장음표시 사용
111쪽
iativo & ablativo, eas sere silas in iisdem orationibus illis exprimimus. ut in curiam, en cisii r. versus A ureliam, vers Aurhen. super Sequana sur Sane. per montes, parmonis. inter valles, entre valides.&c. Licet tamen etia dicere en ta cour, sur la Seine, par les mota, entre les Vallccs.
non tamen P Aurhen, nisi territoriu intelligas. Sic in curia en cour: Sc etia en ta mur. sed prius emphasim, ut pro sola regia intelligatur,habet: posterius magis priuatam cuiusque cortem & compluvium domesticum 1ignificat: acetiam senatum . nisi addas de la cour dii roi. Eodem modo
de curia de mur: ut cum honore, auec honeur : sine te,
sans toi: pro Petro,pour Pierre,&c. Sed ista ad costructionem magis attinent. Quemadmodum de differentia utendi articulo de R du in genitivo,& a, au in dativo singulari. Nam liber Petri,de Pierre, no dii dicimus. Du enim& au scemininis: & propriis virorum tauquam iungitur. nili per emphasim,vida Pierre, taquam notissimo,vel dudactPIerre. Contra, liber magistri du mature, non de :visi
forte addas de maistre Ian, vel quid huiusmodi. Sed officium magistri, de vel du ma istaei: magna tamen differentia dicimus. Nam tu facis officium magistri, de mature, absolutum est ac generale, perinde ac si dicas, facis officiuillius, qui specimen suae artis edidit, de inter artis magistros accitus est. nisi restringas addendo, de maistre Ian, vel quid simile. Sed tu ficis ossiciti magistri, du maistre, priuatum aliquid magis intelligitur,ta quam diceres, magistri huius domus. Dedi Petro,a Pierre, non a u. Nam hoc propriis virorum sui dixi) ntiquam iungitur, nisi per emphasim, ut au dict Pierre: neci mininis, quod sciam, seu propriis, seu etia appellativis. Dedi homini, a home: magistro a massire: patria pere: tanqua dicas alicui homini, alicui magistro, alicui patri. Sed,a thome,au mature,au pere dicentes, addimus vel intelligimus a Phome du
112쪽
le, quo propter possessionem aut relatione, restringatur illorum infinitas , tanquam illis Indefinitum aliquid, hoc certum definitumque significetur. Adde quod ait dativo, accusativo & ablativo singularibus ma1culinoria appellativorum,&aus iisdem pluralibusetiam foemininorucommunia sunt: ut reddidi patri, au pere : patriae, au pat masculinum enim nobis eiij vado ad patriam, au pat : reliqui in patria,au pai: dedi parentibus, aus parcns : vado
ad campos,aus camps: est In capIS,aus vel es camps. Quibus exemplis liquet nos au accusativo pro ad, de ablativo pro in solum adhibere: dativo autem In masculinis appelativis, quale nobis patria pat esse diximus. Heteroclita quaedam nobis sunt, variatione terminationis, ut Caelum ciet: caeli caelorum,ciciis. Vetulus,viel: vetuli, victis. Oculus,eul: oculi, leus, Caballus,heuali caballi caballorum,ce ius. Metallum, metali metalla metatis: vel
cictili, victi is, ichis, ci inauis, meta uis, & alia permulta suo loco partim dicita, partim dicenda. Nomen praeterea nobis, ut Graecis & Latinis, est multiplex. Gentile, ut Parrhisiensis Parrhisten . Infinitum, ut quis, quae,qui. Collectiuu,Vt populus,peuplc. Particiuti, alter, a uitae. Comprehensivum,Vinea vine. Factitium,
ut bombus bombon. Numerale duplex, cardinale, hoc est principale, unus Vn: aut ordinale, primus prime. Ad aliquid, pater pere. Quasi ad aliquid ,mors more,vita vie. Comparativum & superlativum, de quibus paulo antea. Diminutivum,ut cultellus couliel. Pollemuit, Platonicus Platonique. Denominatiuum, Cultellarius, coultellier. Verbale,doctor docteur. de quibus pauca a nobis i dicenda sunt. Gentile aliquando exprimimus,ut Parrhlasiensis Parrhisien. Tornacensis I burnicien , vel de Paris, de Tournai. Aliquando enim per primitivum efferimus,
113쪽
sic, Rhotomagensis, de Rouen. Ambianensis Damiens. Bellovacensis, de Blauu-ῖs, tanquam de Rhotomago, Ambianis, Bellovaco diceres,& alia hoc modo permulta. Sic Francus Francois, vel de France: Anglus Anglias,vel de Anglia terra, d'Angleterre. De aliis nominum differetiis in Elymologico passim membnerimus: de denominatiuis Sc verbalibus, in regulis abunde diximus. Numerale &diminutiuu hic paulo plenius
Numeralc quod cardinale vocant ut unus unum Vn, una Vne: de saepe i υλτορ pretit, & εμ re irros emptaui: licet apud Graecos ordinale iit pro primus Duo duae duo,deus.
Tres tria, troIS. Quatuor, quatrer.
Quinque,cinq. Sex, sis. Septem, sept.
Viginti, vini:& si vis, vingi metalli. g,ut differat avini tertia singulari persona
verbi venio. Viginti um,uint &vn,dcus,
Triginta, trente. sync. gi. vi insequentibus. Fndecim,vnce, sync. de,quae Quadraginta , quarante.' etiam fit in sequentibus. sync. d,& gi D uodeci na, duoes. Tredecim, trefc. Quatuordecim, quator . Quindecim,quin . Sexdecim,sevc. Decem, Sc septem pro septemdecim,dis&sept. Decem & octo,dis &uict. Decem & nouem , dis de Quinquaginta, cinquante. Sexaginta, sexantE. Septuaginta, septante.
sync. u. Octoginta, octante more aliorum pro octonte. Nonaginta, nonante. Centum, cent. nOS tanquam singulare cent, dicimus uno . it.
114쪽
GRAM M. Mileo milion,vn milion:
Mille, inille, vn mula. deus,trois milles.
Hoc autem loco tollendus mihi est publicus Gallorum omnium error, qui ung per g scribendum certat, ne si debita illi orthographia vn scribant,vii, id est septe videatur: quia utriusque disterentiavel caeco apparere possit. Nam in vii, id est septe, apiculi gemino ii superstributur. Adhaec se, stantivum iis additu semper plurale est, ob idque in s desinit: unus vero, id estvn, substantivum requirit singulare. Praeterea cu a masculino in consonam finito, formetur stemininu addendo e svi in regulis docuimus si vordicut, quur in stemininovgne,vel potius unge no etiam recipiunt quorum utrunque absurdissimum est. Ordinale ut primus prima primum, prime. Primo tempore. scilicet vere, prim temps. Prima luna, prime tune . Prima prime, in horis sacerdotii. Saepius tamen a primarius primaria primariu ,prumier prumiere. I. . Secundus secunda secundum,second,seconde. Tertius tertia tertium, tiere Octau' octaue, pro die Oct
tierce. uo & de symphonia: pro Quartus quarta quartum, ordine aute, tere uictime quart quarte . dicimus.. Quintus quinta quintum, Nonus none, pro horis, de quint quintc. monialib': alias sere neus Sextus sexta sextum, sexie. ime. Vel unime deusime , troisi- Decimus decime, vel disine a me, quatrime, cinquinae dis . sed decimae decimes, &sume,addendo ime cardi- per syncopen dimes, quae analibus, qualiter fit in re- parochianis parocho exolliquis. Huntur.
Septimus septime. Vndecimus uncime,syn. de,
115쪽
LATINO GALL. Iorquomodo S in sequeti .
D uodecim. Mucime. Na deussime est secudus. Tertius decimus.
Quartus decimus doc. Nos autem tresinae a tredecimus. & ab his monetavncIm,do iacim, trecim. Quato ime a quatuorde
Quincime.a quindecimus. Sextimc,a sexdecimus. Decimus septimus, nos dis
Sic de decimus octauus, nos dis & uictime, a decem &octauus. Decimus nonus, nos dis de ne utinae, a decem & no
Nicesimus vintime . quas a vigintimus, Si ita in sequctibus fingendum. Vicesimus primus, vini &
. Vicesimus secundus,vini &deusime. Ficesimus tertius, vini &troisinae , & sic sequenter capimus Gallicti cardinale a viginti, triginta, qua draginta, quinquaginta ,sexaginra, septuaginta.
octoginta, nonaginta, cuGallico ordinali, quatri me,cinquime &c. Tricesimus irentime . Quadragesimus quaran time. Quinquagesimus cinqua
Sexagesimus secantime. Septuagesim' septantinac. Octogesimus octantinac. Nonagesimus nona timc. Centesimus Centime. Centesimus primus cent &vnime,sicut in vicesimus diximus.
Millesimus,millime. Millesimus primus, mille
dc unime. Ex his patet numerii mamiorem intercedente copula &, minori semper apud Gallos praeponi a
septemdecim ad centum, quod ultra centum Latini tantum obseruariantis
Duplus, duplex,do table . . Triplus,triplex, triple. Quadruplus, quadruplex, quadruple &c. Ternarius,un tier de men-
116쪽
suris & ponderibus. Denarius denter. Sed disinter, id est decurio.
Centenarius. Cententer, id est Centurio. Vni unae,una:Vm vncs. Bini deus. Terni trois,&c. per cardinalia , sed in alea ternio ternes, quaternio quaternes, quincs,sencs,a numero puctorum,ut a,pro uno, Grae
Diminutilia Graecis, Latinis, Gallis vitiant, requirunt terminationem certam cum genere primitivi, Rectam sor- . mationem, & potitimum primitivi significationem, sed cum diminutione. Graecorum diminutiliorum terminationes sunt septem,
Latinorum lus la tum id est ellus ella ellum, illus illa illu, Olusola olum, ultis uia vitam, in latis paucorum est exemplorum. scus Graecanicum,cio, Gallorum et, etc, in, inc,ot,ote bon: quam videmur solam ex Graecis de Latinis in o, retinere. Diminutilia Gallis ut Graecis & Latinis) trans Ormantur lipropriis nominibus Se appellativis tam substativis quam adiectivis in varias terminationes, Quarum quaedam ex Graecis, quaeda ex Latinis a Gallo paulu immutantur. vi Cultellus coultet, Pic. ultrau Gall. Porcellus potarcet, Pic. potirceau Gall. Concha coque,sync. n,conchula coquIle. Franciscus Francois, a Francus enim deductum videtur, forma diminutivi Graecorum nominum in σκορ:vt a λυ
Quaedam vero ex finitivis acceptae, ut a Francois France- quin, a mania mandequin , a Petre Petrcqum, a brode brodequin,a caque caquequin vulgo calequin, Sic vilebrequm, & alia id genus permulta: nos a Flandris mu-
117쪽
LATINO GALL. Io 3 tuati videmur, de illorum more quaedam nobis similiter
effinxisse. Quaedam denique diminutivoru terminationes nobis propriae videntur,et,ete: in,inc: ot,ote. In et diminutIua,via Iaque I aquei,coc cocet, fac siccet, do uic Mulcet S: doulet, blanc bla et, nolr noiret, molmollet. Quibus pro foeminino addendum est e,ut laquet Iaquete,do ulcet dout te,doulet douiete,&c. in quam vocem exeunt quaedam solum steminina,vt femme sem-melete, portion portionete,car cartate, brebi brebiete, Leseete,sie sietc. , Der in ,ut a Iacot Iacotin, a Ianot Ianotin . Sed a Ian Ianin, a sol sotin,a lovialourdin, a garde gardin. Quibus pro steminino addendum est c,sotin sotine, lourdin lourdine, In quam vocem exeunt quaedam solum foeminina, ut, Iaqueline, Perrine. In ot,ut lan Ianot, Pierre Pierrot de Pierot,Guillelme Guillamot,car cariot .estene inenot. Philippe Philippot, vin vinot. Quibus pro sceminino adde c,ut Pierroi Plerrote,
Philippot Philippote:& sync. i prioris, Phlippe Phlippot
Phlippotc. hIn on,ut Samia gambon,coce cocon caulce caulcon tron-ce troncon, face fa n,hamus hAm haminiacon, lard lardon, sagum salie salon, calcaton. Vallet, id est seruus amitto,valleton. Porro diminutivi format o apud Gallos non est difficilis si illius terminationem, id est et, ete: in,ine: Ot Ole, ΟΠ,ad das primitivo, quum id in consonantem desinit. cum v ro in vocalem, eam e teras. Quorum exempla diximus plurima. Caeterum quae terminatio cuique sit addenda, usus magister discendi eximius,docebit. A diminutivis autem more Latinorum alia quoque inter- du Galli diminuut . Na ut illi a diminutivis porculus,catulus, arcula, buccula, capitulum, frustulum diminuut
118쪽
rursus porcellus, tellus,auinita, buccella,capitellu,sm- stillum: ita hia Ianete Ianeton,a coquite coquilon,a cocon coconet, a fotin sotinet, a badin badinet, a laurdinlourdinet, a Pieroi Pierotin,a Iacot Iacotin,crepetito. Quibus praeterea interdum addimus adieci tuum diminue-di,ut petit coconet, petite Ianeto, Id quod Latini quoque nonnunquam faciunt. Adde quod quemadmodum ab eode primitiuo Latini varia saepe diminuunt, ut ab homo homoncio, homulus, homonculus: quorum nullum ex alio nasci , sed omnia ex primitivo ipsb videtur: sic& Gallia Ian Ianet, Ianin, Ianot, Iano foemina. a Iaque: Iaquet laquin Iacot, Ia queron foemina. Insuper uti nomina in astet Latinis non diminutionem, sed potius sui Vallae placet) imitationem quandam primitivi exprimunt: sic apud Gallos omnino . vi Surda iter seu dastae, Enragastre a rabie, Aquariastre a sancto Aquario, se inet Aquere, hui' mali propulsatore. sol solla stre, sotin sotinistre,opinion opinia stre. Filiaster filial re,pro genero Lugdunenses dicunt. Marastre pro nouerca Galli pro pe omnes a matrastra. Et a coloribus obscuris,& ut sic dicam , dilutis, rotagadire, blan castre, notradire, vertantre,
Latina stre. Quaedam praeterea in aes,ut a concha coque coquard:a --chula coquite coquila es,pro stulto utrunque . Broncus
broce, brocard, id est scomma. Vetulus viet vietard. Babylon, babyl, babylaia, id est lingulaca . π α,id est pix poispoista es, id est fur. palea palle pali lata, vel a pallace. Gaudeo gali gallard.& inde regatardir verbum quartae coniugationis. Cauda coiic,couata, id est timidus. Flatata, id est adulator,a natare flater, frequentativo verbo sto fias. Pedaia, id est suspediosus. Rallard, balinard, id est irrisor. Quae actionis consuetudinem de propensionem quandam
119쪽
LATINO GALL. τα Gallis insinuat squomodo quaedam in ostis Valla) quoties
scilicet homini tributitur. Quaedam enim ad alia referuntur,ut brocard,id est stoma. Quibus e pro taminino addendum, coquarde, coquitaria,&c. Nec praetermittendum est, ipsa diminutilia Gallis ut Graecis de Latinis saepe pro primitivis usurpari, ut sinon pro uic, valeton pro vallet. Patronymica tantum a Graecis dictionibus deduci solita noretinemus, sed per substativa filius,pater, avus,&c. & Se nitiuum primitivi Latinorum more repraesentamus. Haec de nomine dicta sufficiant, caetera in Elymologico su-ussime docemus.
Ronomini accidunt qualitas, genus, numerus,si P gura, persona, casus, declinatio. Qualitatem Latinoru retinemus, qua quaedam finita sunt, quaedam infinita. Genus, ut in nomine, masculinum de neutrum idem facimus: sed a sceminino diuersum in omnibus, praeterquam in ego, tu, sui, noster,vester, quae per Omne genus una vo ce pronuntiamus, S , tu,sol, istic,v6stre. Numerus nobis pariter ut Latinis duplex, singularis,ut ego
Figura itide simplex,ut hic che .coposita, ut hic iste, chest: hic ille, cheli. Aliquando autem ex tribus,ut chestit,vulgo chelitui, ab hic iste ille: it cheli, ab ille hic ille: ilcheus, ab illi hi ei.
Persena prima,ut ego De: secunda,lu,tu: tertia ,silebit. Casus declinatione ita cognoscentur. Personae primae, Nominativo ego, De. Genitivo,mei, mDI, Datiuo, mihi, me, &moi. Accusativo, me, me:&min. p. i.
120쪽
O ego, o mia. Ablativo a me, a vel de moi. Pluraliter nominatiuo S accusativo nos, notis . Gemtitio, nostru vel nostri, de notis. Datiuo nobis, a notis. O nos, o nous. Ablatiuo a nobis, a vel de notas. Sed ut in nomine, ita & in pronominibus praepolitio ablativo vel accusativo adiecta, a nobis exprimitur, ut in nobis, en notis: pro nobis, potirnotis: a vel de nobis, a vel de nou S: ad nos,a nous: per nos, par notus: inter nos,entre n6us,& aliae quaedam similiter. Sed ne tam verbosa pronominu repetitio nobis in Elymologico sit necessaria snisi quod ad sin taxin attinet rhoc loco placet rationem nostrae transsormationis pronominum a Graecis & Latinis, adscribere. Ego εγib, nos vel O, seu αγ in e O. a. vel meta. g, & e,gin dicimus. Nec video quidGallis in mete venerit, ut i-c per i- cinsonu scribant, quia in utroque vox sit eade,& illi' certa sit. origo, hui' nulla: nisi causari volet g in , cosonu tra sire. Genitivus,mei, ερου & Hu: a quo nostrum genitivum mol factum putarim: ut a dativo εμι & mi , nostrum dativum moi diphthongo Graeca, ut vides, a nobis solummodo in utroque plenius de vivacius expressa. Quod si veru est, genitivus moy pery graecii, dativus moi per i Latinum scri-iada sunt,uti accusativus moi. Aduertes tamen ia vel oydiphthongii in his de propi reliquis pronuntiari, vulgo a Gallis hiatu immodico,& oc exprimi verius, quam ὁi veloy, nisi in monachus moinc, testimonium te omage, minus indans, & paucis aliis . Nec satis accusari potest' vulgi Gallor u error, qui pastina nullo discrimine nullaque ratione, y Graecu proi Latino ita usurpant ut illud solummodo propter dictiones Graecas per ypsilon apud GLecos scriptas, initio corrogatu, adoptasse: hoc exposuisse Scabiecisse propemodum videatur. Me tamen no fallit,i, ut cvocii Latinarii, Gallos nonunquam in diphthongum ol trasmutare, ut pisum pois, pilus poli, tela tolle, stella estoille, de quibus supra in literaru cognatione diximus. Qua-