장음표시 사용
221쪽
Prima est immaterialitas, quoniam immaterialitas est causa cogniti is, . 'Me in testemis immaterialis, non' intelligit nisi immaterialiter. Semn. da est uniuersalitas, quia intellectusnbia intelligit singulariter,sed uniuersaliter. Tertia est veritas,unde veram
est obiectum, quo idest conditio obiecti cogniti. Guelusio Quoad secundum principale conprobatur. clusio est.Obiectum sormat ac pro. rtionatum intellectui nostio pro statu .est quid ditas rei materialis. Probatur. Illud est obiectum promt-- tionatum intellectus possibilis, quod
tarem, a phantasmate vero non est nisi instrumentaliter.
Ad quintum dicimus,quod procedit de obieeto adaeqtrato. Ad sextum dicendum ad maloes, quod obiectum proportionatum intellectus debet per se intelligi, de esse
terminus intellectionis, modo ac dens iaci cognoscitur nisi in ordine ad substantiam, Jc virtute substantiae. Ad confirmationem vero dicitur , quod accidentia iuuant cognitionem Iaerfectam quod quid est,sed substa tia est eis prior cognitione, per Arist. 7. Methaph. per operationem intellestias Uently Ad septimum dicendum, quod coiit intelli ibile iri actu.Talis est quid cludit c intribuem persectam,&im
ditas rei materialis. Ergo. Maior pa- persectam esse per conuersionem adtet ex diistis Philosophi supra. Minos prvbatur, quia materialia secundum te non sum intelligitalia, nisi perintellectiam abstrahantur a singularitate,& a materia. Ita etiam separata omnino a materia non intelliguntur nisi per essectus materiales. Oxum Ad primum dicendum, quod ma- a soluun ior valet de cbiecto adaequato,& tertur, minativo, nos vero loquimur de pro p8rtionato, motivo,&terminatiuo diuersimode, ut supra. Ad secundum negatur assumptu, quia nos non ponimus materiam esse obiectium,sed quidditatem rei mat phantasmata. Nam si cognitio posscta, quae est prior fit per conuersione ad phalasmata,multo magis hoc m do fiet cognitio materialior,idest mu
Ad octauum dicendum, quod anima corpori passibili unita habet pro
naturali, quod conuertatur ad pha tasmata, de ideo hoc etia fuit in Adamo. At uniri corpori impassibili est quid super naturale, unde cum ani ma ingreditur ordinem mperiorem, eo mod6 intelligit,quo illi ordini cori uenit. Congruit autem substantiae si paratae a corpore,quod non intelligat
rialis, de ideo quanto magis res ma- per corporalia, ut sunt phantasmata,
retiales a singularitate , & materialiti sed per spiritualia , idest per speciestate separantur,&ad suam quiddit tem accedunt , tanto magis fiunt imielligibiles. Ad tertium dicendum, quod est obiecta visepatata . Ad improba nem autem dicitur quod ens rationis habet solum esse obiecubum, de non reale, modo quidditas rei materialis est quid ditas tei realis. Abstractio a tem est conditio sine qua non . Ad quartum dicendum, quod illa species este ue , re formaliter fit ab intellectu agetite,saciente uniuersali- TX rex. 2. 3. I is. I Jc t hacn bemus sblutionem duarum dis- ficultatum. Prima est. Quomodo intellectias,qui est simplex, de imma rialis in recipiendis speciebus pari
tur,cum illa pati dicantur,quae in una communi materia communicant.
222쪽
ctus duplicitereobsiderari lintest. Primo ante receptionem speciei intellia gibilis . & sie solutii passive concurrit ad intelleionem, quod docuit Philosophus, quando dixit , intelligere esse quoddam pati. Secundo postr optionem speciei , dc sic concurrit ue, mediante specie intelligibili, unde intelligere est actio vitalis. Ouinto ergo notandum, quod in intelle mone duo sun t pensanda . Primum est substantia intellectionis . i. Uta intellectio, re tuo est ab intelle-M intelligente, ex quo res intellectae
denominatioικ extrinseca dicuntur
intelligibiles . Secundum est modus intellectionis,& hic est a specie intelligibili, quae modificat intellectum , ad sic,vel sic intelligendum, ex Ointellectius dicitur emes res intellecta.
duo sunt consideranda in intellectu. Primum est apprς hensito speciei. Secundum , est compositio eum te per aliam speciem repraesentata, Nes diuisio ab ea. In primo nunquam eis falsitas.& de hoc procedit argumentu . In secundo vero veritas, & falsitas
Ad tertium dicendum , quod etiairimaterialium est phantasilia, & species, non secundum se, sed ratione essectuum, per quos pro hoc statu cognoscuntur . Ad quartum dicendum, quod species intenigibilis non est primum c gnitum, quia non eil quodcognoscitur,sed quo res cognoscitur . .
Sexto notandum, quod propter multas causas ponimus species intelligibiles. Prima est,ut res materialis, uq de se non est i ntelligibilis, ut talis, Virum species in ulligibilis effective.
per finiem immaterialem ab ea est- vel par tialiter eoncurrati principati etiam fiat intelligibilis. Secunda est, ter ad intellectionem,cu intellectu. ut per eam intellectus constituatur inabu,cum sit pura potentia, ut supra. v Idetur enim, quod species princi- Tertia est ad hoe,ut intellectius possit V pali concurrat. Nam S. D. I. cognoscere rem etiam absentenuha- par.quaest. s6.art. a.dicit,quod clasiando apud se in habitu eius speciem intelligibilem . Quoad secundum principale conclusio est. Necesse est ponere sipe mintelligibilem in intellectu. Probatur ex sexto notabili. Ad primum dicendum , quod naturaliter agere stat dupliciten Primo semper,& ita q sic nauaraliter agunt, non permittunt se informare altera forma, quia semper sunt in actu secudo ,& completo. Secundo quandoque ,& haec possunt esse in habitu,vel actu iperfecto,prout spicies existut in intellectu,& ideo no fit in actu tapleto,nisi per v na Dciem, vel per plures per modii unius, & ideo no intelligit nisi unum,uel plura per modu vni . est princi pium formale sensationis. de intellectionis, sicut calor est principium formale calefactionis in igne. Sed calor inestiue concurrit adcaleis factionem, ut prin tum formale . Ergo & species ad in lectionem. Secundo. Habitus infusus fidei est necessarius simpliciter: ad eius actu. Igitur & species. Probo sequelam. Sia sicut habitus adiuuat intellectiam,ita species eum actuat, est ei
Tertio. Intellaetus inrelligit propriam species'. Igitur ipsa erit ei multo magis principium intelligendi. Probatur per illam maximam. Pr pter quod unumquodque tale, de illud niagis. A a Quar-
223쪽
Quario . Minissemodest in actu,qtiam quod est inpotentia. Sed species intelligibilis ad intellectione
concurrit ut actus, &intellectiuripotentia. Ergo. Quinto. Dum aqua manum cateia facit propter calorem. calefactio in mus magis attribuitur calori quam aquae , quia calor est ratio ,' daqua calefaciat. Igitur a simili intellectio niagis auribuitur speciei, quain intelueetiai,quia species est ratio, quod intellech intelligat. Sex Per P biloisphum hic, sicut se habet materia in genere entium, i a se tabet intelleium in genere intelligibilium, Sed materia prima in
genere entium nihil agit. Ergo nec antellectus ingenere intelligibilium. HUtesolutione Iuuis di incultatis. Primo animaduertendum minit, P circa eam si int diaetae opiniones. Prima est quoru am, asserenitum speciem magis concurrere ad intelleistionein apiam intellectam. Secunda est Scoti in I .diit. 3 puest. δε Capreoli
ia ducibus punctis. mum est,quod speciesa uta& partialiter concurrit ad intellectionem, cum hoc tamen, Ut principalis causa sit intellectus, cum species sit causa inferior.Secuuia dii est, quodin intellectione species , in intellectushabent suam propriam causalitatem, unde nec intellectus ea accipit a specie, nec specie ab intest i Gu. Tertia semenda est Domini Caie. tani I .par. xii.79. Muc.2. dicentis, quod intest emas non habetex se vise
tutem agendi, de intelligedi nisi Physice . idest quatenus est potentia ani-mς non vero sormaliter,cum hoc habeata specie inicit ibia,unde formai liter non agit , nisi post euas recepti
.. Secundo notandum venit,magnuesse discrim nimer potentias apprς-tiens uas,ut sum uitellcctus, seseliis, Se appetituras. ut est voluntis Nam aps titiuae raptiuuur obieci odsecvnde non in voluntas,quae trahathmum suum obiectunx, bonum est,quodad la rapit olunt item. AD peruiuae verodisiectum ad se trahut , unde si intellectus uula intelligere, cesse est,quod ad se trahat obiectum, de quia est aeriale, dc se senstibile, de non intelligibile, ideomedi Ie intellectu ageme, ab eo elicu*ecies ii teligibiles, per quas fit ita actu . Lyae autem speciesphares sunt, sicutin plura sunt intelligibilia. Nam inter x cognitam , α cognoscentem debet esse assimilatio. At ira species non potest omnibus assi milati,&ideo tot munt species reprςsentant ,quot res
Terti notandunc quod quaeli tres cognoscatur per speciem,dupliciter intelligi potessi rii inop propria, de hoc est falsum c quia inulta sunt , quae carent propria specie, ut entia sanorus δε separma materia.Sπunc, per propriam speciem vel per specie: a sterius ad ipsum ordinata, di sic eus rationis cognoscitur per specieme tis realis, A malum pers temti & separata per speciem suorum cnectuum, undequae liabent ordine adinvicem, & si sint diuersa ut res secundum speciem, unum tamen possunt habere principium , quod uniussit immediatum, de asterii laedili
- 'Quarto notandum, quod speciesi intelligibilis lusimilitudo obiecti bi seriam intelligi potest. Primo causit liter . idest quod causet similitudine. Secundo sermaliter, idest quod intrinses e in se habeat similitudimetri
obiectu & utroque modo species est eius similitudo. Causaliter,quia eam causat in intellectit, do formaliter, quia ipsa repraescius tibictitam, vim
Quinto notandum, quini species
224쪽
verba is telligibilis verbum multipliaestet differunt Primo, quin est primi cipium intelligendi, sed verbum est' terminus uitellectionis, v.t. si ecies lapidis est drincipium intestigendi la ' pidem,veroum vero, idest conceptus sermatus de Iapide, scilicet quod est
substantia inserisiva,est terminus i tellectionis. Secundo,quia species vocatur imago obiecti impressa, & ve hum expressa. rtimquia species directe non cognoscitur , verbum utique
Sexto notandum, ut propius adsilaestionemati edirnus,quod species intelligibilis bifariam considerari potest. Ptuno,utest forma inhaerens, est enim quaedam mulitas, de conmenter HGrma inhaeret intellectitria SN cundo, ut est resissentativa, es gerit vices rei intelligibilis. Primo modo
concurrit m accidens,ad intelligere, sed secundom ope se. Cum in- Septimo notandum, quod inreli
tollenu - istus ham constiferari potest. Pti mo in genere rerum, de sic est in actu non soluin re ceri in attiae, v
rum,d formamersquia est realis, Ed malis vis imae. Secundo in genere intelligibilium. sis species in habet ut m a , Si mellinus uda in iacia ,ει ideo diuitiri lincoatiueagere. quia in ii distestanisteria, quia ipsa est pura potentia in genere rerum, de ideo non habet quod agat,si ut lia. het intellectio, qui in nere rerum
est activus, sed sormaliter hoc habet a forma,qina ea mediante intellectus intelligit . Hic autem habeas tam de speciebus sensibilibus, quam intelligibilibus, quod eilaetiue concurriam ad sensetionem es intellecitionem,
docet S. p. p uaest. 6. artic. I. & . x. quaest. 3 Iart.s. ELScotus in i .dist. 3.quaest. . determinant enim potentiam visormae,& rationes agendi. At so a agentis est principium. ω
ili inquantum potentia in tenere cognoscentium per speciem fit res ipsa cognoscibilis , sit secundum sensum , secundum imercii m. Et ita p'tentio, Ee specie non clicui tui caus instrumentales sensationis,& intellectionis, sed principales per modum unius , quia anima agit per eas ut per proximana principium coniunctium Sed octauo notandum vEnit quod Vt unum speries intelligibilis dupliciter consi. el, cu eo. derati potest. Priminui est ac tua intellectionis. Secundo; ut est forma in tellectus, & intellectuselt veluti materia, di intellii gereest si reste rei intelle ae in Iectus, taliter Uex re intelleista,& intellei furens fiat unuin genere inbelligibilita, qua me materiae, & mrma in genere reium', quia ex materia , & forma restillat
oddam tertium in periere rerum, idest compositum, sed ei intellectu, de re intellecta , tertium quid non r8sbitat, sed intellectius sitici interlecta ut dixiPin stenere in ligibilium. Si
infimi modo consideretur species,ha - bet rationem partis . Sec do vero modo se habet ut unum cum intelleia
stu, quia susta est intellectiis se aliter, id est in genere indelligibilium . Vel possumus dicere quod species annecedenterlidest ut actuat intellecto, intelligitur ut pars, sed stinaster, idcit ut intelligitur esse thiel lectit si non dissere ab iriteticina .. Quoad secundum principale pH. Conelusio
no hanc concsusionem contra pinna opinionem . Intellectias principaliter tur. concurrit ad intellectionem. Probatur primo. Quod se habet vi forma substantialis in actio ire, principalius concurrit quam illud, quod concurrit ad eandem actionem, ut forma accidentalis. Sed in intestinione iniel laetusmagis accedit,quam speciesad ratio m Q ae substantialis, dicet te Aristotele, quod anima est quo vi
225쪽
uimus, & intelligimus primo, cur illae potentiae naturaliter radicentur in essen tia aniuiae,& species ab exte no obiecto eliciatur.crgo.
secundo. Quia dicimus intes Etiam intelligere. Secunda conclusio in fauore Caietani. Intelleimas post receptionem species intelligibilis, & ut formaliter v- num factus est cum ipse, principalius
. concurrit ad intellectionem, immo, non ut pars ed ut num totum principium intelleistionis. Probatur pet. Auerroem dicentem, quod intellectus post receptionem speciei factus est unum cum ipsa, magis quam fiat' num ex materiain forma. Hac pa tent ex supradictis.
Ad primat dicendum,quod S.D. Iριμε n intellexit speciem conciirrete ut principium formale antecedenter , non aurem formaliter, quia tunc non sumitur ut species, sed ut intellectus cumide fi tus. Ad secundum dicitur, quod sim .
litudo currit sumendo speciem ant in cedenter, sed iion sormaliter,ut nos de ea loquimur.Et ira patet ad tertia. Procedit enim de specie sumpta at recedenter,idest ut actuat intellectu, non rinaliter, ut est intellectius. Et sic respondetur ad alia. Hic autςm excludes opinionem illorum qui di- , xerunt speciem non esse formalem similitudinem obiecti contra Arist. Σ. de Anima tex.2I.& de memoria, de
Reddit enim potentiam simile obi cto in esse represciitativo, non tamen prius terminat intellectionem, quam intellectus formet verbum,Vnde habet initiari intellectionem, de non ter minat e, & si passionem causat, pactio tamen haec persolua est,ficiens p runciam per sui vitionem sinadcobi
φo , α unum in obiecto in esse intelligibili, nam iis esse reali constat ispeciem esse accidens, de intellestium . . to ranimae potentiam .
L E C T I o XII. QUAESTIO XXII L
VIdetur enim, quod intellectias nora' patiatur, idest non sit potentia
passiva. Primo. Nam unumquodquo patitur ratione materiae, & agit ratione serinae. Sed intellectus non li bet materiam, cum sit immaterialis, dc immixtus.Ergo non patitur.
Secundo. d patitur,corruptiabile est,ex Arisi hic tex.xo. At intellectiis est incorruptibilis, ut pro nunc lapponitur. Eris. Tertio. Potentia intellectiva nobialior est quam vegetativa. sed pote tia vegetatiua am, idest est activa. Ergo &intellectiva. Nam nobili
i. ario. Si intellectin esset pote
tia passiva, esset utique ratione obi cri, quia: ab eo recipit speciem. Sed hoc est salsum. Ergo- Probo minorε- Corporcum non agi d in spiritum Jper D. Augustinum Iusuper Gen. addi
cap. 16. Phantasmata autem corporea sunt, or anima est spisum. Quinto. intelligere est actio vit lis. Sed actio vitalis non est passiua , sed activa. Ergo.
eit, intelligere esse actionem tam nentem. Ergo non est passio. Septimo arguit Scotus in i .dist. p. quaest. . Intellectio nisi , solum habet, quod sit actio vitalis, scd euam quod ideterminata ad naturam talis obiecit.Sed haec determina io est ab obiecto cum intellectu. Ergo intellecta. concurrit active qum Obiecto. Oct
226쪽
octavo. Nee dicitur pati in ordine ad speciem intelligibilem. Prob
tur . Quia si obiecimin esset unitum potentiae, ne id faceret, qiuia facit
species intelligibilis, cum ipsa agat
virtute obiecti. Vnde etiain S. D. p. p. quaest. i r .dicit essentiam diuina, quae
est obiectum intellectus beati uniti intelle , ut species intelligibilis. Ergo solum erit per accidens, quod intellectus patiatur a specie intellisibili. . Nono. Sic etiam intellectus Ang licus esset palmius. Probatur. Quia etiam species Angelicae sunt accidentales , superadditae , de receptae init tellectu. Sic etiam ' oluntas esset potentia passiva. Probatur. Quia 5c ipsa recipit sium volitionem . Ex altera parte videtur,quod intellectus sis toto non producat intellectionem,quia sic idem esset eruiens ,
Pro explicanda quaestione. Primo notandum est, quod non soluin hic Iaerimus an intelligere sit pati. vel agere intellectus,sed etiam an sit pati causaliter, idest recipiendo specie, vel ibrinaliter, idest postquam intellectus recipit speciem,& producit mintellectionein,dicatur etiam tunc palia Nam circa praesentem quaestionem variae sunt sententiae. Prima est Henrici quodlib. . qua it 7. n gantis no strum intelligere esse pati sermaliter, vel causaliter. Negat . n. cum Ocham in a. quaest. VI. Id i 3.Gab.18.quaest.
ciem, de vult,quod nostrum intelligere fiat, quia terina nati re ad tale obiectum , v. g. intelligere lapidam non
rit aliquo, modo pati ecipiendo sp ciem, sed tantum est terminare intutilinionem. Secunda suntentia est Scoth n I. diu. 3. quaest.7. &quod lib. I Dart. s. ad 2.arg. Arbitratur enim obi
Quin a uesimul cum intellectaconcurrere ad intellectionem, unde hoc . non erat pati nisi per accidens. T Qtia sentemiaqest Caietani p. p. quaest 79.art. a. & Capreoli in dist. 9.q
Ferrarienssa contra Gentes, cap.6o.
in hoc stat,quod nosti u intelligere est pati antecedenter,& causaliter, idest dum intellestus recipit ciem cum obiecto, sed non est pati iocinaliter idest dum intellectus spe
cie informatus intelligit. Tunc enim dicitur agere,& non pari. Secundo igitur notandum, quod, Intellect, praesens quaesitim sub triplici sciam, pati tir ν potest stare. Prunus erit, ut tunc intei cipiendoleo us dicatur pati dum aliquid rix spretapiti, quocunque modo illud recipiat. actu
Secundus erit,quod dicatur pati dum m. - . . actu primum tantum reci pit, quia i l
iam erat in potentia essentiali , Te tius erit, ut dicatur pati tam respectis actus primi, quam secundi. Primus sensis non est intentus , qu:a Angelicus intellectiis recipit specie s, tanλε non dicitur pati, tum quia nulla sp iciem recipit cum obiecto , tum quia, . nunquam intellectus Angeli intrin. sece suit in potentia ad suas species.. dNec tertius seιisus est intentus, quia ovi videbimus, intellectus concuriis
active ad gictu in secundum, idest as
erationem. Secundus ergo sensus,
intenditur,ut sit quaerere, an dum ita tellectus eis in potentia essentiali ad recipiendum speciem in actu primo
dum, eam recipit , tunc pati dicavir, non pallione corruptiua, sed persed
Tertio notandum,quod hic loqui- γ' mur de potentia receptiuat, de ide' σpassiva. Haec autem quod dicatur pariti potest dupliciter intelligi. Primo positive, quia positi ucue potentix ducitur ad acui ira, d tunc dicitur pa-H.Secundo niuatiue, quia etiam da-ro , quod pol tiλ non praecederet
istum,sed esset illi coaeva, quia ainenlex sua natura ,. inuini celioc sibi
227쪽
obieeta , & actui comparata dicatur passiua, & viroque modo intelligimus intellectum hominiim pati,sula. dato.quod intellectus Adam, Christi, de cuniscunque creati de nouo informati omni specie intelligibili,daxo inquam, quod hi intelle bas non
essent. in solentia essentiali ad species intelligibilas, tamen dicerentur passiui, quia non durationem inspic mus, sed naturam per se intellectiis humani, cui accidere potest ab Octrinseco vi quod actuetur in eius creati C.
In ardyne' arto notandum, quod inteli ad obie- ctiis potest tripliciter considerari. PriIlum, moin ordine, ad obiectina . Seoindo ad stres. . in ordi ne ad speciem Et tertio in ordine ad intellectionein. Primo modo, est passivus,quia non agis in obiectit, sed obiectum agit in ipsum, tinprimendo in eum speciem. Et ita secundo modo, quia intellectus possibilis ex se species non producit ,scit eas pro ductas as intellectu agente recipit . Tertio vero modo est activus, quiae intelligete est a tio vitalis , quod non. Glum verum est,duni unam rem perimam speciem intelligit, sed etiam duvnam cum altera commilit, ut dum componit speciem montis cinia sp cie auri, & inteIligit montem aureu .
Sis enim active componit, de active . intelligit. into notandum, quod haec prouinea/in positio. Intellectus dum producit in-ouectio-- tellectionem agiti&nosa patitur,
tes bene&male intelligi. Male dupliciter. Primo si imaginemur, quod intellectias actuatus specie talia denominative intelligas, M species sela for- maliter sit altiva intellectionis. Si emini intellectus sustentaret intellectionem, de non Grinaliter intelligeret. Secundo, i intelligeremus , quod sicut ex materia, cit forma fit quirada
testigibili hoc suit supra rela
etiam . llonus ergo sensus etitvita MD intellectus identificatus cum, pecie intelli stibili active, de se toto,di non lpartia uter producat intellectionem. Secundo loco principali ponitur H κhaec conclusio. Intelligere est quod dam pati causaliter . Probatur. Intelia 'lectus existens in potentia essentiali ad acriam primum ,ipstam recipit. Sed hocest pati,ut patet ex supradictis.
Ergo. Confirmatur ex doctrina Aris
expressa lib. de mena. α 'reminisc. tex. a. non longe a fine, & υde Anima tex. a I. ubi dicit sensum esse s sceptiuum speclaruni sine materia . Quod repetat hic tex. Estque communis opinio. Peripat. Scholastiuorum fere omnium. tet etiam experientia, quia exstaecinio hiemoria Ensitiva, vel intellectiva mi serua a,in absentiam obiecit
Ad primum,& secundum dicitur, γονι quod procedunt de passione cortia--mois mina. iis NAd tertium dicendum, quod age
re est nobilius pati sui generis,non astem superioris,ut est intelligere. Haia 'beas etiam hic speciem in genere en inesse nobiliorem obiecto, ut imma
teriale materiali. Hanc autem malo rem nobilitatem non suti turex facto, quia cum sit eius causa , sic erit
eam inciri sed ex agente,& recipi te,i. imelle tu agente, 6 postri ilicum quo unu fit, & ideo in hoc benedixit Ferr. I. contra Gentes cap.6s-
Ad quartum respondemus ad probationem minoris, quod intellectus possibilis principaliter patitur ab intellecta agente, a specierecepta quae sunt res dirituales. Aphantatimatibus autem dicitur pati secundarich de in trumentaliter,quod non est
Quintil. & sextu pro nobis iactur,.sin i, tolligere, Dinialiter est agere
228쪽
4 Ad septima ijsendi Im, Mod de Primus d Nilustrassibilis qui est om- 'terminatio non est ab 'hie , sed a .nia fieri quis est inpotentia aduri ne ie , cuius ossi sunt uni e obla- . intelligibile. Secunq; i dicitur agens.ctiun intello i,ipsum constituerem . qui est ani ficere ad uintelligibia a b,cum eo unici, se sic efficere intes. lia δε hic se liniat ad poslectionem, unde patet,quod ipsa sibi lena sic hi lus nen ad ores, quia curru per se, ad in il onero,& no
per accidens, ut voluit Scotus. Hic Gliana colligas, obieetiun de speciem non esse eiusdem naturae in ellendo, aliter species albi no 3 staret cum sp cie nigri, cum albuiu & nigrum lintcontraria sunt tanen eiusdem rati nis in reprcsentando, ut docuit S. D. quςit.s.dc verit. art.ii .ad inest opinio communis contra Durandu in 1
ut intellisu init. Ad .illud, altera parte dicitur, quod intelli re fornialiter, duplicia potest conliderat . Primo,ut est ab intellectu, α sic dicitur simplici ter η-
secun ,visit i imimanensi eodeni et intelle recepta,&i secundum quid dicitur pati,undos a- ti Oipliciter respicit ictum primum,oc non secundum. l
sicut color videtur Urium iri , ita intellectus po I bilis intelligi ει Ilustrationem intellectus agentis' In tex. l' vero quatuor condi; in in . ne Magnat inteli tui arenti.Priuia, ρηφι ε- quod sit separabilis. 4ecunda, quod sitim passibilis . Tettia, quod sitii η-
in tus, idei non componius ex ma- tella,ncc ex naturis cor py a libyri, necarixus organo corporali . Et quarta,
quod sit in actu secundum suam substantiam, HV probat tali rationetia Agens est nobilius patiente, sed intel sus pulsibili est jeparatus, & immixtus. Erν nualto magis agens ii intex SQ determinat de intellecis Natu in ctu,& diςit illum habere tres conditiones. Prima est,quod intellest , manu. 5e intellectum, idesti es intellectas tunum, quodnqn veriscat ut de intel
, quam scire in pincnthae, quamuis in uno, dc eodem prius viscircin m tentia,qumn inaci rtia est,quod misertabiliteilatu agente, possi bili, quia illi quandoque intelligunt , qWandoque no 10 lectus autem in actu semper intelligu., i
postquam Philosophus tractauit
de intelletiu possibili, modo in I p. incipit tractare de intellectu agente, & ait,quod sicutio omni natura est aliquus, quod se habet ut m teria potentia , & aliquid, quod se habet ut actus, & iaciens extitere in actu, ita in ala est duplex intellectus,
Videtur quod non. Non datur sensus Uens. Ergo nec iiii cilectus.
Probatur laqueia. ia scutse habet sensusad sensibilia, ita se habet iii levi lectus ad intellig bilia . .
Secuit .inuaretur,esset proptes medium , sicut d turlumen. vii luminet O: pli num. At in intell
229쪽
oullum est medium . Tertio. Intellectus possibilis esturi
materialis,& ita species intestionis. Ergo potis intelles possibilis sine
agente recipere species, quia unum-cuodque cecipitur secundum tuo.
Quarto. Sic daretur quid nobilius
in bomine intellectit postibili. Sed
hoc est salsum . Quia nulla est vis in homine nobilior principio intelleolonis,& ipso intelligere, quae pertitient ad intellectum possibilem. Quinto. Sicut se habet lumen ad colores, ita intellectus agens ad intelli ribilia per Aristotelem hic. Sed
lumen non tacit colores actu visibiles, ut in secundo probatum fuit. xto. Si e semper homo intelligeret. Nam praesentibus activis de passiaris proportionesis s littur actio, si inimina est naturale ; Sed intellectus possibilis,& agens semper adsunt, dc
species reprςsentat naturaliter. Ergo. Septimo. Nec valet ratio Aristotelis aiunt aliqui, sui a natura angelica est quandoque in potentia ad cog
cendas plures veritates, & tamen in ea non ponitur intellestias agens. Octauo. Saltem res immateriales
secundum se sint intelligibiles. Ergo
saltem respectu ipsarum non est da diis intellectus agens,qui faciat eas antelligibiles.
Nono. Potentiae ani e remanent in anima, etiam separata, Sed truelim
agetis non remanet in anima separata, Cum tunc nec habeat illuminare phantasmata, nec abstrahere species. Ergo.
Decimo. Christus fuit eiusdem 'eciei cu aliis hominibus. Sed in Christo Doriuno nullam videtur potuisse habere operationem secundum S. D. in tertio dist. quartadecima,quaest.J.
i Vadecimo. Res materialia v. g.
.i. oculum. Ergo non est inconum pariter, quod species in interiori scii,su posita, abibe intellectu agrare producat in intellectu speciem im-
Duodecimo. Obiectum milhile, quod est sensatum , dc in imaginatio positum potest producere speciem non sensatam in cogitativa. Ergo rssitativa poterit producere in inteli
eiu possiuili speciem immaterialem. Probatur. Quiassicut se habet sens tuni ad no sensatum,ita se habet materiale ad immateriale. At sensatum ut supra producit insensarum. Ergo& materiale immateriale. nfirma
tur secundo. Quia suprenuam innmi attingit infimum stipremi. Ergo obiectum cogitatio attingit infimum supremi, sintellectus immaterialis. Tertiodecimo. Quicumque inteia lectus habet operation ', per quam intelligit cum ex hoe dicatur intellectus.) Sed intest in agens non intellitit per Arist. hic tex. 7- . artodecimo. Arguit Durado. Aut operatio proptα quam ponit tintellectus agens est necessaria propter phantasmata, aut ratione intellectus,vel ratione utriusque. Non primum,quia vel esset necessaria,ut illa phantasmata ageret, velut ab eis speciem intelligibilem abstraheret,utS D. docet. Non primum, quia cum effectus sit materialis, sicut sunt ipsa phantasmara', non magis mouebit uam phantasmata ipsa. Non secum uin dupliciter. Primo,quia cum illa species sit immaterialis non conuenit cum phantasmatibus, quoniam haec
sunt materialia. Secundo, quia sincies non migrant de subiecto ad suabiectum . s. de phantasmate ad intel lactum. Nec valet respondere habet Durandus quod educitur de phantasmatibus, sicut forma,quae est timinaterialis educitur de potentia matratae,
230쪽
quia alia est ratio , quia forma, quς educitur de potentia materiς subiectatur in materia, sed species intelligibilis Q on subiectitur in phantasmatibus. Nec valet diceres subdit)quod hoc fiat, quia lumen intellestias agentis illustrado phantasmata facit,quod obiectum intes lectus videatur in phatasmatibus sine conditionibus materialibus, sicut lumen facit quod colo. res sint visibiles. Nam haec relu 'entia' non potest induci ab intellectu agente, nisi per aliquam ex supra nominatis o tionibus. Secundo probat secim dam parte, .s quod non agat in intellectum possibilem, quia vel in eum ageret solus, vel cum phantasinatibus. Non primum. Quia nostra cognitio dependet a sensu, & secundo quia non opporteret intelligentem phantasmata speculari,si solus operaretur. Non secundum. Quia pnantasmata sunt mate- . rialia,& intellectus immaterialis. Ergo non possunt adunari. Opinis In hac dissicultate adeo titubant,nes. ac vatiant doctores, ut nimis prolixusoret si singulorum sententias recensere vellemus. Famosiores igitur solum aperiemus. Prima igitur opinio
omnino negat intellectiam agcntem secundum rem, hanc multi ex antiquis te inierunt,& tandem Durandus in primo dist. 3. Secunda opinio reserta ab Egidio supra tex. 18.& D.
. tenuit intellcctum agentem dari, sed esse habitum principiorum. Funis dantur autem in aliquibus actoritatibus Arist. quia 6. Eth. cap. IC.& II . dat intellectum principiorum. & hic textu IT.& I8.inquit,quod intellect agens est sicut habitus, & ars, ex6. autem Eth. habemus, quod arseit habitus intellectus. Tertia opinio suit
quorundam aliorum asserentium intellcctum agentem, esse quoddam lumen communicatum nobis a substantia separata, dein intellectu receptu, ad modum qualitatis tertiae species. Quartam sententiam amplexatus, est
Suetonius lib. primo de intellectu
tract. .cap. 2 I. Abulensis supra exod.
cap. 2: quaest.7o. quam nec abhorret Fran. Toletus in praesenti. Hi enim affirmant esse quidem intellecium ag tem , sed non esse potentiam animae , realiter distinctam ab intellectu possibili Ood probant. Primo quia euasi non diltinguatur ab intellectu possibili realiter, potest omnia similiter
operari. Secundo,qRia sicut non dantur duae voluntates, ita non videntur dandi duo intellectus. Vltimam sen- tentiam,cum veris Peripateticis susti . nent Thomistae assi antes intelle'ctum agetem dari, & esse partem animae, & realiter distinctum ab intellectu possibili. Secundo igitur ad huius veritatis Intellect'
inquisitionem adnotandum venit, P A trasiares intelligenda duplex esse habet . fere rem Primi daeitur materiale, dc singu- ma teria lare,&hoc habet, ut est in ipsa , dc laniata es in sen sibus exterioribus Jc interiori- s. imma bus. s. in imaginatiua de phatasia. Se eriale omni uni dici tur esse immateriale, uniuersiale, sc intelli ibile. Primum esse non dicitur intelligibile in actu, sed in potentia, quia intellectus est uniuersalium,& immaterialium, & ideo necesse est ad hoc, ut fiat intelligibilis in actu, quod intellectus agens illustret phantasmata, de ab eis austrat species intelligibiles, a materia, & a
conditionibus materiae denudatas. Datur ergo intellectus agens,ut transferat rem a primo ad secundum esse,& se faciat intelligibilia in potentia, intelligibilia in actu.
Tertio notandum venit, quod si- Triplex cui triplex est genus terum,ita triplex ess genus est genus cogitoscentium. Primum extii , 'enim genus rerum est puri actus, in triplex eo qtio Deus ponitur. Secundum est pu- gnoscenre potentiae, de in hoc materia colim tium. Bb catur.