장음표시 사용
131쪽
TITIiuiscor, recordor Pe nai vel na ui, lir, a suffero soli Dfre ,haipitie de misericorde, Mabhe , recorde de sui recors. Priscianus tamen in his quoque Sc aliis permultis passionem quoque Grammaticam ex sensus ipsius natura de veterum non improbanda authoritate probat. sed haec, Latinorum sunto. Communium quorundam significationem, tum activam tum passiuam exprimimus,voce tamen activa: largior,experior,hortor, interpretor, Dc elargi,&sui elargi': glax- pr Minc,vel experimente,Ou sui e prouu e,oti cxpetamcte: enhorte, ou sui enhorte: interpretc,ou sui interpre. te. Reliqua per alia verba usitatius efferimus: veneror per adoro, adore : moror per attardo glattarge, de per are terabarestum. Tamen demoror dicimus, nc demoure o. s.& 6. Ostulor, nos a basissi basiare baiser. Criminor, nos blasinera eλα ri Amplector, nos embracher ab imbrachiare, id est brachiis circunligare. Hospitor, De loge,& sui loge,a locare. Numerus verborti nobis, ut Latinis, duplex: singularis,ut ego amo, ime: Pluralis,ut nos amamus, nous alimons. Figura duplex ut Latinis: simplex,ut amo, Da Ime: compo sita,ut redamo De rAme. Verba aute cum variis partibus orationis a Latinis coposita
fere retinemus,ut multiplicare multiplier,duplicare doubter, & alia in Elymologico. Adde quod quemadmodum Latini verba formant velut avoce secundae imperativi personae , ut calefacio, frigefacio tremefacio, id est calere, frigere,iremere,vel calidum, frigidum, tremulum facio: Sic nos, tanquam a Gallica
imperativi voce, Sc nomine,fingitis nomina. ut a coope ri,cuerit res:& caput, seu κεφαλή cesvel ceph,noscetita incc id est velia capitis vocamus. A stypa pro stupa,estou pc, dc naris nar vel nare, nos Aloupenar vel epou penare,
132쪽
pro eo omni obice quo vasculorum oscula obturantur A caliga cauce vel caulce , & pes pedis, pied, nos cauce
pied, instrumentu corneum, ferreu,vel alia constans materia, pedibus in calceos immittentis idoneum, ut canone 29 docui.
Tempus nobis quotuplex Latinis est, sed non per omnes similiter modos. Nam imperativi futurum, quod sciam,
non exprimimus, nisi ut quibusdam videtur per voces praesentis, adiecta oratione hac, tempore futuro, te teps adu-enir, ab aduenire,vel suntli. Sed ut nos Latini eo vincant, vincuntur quoque a nobis uno praeterito. QuandoquIdem Vtαο eiςος, id est indefinitum tempus Graecis rem quidem perfectam significat, sed tempus non determinat, an nuper modove, an pridem perfecta sit, nisi adverbia αe- τι, id est nuper, παλαι, id est olim adiiciantur : Sic prae teritum per tectum Latinorum . Quoties igitur tam αορι Foe , quam praeteritum Latinorum citra ullam temporis determinationem usurpantur, ambiguam faciunt significatione temporis praeteriti, aut iandiu ,aut modo, adeo
ut pro praeterito plusquainpersecto nonunquam accipiatur,ut apud Virgilium, Lavinaque venit Littora. Et alibi apud eunde, Cecinit quae prima futuros AEneadas magnos . provenerat, cecinerat. Sed hoc discrimine, quod praeteritum plusquamperfectum per se rem iandiu persectam significat. Praeteritum perfectum, ex adiectione vel sensus necessitate, temporis definitionem desiderat. Praeterea ut παρακειμένος Graeci, id est praeteritu persectum &tempus rei modo factae adiacens, rem nunc notam oste n-dit: ita Gallis suum est praeteritum persectum simpleX,
quo rem diu praeteriisse significant,ut amavi, imat: feci ,Desi: fui, Resu: volui,gaevo ulli,5 c. Cuius temporis
vestigium in optatiuo dc coiunctivo quoque seruamus,
133쪽
LATINO GALL. t II svi postea suo loco dicemus. Sed trita Latinis praeteriti perfecti & vulgarem significatione circunloquimur per habeo & participium praeteriti temporis, verum vel fictum. vi, amavi, S haliaIme. feci, g hai Lict . volui, g hai vo- tu, dec. ab habeo amatum, iactum, volutum . De his
Personae ut Latinis in utroque numero sunt tres, ita Gallis prima , ut ego Amo fraime . secunda, ut tu amas, tu δε- mes. tertia ut ille amat,il aimet. Sed imperatiui utrunque tempus Graecis, Latinis, & Callis prima singulari deficit. Vt Latini tertias plurales praeteriti persecti personas dupli ces sortiti sunt,& Graeci suas prope omnes secundum varia idicanata varias habent: eodem modo Galli quorundam temporum , maXIme praeteriti imperfecti indicativi, optatiui & coniunctivi,apud gentis suae varios populos, personas easdem varie & sonat & scribunt, tam sunt vulgo corrupta confusaque omnia sermonis Gallici vestigia ob id, opinor, quod & artem suae linguae aliquam esse nesciunt: aut si este sciant, quae tamen sit, penitus ignorant. Neque mirum, nulla enim: quod sciam de sermonis Gallici proprietate scripta in huc usque die aut vidi, aut a quoquam visa audiui. Nos tamen, Deo opi .max. nostra incepta secundante,opera daturi sumus diligenae, ut lingua Gallica quam maxime simplex sit S pura, Latini se monis Imitatione,ex quo maxima ex parte Gallicus defluxit : possitque & legi & intelligi non multo minori integritate, fide, compendio, facilitate, quam Latinorum musae omnino castillimae, purissimae,constantissimae. Coniugationes,si libet Donati more, per infinitu discriminare,nobis uti latinis erui quatuor, non, ut illis, per vocalem seu longuam seu breuem ante re positam discretae, sed per vocalem vel syllabam postrema : ut primae in-
134쪽
finitivus sit in er, A. I. secundae in olr, E. . tertiae in se, syllabam infinitivi. quartae in ir apocope literae e. Audio a nonnullis dici proprium primae praeteritum semper in
alas, at: secundae in cu cus cut: tertiae , ut plurimum in i, is, it: quartae in i, is,it. Quod quam sit incertum, prinsertim in lectanda, postea patebit. Neque tamen putes nos verba omnia in eandem cum Latinis coniugationem referre. Quaedam enim apud eos primae, nos secundae, vel tertiae,vel quartae, ascribimus.& comtra mutuus est nobis verborum transitus in alias atque alias coniugationes, idemque diuersas a Latinorum obseruatione. Id quod in Elymologico planissime discernimus. Quam rem mirari desines, si Latinos quoque verbuidem in varias referre coniugationes aduertas , dum ferveo & seruo, caveo & cauo, fulgeo & fulgo,oleo,& olo, parere & parire, orior oreris vel oriris: & alia permulta usurpant, praesertim poetae. Id quod prope uniuersum,in ipsa mox futura verborta coniugatione docuero, si modo prius canonas quosdam statuero, ad facile ac fideliter co- iugandum, non inutiles. Regulae communes omni coniugationi. Primae singulari personae secunda semper addit stertia, i, in omni tempore integro, & nobis non circunlocuto.
Sed si prima finitur at diphthongo,i plerunque abiicien dum est, ut habeo giuai, tu has, illiat.&in omni futuro indicatiui similiter,de quo postea . Quaedam tamen iretinent in praesenti, ut facio yen , tu nis,il fait. habeo odio, pro odi ye hai, tu hai,il hait. sed hoc differetiae sortassis gratia. Prima pluralis ut apud Latinos in iis, ita nobis semper in Ons erit, opinor pro otis V .is. Vnde fieri potest ut procius primum eris pronuntiauerint: gliscente vero & m- crescente paulatim corruptela, hi diphthongi m n verso,
135쪽
ons pro ous pronuntiari coeptum sit. Quidam praeteriti imperfecti indicativi, de optatiui eandem terminant in
Secunda pluralis semper in es exit, ut amatis uous almes ἰ
Tertia pluralis sere in ent finitur, adiecto videlicet n tertiae singulari more Latinorum: sed id maxime in prima coniugatione: in aliis multa euariant. Vt enim illi, ab amat
amant,ab amabat amabant, ab amaret amarent. ab amet ament: Sic nos ab atmct aiment, abaiment a imbet, abaimeret aimerent, cum Northmanis in his duobus temporibus, id est praeterito imperfecto indicatiui 3c optatiui
integrioribus . vel cum vulgo a Imolt, at molnt, almerolt, almemini. Quod i quia nonulli aegre pronutiant, c praeterea adiiciunt, dicentes aimerente , de caetera similiter.
Sed apud quosdam Galliae populos haec persona tertia inoni exit, in quam vocem tertia pluralis futuri indicatiui omnium coniugationu semper finitur. Si vero tertia pluralis Latinorum tertiam singulare superet,ut in praeterito persecto indicatiui tunc Latinos imitati, non solu n adiicimus,ut in coniugatione patebit. Thema verbi apud Gallos variu est, ob id te exemplis quam plurimis mox exercebo . Sed primae thema , semper in erquo in e verso, habes participium praeteriti temporis: cui adde r pro infinitivo. Prae findicatiui, imperativi, niunctivi: futurum quinque imperativi & optatiui in prima coniugatione,& plae runque in aliis, apud Gallos voce non differunt: significatione uti apud Latinosὶ differunt. Praeterea imperativus prima singulari deficit:& pronomen suppositum, quod vocat, personis solum tertiis admittit.
136쪽
Reliqui modi omnibus: perinde ac si diceres,ego amo, tu
in e verso in prima coniugationerin aliis,a quoque quod unicum est in e: dc e , quod praecedit, seruato. syncopa b. Similiter praesens & praeteritu imperfectu optatiui, & coniunctivi praeteritum imperrectum terminatur re, AS,ret, remes Vel reons, res vel ries, rent vel rcent. Sed r, Latinorum imita tione, seruauerunt.
Quae inclinatio ut Latinis proxima & Northmanis Galliae
populis septetrionalibus ustirpata, hi multo magis placet,quam quae vulgo reliqua prope Gallia celebratur,pero: vel ὁae,5is,oit,ions,ies, Olcnt vel lent, vel Ioni. quani uis non ignorem e Latinorii in es Gallos saepe vertere, ut tela tollie,velum Volle,&c. E. T. Praeteritum perfectum pridem, quod vocem praeteriti Latinis usitata proxime imitari diximus, primae quidem coniugationis tere terminatur in al, as, at,ames, ates, arcnt,
ablata syllaba ui & ue, quae Latinis tam in hoc tempore quam in aliis ab hoc formatis, cu scilicet adsunt, saepe expunguntur. intibusdam autem magis placet exterendo atin ipsum finire in i, is, it,imes, ites,irent. Quibus suo fragatur coniugatio proprii praeteriti persecti & plusquam persecti optatiui: de qua postea. Vtrunque Parrhi-- his vulgo pronuntiari audies. Sed prior a pluribus probatur,quod Latinorum imitationi sit propinquior. Aliam vero coiugationum huius praeteriti terminatio varia est: sed fere in eu, i, v. quod verba coniugando haud ita multo post deprehendes.
Praeteritum persectum seu modo seu pridem,hoc est indem
137쪽
nitum& indeterminatum, quale Latinis suu est praeteritum persectum, de Graecis uterque aoristus, & sex tempora ab eo formata : Galli per participium praeteriti temporis, de verblam habeo habes frequentissime in activis, in
quibusdam neutris per sum es est circu loquuntur, ut amavi, g hah aimet, amauisti tu as alme, amauit, it hat Ame. Pluraliter nous haumns alme, votis hau-es Ame, iis hontainae. In qua circumloquutione, danda opera est, Vt participii vox,generi de numero substanti ut vel additi vel intellecti respondeat. Quum ergo amatus de amatum sit Gallis alme : Pluraliter amati amata, almes: Si amavi vel amavimus hominem vel metallum dicas, nos, ginaὶ vel nous hamons a me, ab habeo vel habemus amatum hominem vel metallum. Si pluraliter, amavi homines vel me talla, dicemus, g-hali almes les homes ob les metatis, ab habeo amatos homines, amata metalla. Quum autem sceminini amata significatio sit Anace, addito scilicet e masculino : Pluraliter amatae Anaces: amavi vel amavimus
eminam si dicas, explicabis giua ,vel nous halinos Anaceti femine,ab habui vel habuimus amatam foeminam . Si Pluraliter amaui foeminas hai Anaees les semines, ab habui amatas sceminas. Acin caeteris verbis & temporibus a praeterito formatis similiter. Ita scilicet ut vox Gallica participii respondeat generi Gallico Se numero substanti-ui vel additi vel intellecti . Quae res non perinde noua Stabsurda quibusdam videbitur, si rem altius expendant, &si considerent in passi uis idem etiam vulgo obseruari. Si enim vir dicat, amor, quia nos id per sum amatus resoluimus, dicimus, De sui alme : sistemina dicat, amor, 'ula sum amata exprimimus, Gallice dicet eadem, De suias mee : & nos illi tu amaris, tu es atmcc.
Sed quis unquam inquies) audiuit huc sermonet has re
138쪽
Guples tes letres, ab habeo receptas, id est accepi,tuas lite ras. Assuesce arte imitari, usu multo auribus tuis suauius insonabit. Huius aute asperitatis opinio tibi forte hinc nascitur, quod in coniugando praeteritum persectum,& sex tempora ab eo formata verborum in or ,& quorundam ino, falso aestimas participium praeteriti teporis squod in id mutuamur) esse Latinis unius latii vocis,& Gallis quoque
Latinos studiose imitatibus,una tantia terminatione finiti debere. Sed foedissime laberis, nec amor praeterito per fecto, facit tantum amatus sum vel fui, sed amatus amata amatum sum vel fui. Plu. amati amatae amata, sumus vel fuimus. ita in reliquis eius personis & tcporibus,quae Latini circumloquuntur, inclinare Aldus te docebit. Est praeterea nobis teritu praeteritum,maxime omniti pers
eta re significans. Quod nos in praeteritis per habeo circu- scriptis efferimus per habeo de eius participiti praeteriti teporis licii,& participium Verbi quod coiugamus. vlgiuat heu Lict, Plia i hcu ainac. sic in optatiui praeterito persecto de plusquam persecto Phexisse heu nict,g-he ulla heu alme,tanquam habeo Sc habuissem habitum, factum, vel amatum dixeris. Et in aliis similiter. Adhaec per propriupraeteritum verbi habeo cum participio verbi coiugandi, rem maxime perfecta, sed fere olim, significamus: g-licia, tu Seus. ilhcut nict, alime. Quod quartum est Gallorupraeteritum persectum indicatiui. Adde quod hoc tempus interdum usurpamus cum aduer bio temporis propinqui pro futuro perfecto ide quo mox dicemus) Latinorum vulgus sequuti. Vt enim dictit, ego nuc seci,pro fecero: ita nos. hai maintenant nict, pourg harai vel giuartarai maintenant nict. Praeteritum plusquamperfectum circuloquimur .ut dictum est: sed per habebam de participium praeteriti temporis . vi
139쪽
Futurum Latinis usitatissimum quod imperfectum esse docet Nebrissensis, quia rem perfectam iri non significat)per futurum csiiunctivi quod ille Latinis futurum perfectum esse affirmat: quum per se pronutiatur,Vt amaue
iugabis hoc futuru : quod impersectu tam Latinis quam Gallis est . Quod vero ille perfectum vocat, & per tutu
rum coniunctivi suppleri affirmat, ut ego nunc fecero no enim tuc utor conuictivi natura, quomodo si dicere, quum fecero, te adibo: quum illic una , hic duae sint ora- rationes coniunctivo necessariae) nos ut futurum coniunctivi circumloquimur: ita hoc quoque, dicentes g hau rai maintenant iAct .ab habebo lati habuero nunc factit Latini tamen futurum coniunctivi pro futuro imperfe- icto indicatiui, ut alia quoque tempora illius pro simili bus huius temporibus, piarunque mutuantur. Praesens & futuru imperativi diximus fere simile esse praesenti indicatiui. Sed futuro adiici chi apres,vel d-hor', en aurant, quasi dicas,deinceps,uel post hoc lepus. Sed harum vocum etymum suo loco audies.
Huc adscribendum, quod quemadmodum secunda pluralis praesentis imperativi in utraque voce Latinis est du- 'plex, ita Gallis ,sed in paucioribus ut a dicite dices, S: dites: a facite falces & falites. I l. l l
140쪽
Optatiui praesens & praeteritum imperfectum diximus voce simile esse praeterito impersecto indicativi, sed prae
terea r Latinorum seruare. Formatur autem sempera futuro indicativi, mutado solum rat in re vel roi. ut amabo gra4merat : amarem gra mere vel g almeroi.
Praeteritum persectum & plusquamperfectum modi eiusdem quia formatur a praeterito perfecto indicativi, circunloquimur, sed per tempus simile verbi habeo , scilicet habuissem g hetisse, & participium praeteriti tempo ris,ut amauissem g hetisse alme,tu heu stes alme, illiclisisti ai me, nolis heuilans vel heustemcs Ame , vous heus sesame, iis hesistent me. Quidam, i interiecto plurali, heustiolis, heussies,heusilent,pronuntiant. Hoc quoque proprium tempus exprimimus facta syncope, sed fere in sensu praesentis & praeteriti imperfecti. Vt amaui siem, at maste, tu ai mastcs, it alma siet: Sc per sync. se, ilaimast, notas Amallos, votis Amastes, iis alma flent. A quibusdam tamen g-Amille, tu Amilles, it almicti, notis ai- missions,volis almultes,iis Ammient per i non per aAicitur , ut in praeterito perfecto indicatiui monuimus. Sed
sem quod per g-beusse aὶ me dici audies . Quae res facit ut praeterito quoque persecto indicativi, per l, vel per a, personas pronuntiandi scimpulus multos habeat. quanquam has per a , Galli propemodum omnes qui doctiores videri volunt pronuntiant. Per i, tamen qui efferunt, ramitine,ut diximus,non carent.
Futurum optatiui & praesens coniunctivi, similia praesenti indicatici:& praeteritum imperfectum colunctivi ut Latinis,simile praesenti Sc pnaeterito imperfecto optatiui,docuimus. Quod tamen saepissime per praeteritum imperfectum indicatiui supplemus. ut, qua nuis amarem,quid adret uos,quado, quandg-Amerce . Cli amare, eram miseret