Iacobi Syluii Ambiani In linguam gallicam isagoge, vna cum eiusdem grammatica latinogallica, ex Hebraeis, Graecis, & Latinis authoribus

91쪽

Aqua. sync. q. ure,proth. e. Aquosus ea tactis.

Diae resis Vocales dictioris Latinae aliqua do ex diphthogo soluim', a 3 ut Dudum fies. epenth. i, u in u- seu L V. 14.cis χον bias, id est lignum vel sylva bois,vel uis pro buxo. Traire trair,a trahere, nisi hoc a tradere malis. Habeo j Hi,& ye har, id est odi,sine apostropho i Latini a iubstatiuis de ago agis,substantiva non pauca trase

lorinauerunt.

Virago, id est mulier sortis, quod virum agat, id est Πprae. sentet,& opera virilia faciat. Plumbago, id est plumbi scoria de recremctum Dioscorisu quod plumbum agat de aemuletur. Tullilago herba vulgo ungula caballina de pastus asini, pabd'alae, quod iussin siccam scilicet sedat de abigit. Marcel

lus in Diosc. - .l

Plantago platam, haerba quam Dioscorides arnoglosson vocat, torte etiam quod sub linguae ovinae figura plantam agat 5 exprimat: dicitur. Soldago haerba consoldc, quae carne diuisam agit solidam

Lanugo, tenuis pilario in genis adolet tum de pomis quisbusdam,quod lanam agat, ut est imitetur . . Coriago Columellae morbus boum,corium abigens. Hippago nauis apta agendis dc convehendis equIs. Hippagium equorum Vectio. Litigium, litis actio. Sic forte a farre farrago, ab imus imago,a forma, id est me- i ta casei formago squa vulgi dictione pro caseo usus est Gaza a lumbus lumbago: ab inde, indago: a prope,propago de ago agis,a tamen producto, formatum est. Galli quoque Latinos imitati, permulta ex substantivis de ago tinxerunt,quae vulgus in agium terminat.

92쪽

INLING. GALL. Villa ville, id est urbs. Villase,a villagium id est vicus. urbis

. enim aemulus est.

Pailus pas, passage,a passagiu, locus per que passus agutur. Via voic: vota a viagium, quasi viae actio aut per Viam. Lingua langue, laguage a linguagium,quasi linguae actio. Cor ur,& animus quem corage a coragium , id est cordis actione dicimus. Audacia enim a cordis calore multo Aristoteli nascitur.

Visus udue ,visage a visagium, id est facies, quasi in qua sit

actio visus, qui sensuum dignissimus,perfectissimus, certissimus est,& propter quem caput sublime est. Galenus lib. de usu partium. Homo home, homage, qua homo dominum agnoscit. Potus, id est potio,potage a potagium, id est Iusculum rerum elixarum, quod vice potus sorbere solemus. Ainant ab ad ante, au-antage . unde atinantager, id est pro

mouere.

Ultra oultre, oultrage, id est iniuria ab ultragium, quod homo ultra quam satis est agatur & impellatur in alium. Oultrager, iniuria afficere & verberare iniuste. Damnum dam, damage vel domage, id est iniuria. Saulurage, quod in sylvis agat,& vivat. Caetera suis locis in Elymologico explicabuntur. Substantiva ex voce sceminina adiectivi etiam ficti nonnunquam efferimus. Mons montis mont & mon

Fons fontis soni, saepius fon

tame . . , o

Racine de platis & simili in Rage vero Delphinato pro

posito esto ii pena r, & nasile

l. III.

93쪽

. . IS AGO Ggnaso .ina nisi hoc a naris&Grae Fames Dina & famine . velut co ei pa et malis tamina. a radicina, pectorina, nari' Huc pertinent quae a participio sceminino praeteriti temporis primae coiugationis praecipue,sed etiam aliarum, Gabii, Latinorum more,fecerunt. ut enim Latinis Repulsa id est reiectio ab honore & magistratu. Aurata seu orata piscis dorade Narbonenses: Et alia quaedam similiter: u.

Sic Gallia iustis plerunque participiis Enitae, pro aditu ab

intratu.

Salie, id est exitus de prominentia aedificiorum a salita. Penice, id est mens & viola autumnalis,a pensata. R6stie seu tinee, id est particula panis tolla. Aoublae vcl oublic, pinis quidam dulciarius ab oblata, non cu vulgo medicorum v biata. Ratio in Elymologico est, Arnace, id est exercitus ab armata. Monice, id est scala & cochlea, a montata. Nam moler pro ascendere,ut deualter pro descendere,Galli finxerunt. Vallee,id est vallis, a vallata. Howe, id est pluuiae tempus horarium,ab horata quod&Vndee & Guilce dicitur, ab undata. Coruee id est opera gratuita,a curuo vel coruo. utee , id est operis progrestus. Forte a pultare pro pul

sarea

Bostii ree, fascis lignei & sarmentitii species,parte una rati,al

tera comantIS.

cauloee, id est via strata S calcata. caree, id est carri Vectura Vel cariotce. sed carete e bigatum

Boucre,id est buccella panis vel alterius rei. Hauce, id est pungillus vel manipulus,ab-ο P. 6,Vt. a. Pancce, quantum ventre continetur a panticibus.

94쪽

INLING. GALL.

pee,quantum labris vescendo ingurgitamus, a Metrκ. Itiue,id est exitus & mensae dona secundae,ab exite. Duree, id est duratio. Rouste, id est ros. Tramee, id est tranatio . . Nauee, id est nauis vectura. Bastellee,id est nauiculae onus . Quam baltei Pic . baseau Galli vocant,a e x meo,id est porto. Vnde & baat, id est clitella,& torte bastir, id est aedificare. Buce, Pic. id est lixivium,a bua potu puerorum. I iitae,id est lolium, quod esu inebrici. Alee, id est pergula & discessus,ab ala auium. Puree , id est iusculum pisorum depuratum de colatum. Annee, id est annus & anni prouentus. . Iournee,id est diei opus. Mati e , id est opus vel tempus matutinum. Fournce,quantum panis vel aliarum rerum furnus semel

concoquit.

Ventree quod utero mater gerit etiam de brutis. Portee id est vectura de foetus. Porree, id est porraceum olus. Galli tamen pro beta usurpant.

Liu-ree, id est coloris religio. Carbonee,id est caro vitiis carbonibus assata. Menee , id est conductus a mino, id est duco ecclesiastico

rum verbo.

Donee, id est donatio Se visceratio. Gelee, id est gelu & velut glaciata mucilago pedum vitulinorum vel rerum aliarum.

aurae,id est quantum vase oblongo, quod auge Vocamus, capi potest. vi Mance quantum manibus de brachiis.

95쪽

INLING. GALLr si

Sotibu-enance, id est memoria,a subuenientia. . Fiance, id est fiduciaba fidentia. Recreance, id est precaria rei controuersae possessio, a recredentia. Creance, id est fides & credo in deum,a credentia.'CognoisSance,a cognoscentia. Alliance, id est societas, ab alligantia, sync. g. Vt in Gi Alligare allier. i. γEsperance, id est spes,a sperantia. ν. Di

Sori Sance,a sufferentia.& alia prope infinita ruit per a participiis quae Galli ex Latinis in ns,sua secerui,vcrba interdum transformant, Placens placentis, pila bant, plaicanter, id est risum captare, . . & beneuolentiam factis & dictis. Gratias grauatis,greuiat. Crainenter. G. r. id est onere, ver beribus, labore conficere. Putens putetis, puat,empuantir, id est odore tetro implere. Quaedam eorum quae a lupino posteriore formant Latini, cum nostra fiunt, literam thematis charactetisticam saepe recipiunt. Laesus, a,um, Laid, laide,d,a laedo laedis repetito. Ruptus, a,um, rompu, rompue,a rumpo. Fistus,a,um,fendu fendue, a findo. Fusus,a,um, fondu fondue,a fundo.

Salis,a um, falle, sallee, a fallo. & salse,id est sordidus.

m. i.

96쪽

sum& liberum esse.

Fartus, a, uni, vel fartilis, sarci sarcie, a farcio. licet in hoc T. Σ. este possit. Sic potentia pulsu c,a possum.

Quaedam n thematis tantum repetunt. . u: i . r.

Irictor pinetre,a pingo. mctalli. ro. 'i P. AFictum tincte, id est res ficta,a fingo. . . . Vt Latini, chin facio, imperat Iul Voce componere videtur dii dentes calefacio, frigetacio, tcpefacto,&c. id est calere, frigere, tepere facio, vel potius calidum, frigidum, repidum. ficio: Sic Galli vel a verbi themate,vel ab imperativi pra sona secunda ,sablato, & nomine,quaedam formarunt,ut Emoupe nar a stypandis naribus,id est operculum quo vasorum ora anguitiora obturantur. Ccu rectes, a cooperiendo capite,peplum Sc velum capitis. i caul pled, a calciando pede. Curotelleba curanda aure,id est auriscalpium. Curedent, Id est dentifricium , vel dentiscalpium, a curando dente. Rapoit, a radendo pilo. Traicloia a trahendis clauis sutorum.

Rabos, a radendo ligno, quod eo ιορ Hetrusci dixerunt. aeo cω,id est pasco,ut nemus a νέμω, id est pasco. & alia id

genus permulta . .

Vt Glaeci & Latini infinitiuum loco nominis perlape usurpant: sic Galli, En son dormir, id est in suo somno, a dormire. POia r son metager, id est pro suo cibo, a mandere. Mon dipner, id est meu prandium, i δαπνcili, id est pradere. Non debuiter,id est tuui remaculum,a delebunare.sync. ic.

97쪽

IN LING. GALL. Son Ghper, id est sua coena. Micus vatili sau-ἄr qtilla uoir, id est melius est scire quam

Il est Suia bon se uolt, id est doctrina est solida & certa,a sapere, non scire. iI Diat uti bel hausit de brebis, id est habet pulchru gregem

ovium. .

G'hai t ultra aliatres, id cst multa mihi iacienda, & pluri,

mum premor, vel inopia rerum, vel pondere negotioria. Passus pas. Persona persota, pro corpo-Punctus pomist. re. anum grain & brin, Cal. . Anima ame . Gutta Uouite. Mica nite. Pic. t r

Nullus nul nulle Iami-a . . Nihil men Hanonii. Res rien .. Jilri. ri lHaec sermoni vernaculo addimus ad maiorem' negationem, ut ii n' i eis pas,vel potnist, ab ille non ibi est, tanqua dicas, illius ne pallus quidem seu vestigia vel punctum ibi est. .Ha S ulnii PE u'en huit gra4nuci mutte,vel pas vel minista non inde, hoc est ex vino, habeo vel granum vel guttam . quidem. Quis est in cubiculor respodes nemo. Gallus au tem, ii n i hatame vel per ne, id est ibi ne persona quidem est vel anima. Aliquado augentes, rursus negatione, dicimus,ll n tiat ame dii inonde, vel personiae dii mode. De n'en hali gratia ne gotitae, De ne voi ne grAn ne Mut te, vel, ne ciet ne terre. llaei has ne fu ne tu, id est ibi neque et e , id est ignis est, neque lux . In quoru usu videndu st,Vt singula yelut in suam familia referatur, nisi loquentium consuetudo nimis repugnet, ut scilicet persona, vel anima hominem tantum neget: Granum & gutta tum s mina tum liquores,& si qui1proportione respondet. Passus de punctum licet aliis generalia magis sint, tamen pr

prie de quantitate dictitur. Haec enim ungula sunt in suo Auxesis

. uti

98쪽

genere minima. Nullus aute cum addimus,dicetes, Nublum ibi pomum est, Il n' i liat nulla pome: Graecorum more, Senrinata negatione magis negamus. Iam,ira, irati se pe usurpamus, dicentes , GE Uirat ira, a non ibo iam. Tunentras Ira : a tu non intrabis iam. Aliquando etiam pro p icto,ut nihil est necesse hoc facere, Il n est ira necessite de che fa Irc. Men pilarique omnes id, quod nihil, significare opinantur. Sed falso. Intelligitur enim vel exprimitur semper cum eo ipsa negatio. ut si rogo,Quid facist quid dicist quidhabes respondes, rien . ubi Latine per nihil respoderes. Sed intelligis non facio, no dico, no habeo rem, id est aliquid. Q uiri epe totum exprimis,& dicis,gin ne lai rien,gis ne di rien,

Res autem cum sit transcendens,ut dialectici loquuntur, Romnia significet, nimirum si iuncta negatione, pro nihil sumatur. Sine negatione vero vel exprella , vel intellectarem nunqua per rien exprimimus, sed a causa cose vel co-se, A. s. cause Narbonenses. quod postremit nobis usurpatur quo sensu Latinis hodie causa. A Equi - Vulgaris Gallorum pronuntiatio quaedam ita confundit,utu a. vix separes audiendo : sed nos quaedam ita pronutiando se-3α paranda putamus. Est enim ubi nihil pronutiatio variat. Metrum metre,ut e prius sonum Latinorum seruet. Mittere metire,id est ponere,et sonamus. Magister matare,diphthongum sonando. In ,en. T. Inde,en. melius Tornacenses end, dicentes,vous md haires&similia. 'Intus ens. Li ens .id est illic intus. Li, id est ille, illius, illi, il- Pisum mis, neutrum. lum. Pix Dis,stemininum. L'i,id est illud ibi. A . . I r

99쪽

Podus pois . cui sere addimus grand,gros,sues: liuete, &c.rPedis, tu pias a pedo,& tu petcs. Lieiu lide in hippomachia.& ludis aliis quibusdam.& licteth quasi a liciariti. Lyce aute a λυκα, id est lupa dicitur meretrix, & c nis foemina:vela lycisca.

Mors mortis, ta mori. Mortuus,a,um, mort mor

Mordeo De mor. Morsus vn mors, pars freni. Sactus Maurus sainet Mor: In quo r sonamus mollius Cresco,g-ccIOIs quam a mordeo. Credidi, gre cruDigitus te doli. Creui,De crv. Debet,il doli.

μακτρα,as, mactra, Is,in qua panis pinsitur

Magis mais . . c Tamen mes. Mitte mes.

lum. Mei, meae,mea. mes.

Meis Metarum, Meis,Vrbs Lothoringiae.

possit it puit.

Sanctus sa ct. Cinctus cinct. Sanus Lin. Quinque cinc.

Pareo,DE per neutrum. Perdo, De per act. Par per . Ardet, itari. Ars artis art. Curia mur, vel a mn cortis, uri. Curius cou rt cou rae.

Currit it tabri vel cetiri. Ostium iris. Hodie hi . Octo uict. Trespasses, id est mortui, & qui omnino a vita in mortem transierunt. Traicts passes, id est haustus traiecti, &digesti per corpus. Vnde Gallis dicterium hom pisset mur les traicts passes. Nisi enim largius bibisset, tam copiose non meieret. Qui vero audiunt,dici putant pro mortuis. m. iii.

100쪽

86 IS AGO GE

Quae in consonantem Graecis, Latinis,& Gallis desinunt, si vocalem praeterea sine medio , dum scilicet in vocem alta

transeunt, allumant, ea consonans cum vocali nunc sic quente sonet, non amplius cum praecedente,ut Facon seconer. Meilon incisoner. Ita . .

lSed si in voce Graeca aut Latina consonans geminatur, in derivato utraque saepius exprimitur ut Ferrum, fer,serrer .

Castellum callat, Pic. castea ti, Gall. castellet. Lassus las, lalla lasse, lastare lalter. t Siccus sec,sicca secoe,siccare seccer. Mollis moli mollis haec molle, mollire mollir. l

Galli initio vocis , consonum adhibent saepe ubi Picardig

Latinarum dictionum retinent. .