장음표시 사용
101쪽
Sic garcer,gar,garet,Sardin, gailnc,gamelle, garbe, Pic. Iarcer,bar,barct rar&n,Paune,iaurulle,Darbe Galli, Unde adagium in hypocritas, faὶre adieti Larbe de scure, non cum vulgo barbe,id est deo manipulum offerre protriticeo stramentitium . quae Gallis perg- scribi possent. Galli contra, g initio vocis adhibent 1aepe,ubi Picardi u-co- 3ssonum dictionis Latinae principium, tanquam vocale esset,inoia mutant, V. S. Vagina ovaine, sync. g. Pic. gainc , Galli. quod S pro lucro usurpatur,& ovain seu gain quoque dicitur. unde ovainer vel ga ner,pro lucrari uain vci regam, pro ste-no cordo de scrotino. quasi secundum lucrum. Vagina etiam oban, Pic. sync. gi. gan Gall. pro chirotheca, quae manuum veluti vagina est.
Vastus, a, um ,ouasse ,Pic. gadtu,Gall- Vastareotiaster vel gaster. Ouasel. Pic. gaseau , Gall. a vasta panis huius magnitudine tanquam a diminutilio vastellum. Varium oua ire, Pic. gaiae Gad. sempernegative. Vnde nagaire, id est haud ita pridem pro ii lat gaire, id est non intercessit multii tepus. De n enhai gaire, id est non habeo magnam eius varietatem, id est non habeo multu. Varium etiam vair, in imaginibus gentilitiis quas arma vincant,dicitur.
Varia ovaitar, Pic. gairir, vel garir, Gall. Morbo enim propulsato, valetudinem variat ac commutat in melius quisquis alium persanat, Sic Pic.
102쪽
gausae, gueter Ambo tamen guet pro castrorum & urbis vigilia, vel ipsis vigilibus, & pro quavis obseruatione. Hebraea dictio est: ouarde autem, siue garde, id est custodia,OGro rie καρῖ M,id est a corde, nasci videtur, quae pars vitae principium & loris natiui fons & custodia,est a natura undique munita firmissime& tulistime: in medioque totius thoracis collocata ,ut docet Galenus in Opere de usu partium. Ceterorum originem in Elymologico audies. Vespa autem v pe, Pic. gcspe Gall. Vadum, ue, Pic. me Gall. in quibus Picardi in consonum
Devider, Pic. deinider Gall. Quid quod g ipsum in ou Picardus Fladroru more mutat Gallus ostialle, & diminutivum ostiation, ubi, Flandri tamen u geminum scribunt. 36 Quae Picardi proxime Latinam voce in ei terminant, Galli
Vitulus vel, I. a. sync. tu. Pic. veati Gall. Monticellus secundum diminutivum monoel, Pic. mo Gau Gall. inde admonceller ambo pro accumulare. Cultellus coiittet, Pic. couteali Gall. Porcellus pota reel, Pic. pourceati Gall. Castellum casei, Pic. castra ii Gall. rebellu certinet, Pic. cerineau GaIl. & certinesse ambo ut a terebellum terelle,aralellum areitc.
Sigillum siet, sync. g, I. 1. Pic. seeati Gall. Situla Lile & sel, Pic. sync. tu. stau Gall Flauellus diminutivum secundum a nauus. Lutiae , sync.
103쪽
i. A. 7. vel metalli. l&a quasi a saluus fatilinei Pic. Du- lineau Gall. Novellus nouit et Pic. mulineati Gall.'Misellus mesel, Pic. meseau Gall. id est leprosus, quod illius conditio omnium miserrima putetur. Sed ambo nouella nouincite, misella meselle. Ambo item dicunt Talis, tet tela.
c utinet a cupella secundo diminutilio. oclius,a,um, bet,sequente vocali: beati vero sequente consona. stemininum belle. Zelna beatine.
Meldae Meatis. Vide A. 8. Sy Iuba at in nominibus Latinis fere in aut vel au vertitur a Gallis. Gallia Galille . sed Galli Gallois,ut Angli Anglois, Scoti Es
Psittacus papegaui a papagallus. Vallis vati & valide. Fallo die faui.
Valeo Devaul. Salio gae salit. Vaulte pro sornice,sorte a Gλω. Allium aul. Pallus patri. Altera ultae.
Palma pati line, quae nonnulli per au alii per aut stabunto
De his supra copiosius egimus. Sed caballus cetinat. Plurali cetinauis. A Equalis Ual, Plurali egauis: & alia adiectiva derivata iualis de quibus supra. Sal fel, talis tet, qualis quel. Pro tel vulgus Gallorum corrupte aliquando alitie
104쪽
GALLICA EODEM IACOBO SYLVIO AMBIANO AUT HORE.
ARTES orationis ut Latinae, ita Gallicae
sunt octo: Nomen, Pronomen, Verbi , Ad P uerbium, Participium, Coniunctio, Praepositio de Interiectio: Nom, P onom, Verbo, Aduerbe, Participe, Coniunction, Preposi- 'tion, Interiection. Harum definitiones ex Latinis coges,tas, hic percensere superuacuum putaui. Nomini accidunt qualitas,comparatio,genus , numerus, ti-gura, casus, declinatio . Qualite, comparation, gendre, nombre, figure,cas declinatibn. Qualitas, qua nobis fere
eadem propria lunt S appellativa quae Latinis & Graecis,
ferc, quod quaedar apud eos, propria nos per metaphora appellativa facimus, ut nomen regis, a quo Myrmidones Achillis socii: quo nomine nos quoque homines pumilos appellamus Myrmidons. Meccenas poeta Augusto gratissimus, doctoru asylum. nunc pro patrono etiam Gallis dicitur. Tarquinius aut Tarquinus rex Romano rum quintus,& septimus. Ab hui' superbia nos tarquin, vulgo taquin ,hominem ceruicosum, tenacem, cumini I ctore vocamus. & alia quaedam similiter in Elymologico dicenda, quod nos Latinosallum molimur, ac prope ab
comparatio nobis no secus ac Graecis & Latinis, per gradus tres perficitur, positiuum, ut doctus, docte : comparatiuum,ut doctior,plus docte: superlativit, ut doctillimus, tresdocte.
105쪽
Comparativum autem per plus quod coparativum etiam est Latinis,ut nobis dicetibus multum mouit: plus, plus:
plures plura vel pluria, plurieus vel pluseus & positiuum
circutiloqui solemus quo more Latini per magis in nomimbus in ius, eus, uus, quae parativa haberent duriora, ob vocalium nimis crebraru collisionem in ut doctior plus docte, felicior plus lacu reus ab horosior: Nos enim ab horarum bonarum multitudine, felicem, horosum heu reus vocamus. Sed quaedam Latinoru comparatIua prope int gra seruamus,ut bonus bon, melior melicur,malus male peior, quida picur. Sed Fracia genitivo peioris, pire dic re malueriit. Paruus nos petita petitus quod petere Varroni proprie est aliquid suppliciter& prccario postulare. unde Parrhisnae puellis imperantes flectere genua, dicuntiastes se petit, vel la petite, in stem inmoὶ Minor mincur, sed saepius a genitivo minoris mouidre. Magn', id est gra-
dis grand, Maior mabeur:& pro magistratu maic ur, branci a genitivo maioris maue. Graudior grenicur . Sed tria
haec posteriora sunt rara usu, nisi in certis quibusdam ora- . tioni M. Vt sanctus lacobus minor de maior, si i laque te mineu r,le maicu r, qui idem te grenicia r dicitu r. H uni que vocis usus in fabulis Gallorum non infrequens est, mi
nor annis, minetard'ans: infantes minores, enfans mi-nchrs: Fratres minores, fieres mincurs,& aliis quibusdam orationibus. In caeteris aute ipsis circunloquutioe cosueta utimur,plus grad, plus petit. Pari modo superior supericiar, inferior infertcur, anterior anterieur, posteriorposterieur, prior pricur monachus abbati proximus. Latinoruuero usum exprimimus percopositas praepositiones deante deu-ant,ubi u fuga hiatus interpositum est,ut ego sum prior te, De sui detinant tol.
Superlativum quoque circumloquimur per positiuum &
106쪽
tati. Nam τρ ισο λζιος ,τρ πGyal μωρ ,τρ iσκνιψα μωρ, τρ π καταρατος,τριο αποτρειος,& alia prope infinita passim apud Homerum , Lucianum , Aristophanem , Theocritum &alios, pro terbeatus seu beatissim', fortunatissimus, inso tu natissim' ter maledictus,durissim'. Strabo quoque hoc enarrans Homeri hemistichium, terque die revomit, ta lem superlationem ab omnibus usurpari scribit. Vnde Homerus ait, ter beati Danai, ter exorabiles, terque quater
que beati. Quo Vergili' pro suo usus est, libro pimo AE-neidos, O terque quaterque beati, hoc est perbeati, seu beatissimi quod Graecanicum quidem esse, Latinis tamen
Vsurpatum, praesertim in carmine scribit Erasmus, in copia verborum,capite de auxesi positivi. Seruius tamen se pius beatos intcrpretatur.
Eodem pertinet quod a Plauto de quibusda aliis ipsum τρι ein copositione pro valde usurpatur, apud quos trifur, trifurciser, triueneficus,tricerberus leges, pro insigni fure &furacillimo homine, S plusquam furcifero, & veneficentissimo & magno Cerbero. Ad illorum igitur imitatione superlatitati circuloquimur, bonus bon,optim' tresbon. Sic enim dictione una solentes scribimus) doctus docte, doctissimus tred docte. unde de vita functos vocam' tr passes, quasi ter passatos, Nam a passii passare pro trafire fingimus in sortis fori, fortissimus tressori,& caetera omnia similiter. In nullo enim, quod sciam, Latinorum superlatiuum exprimimus, praeterquam in proXimus proxim,cor rupte prochain: intimus intime, unde verbum vulgi in- timer: primus prime. In quibusdam quoque seruamus, ut primum tempus, id cst ver, prim temps. Prima prime, in horis sacerdotum. Nunc primum au prime:& H
ra prime, quasi dicas hac hora prima . Prima iacie, de pri
Adde quod sectam relgitosorum haud ita pridem natorum
107쪽
minimos vocamus minimes,alias ire etit dicimus. Neoterici quoque nonnulli doctissime Sc alia quaedam aut
ad voluptatem aut ad Linguae opulentiam, passim co tingunt μ pronuntiant. Genus nominum idem cum Latinis propemodum ubique retinemus: nisi 'quod significationem substantivorum, quae apud Latinos communia sunt, sub unica terminatione, duabus fere vocibus enuntiamus aliorum more,
quae duas apud illos terminationes sortita sunt. Vt enim magister ma Irb: magistra massiresse : sic hic princeps prince ,haec princeps princessic: sic hic de haec comes , conte, contesse : hic de haec latro larron larronesse . in quibus se vel este dictionis est productio : quomodo apud Latinos tas, ludo, timus,& Id genus permulta, in dermatis,ut bonitas,venustas,magnitudo ,solitudo, finitimus, legitimus. Sed hic de haec virgo vierge, nobis adhuc commune duorum est, ut Latinis quibusdam Homo, home . vix profoemina Gallis dicitur,ut Latinis raro,idque sine adleoti uo. Nisi etiam quod adiectivorum masculinum de neu
trum ubique una voce inprimimus, ut unus unum, via,
bonus bonum. bon, & caetera similiter. Sed pro foemi- nino addimus e masculino,semper quidem, quum huius fgnificatio in consonantem desinit. Vt una Vne, bona b
ne Anasculinum enim erat un,bon. Aliquando autem cu
in vocalem,ut amIcus amicum ami, amica anale: amatus
amatum alme,amata a mec. Id quod exemplis prope infinitis verum este & supra ostendi, de in Elymologico planum facia. Adhaec arborii nomina parum abest quin omnia faciamus neutra: ob id quod haec sere a nominibus colentiuis,quae vocant, in artum quae etiam plantas ipsas nonnunquam Vallae significant) transtormamus, ut pomus pomarium, vn pomier: prunus prunarium , Vn pru'mer. Hic autem addo vn , ad generis discretionem . quae
108쪽
etiam per articulos de quibus in pronomine dicedum est, perficitur. Sed haec salix,unc sau l, & alia quaedam variat.
Fructuum vero nomina fere foeminina facimus, ut pomum vnc pome,cerasum vne cerisc. Caetera arborum de fructuum exempla in Elymologico scribemus. Praeterea hic puluis, nos,inores ,color, rigor: nos haec, Lapouldre, belle ne ur, bone couleur, grande rigcur, bo sincurs. Haec aquila, patrIa, salus: nos hic,Vngrand .aigic, vn bon pati, monsalut. Hoc iumentum, cuangelium, festum,exemplum , responsum, opus, apostema. nos haec une Fument,euiangite diuesne, grande feste,une bon' erce ple, ma response, une boae cutin se,une caulae apostume
Forte in illo sexum s est enim equa) respicientes Cuius generum varietatis exempla in Elymologico passim admonebimus, quoties occurrent.
Postremo quaedam velut dubii generis sunt. Nam haec spatha,haec anima etiam apud nos, dicctes unc bone Apee, ame. Hoc stabulum, exemplum,euangelium, Opus,apOstema: nos haec, une bone emble,eXemple,et anglie,eu-u-re,apiatume. Sed mea,tua, sua spatha, anima, sponsa, stellabamasia: mon, ton ,son, clyce,ame, espou se,citiasse, am6urcuse, tanquam masculina, aut neutra ellent, dicimus. Contra meum tuum suum, stabulum, exemplum, euangelium,opus,apostema: mon ton, son, cstabia, exempla,eu-angite euu-re,apsi stume: genus Latinoria retinent, fuga apostrophi, quod durius videretur, in estabie, ni CXempla, m'exinangite, Mcu-ure, ni apostume, mes ede caetera. Quam asperitatem Vt vitarent maiores nostri,t in quibus da interiecerui, mea, tua ,sua, auia,amita : ma,ta,sa ta Ie,iamte vel tante: pro aic, anate,velante. No id tamen in ominibus. Na mea,tua, sua amica: m'amie, fa-
mic, smie. Sed hoc ad gallicam suntaxm 'a nobis postea tradendam magis pertinet.
109쪽
Numerus singularis & pluralis apud nos sola literas diseferunt : quam pluralis habet iere perpetuam, singularis autem siquando ipsam quoque habeat ut tempus temp,
seu cum quibusdam temps, re nomina in ossis, quae nonnulli per chi , alii per cus pronuntiant tunc is a plurali facile secernitur. si est substativum: per adiectivum, per articulum, per verbum. si est adiectivum, per substantitau,
per articulta ,per verbum, ut tempus est odiosum: le temps -st odietis . tempora sunt odiosa e les temps sent odietis,
Galli ctiam propriis virorum quibusdam , blandiendi
gratia,& ut mollior sit appellatio,s quandoque adiicitii. ut Nicolaus Nicolas,& Nicola. Iacobus Iaques, & Ia-ui . Petrus Pterres,& Pierre. Aliter habet res in Fraciscus Francois . na cum S profertur, quod habebat medium ut
inde foemininum Francisca Francoise,& aliis quibusdam in canones reiectis. Quidam tamen etiam francoi dictit. qualiter,pro Gallo di du putarem: S in plurali pro Ga-lis Francias, nisi usus & consuetudo vincerent,dicentium Frabois Francoise. Anglus, Anglois Angloisse.& Sco usEst ois Escocoile,& alia similiter. Adde quod numeralia cardinalia, quae vocant,post tria, sine s pronuntiamus& ,scribimus vocalem postremam apostropho etiam elid tes,ut quate ans d c cscuti. Figura simplex,ut amicus alni: coposita ut inimio encmi. Sed copositu quandoque dissoluimus, ut perdoctus: nos multu , fortiter, bene hoc enim ut probe pro valde usurpamus doctus: mesiit,sori, bic docte. inuples no satinat.
Calus in singulari & plurali omnes apud nos unius sunt terminationis,msi quod pluralis, ut dixi, litera s sibi sere perpetuo adsciscit. Nam quaedam ipsum naturaliter etiahabent in singulari,ut quae a nominibus in ostis nostra facimus & gentilia. Contra numeralia prope omnia quae cardinalia vocant, in plurali carent, tanquam singi
110쪽
laria seret. unde vn cent, pro semel centu dicimus. Sed disserunt articulis:de quibus paulo post audies. per eosque
distinguuntur& per orationis coordinationem , quomodo etiam apud Hebraeos, qui etiam plurale masculinorumper im,scemininorum per oth, fere terminant.
Declinatio nobis ut Hebraeis squos in hac ut in aliis quibusdam sumus imitati est perquam facilis, si modo pro plurali addas s singulari, & articulos pernoveris , certe pati cillimos. de eos a pronominibus & praepositionibus corrogatos. Hi fere sunt, Non natiuo Ille illud te: illa, la. Genitivo de, de ,du. Dat uo S accusatiuO,ad, a,au. Sed etia Accusativo illa inu le : illam, La. Vocativo, ω,o. Ablativo de, de,du,ab α- au in en. Pluraliter illi illae illa, les. Genitivo des. Datiuciatis. Accusativo illos illas illa, les, vel aus. Ablativo des
Nominatiuo hic magister, te maistae . Genitivo magistride,& dii in illae. Datiuo magistro a , & au malitre. Accusativo magistrum, tu maistre. Vocativo ὁ magister, o maistre. Ablativo, magistro, de & du maistre. Pluraliter nominatiuo magistri, les maistres. Genitivo magistro- rum, des malitres. Datiuo magistris,ausinat stres. Accusativo magistros, les maintres. Vocativo o magistri, o. maistres. Ablativo a magistris, des malii tres. Sic masculina alia,& etiam neutra. Nominativo lisc Demina, La semine. Genitivo de,& no da. femine. Datiuo a ,& non au femine. Accusativo la iam me. Vocativo o semine . Ablativo a vel de senime vel fa-mE. Pluraliter nominatiuo & Accusativo, les femine. G nitiuo,des femines. Datiuo,aus semines. Vocativo,o femmes. Ablativo aus vel des femines. Sic steminina nobis, etiam si Graecis aut Latinis alterius sint generis.
Praeter dictati quas praepositiones alias Latini addunt accu-