. Vel dicendum, quod recipiens ut est inpotentia ad suum receptiuum pr prium, lcbet ab eo es la denudatum, sed prout est in potentia seruando seia per proporitonem. Ad primum diluuin est in secundo notabili. Ad secundum dicendum,quod SG issus tactus sit denudatus a qualitatib. aiam bilibus potest dupliciter intelli gi. Primo ut recedunt a medio, Δ sic verum est. Secundo absolute, hoc est falsum. Vnde recipiens non debet esse denudatum a natura recepti a Qtute, & simpliciter,sed a modo quε recipit, .g. manus potest esse calida in duobus gradibus,& recipere tertia gradum caliditatis, quia ab eo est denudata .
Ad tertium diximus in tertio notabili .
183쪽
LECTIO Quarta.QVAESTIO XV. Vtrum intellectus possibilis st pura
ratio recipiendi omnem entitatem , debet eile denudatum ab omnientitate , secundum Plillosoplium risupra. Sed intellectus est ratio reci-
Octauo loco arguitur, quod intel
lectus sit affixus organo corporali. iam laeso organo corporeo, laeditur etiam intellectus, prout natet in phreneticis,& delirantibus. Confirmatur.
uia consequentia Philosophi non vietur recta, scilicet si intellectus est affixus organo corporali. Ergo erit calidus, vel frigidus. Nam potentia sensitiva dicitur affixa organo Hrporali,nec tamen dr calida,vel frigida. Pro enucleatione harum e tricultatum se comitantium. Primo Vne-piendi omnen entitatem, ut infra de- mus aliqua fiindamenta necessaria ad clarabitur. Ergo. eliciendam veritatem conclusionis
Secundo. Intellectus,&sensus dis principalis.Secundo ponemus ipsam ferunt. At si intellectus non eiset in conclusionem,& eam probabimus. I uri potentia ad omnia intelligibi- Tertio faciemus satis argumentis . . . ia, nodiiseret a sensu. Patet. Quia et Quoad pt imum ergo,primo notan Upim sensus sunt in potentia ad sensibilia. dum venit, quod circa hanc difficul- ne1. Sed Contra. Intellectus intelligit talem sunt plures opiniones. Prima seipsum,cla in non est in potetia ad se igitur fuit Alexandri sustinentis in ipsu. Ergo intellectus erit ens in actu. tellectu possibilem non esse nisi quanQuatio . Arguitur contra illam dam virtutem an irine, arte,&exerci-
propositionem allignatam a Philoso tio acquisitam ,& cum specie intellipho pro causa cur intellectus sit in m stibili aduenientcm. Quapropter se-tentia, quia Lilicet recipiens debet cundum eum intellectus possibilis est
cile denudatum a natura recepti. Na pura potentia, non solum in genere intelligibilium materialium ,& lm- materialium, verum etiam in genereentium. Alij vero sunt in sententia, quod secundum se sit in actu, sed co- paratus ad species intel ibiles in potentia. Quod verum est udicamus intellectuin ingenere enti uiri est sa-ctu,cum si realis, de actualis potentia animae, at in genere intelligibiliudicatur in potentia, quia hoc non habet a sua natura, sed acquirit per species ut explicant Thomiliae. Secundo notandum ergo, quod intellectus iit pura potentia bifariam potest intelligi. Prima in gelacre cntium, idest sit de genere potenti liu, ect pura
ut est prima materia, dc non entium potentia actualium, inter quae sunt potzimae in spe .machmae. Secundo in genere intelli i- intelligi
mnus Angelus recipit speciem simile alterius A ngeli,& una anima alterius animς Igitur intellectus pol esse illius naturae, cuius speciem recipit. Quinto. Selisus communis recipit species omnium sensuum, de tamen non est potetia in genere sensibilium. Ergo abexto. Sic cogitativa remanebit incognita. Nam non cognoscitur a s ipsa,cum si itidi uidua, de sensibilis, di non ab his denudata. Non cmn scitur ab intellcctu, quia intellectus non cognosset ungularia,sed uniuerissalia.
Septimo. Sic intellectus non co- nosceret immaterialia, & spiritua
ia. Nam ab his non eii denudatus, cum sit naturae spuitualis, & immaterialis .
184쪽
In ordine adspecies, et a intelligen
Ea, quoniam non est his informatus a natura, sed pec species informatur. Primo modo intellectus non est pura potentia,cum sit immaterialis,& spiritualis,quae fiant maxime in actu, &quia eit vera pars animae,& potentia activa. Secundo ergo modo dicitur pura potentia ,scilicet in genere intelligibilium,quia se habet tanquam tabula rasa,in qua nihil eli sectu bri, unde sicut materia conitituitur in actu
per formam in genere entium, ita intellectus constituitur in actu per spe ciem intelligibilem in genere intelli. gibilium.
Tettio tame notandum, quod hςc propositio. intellectus est pura potenvia in Oidine intelligibilium, pinei habere duplicem te. illi .n Primus, ut ly pura P tentia genus determinet,dcut sensus. Intellectus continetur sub genere intelligibilium, non ut ens in diu, sed in potentia. sicut etiam solemas dicere, quod materia prima est pura potentiam genere entium. S cundus ut ly in genere intelligibilium sit conditio incidificativa, dc diminutiva, ly in pura potentia, ut sit sensus . Quamvis intellectus in genere enitust in actu,attame, ut considera in genere intelligibilium non dicitur ei lς in actu intelligibilia, sed in potentia ad ipsa,de hic sensus eii verus, dein tetus a Philosopho, dc non primus. Quarto insuper notandum, quod intellectus sit in potentia ad intelligibilia itat dupliciter. Primo in ordi. ne ad formas intelligibiles, idest semcies, quia eas connaturales non habet. Secundo in ordine adactum intelligendi, dc sic utroque modo dicitur esse in potentia, quia nec habet species intelligibiles Uas, ut habet angeli, nec actum intelligendi sitne
specie congenitum. . Quinto ulterius notandum est,n biliores expositores iii hoc coli uenire, quini intellectus de se nullam n
beat speciem intelligibilem, potest Explica
dii pliciter antelligi. Primo in ordine quo ad suum obiectum materiale, ut sit modo. sensus. Intellectus ei in potentia ad omnem speciem rerum materialium. Secundo absolute, idest etiam in o dine ad res immateriales. Mo lo subinferunt, intellectum solum esse iapotentia primo modo non autem secundo modo, qtita ipse est actus inteligib iis talem a subitantiis separatis. Sed lii videntur aequi uocare, dum transetant de genere e Hluin , ad genus intelligibilium. Dato enim quod intellectus ut res immaterialis sit intelligibilis. non tamen actu intelligitur nili per speciem constituentem mtellectum in actu, vel eum supponente in constitutum in actu. Est igitur
intellectus possibilis actus intelligibialis sed non cadit sub cognitione , nisi per speciem . quae comparata intellectui se habet ut eius sorma, de actus. Quo ad secundum conciusio est. Intel lectus possibilis ante receptione specierum intelligibilium, materi lium, & immaterialium est in pura potentia. Piobatur. Recipiens prout recipiens est, se habet in potentia ad receptum. Sed intellectus possibilis ,
intelligat materialia ,vel immateria. lia,sive etiam seipsum, recipit cognitionem. Igitur erit in potentia. Maior patet, quia receptio est perstinio recipientis. Minor constat re ipsa.
Ad primum aliqui negant intellectum esse rationem recipiendi omne entilatem, scilicet etiam immateria. Argum*lem. Alii multa lingunt, Ego autem t Ioluundico, quod intellesius,sive ratio recis piendi omnem emitatem bifariam intelligi poteit. Primo quatenus eiitistas est. Sec do quaten iis quoddam intelligibile est. Inici lectus ergo est ratio recipiendi omnem cntitatem, non utcntitas est, quia sic oporteret quod etiam esset denudatus a se idiso,sed eil ratio recipiendi omnem en
185쪽
tectis Quarta.titatem ut intelli bilis est, fle hoc modo ab omni intelligibili est denu
datus, antequam illud intelligat.
Ad secundum primo respondetur esse differentiam inter sensum, & intellectum in recipiendo, quod sensus tum est in potentia ad recipiendum sensibilia immaterialia, at intellectus est in potentia ad recipiendum species sensibilium ,& non sensibilium,
materialium,& immaterialium. S
ciando dicitur, quod Philosophus posuit conuenientiam inter sensum , de intellectum, quod uterque recipiendo species suas patitur, sed dixit, in hoc differre, quod excellens sensibile
corrumpit sensum, excellens vero intelligibile consortat intellectum. Ad tertium dicendum, quod &si intellectus,ut ens est,non sit denudatus a se ipsb, ut tamen quoddam intelligibile est, a seipso est denudatus, unde non semper se intelligit, nec semper intellexit.
Ad quartum Toletus multa dicit,
quae hic examinanda non sunt. Veritas enim est,quod in Angelis non datur intel lectus, nec agens,nec possibilis, quia habent species omnium reruiibi congenitas, ct coquas, unde non indigent uitellectu agente, species eliciente ad hoc,ut pereas constituat intelleistum possibilem an actu. Secundo dicitur,quod intellectus potest recipere speciem sibi similem, immo &suae naturae, ut est ad eam in potentia in genere intelligibilium , iunil enim recipit quod iam habet. Ad quintum dicendum, quod duae sunt differentis inter sensum communem recipientem,&intellectum. Prima, quod sensus communis immedia te non recipit sensibilia, sed per sensus particulares, unde caecus a natiuitate ignorabit naturam coloris, quia per visum non est transmissa species eius ad sensium communem, intelleis
Mus vero immediate recipit omnes
species intelligibiles,& ideo ab eis est
denudatus Secunda est,quod suasiis commvn:s no perci pit sensibilia quoad omnem gradum sensibilitatis, intel letius vero percipere pol omne intelligibile quo id in gradu intelligitalitat: s,dc ideo oportet illum esse denudatu ab omni eius gradu. Sesodi, quod sensus communis eo modo,quo recipit sensibilia, est ab eisdemid tus,& ita Τportionalitcr intellectus. Ad sextum dicendum,quod cogitatiua cognoscitur ab intellectu. Et cum arguaur, quod est singularis. Respondetur primo quod de si sit sinetu. laris ut talis, vel talis est, uniuertatis tamen eli prout sub communi rati ne intelligitur.Secundo dicitur, luod&si cogitativa secundum se confido rata, diroste non fit intelligibilis, i
men prout continuatur cum intellectu, ex sua spiritualitate intelligibilis efficitur, nam sic quodammodo essicitur per continuationem uniuersalis& immaterialis. Non repugnat auteintellectui cognoscere singulare imis materiale,vel participans de immaterialitate, ut eam participat.
Ad septimum dictum est,quod intellectus fit immateri alior in genere intelligibilium, quam sit ipsemet, vel
quaecunqtie alia res immaterialis considerata in genere entium.
Ad octauum dicitur, quod intest
citis secundum se non laeditur, cum semper remaneat in eadem dis positione. Laeditur ergo in alio, scilicet in sensibus, quorum auxilio utitur pro hoc statu, unde sicut cor remanens in sua naturali dispositione non potest operari per manum si laedatur, ita in tellectus,&s semper remaneat in e dem dispositione, non tamen semper eodem modo operariir, cum deficiat eius ministri , id est sensus. Ad secundum dicendum,quod sosus,ut sensus,neque est calidus, nequestigidus, sed ut tantum elimmunctus
186쪽
eum organo facto calido , vel frigido, at intelleistus cum sit separatus a sensu, non potest per seipsium, ut in
Vitrum intellectus uniatur homini ut VIdetur quod neque anima , neq;
intellectus sint in corpore, vim a sed tantum ut motor. Primo. Si intellectus ut potentia animae in-Drmantis materiain esset in corpore,
non posset intelligere seipsum, nMue formaen materialem. Patet, quia ab his non esset denudatus, i. separatus. Secundo. Si intellectus esset in m teria,esset extensus. Hoc falsum. Eringo. Probatur maior. Nam sic intelli ctus aut erit subiectuin figi rae homi nis,aut non . Si primum, cum omne subiectium figurae sit quantum, ergo& extensum. Si fecitndum, nullum assignabitur, cum neque sit materia, neque aliud compositum. Tertio. Sie intellectus simul cum corpore moueretur,& quiesceret,dato quod una pars corporis in quo enset,imoueretur,& altera quiesceret. Sed hoc est inconueniens. Ergo. Quarto. si intellectus ellet forma material:s', indiuidualiter reciperet , cum talis sit conditio formae materialis. At intellectus recipit uniuersalia
ininto. Sic elisset quoddam intellectuva in poteritia,nam forma materialis in ethg: bilis est in potentia. Sed hoc est inconueniens,quia r intellecta moliet intellectuna possibilem , sed intellemis possibilis non potest mouere se ipsum ' Igitur non poterit esse forina intellecta. M to. Sic linucretur,l manus j telligeret.Probo,quia ibi est ala tota,& totaliter. Ergo etii cum intellectu. Seotimo. Omnes formae naturales per Philosoρhuin educuntur de potentia materiae. Sed intellectus non educitur de potentia materiae, cum secundum eundem degenerat .veniat deforis,& sit quid diuinum. Igis. Octauo. Si intellectias cum anima vegetativa,& sensitiva sunt in una e sentia animae esse dantis , sequitur, uod etiam vegetativa,& sensitiva de
oris veniant. At hoc est inconuenies. Nono. Philosophus tex s.supra, dixit intellectum esse immixtum, & so p uatum,nulliusque corporis actum. Ergo non erit forma dans esse,seu Metus corporis.
Decimo .Nulla potentia est abstractior, & simplicior essentia animae. Sed actio intellectus non est alicuius corporis actius. Ergo nec anima. Ergo erit substantia separata. Vndecimo.Qum habet per se esse non unitur corpori v t forma, cu sit idi est,sed intellectus habet per se esse,
cum non dependeat a corpore.Ergo. Duodecimo. Forma non remanet
sine propria materia. Sed intellectus
remanet sine corpore,cum sit incorruptibilis. Ergo no erit forma corporis Tertiodecimo. Si intellectus esset unitus materiae ut forma, pendere ex dispositionibus matecae, nam forma non introducitur nisi in matςria disposita. Sed hoc est falsum,quia sic esset corruptibilis,cum corrumperetur cuna corruptione di positioitum. Quartodesino. Illa viaio aut est substantia,aut accidens. Si si utantia , ergo remota illa unione corrumpitur anima. Si accillens inseparabile, sic etiam corrumperetur anima. Si separabile,ergo est poclibile,quod anima sit in corpore,& sic non erit unita ut dis ei esse inseparabile. Quintodecimo. Sic minquam h mo corrum retur.N am homo constat
187쪽
S. D. ΡHilosophus a tex. I 35. usque adi A. tres dissicultates mouet, desoluit, quas modo in praesenti lecti ne & nos amnandas sescipimus
sint reflexiui super se, de possitit percipere suam sensationen Videtur quod sic. & primo arguitur rationi. bus Philosophi. Si alio sensu praeter visum,v. g. perciperemus sensatione, idest visionem, vel ille alius sensus
Iectis secunda. Sexto. omnis cognitio peti speciε
eausatur. Sed non videtur. quomodo a visione , quae est qu*dam verati Q. t pota eman te aliqua species tam niens usque ad illum sensim cogno' iis istentem. sensationem sensius exterim . .ris,& particularis . . 'Septimo. Eiusdem sensus est perespere vis nem lucis, de Ienςb rarum. visψs percipit tenebras, ergo α
Qii 'niam hanc quaestionem Pthia . .losoplius reliquit, vel videtur rςliquisse irresolutam, ideo circa eam multae fuerunt opiniones. Philamnusi M.que supra textu i 36.dua ressertopi niones. Primam dicit plutarchi te nentis sensationem serisum exterio rumpercipi ab 0rinatiua, siue existi-
suam sensatiouem percipi I, vel 3lius maliua , Aqx est in t Organica, ali sensus. Si alius, de eodem sit liter Apoesic pgrticeps rationis , de quaeiam, an peropi I suam sensati nem,uel alius,5 sic in in sinitum. Igitur deueniendii in est ad aliquem se sum, qui suam percipiat sensatione. i. Londo. V0um 9bie auus non potesta duobus sensibuspercipi Sed si
sensus suam sensationem n n cognorisceret, sed alius, idem Obipuum v. g, coloratum, & a visu,& ah alio sensu cognosceretur. Tertio. Eiusdem sensu visus, est percipere colorem, & suam visione,
scurium circa singularia, secundam facit sibi propriam, dum ait, Quod datur quaedam potent ab ipsoat ratiua nuncupata, qtiae est opus ratiqn lis adjinae,nqn alusata organoporeo, & h nc s it cognoscitiuam sensationum, sensuum cxterioruM
absolute, sed ut aliquidparticipat fratione, unde quia bruta &sii liaseae sensus ,quoniam lassen in illis no par i. iticipant aliquid cle ratione, ideo non
poslunt cognostere suam sensatione. rt a opinio fuit labduni quςst. It.&Hiaeli i6.art. 9 dicit,*nsum rediri Appqlii naris quaest97. Auertqis 'ad suam essentiam, redis;00e quada Alberii. Hi omnes sunt in se iteiith. incompteta,& impcricct , dii suam nullum tensiim exteriorem suam:
cognomi assionem,quia cognoscit sc gnoscere sensationem,sed hoc munus sentire,dcloquitur non descnsu com esse sensus communis, cc noscentis muni, sed de sensu particulari, ut pa- sensationes omnium sensuvinpar tellegenti. iii. ollarium,&ponent s discrimen inter
into. Sicut se habet intellectus ipsa3 . Quinta eis Aegi dij,& Gaetant ad intelligibilia ita se trabet sensus ad illienetius, itirn tium sensus cY sensibilia. Sed intellectus pocipit sui teriores non per Me suain senutio 'intellectionein. Ergo dc sensus suam nem directe, producindo inlicet astu
188쪽
indirecte . quia inspiciefido suum obiectum, ut potentia visiva coloriuum . simul etiam cognoscit hane sua actio nein destile vi recoloratum. Cuius sententie vulatur etiam invulnus Caietanus Cardinalis hic. Vltima sententia videtur Sancti Doch. duo pone tu.in sensu exteriori. Primum est receptio, Minmutatio organi facta ab exteriori sensibili. Secundum est iu- . dicium de re percepta per organuum i ra oc audicata, & hoc secundo modo, asserit lansum cognoscere, idest iudi-
Sen*em Secundo notandum, quod sensus tmores co extetiores dupliciter conliderari pos oscunt mi. Primo secundum seM pr cise , suas iensis v.g. ut visu elivisus,dc auditus audi noncs. tus. Secundo secundum quod continuantur cum sensu communi. Si primo modo considerentur , dubitatio est, quoniam mnoscere suam acti nem, Videtur cile opus potentiae intellectivae,super actum si iureneritiq.
Secundo autem modo res clarior eli, quoniam cum selisus exteriorcs terminentur ad sensuin communem la-
quam ad em rum 5e ipse ponat discriv men intersensationes, oportet ut ea
cognoscat. Dillicultas ergo in hoc stat. An sensus particularis setitiat, Iccognoscat se sentire. Imperfe- Tertio ergo dicen dum venit,quod icte. duplicem cognitionem possim iis coni
siderare insensu. Primadicitur quid dilatim,de pessecta, prout animai tellectiva cogitescit 'se suum actu. Se da dicitur imperfecta,& an est, quia potentia percipit se cile in acidia
circa suum ob tectum, nesciendo tamen assignare quid, huius suae opera: i. . uonis. Primo inodo censeo,sensum .e 2 p. non cognosceresuam Operationem ,
.cum hoc sir proprium potentiae ona. nino immaterialis.At secundo modo teneo potentiam cognoscere suam Operationem,u-g. potentiam visivam se videre.
lemiae sensiti inon cognoscat quid. probatur. ditatiue suami actionem, redemn se supra su si actum, eam in cognoscit impersecte,& quoad an est. Probas.'Potitiae sensitivae, sunt cognoscitiuae non solum obiecti, cum hoc sit coeomnibus sentientibus, sed etiam oparationis, cum cognoscant se quandoque melius, de quandoque deterius sentire,v.g. videre. Ergo cognoscunt se esse in actu sensationis. Secundo. Dum sensus tactus pungitur, mirum est dicere, quod sensus communis sentiat dolorem,& non ta ictus, qui diitiditur. Tertio. Videmus animalia oculis carentia aures eri Rete,& conari ad videndum. Ergo qui i non cognoscunt se videre. Ergo dum vident, cognoscunt se videre.
Ad ptimum, secundum, & tertiit, Argu Aruae sunt Aristotclis,concedimus sen- taum extenorem particularem suam tur. achionem cognoscere. Nec valet exε. sum oppugnantium,quod v. g. oculus se habet ut baculus, qui non cois fgnos cit taetu lapidis, sed manus in uens bacillum. Nam baculus tes est inanimata, de non cognoscititia suae Operationis, ulus ero est potentia cognosci sit obiecti sui. Ad secundum negatur maiora
solute, si intelligatur sub diuersis rationibus formalibus, sicut cognosci- ,
tur operatio sensus exterioris, ab c .demmet sensu exteriori, i casensu t
Ad tertium idem diximus. iAd quartum respondent Ferrarientsis,& Bannes non esse sensum particularem qui redeat ad se, sed communem, qui dicitur particularis, prout est aliquid eius.Sed haec certe non est expositio,sed extorsio verborum Sancti Doct. cum ibi aperte loquatur de Sensu particulari, ut de oculose videte,& iudicante suam aetionem. ideo
189쪽
potentia, ut dum non videt, sed potest videre,ita intellectus quandGque intelligit in aetii, tu aliquando in potentia . Tertio, quia sicut sentire est quoddam pati ita & inrelligere, quia sicut sensus recipiendo species se iasibiles dictus et pati, ita intellectus recipiendo species intelligibiles pati di- citi ir, unde in lim sicut sensus se habet ad sin sibilia ita intellectus se habet ad intelligibilia. Ducticto textu vero .& s.ostendit quςnae, immis sit natura intellectus potui bilis dicentui. do. quod non est aliquid corporeum, ivel comnux tum cum corporeis, sed est immixtus, id eil in pura potentia, non ad hoc ut imperet ut dixit An xagoras in sed ad hoc ut omnia cognoscat, nam si cognitionem alicuius res anaturalem haberet , non posset omnia cognoscere, quia intus extiles Irohibet extraneum, nam dum ocuus specie albedinis actuatur,alios ciniores praeter albedinem non percipit. Hinc ergo intellectus possibilis non
habet unam naturam determinata,
neque est aliquid eorum,quae intellisit,ante ipsam intellectione na, sed so- im post, dum est informatus specie
No habet In textu 6 probat intellectum non organum. habere Organum coi porale tali callone.Omne assi Xum organo corporali, a qualitatibus sensibit ibi is altera ur. Sed intellectus pol sibilis ab his non alteratur. Non enim fit calidus, vel frigidus. Ergo. Maior pater, lula organum alteratur ad alterationcm corporis unde benedixerunt illi, qui iecerunt animam esse Ii,cum specierit, idest receptiuam specieiuna.Sic enim dicitur locus petr sin, tridi petra, scut loci est recipete, ita ei intellectus, de non corporis recipere speci cs intelligibiles, idest non cit actio coniuncti, sed patris anmiae, ideii intellectus Di Iibilis. hi totur. ponit disserentiam inter
sensum, de intellei hiana. quia q iamii s Dissert a intellectus,& sensus dae intur pati re seni M. cipiendo specieri . tamen alia , & alta est pallio. Nam sensus quandoque
per accidens patitur , passione corta - .ptiua ab excellenti sensib li, ut visus a sole. At intellcctiis nec per se, nec Per accidens patitur passione corruptiua, propterea ouod non est amxu s organo comorali, scut est senstis. Secundo ditierunt quia se sus emcitur impotens ad operationes proprias exercendas propter excellentiam obiecti, unde aiadmis a magno scino laedi ur , visus ab inge ui luce, & i d ara Ius am no odorabili, At intellectiis quam to magis intelligit malusi it diligibile, tanto magis potest intelligere minus intelligibile. Circa supra dicta primum notan
dii ira est circa intentionem Aristotelis, qliod anima histriam considerari potest. Primo, test quaedam essentia, ct ut datesIe. Secundo,ut dicitur de aliqua eius parte potet latiua idest de aliqua potentia, v. g. de intellcctu. Et quia Aristoteles hic non intendit loqui de essentia animae. sed de eius p tetra, id est de intes lectu possibili, te non dixit in textu, de anima autem c gnoscente, sed de parte an inar, Sciendum est autem pro nunc superficialiter, quod duplex est intelle- .ctus. Primus dicitur . ens faciens potentia intestigibilia. aetii intelligibilia . Secundus datitur possibilis, recipiens species ei dei iam d. atas ab intes-.lictia agente purificatas. Hic autetuimes lectus possibilis tripliciter considerari potest. Primo secutulum se, ut nondum aliqua. D speciein intelligibilem recepit. de Ha dicitur pttram Rei
ita in genere intelligibis tum , & tanquam tabula rasa, in qua niti l est pi-dium. Secundo,secundiam quod cita-Matus specie intelligibili, non tana Ea ctu conlidcrat,dc sic vocatur in testem habitii.Tcrti,sccudum quod
190쪽
actu intelligit, de sic vocatur intellectus in actu, & de intellectu his tri-
. . . biIs modis agendum erit.
Mit oe in Secundo notandum, quod Phil 3clogit. sophus hic duo tribuit anima ,scilicet intelligere de scire. Per intel ligere annuendo primam intellectus operationem, id est simplicem rei apprehensionem. Per scire significando secunt dam,& tertiam operationem intelle s,scilicet compositionem, diu si . nem,& discursum, unde inquiebat in I. Posti quod intelligere est principiorum,quia simplici apprehensione apprehenduntur, scire vero est conclu- sionum, quia per discursum ex principijs deducuntur. Tertio notandum , quod Philos rabilis. phus hic quaedam praemittit de anima,&qdam inquiret. Praemittit an haec pars sit separabit: fabalia parte, re soluit infra dum ait, intellectum non esse corporis partem, seu actum, unde deducitur, quod non distinguitur ab alijs partibus positive,ideli per aliquam magnitudinem, sed negati-ue , idest per non esse in aliqua maiagnitudine. Duo autem insta inquiret. Patitur Quarto notandum circa textum trestinue secundum, & tertium in quibus Philosophus assimilat intellectum climsensu in pati, quod quamuis intellectius sicut, & sensus in recipiendo species dicatur pati,tamen passio sensus per accidens potest esse corruptiua, ut quando habet improportionem custo obiecto, sed passio intellectus diacitur semper passio persciditiva.Si quis autem instet, quod per accidens etiapatiatur intellectus dum patitur senius, quia intellectus non intelligri nisi per sensum. R. espondetur, quod tyser accidens duobus modis minitur. limo ut idem est, quod ab aliquo extrinseco corrumpi, sic intellectusntque per se, neque per accὲdens paritur pallione corruptiua, cum sit extra inagnitudinem, neque ut alligatus organo corporeo, ut est sensus Secundo ut idem est, quod per aliud pari,quia aliud cui coniuΠgitur, patiis tur,& sic intelleistus patitur, dum sensus patitur, non quod ipse patiatu , sed quia sensus patitur, cui coniungitur. O tanto notandum circa textum Empedo quartum quintum, Empedoclem elis dixisse intellectum esse mixtu ex om- n o dein-nibus rebus, ad laoc ut omnes res co- reluctu.gnosceret,quia nihil cognoscitur, nisi ex suo silmili. At Anax oras tenuit intellectum debere esse immixtum . idest non habere aliquam naturam determinatam , ad hoc ut omnibus imperet, quia si haberet naturam determinatam, non omnibus imperaret. Aristoteles ergo Anaxagorae opinionem approbat, sed causam reprobat, adducendo pro ratione, quod si,
gnosceret, quia intus existens prohibet extraneum. Vult i itur concludere intellectum possibilem esse puram potentiam in genere intelligibilium, i . ad hoc mi possit omnia cognoscere. Addit, quod loquitur de intellectu quo anima intelligit,&scit, ad hoc ut intelligamus ipsum non loqui de diuino intellectu, qui est immixtus, ad hoc ut imperet, sicut voluit insesere Anaxagoras.
Circa sit pradicta vero primo dubitatur circa similitudinem in tellectiis, de sensus,quia Philosophus debebat eam explicare, ne accideret error, de non generaliter dicere intelligere est sicut sentire.
c Ecundo dubitatur circa h anc proiadi positionem . Intus existens, proisilibet extraneum ,&obstrinit. Non