장음표시 사용
201쪽
,hium esse commune Ad secundum dicitur,quod anima quo ad esse habet eandem nobilitate, ut coniunctain ut separata, sed non quo ad eundem modum essendi,quia coniuncta habet esse completum communicat suum esse formaliter, quod arguit persectionem. Et per hoc patet ad tertium, s. quod unum est esse, quamuis sit diuersus modus es
sendi. Ad tertium dicendum, quod quiuis anima, & compositum habeant unum esse,hoc tamen esse, ei intelligitur communicatum a forma,quae si
est quo,& quod, test separari a corpore,non vero si solum sit quo,ut s
Ad ea quς fiebant contra secundiu& quartum dieriam dicendum Nn forina in materialibus &coma pubili hirs habeat diuersum elle, &ideo oriatur corruptio bifariam potest ii tolligi. l'rimo, ut per esse intelligamus diuersitatem realem essendi ineste reali, & secundum hunc sensum
non intentum procedit argumenturi . Secundo, ut sint diueris rationes vel
modi essendi. Et hoc est verum, quia forina independens se habet,ut quod ideo potest per se esse, aliae vero non, quia solum se tenent ut quo . Ad ea quae fiebant contra tertium dictum dicimus, quod quamuis habeant idem esse, tamen esse compositi est esse comunicatum, & ideo potest generari, non sic forma. Ad fecitndum dicitur, quod esse proprium inseparabile arguit incorruptibilitatem, non autem esse communicatum , unde esse proprium est semper inseparabile a formis,sed est se communicatum est separabila per subtractionem commΗnicantis , &ideo anima intellectiva est incorruptibilis,quamuis con positum sit corruptibile.
Ad ultimum dicitur, quod habere
contrarium prouenit ox defectu non habendi esse permanens.
Ad duodecimum principale dicendum primo, quod valet de so a d pendenti,quae solum se habet ut quo. Anima autem rationalis independes est, & se habet ut quod,& ideo intelligitur prius esse,quam dare esse composito. Secundo dicitur, quod forma
non remanet sine propria materia, vel sine inclinatione ad propriam materiam,vnde quamuis anima intelle tua sine materia remaneat,idcst sine composito, non tamen remanet sine inclinatione ordine ad propriam
Ad tertium decimum dicendum, pondere ex dispositionibus materiae stat dupliciter. Primo totaliter,& quoad omnes operationes, de esse,& tale corrumpitiir, materia corrupta. Secado non totaliae prout at patet ininis
tellectu,qui est separatiis, independens a materia, & consequenter in corruptibilis. Argumentum ergo procedit in primo sensia,& nos loquimur in secundo. Secundo dicitur, quod argumentum procedit de forma depcdeliti,qitae se trabet,ut quo praeci se,&non de independenti,quae se habet etiam ut quod . Ad quartumdecimum dicendum , quod illa unio est transcendentalis secundum sie,permissi re vero dum anima est unita corpori se habet ut permanens,& ut substantia. At dum s paratur se habet ut accidens,nec hoc mirum est,ex quo,& quod animae. Ad quintum decimum dicendum, quod generatio, & corruptio non dicuntur de partibus compositi, sed de ipso composito, quia sompositum est illud, quod generatur, & corrumpi iatur,& ideo non sequitur, quod sit incorruptibile, quia unio corruptibi lis est .
202쪽
VI detur quod intellectivum principium non multiplicetur secundum multiplicationem corporum. Nam Arist. r.de anima tex. 82.dicit intellectum esse antiquissim v,& quoddam diuinum . Eris si est antiquissia inlis, non multiplicatur,idest de nouo
Secundo. Omne quod plurificatur, habet materiam, ex s. Metaph. Sed intellectus non habet materiam. cum siti immaterialis. Ergo non pluriticatur secundum pluralitatem comporum
Te. tio. Si plures estent animae ,&intellectias, cum mundus secundum Aristotelem sit aeternus, sequerentur infinitae an iniae,& consequenter daretur infinitum in actu, quod est contra Philosophum 3. Phync. Quarto. Quaelibet substantia im- materialis multiplicatur secundum speciem, & non secundum numerii, secundum Thom istas. Sed 'nima intellectitia est immaterialis. Ergo non
multiplicatur secundum numerum. Quinto. Remota catlta,remouetur
effectus. Ergo si animς humanς multiplicantur ratione corporum, sublatis corporibus plures non erunt animae. Sed hoc est falsum, cum anima remaneat post corpus , ut ab eo independens. Ergo. Sexto. Intellectus cognoscit uniuersale , & nurer litet. Ergo erit unus intellectus unluzrsalis,ut polent: a cotic spondeat obiecto. Septimo. Si diuersi sui intellectus, ciuei la erunt etiam i*ellccta, prout
Lectio sepelina. similia sunt in intelligi.Sed a quibus
cunque similibus .est abstrahi bilis v-nus conceptus Ergo & ab his intellectus. Sed hoc est proprium imaginatiuae,de non intellinus. Octauo. Cum discipulus accipit scientiam a Magistro, aut est eadent scient but scientia magistri generat scientiam discipuli. Non secundum , quia scientia non est forma activa. Si
primum. Ergo una erit omnium scientia, de unus intellectus.
Nono. Augustinus in libro de quia
litate animς dicit. Si plures tantum animas Cliti ilianas dixerim, ipse muri de . Ergo videtur esse tantum una anima,& unus intellectus. Pro enucleatione prςsemis quςssionis tria agenda sunt. Primo enim primittenda erum aliqua fundamenta. Secundo loco cones usio nostra erit probanda. El. tertio seluenda argu
Qiload primum. Primo erit sciendum, quod quidam multiplicauer ut intellectum possibilem, & quidam
unum intellectit in omnium homi auessu seceit L. Qui posuerunt diuersos intellectus partiti sunt in quatuor inicia es. Primam renuit Alexi nendo triplicem inici lectum. Piimudixit possibilcm cxisternem in potentia ad recipiendum influxuit, intellectus ag is. Secundum di it rigente, quem & Deum appellar. Tertium vocauit intellectum iii habitu, dest cum specie intelligibili in actu primo. SOcundam sententiam habent Auem- paces,& Albumazar Arabes, ponentes unum intellectum age ni cm, In omnibus phantasmata iiii iurantem, &facientem ea rc pr sentare uniuersaliter, unde isti negabant omnes species intelligibiles, A solum ponebantillustrationem phantasmatum, dic bant alie intcilectum possibilem non esse nisi imagina liliana. Cum autem lis c sit organ: ca, ct multiplex, ideo
203쪽
dicelauit multos esse intellectiis , pro indiuiduorum diuersitate. Tertiam habuit Plutarchus, statuens plures esse intellestiis introdiictos in hominibus,cum oennibus speciebus in actu., sed volebat', quod hi intellectus viai rentur hominibus non vi formae, sed
ut motores tantum. Quarta lententia
vela eii Sancti Thomae, ponentis plures intellectus agentes, & postibiles, ut expliciatuin eit, euec explicabatur. Qui autem posuerunt umina intellectum in omnibus adhuc diuisi sui.
Nam Themistius, Se Theophraitiis
pomini unani animam immortalem
in omnibus homlnibus,quam compositam faciunt ex duplici intellectu .Lex pol sibili concurrente ut materia , re agente ut forma , dicunmite intelia Ie tum possi dem non recipere species intelligibiles, sed solam illustra
tione agentis, ut sit intelligere. Aucr-roes vero unum ei se intellectum ino nitibus sustinuit, sed necessitate iaspecieri ima diuersis phantasmatibus abitractari in non negauit. Tandem Picus Miradui .inus lib. 3ie h.prima, secutida,& sexta euersionis singularis
certaminis,unam et se animam, &
nuin esse ii uellectum in omnibus contendit, sed ait,quod ii cantina,& hic intellinus non est mrma assistens, ut Commentator voluit.) sed informas,' quod dicit tenendum esse secundum
Aincipia Philos hi in si contrariu
sit affirmandum secundum fidem.
Idem docuit Achillinus lib.de interuli gentris. Natura Secundo notandum, quod viven- visentiu tia sunt in triplici gradu . Quaedam junt intri enim sunt naturae pure spirituales,ut plici gra- intelligentiae. aeda pure sensitivae, . ut bruta, &qda sunt naturet mediae,i. naturq nec pure spirituales, nec pure sitiu .ptimet non possunt este so
me corporum quia nec ordinε, nec ortione habet cum mater ia,undem non uniatur ut lamve, scit ut motores. Secundae nec ipst possunt esse formet hominis, cum homo essentialiter non per sensum, sed per intellectum constituatur in esse specifico. Oportet ergo quod tormς hominum mediς sint inter naturam pure spiritualent, de sensitivam, ex quo animanoitra dicitur Horizon, idest mediuconiungens naturam sensitivam , de intella elluam. Ex hoc autem plura s qtiuntur. Primum est,quod prout comunicat cum substantiis pure spiritualibus est principium intelligendi,& ut communicat cum sensitivis est principium sentiendi. Medium enim
participat rationem utriusque extremi. Secun dum est,quod inde sequitur,animam nostram esse formam informantem & ita dare esse sensitiuu,& intellectivum. Tertio sequitur,ogemmet potentiς ab anima procediit, idest vires istitiuς, per quas cum natura corporea vivente mmmunicat,
de viros propriς intellectiuς, per quas cum intelligenti js conuenit. Quartu est,quod cum anima nostra magis accedat ad naturam spiritualem quam sensiciuam. Nam omne superius sor- maliter habet rationem superioris,&viriualiter inferioris,ideo si anima secundum se subsisteret, in corpore noesset. Sed quia in composito subsistit, cui essedat, propterea oportet quod sit forma corporis. Quin tu est, suod homo dicitur rationisλ& non inte
lectivus absolute, quia non simplici apprehensione res apprestendit, ut ficiunt intelligentis,sed indiget discursu,& adminiculis sensuum, quia non participat rationem sirperioris , nisi infimo modo, sicut inquiebat diuinissimus Dionysius, quint infimum su- preini, attingit supremum infimi. Tenua notandum , quod pli ac Namsmata dupliciter considerari possunt. mala δε- Primo ae si estent species intelligibi- plieiter coles, intellectum actuantes. Secundo Merari tanquam obiecta, in quibus relucents n
204쪽
Lectis Septima species intelligibiles. Si prima consideratio esset possibilis ait S. D. phantasmata possent diuersificare intellectiones, adeo ut una anima ex diluersitate phantasmatum, in pluribus esset diuersificata.Sed hςc consideratio Cit,nec vera, nec possibilis, quia phantasimata se habent ut obiecta . Nam sicut color non eli quod videt, sed
qiaod videtur, ita phantasmata non vident, nec intellcctionem causant, sed videntur, de intuentur. Quo ad secundum conclusio est . Non est una anima, nec unus inlellectus in singulis, & Omnibus limininibus , sed si nouli,singulares animas,& intellectus habent. Pr batur primo auctoritate Philosophi, qui iti t. Phrsica figandem ess erationem materiae,& sormae, scd cuilibet homini datur una materia. Ergo & una sorma. Item T. Metaphys. asserti in: pc, uitale esse ut ustus actus si plurium. Igitur non poterit una anima multoria este distinctiua . Item primo de Anima tex.33. & in secundo tex. 8aiit noctuamlibet animam informare quodlibet corpus,sed determinatam determinatum. Item II.Melaphy. rex.2m negat animam antecedere corpuS.At si una tantum esset anima omnia corpora antecederct.
Secundo. Si in singulis hominibus
una anima staret, sequeret quod una eademque mei anima, sapiens esset, ct insipiens, iusta, & iniusta,& quod anima v.g. Bad .fuerit anima Christi, α anima S. Petri, anima Neronis&c. Probatur, quia est una forma secundum Aduersarios. Et ideo damnata est merito opinio in csicilio Lateian. sub Leone x.Dus.8.ibi Damnamus, &reprobamus &c. Tettio. Cuilibet sorme propria materia assignatur, ει cuilibet materiet Propria forma. Sed una non est mat
Ma omnium,ex Arist. Methapta Er. to nec una soritata Quarto. Nam vel cogitativa, quς
secundum Aduersarios homines di stinguit, dat esse rationale,vcl non . Non primum, quia est potentia sens, ii ,& non intellectiva.Si secundum. Ergo necessaria est anima intellecti-ua,Auς singularietet, cic distinguat singulos homines. Quinto. Aut intellechns,quem hostes nouri intelligentiam appellant, habet materiam, vel non. Non secundum, quia eam respicit. Si primumssequeretur, quod in inici ligentiis non essciat idi quod quid est, ec cunas est, quia non siim idem in materialibus, per Arist.7. Metaph. Ad primum dicendum, quod Ari- - , soteles ibi non loq ebatur secundia Arrame- . propriam sententiatri, sed ex concessis ta selao ab Empedocle appellante intellectu tur Deum. Constat autem Deum esse an- liquissimum, & Dominum omnium Icrum. Ru secundum dicendum,ad malo rem, quod habere materiam stat dupliciter . Primo tanquam par ictu sui, prout eam habent omnia coinposita. materialia. Secundo tanquam ordinatum ad eam. Modo dico,quod quatris ins anima intellectitia non ha at materiam primo modo, idest quamuis non sit composita ex materia, & so ma, habet tamen materiam securato inodo, i. Gidinem,έ inclinationem . ad corpus, ex qua inclinatione in diu, duatur, Splurificatur.
Ad tertium, quod est Achilles ad
uersariorum dicendum Nerit, Aristotelem non probasse repugnare, uddetur infinitum nisi in matelialibus, non vero in m materialibus,ut est anima intellectiva. Sed quoniam verita,
est,.quod non potest dari infinitum , nec etiam in immaterialibus, ut ostendo p. p. sucst.7.ideo dico Aristotelem non repugnare infinito hermiato p tentis , idest quod non est totum in
α tale infinitum siluatur in antimabus
205쪽
imbus intellectivis,& immortalibus. data generatione hominum q-
terna successiva, non erit accipere infinitum hoc simul, & totum in
actu. Ad quartum dicendum ad mai rem,quod valet de substantias immaterialibus completis, ranodo anima intellectiva non est substantia immat ris completa, sed pars substantiae co-pletae, & ideo indiuiduatur per ordinem ad materiam,compositi partem. Ad quintum dicendum, quod maior valet de causa praecisa, modo anima non solum habet esse quo corpus vivit, sed etiam quod in se subsistit. Secundo dicitur, quod quamuis anima separata actu non informet coriapus, habet tamen naturalem inclinationem ad ipsum, re ex hoc indiutiduatur,de multiplicatur. Ad sextum dicendum,quod intellectus cognoscit uniuersale,& uniuersalizer, prout species est univer salis in repraes entando,& tamen est singuIa- e accidens in essendo, & hoc modo intellectus eam recipit indiuiduali
Ad septimum dicendum, quod argumentum supponit falsum, s. quod
intellectus multiplicetur secundum multiplicationem intellactorum. Hoc enim fusum est in genere entis.
Ad octauum dicendum,quod una est scientia magistri & discipuli realiter, sed diuersa Ermaliter,quia prout est in magistro dicitur scientia, &prout est in discipulo dicitur discuplina. Ad nonum dicitur, quod Augi
QVAESTIO. XVIII. Vtrum inteluctus possibilis possit st
ippum cognoscere. UIdetur quod non . Nam omne ' cognoscitur, sub suo obiecto continetur. Sed intellectus cum sit immaterialis non continetur sub suo obi cto, quod est quiddilas rei materi lis . Ergo non potest cognoscere seipsam. Secundo. Si se cognosceret, aut cognosceret se eadem cognitione curua essentia,aut diuersa. Non primu, quia solum intelligentiae cognosicunt seipsas, per seipsas. Non secundum , quia sic intellectus esset mouens , dc motum, idest cognosceret,& cognosceretur. Ergo. Tertio. Cognoscens debet esse dec nudatum a natura cogniti, Sed in te Iectus non est denudatus a seipse . iE O.
speciem cognoscitur, Sed intellectiis non habet spectem, cum non habeat proprium P ntasma, a quo eliciatur. Erm. Sed contra arguitur. Primo. InteI
Iectius est praestantior cogitativa, Sed ipsa ex forma speciei sensatae potest elicere speciem formae non sensatae Lamoris,uel filiationis. Ergo hoc magis poterit intellectus. ndo.Vbi maior est proportio, ibi certior est ci nitio. Sed inter intellaetum & intelligibile maior est proportio, cum ambo sint immat Dalia,quam inter intellectum, dc matteriesia. Ergo si cognoscit materi Ita, mulio magis poterit cognosceret stipsum. Tettio. Scientia non sit sine inreti
sectione, Sed est α.ntia de intellecta Z in P
206쪽
in potentia.Ergo& intellectio. Ergo intellectus est per se intelligibilis. Quarto. Intellectus alia a se intelligit, quia sunt ei praesentia per speciem,Sed magis est sibi praesens, cum sit sibi praesens per essentiam suam.
Quinto. Anima separata seipsam intelligit. Ergo& coniuncta. Probatur. Quia ex separatione non mulatur anima.
Pro enucleatione huius quaesti nis. Primo sciendum est,quod circa modum quo intellectus coata oscit seipsum quadruplexlast opinio. Prima fuit Alexandri dicentis, quod intellectus intelligit se per accidens, i. quia fit unum cum re intellecta,unde eam intelligendo, tunc per accidens se intelligit. Secunda fuit Plotini, de Philopponi dicentium, intellectium semper se intelligere, cum semper sit sibi praesens, sed quiris hoc non animaduerteret ex nimia familiaritate, de continuatione. Tertia fuit Alpha- rabi j asserentis, quod intellectus primo format speciem exterioris obiecti,& postea sorinat speciem de seipsis, de sic se intelligit. inarta fuit Averrois, affirmantis intellectum adeptum seipsum intelligere. De qua re insta. Omnes autem istae sententiae falsae sunt. Prima quide, quia nos experimur nostras intellectiones, de intellectiam intelligere, sine aliorum cognitione. Secunda vero, quia non es sibi praesens in esse intelligibili. Item tertia, quia non habet propriam speciem. ni tandem Quarta, quia non datur intellectus adeptus. Tripleae . Secundo ergo notandum, quod genses in- tria sunt genera separatarum, &im- resumis materialium substantiarum. Primum est purissimi a s , idest Dei, omnino immaterialis, nullam commixtione materfae,vel potentiae adimittentis.
Lectio Octaua. sunt puri amas, unde desinon admi .
tant compositionem ex materia, forma, hanc tamen admittunt expotentia, dc actu. ex essentia, & esse, Mex natura,& supposito. Tertium genus est animarum nostrarum, qi in sua creatione sunt purae potentiae in genere intelligibilium. Modo dicimus Deum , & seipsum, & alia a se cognoscere peressentiam suam, quia nullo recipit persemonem,nec quoadesse,nec quoad intelligere, Angelos veto assirmamus se cognoscere peressentiam suam , Q alia per species cogitas, de congenitas. At animae nostrae non possulit nec se, nec alia cognoscere nisi per species a rebus abstractas. Duditer
est cognitio. Prima dicitur directa, is hidest per propriam speciem, ut dum cognosco lapidem per speciem lapse dis. Secunda dicitur reflexa, idest mediante specie alterius. Intellectus non intelligit seipsum directe, cum non habeat propriam speciem sui ipsius. Cognoscit ergo se reflexe, prout ex cognitione rei proprium actum c 'gnostit, de ex proprio actu cognostit
Quarto notandum, esse disteren- uigilam inter sensum, de intellectum, intellein quod quia sensus assi xus est organo si erunt corporali,non potest se reflectere su- νnpra seipsum. Visus enim non videt' scendo. videre,ex immutatione factit a specie visibili. At intellectus,quia non est assixus organo corporali, ideo potest se reflectere super se, & suum actum, sciendo, & intelligendo se esse intellectivum,dc intelligere hoc,'el illud.
Quinto notandum,quod intermis gnoscens, de cognitum debet esse conuenientia,&ammi latio. Prima dicitur naturae, quia similia conueniunt in natura,vt Socrates,de Plato in natura humana. Secunda dicitur iii esse
secundum est Angelorum, qui non intelligibili,idest in aliqua una specie interu
207쪽
ubriterit1. 1 pintelligibili,'& haee est neces ria, de Cognostra non prima intα cognoscentem, Qq smil cognitum. rur cogntia Sexto notandum pro nunc, quod . duplex est 'gnitio. Prima dicitur an est,idest existentiae, quia docet dee i δ' - stentia tri. Secunda dicitur quid est, quia instruit de quidditate, dc essentia. Si loquamur de cognitione in teu -- lectus quoad an est, dicimus intelle ictum se directe cognoscere , quia cognito actu sito,immediate scit se esse. At si sermost de cognitione quid est,
seu essentiae quid litatis . videtur dicendum , quod cognita sua specie, sedilecte cognoscit. Imaginandum enim est,qita intellectus cognoscit naturam rerum, non prout sunt singulares,sed ut sunt uniuersales. Hinc deduxerunt Philosophi . quiad ob hoc, quod intellectus cognoscit viati eris. liter, consequeliter species est imm terialis . Nam si esset materialis,non repraesentaret uniuersaliter, sed indiuidualiter. Sed ulterius ob hoc,quod intellectus recipit in se speciem immaterialem, deduxerunt ipsum este im-
materialem, & ita cognouerunt naturam intellectus.
Intellect' Septimo ergo notandum est, quod aliquo mo intellectus dupliciter considerati p dose dire- test. Primo,ut est pura potentia, quiacte cogno- nondum aliquam rem cognouit. Sescit . cundo , prout rem ipsam iam cognouit,& super actum tuum se reflectit, intelligendo se intelligere.Primo modo, intellectus se re Lexe cognoscit, quia per alterius cognitionem se percipit. At secundo modo alisua rati . . ne possumus dicere intellectum seidisum directe cognoscere,quia tunc inter actum intellectus cognitum, &. intellectum cognoscentem, nullum cadit medium.
Explica- Octauo Ggo notandum, quod in- turmoris tellcctus dicatur se cognoscererest xe,dupliciter potest inrelligi. Primo, ut lyrcnexe quamcunque linmcdia tionem neget, ut sit sensus. Intellectus nulla modo directe se cognoscit. Et hic sensus falsus est,quia,ut diximus, immediate se cognoscit exactu suo. Secundo, ut ly exeidem sonet, et, non primo. Et hic sensus verus est, quia intellectus primo intelligit rem materialem. v.g. lapidem. Secundo, cognoscit lapidem intellectiam none se intelligentem. Ulterius intelliis git te non intelligere per aliquod extraneum,& tunc cognoscit se esse naturae intellectivae. Quoad secundum principale con' Conclusis clusio est.Intellectus non se cognoscit titabar rdirecte, idest primo. Probatur. Illa ζcognitio non est directa,in qua principium enicitur terminus, dc termianus principium. Sed in ' nitione intellectus res materialis se habet ut principium motiuuin, & intellectusus terminus. In cognitione vero sui ipsius intellectus se habet ut principiuin, t supra explicatum est .Ergo. Ad primum dicendum ad maiore, quod duplex est obiectu intellectus. Primum dicitur adaequatum, de hoc est ens, de sub hoc continentur etiam Angeli, de anima nostra. Secundum cicitur proportionatum pro hocst tu, de talis est quidditas rei materi Iis, & de hoc procedit argumentum. Ad secundum dicendum,quod inintellectus se cognoscit cognitione di- uerna sua essentia. Ad improbatio. nem vero dicitur primo,quod anima est illa, quae sui ipsius cognitionem causat,& intellectus cam recipit. vel secundo dicendum non esse inconueniens, quod intellectus ut pura potentia cognitionem recipiat, Ic ut insor- maius specie intelligibili,eius virtute
Ad tertium respondet Ferrariensis -- primo,maiorem esse falsam absolute,
quia non verascatur in natura immateriali cognosccnte. Secundo dicit,
208쪽
cognosciuntur. sed melius dicitur, ψ intellectus in genere intelligibilium est denudatus a seipso, & si non in ge
Ad quartum respondet Fetratienis sis, maiorem solum currere in cogniti si directe intellectust autem se cognoscere reflexe, quia non habet propriam speciem , nec proprium phan tasma sui ipsius,Sed melius postumus dicere,intellectrum habere propriam speciem expressam, idest proprium conceptum, per quem se cognoscita caeteris distin m. Et quamuis non habeat proprium phantasma,hoc tamen non eri neces latium ad ea, quae cognoscuntur non per se primo, sed vel per alienam speciem impressam, vel per actum suum,vel per effectus, ut supra explicatum est. Ad primum pro altera parte nega. mus ccxitatiuam posse elicere propriam speciem, cum sit alligata organo corporali, elicit tamen suo modo speciem alicuius existentis in re sensibili. Ad secundum negatur minor pro hoc statu,pro quo intellectus primo non intelligit nisi materialia.
Ad te ritum dicendum, quod de intellectu est sciemia,sed a posteriori, confusa,& reflexa. Ad quartum dicendum, quod intellectiis sit sibi praesens in gene- Ie entium, non tamen est sibi po sensin genere intelligibilium, ut supra explicatum est. Ad quintum negatur sequel quia pro alio statu intelligit ad modum substantiarum separatarum, de non habet impedime tum, quod
pHilosophus in tex.8. ystendit quo
modo intellectus possibilis ed catur de potetia ad actum,& inquit, quod intelle s dum habet speciem intelligibilem, aliquo modo dicitur esse in potentia , sed: diuersimode
antequam eam reciperet,unde triplis citer potest considerari. Primo,ut est in puta potentia,idest ante recepti nem cuiuslibet speciei. Secundo,ut
est in habitu,seu in actia primo, idest dum habet species, sed per ipsas non intelligit ,llutidum dormit, vel alis
attendit. Tertio, ut est in actu secundo , idest dum actualiter considerat repraesentata per species . Subinfert autem,quod intellectus primo modo non potest quandocunque vult intelligere, at secundo modo utique, quia potest vii speciebus in intellectu extustentibus in habitu . 1 In teX. 9. Io. & Ii. ostendit quodnam sit obiectum intellectus , sed prius dicit,quod quς sunt in materia, duo habent distincta, scilicet esse existentiς,& quid est,idest quidditatem, seu dissinitionem , quia aliud est cuidaquae,idest definitio aquae, & aliud esse aquae, i. existentia aquae, & ideo cum esse di singulare, cognoscitur a sensu,quia sensus est singularium,sidautem idest definitio, cognoscitur ab intellectu, qui est uniuersalium dit
che,& singularium reflex Circa supradicta autem. Primo notandum est, quod sicut in compositoreali duo reperiuntur,ita etiam in c6posito intelligibili. Nam in compos to reali repetatur materia. quae se hahet ut potentia, & forma quae se habet ut actus materiae,ita intellectus in genere intelligibilium se habet ut materia, quia in hoc genere est pura potentia,
209쪽
tentia, 'ecies vem se habet ut letis, nugis videm, targuedo a simil). Sed
quia actuat,de determinat intellectu, finiendoillum actu intelligere H autem dupliciter contingit, ut diximus,scilicet in actu primo, & in actu secundo,cla omnia clara sunt. ISecundo notandum, quod aliud sit esse,&aliud Oidditas, duplicitet potest intelligi. Primo absolute,de in omnibus,& hoc salsum est, quia sub stantiae abstractae seipsis indiuiduantur, & in ipsis non distinguuntur ab
intrinseco natura,& supposituri . . eo modo quo docet S. D. p p. quςst. .art. Secudo in materialibus, & hoc est,
quod exprimit Philosophus. Tertio notandum cst id quod asserit Philosophus,esse, &.quod sui dest differe non istum in Physicis, sed
etiam in Mathematicis,quod hic non sumuntur Mathematica prout abstrahunt a materia secundum rationem ,sed prout ea concernunt secundum esse.
Vtrum singulare directe cognoscatur ab intellectu.HAnc quaestionem habes a me diffuse examinata in 7. Methaph. ideo eam ibi vide.
Vtruas quiduitas rei materiacis sit bietitum intellectus nomi.
Idetur quod no. Nam obiechum intellectus,& scientiae praecipue Metaph.est ens ut ens. Ergo non est tantum quidditas rei materialis,ideliens tale, s. materiale. Secudo.Si quidditas rei materialis esset obiectiim,quanto res esset male hoc est talium, cum res intelligantur pers sparationem a materia. Ergo. Tettio .Aut quidditas rei materia Iis est obicimim, prout concernit conditiones materiales, aut prout est ab eis separata.Si primum, cuin ratis gs ditas sit singularis, obieetiam intelle-etiis erit singulare. Si secundum, cum talis sit ens rationis, & ipsa esset ensrat ionis. Vtrumque au tein est incon
. t Quarto. Obiectum causat speciem 4n intellectu,Sed quid ditas rei mat tialis non potest eam causare quia vel illa species causatura quid ditate particulari,vel ab uniuersali. Non primiim, quia illa species repraesentat uniuersaliter. Non secundum, quian datur talis quidditas extra intelle m. Quinto.Nulla potentia potest et uari ultra suum obiectum,Sed intellectus non solum eleuatur ad cognoscenda. materialia, sed etiam immaterialia. Eino. Sexto. Illud est obiectum propotationatum , quod primo ab intellectit cognoscitur. Sed tale est accidens r priae sentatum per phantasma, quod
est accidens. Ergo. Et confirmatur, quia Arist. r.de anima dixit,accide tia magnam partem conferre ad c
gnoscendum quod quid est. Septimo arguitur contra ratione, S. D.qua hoc probat, quia scilicet est de ratione intellectus, quod habeat esse in re particulari sensibili intelliodo,dc ideo oportet, quod semper conuertatur ad phantasmata. Nam ex hac ratione non deducitur, nisi quod si intellectus persecte intelligit, ad phantasma se conuertit. Non autem ratio conuincit hoc esse necessaria nin quacunque cognitione. auo. Quia etiam sicc corpus imriatior,tato magis intelligeretur. Na passibile, intelligedo,secouerteret ad exo magis aliquid est coloratu,tanto fiantasmata, V est cotra cunde S.D. Pro
210쪽
Termini Pro intelligentia Ditis qinesti
explican- nis notandum est, quod obielium est tur. res illa duae immutat polentiam timprimendo in eam speciem. iiddi - .ras vero rei materialis est essent, eu. natura habens esse in re materiali, α- . sensibili. Plent 4 Secundo notandum venit, magnitu discrimen inter obiectum potenetus ascra an, potentiae sensitiuae cum sint organis corporalibus affixae, semperti 1nobice o. ineundem modum immutandi, v. g. color semper eodem modo immutat potentiam visivam. Intellectus vero cum non sit organo corporali affixus,& possit separari,diuersum modum sortitur in cospore, ab eu quod liabet extra corpus. Nam in corpore intelligit solum per conuersionem ad phantasmata,& consequenter potest sollim iiitelligere materialia,quae hahent per se phantasmata , separatus Vcio a corpore,quia intelligit per species inlusas , ideo non conuertitur ad phantasmata, nec solum iraret talia cognoscit. V lterius cum potentiae sen aliuae situ materiales, ideo pro Obiecto Ira ni rem in ierialem . Quia vςro intellςctus est immaterialis,ideosius obiectum erit immateriale,idest quidditas iei, & non eius materi
cui ra Tertio notandum,quod per quid-tas rei ma ditatem rei materialis tria pinum usterialis intelligere. Primo omncm naturam, culex. esse in rebus habentem, sit substantia, vel accidens. Secundo iraturam sinis gularem, & determinatam. Tertio Omnem naturam δε essentiam ex materia,& forma compositam, phantasma habentem. Per quidditatam ergo Iei m*te Ualas, primum ,& tertium inrellagimus,&non secundum, quia res singulatis non cognoscatur dirc cie ab intellectit nostro . Quario notandum, quod pro nuc
nisum potentiam,& hoc est quiddita duplex, taraci mater is, eum pro hoc staru mortuum solum materialia. & sensata percipia ct termiamini , cturi mee nium per se pl-- nati m. iasinata habeant. Secundum dicit obiectum terminatiuum,quia ad ipsum tandem intellectis aeri natur, . . 'sit per proprium phantasma, vel per bantasma siti effectus, vel alio titi o alienum, Attale obiectum nons tum poterit esse quidditas resinat
rialia, verum etiam etas,utens, Sc quolibet ensatiam separatum a materia.
Quinto notandum quini Obimu Termi terminatiuum duplex est. Primum dicitur ad uatum,idest unurersali se issimum, adeo ut potentia ultra boco;
biectum nullo modo possit,&inlς in L ,-
ens, quia Cmnia, qtue intelliguntur, quatenus entia sunt,intellistuntur,i cnil id est quod possit iubtern eren
turam, S rationem entis. Secundum
vocatur proportionatum pro hoc st tu, N: tale est quiddatas rei materia iis, quia pro hoc statu non intelligimus nisi adminiculo sensitum, &subs quen ter se sata, de malet talia, ideo
haec maxime dicuntur pro nun Γ
bis proportionata. Alii dicimt,quod quadruplex cu obiectum. Primum dicitur adaequationis, quia adaequat polentiam. Secundum dicitur generationis. Tei tium vocatur resoluti nis, quia tapdcm in ipso fit resolutio,& ista tria obiecta reducuntur ad cns, quod adaequat intellectum, & primo confuse cognoscitur, occingnita tandem in ipsum resolliuntili. QuaIIum obiectit in dicitur per fictionis,& boc Deus e st,qui rei sicctissinium cns nun
Axto notandum, quod aliud est in .. loqui de obiecto, de aliud de conditionibid obiecit. Nam obiectum est quod intelligatur. Conditio vero est
ratio,sne qua non intelligeretur. Hae aulem cotiditiones obiecit tres sinu.