장음표시 사용
251쪽
2q8 Tract. I. Disp. III. Art. III. Quaest. II.
nec malus voluntatis, ni fi actus quo pro- ω'mat Denique Doctor ibidem , isto
sequitur conveniens seu bonum, qui actuSirum duorum amorem Concupiscentiae orae vocatur volitio, vel velle seu actus quolsupponere amorem amicitiae : Cum en
fugit disconvcniens, seu malum , qui actuslinquit, amotum fit rejectu eoncupita quas β' vocatur nolitio, seu nolle. Adveriit prae-im cui volo bonum nam propere amatum terca i octor inter utrumque actum hunci 'cupisco sibi bonum quas sibi visi este ordinem, ut prius non possit haberit m finis voluntati babest primam ratisnem molitici quam volitio, A nudo enim, m-iis octi Noli, , patet, quod velu amicitiae prae quit, refigis, ns quia non potest sare cum cedit velis rene istentiae . ahqra ει od aeremo tanquam conveniens His ita proe latra, Tria supersunt hae in quae vciba non ita usurpanda sunt, quasi qua tione determinanda: Primam, an nri non possit haberi, absolute ulla nolitio ,imarium ac Capitale Angesi peccatum me fine priori actu volitionis; non enim ap-irit inordinatus amor amicitiae sui: Semn Paret, cur non possit aliquis nolle mol ad m, Quid per amorem inordinatum conia liam aut cruciatum sibi propositum abs cupiscentiae desideraverit: Tertium, An il-que ulla prorsus sermalivolitione delecta-lle uterque amor amicitiae, &concupiscentionis , aut boni convenientis oppositi ἰitiae fuerit superbia propriὸ dicta , vel p sed tantum vult Doctor , quod non pos-itius luxuria spiritualis . sit aliquis nolle disconveniens sub ratione
formali disconvenientis, & quatenus est CONCLUSIO PRIMA.
oppositum bono convenientii impeditque illius consecutionem; nisi quia prius vultio Rimum a geli pereatum fuit inordiuatur bonum illud conveniens . amor amicitis sui ipse 1. Ita Subtilis D Μmet inlustre actum volitionis distinguilctor loco supra laudato, num.q. ubi ait , in amorem amicitiae, quo aliquem amamus quod simpliciter actus primus inordinatus propter ses & concupiscentiae quo aliquidlvoluntatis An3eli fuit primum velle ami- alicui volumus, seu ut ipse loquitur 3 Du citiae voluntatis eius, qui vomit bonum,plex est velis, quod potes nomisari amicitis,ihoc autem objectum non fuit Deus , rio, concupiscentis dieatur velle amicitialquia non potuit Deum inordinatὰ ex in- , , esse istius objecti cui volo bonum: em velis comitentione amare amore amicitiae : Nam is emiseremiae istius obiectι, quod valo alleui ama Deus est tale amabile, quod ex sola ra- is D. Quod utique non sic accieiendum est,itione sui, ut objectum est, dat comple- is quasi amor amicitiae esset praecise volitio ,stam rationem bonitatis actui persecte in- isciua quis personam diligit non volendo il- tenso: nec est verisimile; quod aliquid is II bonum, alter vero nempe concupiscen- aliud a se nimis intense dilexerit actu otiae, sit volitio qua solum vult bonum per-iamicitiae: Tum quia inclinatio naturalis ,, sonae amatae; et enim amor amicitiae est et- magis inclinavit ad se, quam ad aliquid istam actus quo volo bonum personae quam aliud creatum sic amandum. Tum quia is diligo; ipsam namque vere non diligerem,lnon videtur quod aliquid aliud creatum ,, s ipsi bonum non optarem; Sed per amo- a se sic intellexerit scut se : Ergo pri- is rem amicitiae, eum intelligit Doctor, quo mus actus in ordinatus fuit actus amici- is quis vult bonum alicui propter solum ipsius tia respectu sui ipsius . Haec Dactor, qui- amorem, dilectionem, absque eo, quod adibus aperte indicat primum peccatum An-
id moveatur amore alterius; amor vero con-lseli fuisse inordinatum amorem amicitiae
cupiscentiae, sit volitio qua quis vult bonumisui ipsius 3 quod utique sic probat .
alicui propter amorem quem habet erga Primum angeli peccatum fuit amor inor- alterum: Sic v.g. dum quis amat proximumIdinatus sui: sed non fuit amor concupiscen-Proptet ea, quod Deum diligit, qui am itiae, quatenus i Ile ab amore amicitiae distin. rem proximi imperat, de ipti benefacien-lguitur: Ergo revera fuit amor inordinatus dum esse praecipit, illa volitio qua Vult bo-iamicitiae. Minor constat. Amor enim quo num proximo, dici poterit amor concupi-iAngelus amavit seipsum, is non erat quoscentiae: Si quidem non vult ipsi bonum prς-lse diligebat ob amorem alterius, siquklem Cisc, quia ipsum diligit, sed tantum propter non ust verisimile, quod ullam aliam cic amorem queni habet erga Dcum, qui imp ituram aut prius, aut mastis amaverit, quam
252쪽
De Angelorum peccatis, & poenis. 2 9
Amor enim ille non fuisset inordinatus r l nere debuisset volitionem. veI non debui sed ille amor quo seipsum amavit, & non
propter amorem alterius, est revera amor
amicitiae: & consequenter ille amor quo in Ordinate se Angelus amavit , non erat amor concupiscentiae, quatenus ille ab amo. re amicitiae distinguitur. Majorem vero probat Doctor: Primo quidem auctoritate S. Augustini lib. I a. de C u. c.6. ubi cum dixisset causam beatitudinis sanctorum Angelorum esse, quia ei adbaerem, qui sum es r subdit: Cum vera causa m erue mal
rum Auriarum quaeritur , ea merito occurrit,
quod ab illo, qua summὸ est, aves, ad stipsos comes sunt. Haec autem adhaesio, vel conversio per amorem primario fit: ade que censet S. Augustinus primum Angeli peccatum fuisse inordinatum sui amorem.
idipsum repetit, & evidentius explicat lib.
I . cap. vlt. ubi asserit quod duo amores fecerunt duas civitates: Civitatem Dei, amor
Dei usque ad eo temptum sui. Cimitatem Dia. boli , amor sui usque ad coaetemptum Dei ..Prima igitur radix Civitatis Diaboli , inquit Doctor, fuit inordinatus amor amiciti et sui,
quae radix germinavit usque. ad contemptum Dei, in quo est consummata ista malitia .
Id ipsum insuper docet lib. H. de Genesi adtiueram cap. II. ubi ait. Angelum peccasse amando, non pecuniam , sed propriam μι salem, is pνωnde preversus sus amor privat
sancta societate turgidum stiritum .
tamdem majorcm ratione confrmat D
ctor . Primum peccatum Angeli aut fuit v. llitio, aut nolitio: Si volitio, maxime vel qua inordinato modo complacebat in se , vel qua volebat aliquod bonum sibi indebitum: Si primum, aperte constat , quod illa volitio erat amor sui inordinatus : Si secundum vel illa volitio praesupponebat liam , qua in ordinate complacebat in se :nullus namque vult alteri bonum, nisi prilis ipsum diligat, & sic illa prima volitio complacentiae in se, necessario fuit primum peccatum. Vel non praesupponebat, &sic ipsamet volitio erat amor inordinatus sui: siquidem volitio qua quis vult sibi bonum,
di non propter amorem alterius personae,
vel in amor proprius, vel praesupponit amorem proprium. Si dicatur. quod fuerit notitio, quod tamen nullus hactenus amma. vii : siquidem docent omnes, primum Angeli peccatum fuisse commissionis, & non sonus omissionis: nihilominus etiamsi suisici aliqua nolitio, illa necessario prasuppinset praesupponere: bi praesupposuit, illam supposita volitio fuisset amor proprius inordinatus , si non praesupposuit, illa noliti
fuit amor proprius vel formaliter, veI qui valenter: quia quando quis non vult ubi malum, idque non ob amorem alterius
personae , sine dubio censendus est illud malum sibi nolle ob amorem sui ipsius .
Dices: Amor amicitiae ille est, quo Αngelus non concupiscit aliquod bonum a te distinctum: sed complacet tantum iri suis persectionibus intrinsecis: sed ille amor nonia potest habere aliquam malitiam libi adjunctam: Ergo non potuit esse primum Ange Ii peccatum. Maior constat: Minor probatur. Amor ille non potest esse malus, cujus objectum non est malum; nec ullam habet circumstantiam, qua deordinetur, aut inmciatur: sed amor ille , quo Angelus seipsum diligebat, habebat objectum bonum, nempe Angeli dotes tam naturales , quam supernaturales 3 nec videtur hanuisse ullam circumstantiam inficientem, aut deordinantem. Si enim aliqua posset assignari, maxime major aliqua inten1io ipsius amoris, quam oporteat: sed quoties actus secundum iu
stantiam suam est bonus, & habet bonum obiectum, non videtur quod possit esse mala ipsius intensio: Ergo talis amor non in tuit esse malus , nec consequenter potuit
Respondeo I. negando majorem; Nam Mmor amicitiae secundum Doctoren - Subtialem, ut in tertio Notabiti declaravimus, non
solum ille est quo quis vult sibi bonum aliquod intrinsecum, sed etiam quo quis pintest velle bonum aliquod extrinsecum a sedistinctum, non propter amorem alterius, sed propter amorem sui. Unde quamvis Αngelus non posset peccare nimium compi
cendo in suis persectionibus intrinsecis, &eas intensissimc diligendo O inde non seque
retur, quod eius amor amicitiae non posset
esse inordinatus; siquidem hoc amore posset velle tibi bona aliqua extrinseca, quae velle
non deberet: Hic autem amor cum alterum amorem non piςsupponeret, inde non sequeretur, quod ille non ei et amor amicitiae 3
siquidem juxta Doctorem Subtilem, amox amicitiς in hoc ab amore concupiscentiς non distinguitur, quod per illum Angelus velit tantum bonum sibi intrinsecum, per hunc vero bonum extrinsecum sibi cupiat, ut non ita recte ipsum interpretatus est Suares lib. I
253쪽
et so Tract. I. Disp. III. Art. III. Quaest. II.
M. T. numero9. ωρ. q. Siquidem secundum sententiam Doctoris, amore amicitiae potuit etiam Angelus bonum velle sibi aliquod externum, & a se distinctum .
Respondeo 2. negando minorem; Falsum enim est, quod amor persectionum intrinsecarum non possit este malus, & inordinatus , ratione majoris intentionis quam deberet habere I etenim unum uisque tenetur Deum supra se, 3e plusquam omnia diligere; & consequenter toties peccare pintest, quoties potest majorem erga se, quam erga Deum amorem elicere: sed aliquis etiam non concupiscendo sibi bona externa, & distinista, potest mazorem erga scamorem elicere, quam erga Deumue ademque ille amor sui ipsius potest esse maIus . Est autem verisimilius, quod primum Αngeli peccatum fuerit ipsemet amor inordinatus sui ipsius, non quo bona quaedam eX-trinseca sibi volebat; etenim Doctor numero IS. videtur supponere , quod peccaverit AngeIus amore concupiscentiae, desiderando bona illa extrinseca; subinὸeque indi-Cat , quod amor amicitiae, quo Primum pem cavit, fuerit aliquis amor inordinatus, quo in seipso nimii im complacuit: idque rati ni apparet consentaneum 3 a umquia Ange Ius non minus perse tam sui cognitioncm
habuit, quam aliarum rerum I adeoque u
risimile in , quod ipsa cognitio suarum persectionum cjus voluntatem induxerit ad nimiam sui complacentiam: Tum quia exinde facile concipitur qua Iiter ille in ordinatus sui ipsius amor eum ad caetera committenda peccata stimulaverit: Tum denique quia hoc ipsum aperte videtur sentire S. Augustinus a nobis supra Iaudatus , affirmans Angelum idcirco a societate Sanctorum fuisse segregatum , quod propriam potestatem amando, perverso amole sibi complacuerit.
maxime inorduaist appetendo beatitudi-aeem suprenaturalem: Ita Doctor eadem qu. 2. num. S. Videtur, inquit, dicendum, quod primo rancupierunt ruri immoderate beatam
Quanquam autem aperte non explicet de qua beatitudine. naturali an supernaturali loquatur, verius tamen dicendum arbitror
ipsum de supernIturali esse intelligemgum Tum quia illa est, quae absolute, simpliciter beatitudo appellari solet a SehoIamcis: Tum quia ibi loquitur metor de beatitudine quam Angelus non habebat: non carebat autem beatitudine naturali subindeque eam inordinate appetendo prςcipue non peccavit, quanquam tamen in ea in ordinate appetenda peccare potuisset; nimirum iulam appetenti cum independentia a Deo, vel eam tanti faciendo, ut ad beatitudinem supernaturalem non tenderet, licet novisset se ad eam procurandam creatum, & ordinatum suis e a Deo.
Probat autem Conclusionem Doector: Primo quidem ratione deducta ex S. Anselmo de ea a Diaboli eap . Primus actus concupiscentiae inordinatus Angeli, vel processit examinu justitiae, vel ex affectu commodi ,
hoc est, processit a voluntate, vel secuΠ-diim quod habet inclinationem ad bonum honestum , quod jussc , 3e iuxta die amen
rectae rationis appeti, & comparari potest: vel secundum quod habet inclinationem
ad bonum commodum. Non primum , quod
enim jusic, & secundum rationem diligitur ac conci piscitur, non inordinaes amatur : Elo 'eundum ι Sed verisimile est, quod
voluntas agens, de aliquid appeteris ex affectu commodi contra institiae praescriptum, primo versetur circa maximum bonum Com. modum ex omnibus, quae ipsi manifestantur: Hoc autem maximum commodum bonum , est ipsa beatitudo supernaturalis r Erisgo prima concupiscentia in ordinata voluntatis Angelicae circa bona commoda non habita, maxime versabatur circa beatitudinem supernaturalem . Major constat , Minor probatur: Quoties voluntas in appetendo bonum commodum nullam aliam regulam sequitur, quam impetum appetitus inordinati ejusdem boni commodis cum ille a
petitus sit naturalis 3 agens autem naturale
toto nisu, totisque viribus in suum actum erumtat 3 Consequens est , quod appetitus ille immoderatus v Iuntatis AngeIi , ipsam ad volendnm , & appetendum borium Commodum totis viritius stimulabat εsubindeque impellabat ii Iam ad maximum commodum inter ea, quae ipsi proponebantur , & manifestabantur; tale autem commodum , & bonum maximum, erat beatitudo supernaturalis. Ergo &C. Reponunt aliqui Thomistae hanc rationcm nihil probares quia, inquiunt, primuS a petitus commodi in Angelo, potuit esse
circa aliquod particulare deIectabile; non
254쪽
De Angelorum peccatis, & poenis. aer
autem necessiim est , quod versetur circa summe delectabile, vel. commodum . Contra: UOluntas Angeli non regulabatur , nisi ab appetitu commodi inordinato,& immoderato: sed, ut sic totis viribus , summoque affectu tendebat ad id , quod sibi maxime commodum videbatur : Ap. petitus enim totis viribus impellit ad bonum commodum, adeoque impellit ad maximum commodum 3 agentia namque naturalia , qualis erat ille appetitus Comm di, toto impetu erumpunt in actus, nisi
praepediantur; ibi autem nihil erat impediens: Si quid enim illum impetum reprimere potuisset, maxime affectus justitiae, fledictamen rectae rationis; Neutrum autem
ibi aderat, adeoque nihil erat, quo refr naretur ille impetus 3 & consequenter toto nisu serebatur in commodum sibi propostum, subinde appetebat maximum commindum, qualis est beatitudo supernaturalis . Prebat secundo, Prima inordinata Angeli concupiscentia fuit aliquis actus volitionis: Ergo versabatur circa bonum honestum , utile, aut delectabile . Non circa honestum, alias esset honesta ac ordinata: Non etiam circa utile, quia concupiscentia. &amor boni utilis, praesupponit concupiscentiam,& amorem boni, ad quod consequendum illud esse utile videtur: Ergo illa vinlitio versabatur circa bonum delectabile :sed verisimilius est, quod vetiabatur Circa maximum delectabile, qualis cst beatitudo; quamvis enim illa sit etiam bonum honestum, possitque honestc appeti, tamen quia etiam est bonum valdc dele tibile, potuit
inordinate appetis nimirum, vel eam tanto ardore appetendo , ut dolor esset , quod non ita cito a Deo conserretur, &lsropterea optarct cam possidere alites quam cus ordinasset: vel etiam vellet eam indepcndenter a Deo possidere . Probat tertis: Omnis appetitus maximc id desiderat, quod sibi proponitur maxime conveniem, & delectabile, fic enim appetitus, qui sertur in visibile , summe appetit id
quod ab oculo tamquam visibile magis ob- Iectans percipitur: Ergo clim voluntas Am geli non habeat appetitum sensitivum, quo moveatur ad appetenda sensibilia, maxime
appetit id quod proponitur ab intelleetu , ut summum delaetabile: bed talis est beatutudo supernat uxalis et Ergo maxime in eam
tendit appetitus Angelicus: sed verisimileta, quod appetitus inordinatus Angeli s rebatur circa illud, quod maxime appet bat : Ergo ferebatur circa beatitudinem
Probat quarto. Illud primo appetitur a v Iuntate non regulata per affectum justitiae, sed commodi, quod ea appeteretur qua vis alia appetibilia non essent, Ze quod si
caetera abesscnt, non minus appeteretur .
sed tale est objectum delectabile: Ergo primo appetitu fertur in objectum delenabile: Sed si feratur in objectum delectabile primo suo appetitu , verisimile est, quod seratur in maximum delectabile: Ergo, &αmior videtur manifesta, quia voluntas
destituta affectu, & reguIa iustitiae, sequitur omnino commodum situm, & nullum vult incommodum : Siquidem incomm
dum solum volumus, & appetimus assema justitiae, ut patet in martyribus, & enitentibus. Μισαν etiam apparet vera ἔ b num enim quantumvis excellens , si esset
tristabile, & non delectabile, certum est,
quod non appeteretur appetitu commodi.
Denique prdatur Conriviis 1 Certissimum est, quod Angelus aliquem actum circa beatitudinem supernaturalem habuerit illam enim cognovit, ut sibi positialem, novitque media quibus illam consequi posset ;alioquin perseetus viator non extitisset :Ergo vel aetus ille fuit ordinatus , & sonori peccavit, sed meruit 3 vel fuit actus
neuter, idest , nec bonus, nec malus, nec ordinatus, nec inordinatus, quod nullus Theologorum admittit; vel fuit inordinatus: Sed non fuit ordinatus, nec neuter δErgo necessum est, quod fuerit inordinatus;& per consequens, quod fuerit peccatum. Quod autem fuerit primum peccatum , ex eo constat; quia cum objectum illud fuerit
maxime deIestabile, & potentia as appetitu naturali duceretur. & impelleretur ad bonum, necessario sequi videtur primum actum concupiscentiae illius voluntatis fui Gse circa beatitudinem supernaturalem. Confirmantur,inexplicantur supradictae rationes ab eodem Doctore uv.α ubi observandum monet, quod quςlibet potenti ac
gnoscitiva habet appetitum sibi correspondentem; unde cum anima habeat potentiam cognoscitivam, nempe intellectum, habet etiam tibi correspondentem a Neritum, qui in voluntate residet; quae licet sit libera ,
tamen maxime conformatur appetitui naturali in agendo, & ideo , inquit Doctor , in hominibus secundum diversistem Com
255쪽
Plexionum , est dominium appetituum 1ensitivorum, & siquidem quaeli t potentia cognoscitiva habet proprium appetitum, tunc secundum diversitatem complexionum, est diversitas dominii in cognitivis diversis, de in corum appetitivis : in quolibet, inquam, voluntas secundum predominium appetitus sensitivi maxime inclinatur ad actum ejus. Et ideo quidam sequentes inclinationem primam sine regula justitiae, primo inclinantur ad luxuriam, quidam primo ad superbiam: Uoluntas ergo agendo sequitur appetitum naturalem, ut plurimum. Licet autem voluntas separata ab omni sensu, &appetitu sensitivo, non possit inclinati in aliquod objectum sensibile; cilm tamen sit
potentia naturalis, habet inclinationem naturalem ad objectum maxime sibi conveniens, in quantum est potentia naturalis;
illud autem est beatitudo i quia idem est obiectum appetiti vae, dc facultatis cognosci-tivae. Cum ergo beatitudo sit maximum o jectum intellectivae virtutis, etiam erit summum, & maxime motivum appetitus intellectivi, qui est voluntas: Be consequenter licet voluntas sit potentia libera, tamen cum in agendo sequatur appetitum natur Iem, nisi reguletur, Ze res renetur per affectum iustitiae, & dictamen rationis, consequens est, quod toto conatu primo concupiscit primum objectum delectabile, non ordinate 3 ergo inordinate; subindeque primus illius Anselicae voluntatis concupiscentis affectus inordinatus, suit circa beatitudinem. Ita Doctor . Dices I. Ex S. Augustino lis. 13. de Trinit. eapbeatitudo ab omnibus appetitur; quod autem ab omnibus appetitur , uniformiter est naturales igitur beatitudo naturaliter appetitur : sed appetitus naturalis semper est rectus; quia est a Deo: Ergo voluntas consermis appetitui naturali semper est recta ;quod enim est conforme recto, rectum est: Ergo in appetendo beatitudinem nullus peccare potest 3 adeoque primum amoris concupiscentiae Angeli peccatum , non fuit appetitus inordinatus beatitudinis . Negat minorem Doctor numero Io. Cum enim volitio lit libera, de possit habere rationem mali, quamvis esset consona inclinationi naturali, seu volitioni talis obsecti ad quod haberetur inclinatio naturalis, inde sequitur , quod licet feratur in objectum ad quod inclinatur naturaliter ,
non minus poteth ejus affectus esse inordi.
natus; inclinatio enim ad quodcumque delectabile, v.n naturalis est Ac tamen cerinium cst, quod desideria plurium delin bilium sunt inordinata, Ac mala: Non esterpo verum , quod volitio elicita consoria miter ad inclinationem naturalem rectam
sit semper recta, & ordinata: quia voluntas, ut est libera, & elicitiva actus circa objectum, tenetur se conformare justitiae ,& regulae superiori, quae praecipit, Ac ordinat, ut illum appetitum naturalem regulet, de moderetur juxta dictamen rectae rationis, de praescripta regulae justitiae . Dices a. Nullus intellectus errat circa prima principia: Ergo nec voluntas errare potest circa ultimum finem qualis est beatitudo. Antecedens est Aristotelis 2.Μeta . um I. Consequentia probatur ex eodema. PH . textu 8. ubi ait, Euod Arat se babet principium in Demiabilibus, ita se babet DB in ambitibus, sta operabilibus.
Respondet Doctor num. II. negando Consequentiam 3 de rationem disparitatis prostra, quod mincipia prima determinant inia tellectum ad actum rectum, sinis vero non determinat voluntatem semper ad actum rectum: sed ipsa ex se potest habere vel actum
malum, veI bonum circa finem pro suo a bitrio; cum enim intellectus sit potentia n turalis, de naturaliter sit operans, idcirco
non potest non assentiri prinoi piis sibi propositis, sed in tantum cis assentitur, in quantum eorum veritas magis, ac magis ei manu sestatur: Secus est autem de voluntate, cum
enim haec sit libera, ideo moderari potest appetitum proprium ne illi dominetur, flepraevaleat in eliciendis suis actibus, imo ne actus absolute eliciatur; potest enim avertere intellectum a cogitatione illius objecti delectabilis circa quod iose occupatur . Dices bi Angeli verauelles ex appetitu , dc a flectu commodi peccaverint, Co cupiscendo nempe beatitudinem quatenus erat bonum commodum sequitur etiam
quod Angeli obsequentes pari modo peccaverint ; sed illud consequens est absurdum: Ergo de id unde sequitur. Patet sequela maioris, siquidem juxta S. Anselmum lib.
de Concordia cap. 26. 8e ηῖ. Volciatas quia commodum est non velle nequis: Ergo Ctim omnes tam boni, quam mali habuerint aia sectum commodi, Ac maxime summi commodi , qualis cit beatitudo ue consequensi s , quod si lit in hoc a nectu peccatum . etiam Angeli boni peccaverint.
256쪽
De Angelorum pece iis, & tanis . a s
v σμηdet Diare n. a. negando sequ lam; quia quamvis boni habuerint tania tam inclinationem naturalem ad beatitudinem, quatenus est bonum Commodum, quantam habuerunt mali, imo sorte maj rem, nempe praestantiorem habebant naturam; quia ista inclinatio, inquit Doctor ,
est secundiim persectionem naturalem: tamen quia boni operabantur ex affectu justitiae concupiscendo beatitudinem, etiam temperabant assectum suum circa illam, ipsumque regulabant juxta dictamen rationis, Ze regulas Superioris, unde illam honesto , & debito modo concupiscebant:
Non enim, inquit Doctor, utebantur istuntate secundum rationem eius imperfectam, inquantum scilicet est tantum appetuus inteΩ-ci ur, agendo se, heu tali modo quo competeret oppetritii intellectim ageres sed utebantur voluntate siecundum prefectam ejus rationem, vae est libertas , agendo scilicet secandum v
luntatem eo modo quo congruit agere libere inquantum liberum Mit: me autem erat secundum regulam superioris volvastatis determinan
Ad probationem autem sequelae , nego , quod voluntas non possit non velle o num commodum Quotidie enim continis git, ut non velimus bona commoda, pr Pterea quod noverimus illa nobis esse prohibita . Vel dire, quod licet serte voluntas
non posset non velle bonum commodum, maxime summum, qualis est beatitudo, tamen voluntas Angeli poterat ipsam velle inordinate, aut ordinate; ordinate quidem, nempe si vellet ipsam tantum obtinere quando, Ac quomodo Deus ordina-vcrat , aut si illam habere concupisceret tanti im. ut Deum amore prael tantiori diligeret
Posset autem illam inordinate appetere :,, idque tripliciter, inquit Doctor n.9. velis quantum ad intensionem, Puta volendo eam is majori conatu, quam s bi conveniat 3 velis quantum ad accelerationem, puta volendose eam sibi citius, quam sibi conveniat, vel ,, quantum ad causiam . puta volendo sibi is eam aliter, quam sibi congruat ἔ v. gr. sine meritis, vel sorte modis aliis, deis quibua omnibus non oportet hic curare. Aliquo ictorum modorum est probabiis te, quod excesserit voluntas ems, scilicet ,, vel plus vomendo sibi beatituninem in is quantum est bonum sibi, quam amando
is illud bonum in se: vel plus appetendo. Frasea Tiso TOm. IV. illud bonum, ut objectum beatis cum eo ,,
1e bonum suum tamquam ubi bonum, riquam appetendo illud inesse alii, ut Deo Asuo: & in hoc est summa perversitasv ,, Iuntatis, crauae est utinuendis, O fui uten- ias, secundum S. Augustinum ub. 83.qq. ,, q. 3o. HI secundo modo potuit appetere ha- is bere illam statim clim tamen Deus velit is
eum illam habere post morulam viae. Ret ritertio modo appetendo eam ex naturali- ribus habere, non habendo eam gratiO- is Se , Cum tamen Deus velit eam haberi si ex meritis. Debuit ergo libera voIuntas is moderari assectionem quantum ad istas is circumstantias quas recta ratio habuit . . ostendere: quia beatitudo debuit mimis is
appeti sibi quam Deo, & debuit ape riti pro tempore, pro quo Deus Iult: ,, dc ex meritis, pro Quibus Deus voluit is
eam debere appeti: Ergo si aliquo isto- is
ruin modorum sequebatur affectioncm commodi, non moderando eam per ju- ,,
stitiam, hoc est per insulam, si habuit, is
vel acquisitam, vel innatam sue natu- is ratem, quae est ipsamet libertas, Pecca- ,, vit. Qualia autem suetini oblecta appetitus Angelici, resolvetur ad calcem istius quaestionis. An autem uterque ille an sinordinatus Angeli , tam amicitiae , quam
concupiscentiae, sit superbia proprie dicta, vel potius ad luxuriam spiritualem si reducendus, aperiet
ΑΜον inordinatus angeli, tam Amicitiae,
quam Concupiscentiae, fuitJverbis : non formaliter,' rostri , sed radicatiter , i , -- promis dicta. Haec videtur esse genuina Sutatilis Doctoris sententia in praelata qu. a. num. Iq. ubi cum praemisisset sententiam
S. Thomae, & aliorum dicentium , quod amor ille inordinatus Angeli fuerit proprie dicta superbia, eoncludit: Ideo dico, au.d primum peccatum ejus non fuit superbia propriis dicta; sed propter derectationem ,
quam importabat , magis videtur reduci ad luxuriam ι sicut mecatum quo inordinatὸ de lectatur quis in speculatione conclusiams geometrica , ad luxuriam revocatur: In quibus verbis duo maxime advertenda sunt: Primum quod Doctor absolute non neget amorem illum esIe luperbiam, iuxta aliquam superbiae usurpationem, sed tantum, quod
non sit superoia proprie dicta. Secundum
257쪽
est, quod non dixerit illum amorem esse formaliter luxuriam, sed quod si ad aliquod ex septem capitalibus criminibus sit
revocandus, magis congrue ad luxuriam,
quam ad superbiam revocetur. Quod autem amor ilic Angelicus inordinatus, non fuerit proprie die a superbia, Probatur I. primum peccatum Angeli suit immoderata complacentia in suis perseeli nibus: sed superbia proprie dicta, non est talis immoderata complacentia, inquit S. August. lib. I c. I s. est enim superbia, mumverse eeloudini appetitus p Appetitus autem celsitudinis non est formaliter amor sui, sed ex eo sequitur: quia nemo potest appetere immoderat E suam excellentiam,& beatitudinem, nisi quia seipsum inor-ὸinate diligit: Ergo primum Angeli pe
catum non suit formaliter superbia. Deinde amor in ordinatus amicitiae erga alterum non est formaliter superbia: Ergo nec amor in ordinatus sui; eadem enim vid tur esse ratio. Denique proprie dicta smyerbia est inordinatus appetitus excellentiae respectu aliorum: uniue S. August. lib. I9. de Civit. cap. II. ait: Superbia pereerseimitatur Deum; osit namque eum sociis aeqva-ι tem sub illo, sed imponere vult foetis dominationem suam pro illo: Quibus verbissignificat, quod ratio sor malis superbiae consistit in appetitu excellentiae, ut dicit relationem dominationis super alios: sed ille affectus dominationis non potest esse primarium Angeli peccatum : idcirco namque voluit supra ceteros dominari, quia seipsum inordinatὰ diligebat; qui inordinatus amor fuit equidem radix, & origo superbiae, non autem ipsa superbia forma liter: Ergo &c. Objeiunt primo Tiami ae varios Scripturae Contextus, quibus significari contendunt primum Angeli peccatum fuisse superbiam formaliter dictam . Imprimis vero illud Isaiae r . ubi in per2na Regis Assyriorum allegorice describitur peccatum Irincipis DC onum his vel bis, Detνacta est ad inferos superbia tua ν quomodo cecidisti de caelo Lucifer, qui dicebas in erede tuo; in Caelum Conscendam p Sc. quae verba manifestae superbiae sunt indicia. 1ecundo illud Eet cbielis 28. ubi sub persona Legis lyri describitur Diaboli peccatum, & inter alia de eo dicitur : Inventa es iniquitas in te. Quae autem fuerit iniquitas illa, declarat dicens: Elevatum est cor tuum in decore tuo,
. Elevatio autem cordis superbia est, vel effectus superbiae proprie dictae. Addunt il- , lud Ecclesiastis io. Initium omnis peccati superbia . Unde X. Aug. lib. Iq. de civit. Dei c. I . addit: Malae voluntatis initium quid potuit
se aliud nisi superbia ρGormant ex illo Tobiae, ubi Tobias pater filio dicit: Superbiam numquam is tuo ensiti, aut in tuo verbo dominari permittar, in ima enim initium smpret omms perditis: atqui omnis perditio hominum, imo &Angelorum sumpsit initium a peccato principis luxmonum: ergo peccatum illius fuit superbia. me ipsum probare nituntur variis sanctorum Patrum oraculis: Imprimis vero S.
Ambros vel alius Auctor epistolae ad Demetriadem Epist. 33. me superbia, inquit, is Diabolo sumpsit exordium ι quι quoniam sva
quam a Creatore acceperat, potentia. ω H-gnitate sibi Naevit, idque Auctoris sui gloris
eo aravit, cum Angelis, quos in consensum
impietatis suae traxerat, a caelesti sub itate depectus est.... Subinde itaque in lapsu Diaboli sive in praevaricatione bominis , inrtium peccati superbia es, quae eongruenter, is ava
ritia nominatur, quia utraque appellatis eum
significat reppetitum, qui-fuam me Uxram concupiscat excedere, is, non dignetur dives esse, moropriis. Tamquam babeat Me fimi
se Deo, ut bonarum suorum i e sibi seni, ipsa sibi sit copia.
Consentit S. Athanasius in oratione de Virginitate 3 Salaxas, inquit , non propter
sernicatioηem aut adulterium avt 'νtum de
caelo dejectus es t sed superbia ipsum in inferiores abris partes praeeipitavit. Subscribit Hieroumus in caput 16. MecbMelis , ubi superbiam proprium Diaboli, primumque peccatum vocat. Hoc ipsum pluribi docet S. August. maxime lib. I q. de civ. t. Dei c. I 3. ubi ait, Malae voluntatis, quis potuites nisi soperbia Θ initium amnis peceati superbis es : quid es autem superbia nisi perversae
ee tussinis appetitus P Perversa enim re tu es deserto eo, cui debri animus inbaerere, principio , βι quodammodo feri atque esse priscia pium. Hoc fit cum nimis sibi placet ν Mi v ra ita maret eum ab illo bono incommutabιli deficit. quod ei magis placere deburi, quam
ipse ibi. Subscribit Fulgentius lib. ad M
nilnum c. I T. Iι invium peccati requiritur , inquit, nibil aliua msi Iuperbia inurnitur :aecis enim scriptura, Initium omms peccati
superbia; quae itaque tam initium sum ι,
258쪽
De Angelorum peccatis, & rinis. 233
tam Argetas adveniat Deum elatus, is ipsa
elati e nostratus per concupisceretiam, quaeraaex est omniam malorum, volem Uurpare,
quia illi datum 'a Deo non fuit, ra Deo deres At, , cecidit, in qιο sistetisset, non cecidisisti. Tandem Bernardus lib. de modo bene vivendi serm. 37. Superbia, inquit, radix omnium maloνum, Angelos deposuit, potentes fravit, siverbos de ecit. Hinc superbia communiter peccatum D monum a 'pellatur, is Iob ra. Luciser vocatur Rex super omres filios superbiae. Constat igitur
tum ex Scripturae, tum ex sanctorum Patrum oraculis, superbiam suisse primum, ac capitale Doemonum peccatum . Negat consequentiam Doctor n. IT. &ad Scripturae, & sanctorum Patrum auctoritates reponit, praesumptionem fuisse simpliciter primum peccatum Angeli, Non qua enu1, inquit, est prima species superbiae proprie bu tae 3 sed quatenus Ignificat nimiam complacentiam , is amorem inordinatum sui ipsius, quae complacentia, is praesumptio, causa fuit , , radix superbiae , ut explicat S. Ausustinus, & evidentius aperith b. de Genesi ad litteram, cap. 2ς. ubi ait, Diabolum
amasse propriam potestatem, is p verse sui amore privatum sancta foetetate turgidum Spiritum. Et cap.2q. actu continuo se a luee v visatis avertit, superbia tumidus, is, propria testatis delectatune corruptus. Itaque pra satae tum Scripturae, tum sanctorum Patrum auctoritates sic posIunt explicari. Primo quod significent primum peccatum Diaboli fuisse superbiam, non formaliter, &ptoprie dictam, sed radicaliter, & essecti
Vc, quatenus nempe inordinatus ille amor sui ipsius, Angelum induxit, ut de se praesumeret, divinam praeeminentiam, & d minationum assectaret, ac tandem Deo subrici renueret. UcI quod superbia Diaboli causa suerit totius peccati, quod a primo Parente in univei sum humanum genus Diabolus derivavit, ut explicat S. Augustinus in Isalmum i 2I. Cecidit, inquit, Angelus, is factus is Diabuus. Propinavit bomini superbiam I dejecit secum invidentis eum quastabat ab istι sibi nolueruηι Hipsum esse, sibi dominaνι Noluerunt. Denique dico cum Seraphim Din. art.7. qu.7. quod Diaboli peccatum considerata debet quartum ad tripi cem statum: scilicet, quan .uin ad inchoationem , Consummationem, & confirmati ncm: initiatum est in complaccntia, & prae
sumptione , statim enim ut vidit suam pulchritudinem , praesumpsit: Consummatum est in ambitione, quia praesumens de se, appetiit quod omnino lupra se suit, & ad quod pcrvenire non potuit; sed confirmatum est invidiae, &odii aversione; quia ex quo obtinere non potuit, quod appetiit, ideo invidere coepit, & affectu odii contra ire, & in hoc firmatum est, quia haec omnino ipsum a Deo separavit, & perscctum obsta Ium posuit, sicut charitas perscctd Deo jungit. Dices strando , secundum S. Ioannem 3Omηe, quod est in mundo, aut seουνμμω-
tia carnis, aut cor piscentia oculorum, aut
superbia vitae : sed primum Angeli peccatum non fuit concupiscentia carnis, aut oculorum: crgo fuit superbia vitae. Negat consequentiam Doctis, quia illa divitio comprehendit tantum peccata ordianaria hominum , non vero Angelorum.
Quod si Angelorum peccatum ad aliquo lex illis tribus membris reduci debeat, P tius revocandum est ad concupiscentiam ulmum, quam ad alia duo membra: Fiacut enim, inquit Doctor, in nobis adcone pi centiam oculorum spectant immoderati an titus aheuius Sisibilis pulchri: ita is in An lis ad concupi centiam oculorum debeι spectare immoderatus avelitin delectabilis. Dices tretio, peccatum Angelorum reduci debet ad aliquod ex septem vitiis capitalibus: sed ad nullum commodC revocari potest, quam ad superbiam: ergo debet esse superbia proprie dicta.
Respondet primo metor n. II. negand majorem: illa namque divisio peccatorum in seriem genera, nec est adaequata, nec est etiam congruat quod optime probat εquia si divisio peccatorum fiat juxta n merum habituum malorum op Positorum se ptem virtutibus, nimirum tribus Theol gicis, & quatuor Moralibus, certum est,
quod non sit bona , quia deberent assignari septem peccata distincta, & separata ab illis septem; nam infidelitas, &praesumptio deberent numerari intcr illa.& aliqua alia ex illis septem omitti . Quoasi divisio peccatorum non sumatur sic, sed prout opponuntur actibus bonis, quibus
observantur decem praecepta decalogi, deberent esse decem peccata. IJnde concludit, quod illa divisio non debet admitti
tamquam adaequata , nec ut comprehendens omnia peccatorum genera, ne er-
iam sorte omnes radices peccatorum; βR a quia
259쪽
videm, inquit, infidelitas, is, de*erati sunt spmsitas i, suntque graviora peccata, quam
peccatum gulae, aut accidia, nee tamen Iub il- os membris eo rebendantur proprie, i, dis Beri hinc inseri, quod haec divisio sit peccatorum, quae fiunt ordinarie; & quae ianv radices & occasiones plurium peccatorum. Respodet siecundo negando consequentiam, quia illa divisio non est adaequata; nec quodlibet peccatum debet esse aliquod ex illis sormaliter, Ac proprie: plura enim sunt peccata, quae nonnisi reductive ad illa septem spretant. Respondet tretio negando minorem , si enim reduetive Angelorum peccatum ad unum ex illis septem revocetur , Potius ad luxuriam, quam ad superbiam Ipectabit; steat, inquit Doetor, omnis inordinatus appetitus Mectabitis, ad reneu scentiam
Instabis , inordinatus delectationis affectus non soliim in luxuria, sed etiam ingula, aliisque similibus intemperantiae vitiis mvenitur: ergo dato, quod primum Angeli peccatum consisteret in deordinato deleelationis affectu Circa propriam excellentiam, non magis luxuria, quam gula spiritualis dici deberet. Respondet primo, quod mi consequentia
laret Uera, tamen non pugnaret contra sententiam Doctoris: non enim Contendit
Doctor illam complacentiam inordinatam Angeli esse potitis ad luxuriam, quam ad gulam revocandam; sed quod potius ad I
xurram, quam ad superbiam revocari ρος sit. Respondeo secundo congruentilis tamen ad luxuriam, quam ad quodlibet aliud pec- Catum esse revocandam; cum enim Iuxuria versetur circa ob e tum magis dele labile, quam gula; deIectitio autem illa ab Angelo inordinate concepta de propria sua excellentia, & persectione fuerit summa; quia alias non movisset Angelum ad Kot gravia patranda peccata; consequens est, quod ad luxuriam magis, quam ad alia peccata reduci debeat; quippe cum majorem in Melaetationis excessii proportionem habuerit cum Iuxuria, quam cum alio quovis peccato Dino, an revrea Aurias appriiurrit aequalitatem cum Deo, seu Deum esse. Respondeo revera ipsum appetiisse aequat talem cum Deo secundum se sipe latam. Ita
Doctor in a.d Τ.6. e. r. n. a. ubi cum impugnasset sententiam, & rationes sancti Thomae docentis objectum excellens, cujus appetitione Anpetus primo peccavit amore concupiscentiae , non fuisse omnimodam aequalitatem cum Deo in natura 3 Concludit Doctor potest aliter ad quasionem res' miri; scilicet, quod aηgelus potuit avetere mquatitatem Dei: idque probat ratione quadruplici: Sed prius firmanda est haec nostra responsio auctoritate tum Scriptura , tum sanctorum Patrum. Primo namque ex Scriptura deducitur, quod de facto Lucifer appetiit hanc aequalitatem: ergo revera potuit eam appetere. Probatur antecedens ex illo Isaiae Iq. ubi Ι.ucifer ait, Ascendam sume altitudinem nubium , simior ero alus amo, quamvis enim de similitudine, quae potest esse minor, quam aequalitas, ibi fiat sermo; nihilomimis sim
Iitudo sine aequalitate periem non est. ALA quod si antecedentia verba i onsiderentur, videntur perseelam similitudinem denotare, & exigere.
Accedit i Ilud Ezec&elis 28. ubi pariter de Lucifero dicitur, Elevatum est cor tuum, dixsi, Deus ego sum, es, in eatis a mi s di in corde maris; & ideo Angelus primus, qui Lucifero restitit, dicitur Μicba I, lio est quis ut Deus p quia nempe repugnavit Lucifero, & haec ei verba Divinitatem aD seetinti exprobravit. 'Idem docent sanisti Patres: imprimis vero S. Ambros est'. 33. ubi ait: suoniam suaquam acceperat potentis, ignιtate sibi Mcuit , seque auctoris suae gloriae comparavit, lacrisi sublimitare adiectus es. Clari iis id indicat octon. . in Psal. Ii8. uis, ait, AC se exaltavit, ut vellet Murri Altissimo. Subscribit S. Chrysost. homil. q. de Merbis Isaiae: Dei, inciun, s rarit aqualitatem, quae res eum caelo exputit. Concedit S. Augustinus I . de civis. ωρ. o. ubi ait, Grifrum qu nam quasi tyranηire fastu gaudere subditis magir, quam esse subditum elegisse. Quasi diceret, quod Lucifer cum Deo aequalitatem in auctoritate , & potestare concupivit, quippe omnibus aliis praeesse, nul Ii vero subesse optabat. Rem clare indicat Na- Ei an T. erat. II. ubi Luciferi elationem e ponit, his verbis: Indianum, inquit, atque intolerandum dicebat se eum divinas est, πο Deum quoque exsimari, quod eleganter expressit carmine . quod est de substantiis mente praeditis ubi inter alia scribit. .
260쪽
De Angelorum peceatis, & rinis. 237
vincirca .primus fana mente tumescens
Lari' eximio nam quia meretur Maedire sperabat regale Dei sitiumque derusque Corruit amis vilis splendore, misque:
Dum Deus esse eupit, terra ealigine totat Obrutus est. Probat autem han2 responsonem Doctor. Primo quidem. Voluntas secundum actum amoris amicitiae, & actum amoris concupiscentiae. habet totum ens pro Objecto, ita quod sicut quodcumque ens P
test ipsa amare amore amicitiae, sc & p test illud amore concupiscentiae prosequi:1ed aequalitas Dei secundum essentiam , est aliquod bonum concupiscibile secundum se : ergo cum Angelus potuerit se
amare amore concupisccntiae , potuit sibi appetere omne bonum concupiscibi- Ie , suoindeque potuit appetere aequalitatem Dei.
Prabat seexηώ, & priorem rationem confirmat. Si aliquid impediret quomin is Angelus posset illam aequalitatem a Rctare, maxime quia non solum in se est impo sibilis, sed etiam ut impossibilis apprehenditur ab Anselor absurdum est enim
asserere eum fuisse ita malitia ex ec tum, ut eam aequalitatem divinam creaturae omnino impossibilem esse non agri
verit : sed illa impossibilitas non impedit, quin potuerit Angelus ipsam Divini.
talem appetere: Ergo &c. Malorem concedunt Adversarii, minorem vero probat metor. Privi quidem auctoritate Aristotelis lib. 3. tabis. ωρ. a. dicentis, Electio quidem non est impos Etam. Voluntas autem est imνσι-bilium , para immortalitatis. Insuper damnati inum odio habent juxta illud Psa L
dit 'Ner 3 odiens autem vult ob etiam sui odii non esse : ergo damnati Deum non esse cupiunt sed hoc est possibile: ergo potest aliquid impossibile a
Peti. suaderι potest ex illo ferventissimo dilectionis actu , quem S. Augustinus his verbis expriminat erga Deum. Domise si esses augustinus , o, ego ρ esse Deus , mallem te quam me ei e Deum. Insuper saepe saepitis Iusti optant Deum diligere amore infinito, & poenitentes desiderant, quodn mquam peccassent: sed s C, ut apparet, sunt impossibilia: ergo potest voluntas velle id, quod intellectus tin possibile judicat.
Frasea Tisia. TOm. IV. Thomita duplex distingunt impossibile : unum quidem per se, & absolute 3 aliud per accidens, & ex suppositione. Primum est illud, quod ex ipsis terminis involvit contradictionem, ut hominem esse lapidem; hoc enim merito dicitur esse imponsibile absolute, & simpliciter, quia non est tale respectu hujus aut illius Ioci, te ciris, vel causae, sed respectu omnium abGlute: secundum vero in illud, quod non ex ipfis terminis, aut ex natura rei, sed ex aliqua tantiim hypothes involvit contra dictionem: sicut v. g. Petrum non peccasiis, hoc enim absolute non repugnat, quia poterat Petrus non peccare: sed jam repi in gnat ex hypothesi, quod peccavit, quia ratione temporis impossibile est ipsum non peccasse postquam Peccavit. Inter utrumque autem impossibile hoc statuunt discrumen, quod impossibile per se quacumque facta suppositione, & addita conditione, nihil habet entitatis, aut bonitatis, ex quo provenit i ut non possit appeti, nedum
per electionem efficacem tendentem ad executionem, sed neque etiam per simplicem voluntatem, sive per ines acem v
luntatis actum , etiam sub conditione si esset possibile. At vero impossibile per accidens, Iicci, ut stat sub illa positis,ne impossibilitatis, & in sensu composito illius, non sit possibile, nec comequenter habeat aliquam rationem boni, & convenientis; tamen secundum se sumptum, de ut per abstractionem pure praecisivam, abstrahit a tali suppositione, & impossibilitate . sive in sensu diviso illius. habet per se aliquam possibilitatem, & bonitatem:& ita consideratum, licet non possit ense formaliter volitum per actum electionis, quia electio tendit ad executionem. potest tamen esse volitum per svnplicem actum voluntatis, qui dicitur voluntas ι quia cum hic actus non tendat ad execuistionem, potest terminari ad objectum secundum se , abstrahendo a particularibus circumstantiis: unde propterea peccator vult inefficaciter non peccasse, quamvis
ex suppositione, quod peccaverit, sit impossibile. Ita Gonetus post Caietarium. Quibus praemissis, respondent impossibile
per se, re absolute nullatenus posse a Pinpeti , bene vero impossibile Per accudens: Ergo, inquiunt, cum divina aequa.
litas sit impossibilis creaturae, ab AngeIcinullatenus potest appeti.