장음표시 사용
91쪽
tione,cu Dima substantialis non nas. sine condicionibus materiae, ut Iratet dicet suam persectionem ab accidei in visit, ideo ex hoc ortitur lecundum te. Secundo, in ordine ad terminu,& genus, scilicet Animat senutii quς est ad operationem consequentem subie- principium c nitionis imperimis .f. elam. Primoniodo consideratum p sensitiuae . Alia autem est operatio linit tria genera animarum, quia sic siit ne materia, & sine condi tionibus tres essentiae , idest tres animati Secu- teriar, ut Nec arguit tertium genus, A-do modo, sic constituit quinque po- nimae sintellectiuς. Cave autem hic tentias, quia ad animam sensitivam ne teneas tria esse genera Vimarum , sequitur appetitus, & in perfectis ani- sub st habentium plures species animalibus motus , etia propitiis localidi nararum. Anima enim intellectiva Quarto notandum tantu, quod vi- species est atoma P vinde per genera ta, & viuere possunt bifariam sumi. intellige tres uniuersales rationes ope Primo iseliabeant sicinessentia, randi animarum . . esse, ut vita sit essentia, vivere esse. - cunda conclusio: Modi 'iuendicundo,ut se habeant icut concretum, sunt quatuor. Probatur, quia qua-&abstractum, ut vita sit abstracti imo tuor tant gradus viventium. Quaedavi uere concretum, & hoc securido i enim viuum stilum per animam vegemodonon distinguutur nisi secunda. tativam ὐηt plantae. aedam vi modum significandi, pert neniat hoc includunt sensum. sicut animalia idem praedicamentum. lutino modo omnia. Quaedam cum hoc heent vl- distinguutur realiter. Aduertendum rerius motum imalem persectiam, ut tamen, quod vivere quandoque sumi- animalia persecta . Quaedam vero viatur pro actuali operatione, & sic est tra habent intellectum, ut homines o accidens, dc respicit potentiam, , quae Appetitiuum tem non costituit spe-α ipsa accidens est, sic dicimus, o ci lana grvium, quia omne semitiua duplex est vitaacilicet activa,&c-- cstripetitia . templativa. Secundo proelie ultimo Tertia conclusio. Quinque senorei, quod dicitur vltima actualitas rei, Potentiarum. Vegetatiuum , quae neque est substantia, neque acci- sensitiuum , appetitiuum , secundum, dens, sed quo su bstantia,&accidens. locunt motivum, & intellectivum. existunt,&vltima eorum aestualitas Probatur: data animata habentia Quoad secundum principale, priri sensum, habent,de appetitviu, vel in ' ma conclusio est:Tria sunt genera tellectivum, sicut homines, vel sensi-nimarum,vegetatiuum, sensitiuum tiuum, sicut bruta , qui diuiditur ia&intellectivum. Probatur ex opera- irascibilem In concupiscibilem , tionibus. Quot simi operationes ex- Irascibiliis versatur circa fugienda, Mcedentes naturam corporalem,tot sui repellzda,concupiscibilis circa animae , Tres sunt operationes tales. quenda . Sensitiuum autem distin- tam tres animae. Maior patet, quia guttur in modo operadi ab appetitationatura corporalis si tum mouetur ab Gulaci m sensus sit potentia cogns extrinseco. s..a oenerante,& no abi, stativa, ad se tralut obiectum, appeti-trinseco. s. ab anima. Minor ius vero in rem ipsam inclinatur Probatur: Nam operatio animae vege ab ea trahit ..
abici ab intrinseco fit per qualitates Ad primum armamentum duritur sensibiles . s. per calidum, frigidum , ad maiorim, quod duplex est simili- Argum humidum, & siceum; Sesus vero quia ludo, scilicet perfecta, quaeattenditur tabo -
92쪽
tentia,vel in esse, de hanc negamus in creatura respectii Dei; Alia eii imperfecta. , quae attenditur penes aliquam rationem communem, & analogam,& sic creatura rationalis est Deo similis, quia participat beatitudinem, irrationalis nequaquam. Ad secundum respodemus ad maiorem, quod valet caeteris paribus, de quando multiplicatio non dicit persectionem; Modo habere quinque opotentias,perfectionem imp rtat.S cundo res ondetur,quod valet demodo, non de re, idest virtus superior maiori vi,&vnione agit, inscrior vero cum maiori debilitate, et ditarinitate. Ad tertium negatur sequela de operatione,& potentia inadaequat , sicutiunt ille quinque,secus tamen de adγquata.
Ad quartum respondetur ad mai rem, quod partes animς, quaedam sui potestativae, & hae sunt quinque,quς-dam subiectivae, & hae solum tres,scilicet tres animae.
Ad quintum dicendum ad minore, quod vivere quandosne umitur pro esse, δ: sic solum qitatuor modis aliqua dicuntur vivere, quia solum sunt, quatuor gladus vitientium. nd que vero sumitur pio operatione vitae, & sic quinque modis dicitur, pr ut quinque sunt potentiae operatiuae. Du autem Caietanus hic, de Aegy-dius docent quatuor esse gcnera ani marum , quia quatuor sunt gradus animatorum, set tuentium. Intelligas hoc esse verum, prout gradus vi. ilentium es sciatialiter considerantur non vero subiective .l. vi sunt in animatis, nam quadam sunt sensitiva, sed non loco motiua . - Ad sextum respondetur ad minorc, quod valet de appetitii naturali, nos loquimur de appetitu sc qucme apprehensioncm.
Ad septimum respondendum est, ad antecedens, quod duplcx est priu-cipium mortuum , Quoddam imperans motum, & hoc est, vel sensus,vel voluntas, Aliud est ex Lens motum,
hoc est diffusum per corpus, in
ncruos, venas &c. & de hoc modo loquimur .
Ad octauum dicendum, quod est diuisio in species subalternas, nam &intellectivum continet. siab se intellcctum agentem,& pcribilem. In animas vero diximus esse P rationes uniuersales,non per genera. Ad nonum negatur maior, vel f cundo dicendum , quod multiplicaristat dupliciter. Primo quoad radicem seu radicaliter, sic tot sunt operationes,quot animae. Secundo formaliter, & sic, quia plura possunt esse obiecta formalia ciusdem animae , ita cita possunt esse plutes operationes, scutcontingit in proposito, sicut superius monstiatum est. Scias autem hic, φStoici negauerunt plantas habere animam sapud Galcnum lib. naturalisi facultatiam) quia carent appetitu. Ita Plato in Thimeo posuit eas sentis , quoniam distinguunt succos utiles,ab inutilibus. Dix:t tamen eas scutire non sensu vigilanti , sed obtiaso. Ita oPii agorei ulterius illis dederunt intelia lictum,quia sectae lachrymas fundiit. Sed haec friuola sunt, quoniam si platae crescunt, &ab intrinseco nutriuntur. Erso vivunt. Et si punctae non se contrahunt. Ergo non sentiunt. Et si nec dormiunt, nec vigilant, nec proprias lGlaymas sundunt, sed tantum quoddam humidum emittunt. Ergo non habent animam intellectivam . Vide Diiiviri Augi istinum lib. de
Quantitate Animae cap. 3I. f. de Haeresibus, haeresi 6. Ad decimum dic dum, quod adipetitus plantae est appetitus naturaialis, quia est scr qualitalc, non ex deles materiam, ut superius diximus. Ad undecimuin dicendum, quod memoraupum con tinetur lub sensitia
93쪽
Lemo XIX.uo, quia memoria est potentia sensitiua,& obiectum eius est sensibile,gressi utina vero sub motivo secundit in i cum , quia motum localem respicit. Ad duodecimum iespondebimus per particularem quaestionem, sussicit tamen pro nunc dicere, quod appuli-tiuum distinguitur a loco moti utim, sicut imperans motum, ab exequcrate IN.Otu, nec aliud dicit S. D. nisi, quod sunt idem radicaliter. Ad decimumtertium . Primo respondetur, sicut ad tertium. Secundo quod maior valet respectu eius mobiecti:, non tamen rcsipediit diuersorum , de quia homo cli horizon inter naturam sensitivam, & pure inicit cisti Uan , ideo ambit potentias,& illius,&istius naturae.
Ad decimumquartiam dicendum, quod vocantur dii rersa genera subalterna, non generalissima , nec tamen anima directe est in genere praedicamentali, reductitie equid c m. si dicat coordinatimneni piopriarum pintcntiarum, & diiserintlaruua Sc.
S. D. loquebatur de obit clo secundario tentiatum, nos de primarici l quin ur.
S. Doctoris VI IN praesenti techione primo videbiamus lit crassiecitdo aliqua arca ipsa annotabimus. Tertio tractabimusqi Dinodo pittentiae distinguatur per accus, actu sucro per obiecta ia
inter se, di dicit, quod vegetatiuum rclest calatere sine sensiti is sit, Intentis Philos inuum vero sine vegetatiuo nequaqua, Plantaecnim h. abent motum augm ti, non tamen habent sensum, imalia vcro habent utrumque, &veg
latiuum, & sensitiuum,&appetitiuit, quia sensiis tactus sine alijs pinest esse.
alii vero sine eo consistere nequeunt, nam talpae non habent visum, tamen habent tactum, persecta autem animalia habet motum localem, impe isecta vero minime, homines vero habent intellactivii,& hic gradus includit vegc latiuum, dia scutitiuum in mortalibus. Dixit in mortalibus,quia si corpora cςlestia essent animata,sicut Angeli sunt intellectuales, non tamen includerem vegetat:uum. In rcae. autem 3 s. assignat ordinem procedendi,dicendo, Ouod primo O .
portet quςrere quid unumquodque horum sit, postea quae haec consequutiir inuestigare,& quod dicendum est prius de actibus,quia potentiae disti guuntur per actus, ta obiecta, ut m debimus. Quoad secundum. Primo notanda re est, quod vegetatiuum est prius sensitivo, intellectivo via genetationis, Quuerso vero via perfidionis. Pr vigent Secundo. Quod tactus reperitur in 'omnibus animalibus, quia est funda- τ o amentum caeterorum sensuum, noni
men alia sciatus particulares, quia pC-xius consequuntur naturam, de mise U
Vtrum potentia d Gnguamur peractus, ct iam per obiecta-Ovoad rertium qiiaeritur, Ut m.
potentiae dictinguantur pactus, Nacius per obiccta, oc videtur quod non . Primo. Nilni determinatur ad speciem per posterius, e irinsecum Sed potentia prior est ac uec obructum cst quoddam extrinsec u
94쪽
Secundo. Vna eadem potentia est contrariorum, scilicet unius albi , nigri,. c visus albi,& nigri,ergo non distinguuntur per obiecta, quia contraria sunt illa, quae naaritiae differunt&distant Ob: e . Tertio. Si distinctio proueniret ab obiectis , sequeretur quod idem non posset pertinere ad dii tersas potentias, quod est falsum, nam idem esiqiiod appetitiua appetit, Q cognoscitiuata, cognoscit,& idem obiectum respici ut intellectus,& voluntas. . Quarto. Quod per se est causa alicuius, semper causat illud, Sed nos videmus quod sensus comunis respicit, audibile, & visibile, quae sunt obiecta visus, & auditus, igitur sicut non distinguuntur respectu sensus communis, ita nec etiam res otii particularis
Quinto. Si distinguerentur per actus, remotis actibus non essent distinctae, quia remotis principiis distincti-uis nulla est distinctio, At hoc falsum est, quia in homine dormiente distanguitur auditus a visu , M. igitur
Sexto. Maior est distinistio inter
coelum, de hominem, quam inter visibile, & audibrie, Priora non distinguunt potentiam visivam ut patet, quia ambo sunt colorata, & obi)clunis tur visui, igitur nec caetera. Septimo. Ens reale non causaturabente rationis.Sed distinctio potentiae est ens reale,obi num vero, seu ratio obiecti rationis, ergo. Octauo. Dato quod adhuc non esisent dio-t 'biecta in rebus, poten-
ε, --- - nguerentur, quia vivus
non esset auditus &c. ergo &c. Nono. Sic sequeretur quod potentia visiva equi, de hominis non distinguerentur secundum speciem, quia versantur circa idem obieetum.
Decimo. Unumquodq; distingui- , tur ex differentia proprie imae naturq, ergo non per obiectum. Probatur antecedens,quia unumquodq; distinguitur per quod consti mitur . Primo igitur notandum pro expli catione huitis quaestionis. quod sensus quaesiti potest esse multiplex. Primus, quod obiectum , & actus distinguant potentias intrinsece,& formaliter, e hoc sal sum est, quia obicistum quod- dam extrinsecti est. Secundus a poste- 'riori, & quasi per signa, ita ut debeant
ostendere potius, stram facere distinctionem, ct hic etiam salsus est, qua- uis a plumbus hic sesus receptus, quia potentia diffinitur per actum laquam per causam,igitur a priori. Secundo, quia actus est finis potentiae, igitur erit eius causa finalis. Tertius, . P Eqc distinguantur potentiae, taquam per causas extrinsecas, sicut d:cimus quod homo differt a leone, quia homo est ab homine , ico ucro a leone, nec hic sensus bonus est, quia sic non potest bene explicari natura potentiarum includentium aliquod ituran secum. Quartus, quod distinguanriir per habitudines quas apud se habent per o dinem ad actus,euec obiccta, & hac sensus bonus est . Secundo annotandum est, quod q-dam res sunt absolutet , quae per se, M sima sint seorsum absque alio ordine possuntes res dicense, sicut sunt omnes essentiae, quae ab tes respe- aliquo extrinseco non dependent. LIMI. uaedam vero sunt, quae ordi na, &distinctionem 5bi vendicant in ordine ad aliud , sicut sunt potentiae qu. Vordinem dicunt ad suas operata Cno, seu actus, actus vero ad obiecta. Teri io annotandum est, quod de distinetione potentiarum possumus v. loqui dupliciter. Primo de numer
ii, α sic potestiae distinguuntur per subieeta in quibus sunt, verbi gratia ,
potentia visus est in oculo, auditus in auribus. &c. Secundo de distinetione Κ 1 so
95쪽
sormali, & sic dicendum est, quod potentiae distinguuntur per actus, Wobiecta,quia potentiae habent speciem obiectis, ut visus a visibili, auditus ab audibili. Ita sentit S. D. p. quae. 77. art. 3. & cum eo ibidem Caiet.&hannes,& iste omnes recentiores, tra Scotumin z. di. I 6. q. unica, tenetem potentias secundum se distingui per proprias differentias, respectu vero nostri per actus, & obiecta. Quarto annotandum est, quod duplex est forma. Quaedam intrinseca , quae dat esse specificu, de distinctione ab intrinseco, & denominat subiectu intrinsece . Daedam vero dicitur extrinseca , quia potentia ei comparata habet quod dicatur talis , v. g. Visus dicitur inquantum respicit visibileia, ct auditus audibile, quo pacto potentiae hoc secundo modo perficiuntur, ac denominantur ex oblinis.Patet .n. quod visibile est extrinsecum abi pis visu, & tamen visum denominat , ac perficit. Quinto notandum tamen,quod dare esse dec. stat dupliciter. Primo essective, de sic potentiar, sicut, & subi ctum habent esse a generante. Secundo sormaliter, α haec distinctio malest oriri a forma intrinseca intrinse- ,ab extrinseca extrinsece . SeXto annotandum est,quod aliud
est esse disteretiam, & speciem, Aliud dare disserentiam, & speciem, Ad primum quidem necessarium est quod illud tale sit intrinsecum, &det esse intrinsecum formale, nec distinguatur ut res seorsum existens a re cui dat esse &C. nam rationale est intrinseculiomini, & ideo dat este intrinsecum, nec distinguitur realiter ab homin Ad secundum vero sufficit quod comcurrat ut forma,etsi habeat rationem extrinseci & denominatiui extrinseci. Septimo notandum est,quod obi
elum duplex est, Qu9dda materiale, verbi gratia obiectum materiale visus
sunt res visibiles ellarii, terra, lapis
homo, & caetera omnia visibilia,unda obiectum materiale est res visa, vel visibilis: Quoddam sermale, de hoc est
ratio per quam obiectum materiata videtur, ut coloratu est ratio sub qua videntur coelum, terra &c. qua enus sunt colorata. Quare dum dicimuet quod potetiae distinguutur per actΡ, de actiis per obiecta, non de materia. libus loquimur, quia sic una potentia potest respicere diuersa obiecta distincta genere,sed sermo est de distinctione formali obiectorum, non quidem inadaequatorum, sed adaequatorum, ut est coloratum, ut sic sumptum, pintentiae visiuae. Vnitas ergo,&distinctinctio potentiarum desiimenda est amodo quem habet obiectum adaequatum, immutandi potentiam. Octauo annotandum est, quod a ctus potentiarum idest eius operatio. nes dupliciter ςonsiderari possunt. Primo quoad actum, & esse actuale,& sic potentiae dicuntur causae harum Operationum, de operationes dicuntur effectus , quia procedunt ab ipsis potentiis tanquam a causis, Secundo quoad intentionem, de sice conuerso operationes induunt rationem causae finalis, & potentiae rerum habentium ordinem ad finem, quia potentiae futpropter actus, & operationes. Nono annotandum est, quod potentiae bifariam . considerari possunt. Primo ut ab anima procedunt, de sic si anima se ipsam cchnosceret per ese sentiam suam,cognosceret prius sei sam ut productivam harum potenti rum, quam ex obiectis, & actibus deuenisset in cognitionem sui. Secundo ut procedunt ab anima, cum hoc tamen,quod ordinem habeant ad actus, obiecta , de sic esset impossibile, quod anima non se intelligeret habere ordinem ad oblina, ε acitis. Et per hoc aliqui soluunt difficultatem emergentem ex dictis S. D. super tex. 33.
hunc respectu mediacant fundamenta litet .
96쪽
ii quo inlaebait. 6rod si anima
cognos eret seipsam, non se cognosceret per amis, de obiecta, sed quia nocognoscit se nisi reflexe, ideo ex obi
ctis deuenit in cognitionem actuuin, de per cognitionem actuum, oblocto. rum, ex quibus uidetur uelle deduc re, quod hic ordo sit ex imperseetione notiti intellectus,& non ex ordine naturae. Tunc dicunt quod S. D. loquebatur de anima, ut producit potetias, non quatenus anima per potentias habet ordine ad aliquod extrinsecum. Sed putarem melius esie dicere,quod anima duobus modis considerari pitest. Primo ut anima est sic si seip- sam co nosceret per seipsania, prius seipsami, quam actus perciperet. S cundo ut idem cum potentis, vel ut
potetia, sic esset impossibile, quod
anima vi potentia non cognosceret 2 habere ordinem ad actum, quia taliscis eius natura,vi potentia dicat ordianem ad actum, obiectum. Decimo animaduertendum est, IN NAEt ' in potentia duo sunt attendenda,scilio Iucri potentiae, de ordo ad propriuactum, qui ordo transcendentalis est, hic tamen ordo idem est cum potentia , unde fundamentaliter potentia
dicit ordinem ad actum,& hic ordo in arabilis est. Quoad secundum conclusio est. Pomnelusio tentiae distinguuntur peractus, o
probMur. actus per obieeta.Probatur. Potentiata
'secundum id quod est, ordinem dicit
adactum, ceactus ad obiectum. Igiatur distinguutitur potentiς ex actibus, de actias ex obiectis: Consequentia nota est , quia eadem sunt principia ensendi . dc distili guendi. Antecedens probatur, quia potetia dicit ordinem ad actum , quamuis hic ordo non sit
de genere relationis, sed transcend talis. Confirmatur ex Arist. hic tex. 33. ubi dicit,quod cognitio potentiarum desumenda est ex actibus earum,
qui eis sunt priores. Ergo a priori per eos distinguuntur. 3c cognoscuntur.
. Ad primum argumentum respondetur ad minorem, quod potentia est orginoprior in esse, achiis vero & obiectum rasiolim in intentione, & secundum rationem cauta finalis, quae date se,&distinctionem ab extrinseco. Secundo sali, est maior,quando prius ordinatur ad posterius ut ad suum finem, sicut patet in istis.
tentia non respicit unum contrarioruquatenus contrarium est, sed quat nus contraria conueniunt in una communi ratione obiecti, sicut album , ct nigrum conueniunt in visibili. Ad tertium dicitur, quod idem o lectum materiale poten respici a diauersis potentijs,non tamen sormale ,& sub eadem ratione, sicut idimus ad longum in suis locis . . Ad quartum dicendum ad malo rem,quod vera est de his,quae aliquid
causant secundum unam rationem; modo dico ad minorem, quod obiectum sensus communis uniuersalius
est, ideo respicit etiam ipsum sub unia uersaliori ratione, de quo in tertio. Ad quintum dicendum, quod
tentiae non distinguuntur petr actus existentes, ita ut potentiae non dicantur distinctae nisi dum respiciunt suos actus in actu, sed quia ordinantur ad suos actus tanquam ad filani. Secu-do dicitur,quod potentiae tunc funda- metaliter respiciunt suos actus, ct hoc susticit, etsi non formaliter in rctu.
Ad sextum dicendum est, quod duilex est distinctio. Una in este,
ic conceditur maior, quod . s. maior
est distinctio inter coelum, de terram, quam inter audibile,&visibile. Altera vero in ratione obiecti, & sic maior est distinctio inter audibile, & visibile, quia caelum, & terra possunt
conuenire in una formali ratione colorati .
Ad septimum negatur mincri nam
97쪽
Ad octauu in dictum est,quod distinmuntur fundamentalltcr,non autem formaliter, & complere.
Ad nonum dicendum, quod illae potentiae dupliciter considerari pos
sunt. Primo ut sunt proprietates naturales emanantes a diuertis essentiis,ila sic distinguuntur. Secundo Vt ritentiae sunt, & unum obiectum respiciuit, de sic cum utraque unum formale obiectu respiciat,idem erit specie, nsi numero,sicut malleus aureus, & fer reus dii inguuntur secundum natura, non tamen ut instrumenta sunt artificis. Alij Thomistae tamen dicunt. quod illae potentiae idem sunt quoad
proprietates naturales,quia dimananta genere, & non a specie,videre enim non couenit homini, ut homo est, si dytaniniat habens virtutem visiuari , in genere autem omnes potentis id&ritatem habent; Tutior tamen est prima responsio, quae est Caietani hic, ct p. p. q. 77. artic. I. quia non selum considerandu est videre ut sic, sed prout huius est,at prout liuius est physice, sibi vedicat distincta materia,& distincta accidEtia, unde cum diuersa sit ala hos ab ala leonis, ideo et potetiae q ex his diuersis esicii s fluui crut diuer',
cosiderad*V.g. videre ut est huius videre, de non ut est videre, ut sic. Ad decimum dicimus ad probati nem anteced. quod unumquodq. distinguitur per id, per quod constitutitur, vel intrinsece, vel extrinsece, per differentiam aurein intrinsece in esse absolitio coiistituitum distinguitur, per obses tum vero coni litui tur in esse
sormali, de distinguitur ab intrinseco, considerando potentiam ut polent Iaia est. Secundo dico, quod ipsa potentia sundamentaliter, sed intrinsece distinguitur per ordinem ad obiectium,qu iadato etiam quod obiectum non esset,
adhuc in potentia esset ordo ad illud obiectiam, qui ordo, ut diximus tram
scendentalis est, sundamentum tame praedicamentale est.
S. Doctoris '. Hoc est quartum capitulum , t 'quo Pnilo C agit de anima vegetativa,&cius opelationibus. Ine plicatione autem septimae lectionis S. D.tria faciemus. Primo explicabimus textu. Secudo annotabimus aliqua circa ipsum. Tertio adducemus aliquas dubitationes , cum suis solutionibus. Quoad primu prima coclusio est.
Prius est agendum de obiecto, idest balimento, & aetibus.i .geneiare, mitri μme idere, & augere potentiae vegetatiuae, an τι tequam de ali sagatur.Hanc conci getatiμa.
sonem erobat duobus medi)s. mum. De illa parte primo agendum est, quae se habet ut radix ,& fund
mentum caeterarum, Sed anima vegetatiua se habet ut sundamentum, ocradix c terarum animarum,Saemia, ergo prius de ea determina su est. S cundit. A communioribus est incipi dum , Sed anima vegetativa, & eius
operationes sunt communiores, quia
ipsa potest esse sine alijs, aliae vero non sine ipsa, igitur. Secundo determinat de quodam
pertinente ad animam vegetatiuam. i.
de generare sibi simi te, hocq; probat, sc. Qii est naturalissimu omnibus p ής-
uiuentibus perfectis, non orbatis, nec sponte genitis,pertinet ad animam vegetatiuam. Tale estgcnemre sibi simile, Igitur. Maior patet,quia anima vegetativa est communissima,&prima in animatis Minpr vero, quia hoc inest tanquam naturalissimum omnibus viventibus, ut generent sibi simiale. Ostenditq; radicem tritius dice do, quod hoc euenit, quia cum indiuidua singularia sint corruptibilia, natura intendit perpetuari in specieia simnii lata se bono,&optimo, X immor
98쪽
ZUristom5. Is . tali, quod est incorruptibile.
Tertio ponit hanc conclusionem; . . Anian in principium , causa co Ammam poris animati, in tripliQ genere cau- implici ge licet formalis, malis, S: essicien-nere e u tis. llainium probat duplici ratione, D corpo- idest quod sit causa formalis corporis
ras ant- animati luima. Das esse, in cauca sor- msst . malis rei cui formaliter illud dat.Sedaia 1 maliter dat vivere, quod olims viventibus cst esse, testur est causa sormalis.Secunda. Actias corporis exist ris in Puentia. faciens illud extitere in actu, est causa cius λrmalis, Talis est anima, ut diistum est,igitur. Secundo
obat quod sit eius causa finalis.
a natura, mam intelletctus operantur propter unem, grtur natura orga.
nizat, disponidanimata, ut habeant in iam,ad n enim tetidit opus naturae. Tertio probat,quod sit causa eius eniciens; Dans motum,&opcra- . tioinem,est causa efficiens rei motae,de operantis. Talis cit anima, quia se habet sicut natiira,& forma, quq sunt principia motus,&operationis, Igi
M' . Quoad secundum, primo notanduordo pro a quod triplex est modus procede cededi tu aliqua scientia .s ex notioribus Ohia tri nobis, ex notioribus naturae, & ex no-plex. tioribus nobis,& naturae simul. Pri r ' nium sit procedendo eκ emeetibus, vel
inmunioribus. Secudum ex causis, vel nonoribus seciindum se. Tertiit ex si remi notis secundum se, & noba. Tertirem ord nem videtur mihi serua sse Philo. nam respectu caeterarum animamin tractando prius de vegetatilia seruauit ordinem nostrae cognitionis, qula anima vegetatim est caeteris prior, ta communior ,α hoc est . quod probar,rcspectu vero animae ve- getatiuae serilauit ordine iraetiarae,quia prius de obiecto, di eius actibus, an . tequam de ipla potantia sermonem habet.' Secundo annotandum circae illammatiraema,& vulgatam proposivonci: Naturalissimum est omnibus viventi Generans bus generare sibi iurule, quod ab hac generat si propositione excipiuntur tria. Primo bi simile imi ersecta, seu nondum persecta, ut si sit pers r pueri: nam quia c5tinuo cresciit, festii non
ideo natura omne alimentum conuertorbatum,
tit in substantiam aliti ,&non relin- cst genituquit aliquid superfluum ex quo senae nonsitiso
tignat Arist. in lib. de animalibus ut homines pingues non sint apti ad g nerationem , quia scit icet alimentum ita in eis comaertitur in substantia rei
alitae,ut excreinenta,ex qui b. sit semet, pauca ita cis relinqumtur, quod e co-tratio accidit in siccis . Secundo incipiuntur illi, qui aliquem desecium habent, vi suns camati, Munuchi, frigidi, vel mutillati aliquo membro necessaris adgenerationem. Tertio denari spolite genita, ut sunt i IIa,quae nascu-tuc ex pluri materia, qtiae quidem gendi antur a corpore coelesti perente vices, mediantecta re,de lumine,agentis, de generantis. Tettio notandum est, quod tripIex est sinis repertus in generatione, vide- Finistria licet finis citius, finis cui,& finis quo. plex ueFinis cuius est finis vitiinas : sinis cui, cui , ese est in cuius utilitatem est snis citius: 'finis quo est medium ad adipiscedunt finon cuius. Verbr gratia su om dicinam ut acquiram sanitatem, saniatasest sinis,culus gratia sumo medici nam, S ultimus: linis cui sam ego, in
meam enim utilitatem ordinatur mindicina , de sanitas: finis quo est ipi medicina, qua mediante adipiscor sanitatem. ira in generalione,finluc ius ei tal similari Deo m perpetuitat , quia enim riadi ilicitia singularia sunt corruptibilia, ideo ex eorum successione natura intendie pe I et ultatem seruare in generatione : rinis cui est
res gentia, hius o Deo assimilamuc est generatio ipsa. Quarto notandumcirca hoc quoa
99쪽
lo . tittis .anima sit eausa corporis animati se ostmst . malis, essectiva, de finalis, quod anuma potest tripliciter considerari. Priacor mo ut dat esse corpori. Secundo ut ad exercendas diuerso operationes comporis ordinat diuersa organa, de partes. Tertio ut est principium motus,& operationum corporis. Primo modo dicitur causa formalis, quia ut sor ma dat esse, & uiuere.Secundo modo dicitur causa finalis, cum ad hoc tendant diuersa organa instrumenta corporis, ut scilicet possint animae inseruire, in dii tersis eius operationibus. iTertio modo dicitur causa effectiua , quia ipsa est principium motus, quietis, eius in quo est, .s. corporis.
Vtrum metturalissimumst omnibus τι uentibus generaresbisimile.
Videtur quod non . Nam illud q,
alicui inest per proximiora ,eicit magis conaturale, quam id quod ei conuenit per communiora, Sed intel- . ligere homini, & leoni sentire, proxi-
. mius insunt, quam generare sibi simile,quod est omnibus viventibus commune, nam homo constituitur rati
nalitate; & leo sensibilitate cum russi-hilitate. Ergo id quod est naturali m-mum viventibus, non est hoc .s. generare sibi simile. Secundo. Vnumquodque magis inclinatur naturaliter in opus magis persectum, quam in minus perfectu; Md in homine opus persectius est, intelligere, de in animalibus sentire, cui sint formales horum disicientiae)generare vcro ut commune opus,est minus perfectum. Ergo naturalistimum Sc.non est generare sibi simile. Tertio. Nutrici naturalius est viis uentibus, quam generaIc, cum nutritio faciat ad conscruationum speciei,
vi individui, Π uo ucro lol. faciat ad construationem Deici, Via
Quarto. Quod est in nocumenta .
viventis,non potest ei esse naturalisi: - mum, sed violentum , Sed generatio est in nocumentum viventis,per Aris. in libro de longitudine vitae dicctem , quod generatio vitam abreuiat, dc ge et nerantem debilitat. Ergo. Quinto. Nutritio pluribus conum nit quam generatio,cum omnia vi u tia nutriatitur, Sed iacia omnia gen rent , Igitur nutritio, & non gener tio erit naturalissima,vi pote pluribus
Sexto. Generatio etiam inin et mentis, cum adinvicem transmutentur, & generetur. Ergo non erit opus: natiiralissimum viventium. illio dilucidatione quaslionis. Priamo praelibabimus quaedam fundamtata. Secundo probabimus conclusi nem. Tertio diluemus argumenta. Primo igitur notandum venit circa
Gy naturali sumum,ὶ quod Philos phus dixit naturalissimum, de nonis ti Γ est proprijssimum, nec persectisti munia generare opus, est generare sibi simile. Nam Ibisimili
non dixit propriissimum, quia generare sibi simile conuenit etiam non mi uentibus, nam ignis ignem generat,& terra terram. Neque dixit pers ctissimum , quia intelligere est opus persectissimum hominum, de sentire animalium, cum hae hnt vltimae disseremiae n is notae, horum constit tiuae . Dixit ergo naturalissimum , quaa naturalitas pen satur secundum propensionem, dc inclinationem naturae ; Omnia autem viueiatia naturali inelinatione feruntur ad genetadum sibi simile in specie. Secundo animaduertendum, quod Philosophus dixit naturalissimu opus vivemium esse generare sibi simile , ratiora comparando gcncrare, quod est opus animave animae vc geruliuae , ad alia o pGaant .mativa.
100쪽
. thillinila,quod sit iraturalisiimum o- φ ve- riti, stat dupliciter. l'rinro abiolute,& simpliciter, de sic falsuna est , cum 2 Via ' omnia uiuentia magis inclinentur ad y - . quam ad generare. Secundo inci
genere operum animae vegetativae, .c. in nutrire, augere, & generare hoc vertam est, intentum.
Tertio erso nutandum, quod hoc opus viventibus naturale dicitur,tr,bus tamen seruatis,& intellectis. Primum est,quod quamuis multa no vianentia generent sibi simile, non tameomnibus eis conuenit. Nam aurum, aurum non generat, nec lapis lapide, omnia autem vivetia perfecta postulsibi generare simile, & ideo dicitur vi' uentium opus naturali stimum, daretur quoddam commune vocabuliun ad generationem viventium , de non viventium, non istum diceretur opus naturalissimum, sed de proprimsimum. Secundo tene Philosophum non dixisse hoc esse commune omnibus viventibus, sed viventibiis perlaciis, non orbatis, nec sponte genitis. Tertio m tellige hoc opus non conu nire vi ntibus reduplicatium est ut
uiuentia sunt sic enim omnibus conveniret sed intelligitur distributive, seu specificatis .i. talibus viventibus persectis dici Gerira 'MIO. Ad pleniorem declararis inima tioncm supradiciorum annotandaeturam dis quat r disterentiς inter gener ferta Mia 60 em animatorum ,& inai amato
rum. Primo ergo differunt in princia
pio, quia inanimata, ut ignis secund utorum agit, animata vcro et animalia secundum unam parum. Secundo differunt in materia, quia viven&dat materiam generationis , nam arbor humole trahit, & praestari homo Getera animalia semen conserunt, At non vivens materia non producit,sed in eam prorumpit, ut ignis in lignu. Tertio differunt, quia vivens dat m teriam nauuncnum, ut patet semine arborum, de in i tu animalid, immo etiam hoc apparet in ovo, nam otium secundum Aris. ex duplici pari. te constat, s. ex rubea, & candida, Excandida fit pullus, ex rubea est nutrimentum. Inanimata vero nec mi-teriam,nec nutrimentum dant. Nam ignis v. g. non dat nutrimentum combustibili, sed ab ipQ habet. Quarto
differunt in productione,qula anima- , ta non producunt sibi simile, immo diate, ut ignis ignem, sed mediate, .i. 'mediante semine. Tandem differuns secundum nomen, quia uiuentia ducuntur nasti in generali, non viventia vero fieri, vel produci. Quinto notandum Philosoph. ds-xisse, quod generare sibi simile est na, O amia,
uralissimum viventibus, non absolu ex coas te, sed inter operationes animae vegeia ruralisa tativae, quia& si nutrire, & aufer videatur communiores operationes, non tamen ita sunt naturales, ut generatio ad quam viventia per pro sonem nainralem inclinantii r. i. ratione animae vegetatiuae.
Axto notandum, quod qMedam animalia semper nascuntur ex puum factione,ut anguillς,nam anguillae se cundum Arist. non generant anetum las, sed ex putrefactione nascuntur. Quaedam vero semper per parium in lucem prodeunt, ut homino, de i menta. At alia quandoque ea partu. de quandoque ex putri materia fiunt, sicut ranae, & mures; De secundis e go non est dubium quod generans generet sibi simile, sed de alijs videt obscurum; Notandum ergo, quin quae virtutecieli generantur, habenucaelum pro causa generante, genito Gmili virtualiter, & si non formaliter, quia quamuis tum non sit nee rana, nec mus, nec anguilla, tamen habet virtutem ad productionem horum,
acliti cesset. Sed quid de bombice, in quo sericum fit λ Et quid de raris, α hvespis, quae secundum Aristo L non