장음표시 사용
261쪽
Contra, impossibile per accidens ex eis, nitatem quia sperat eam restituendam, &potest appeti: ergo etiam impossibile. per ideo inquirit, α pplicat media conduce 1e. Patet consequentia, ad concupiscendum tia ad ejus restitutionem: secundus vero, enim bonum apprehensum, ut impossibile, quia non sperat sanitatem se posse consequi perinde est, quod sit impossibile aut per se, talia media nec inquirit, nec applicat. Pri- aut per accidens; quiype cum apprehendens mavolitio dicitur emcax, secunda vero dum verit utrumouea se nusquam pone obti- Citur inessicax, aut complacentia tantum:
nerse Ergo si idcirco impossibile per se sit i 'rima versatur tantum circa possibile; M- in appetiuile, quia scilicet nulla ratione po- Cunda vero etiam circ impossibile Dccu test obtineri ab appetente; pari ratione, patur . nec autem, inquit, Uufficit ad meria impossibile per accidens erit inappetibile, tum, is demeratum, quia essu immodio, ta- quippe clim appetens illud noverit se tale men potest rensentire uti pleno consentu: issa
Donum non esse assecuturum. Sic poeni- volitione potui Angelut anetere aequalitatem Ditens. qui optaret se non peccasse, cogno- Onam. Sedde prima vultisne, qνae essicax est , scit noc esse impossibile , etiam per divi- dico quod angelos non potuit appetere; simplianam potcntiam , quia hoc solo privatur ci ramen voluiora potuit sibi concupiscere tam Deus, ut quae facta sunt, insecta esse ne- tum bonum. ω tanto desideris quanto com
queant. Deinde damnati, ut dictum est, pisceret, si esset possibile.
appetunt Deum non esse, & tamen illum Obsecium primo Tbam se, primum Angeli non esse, est impossibile simpliciter. D speccatum non fuit ex passione, neque ex nique haec ipsa eorum replica non subsi- ignorantia, quia passio, & ignorantia est sit cum Doctrina sancti Thomae: i Ile siqui-spoena peccati; proindeque peccavit tantum
dein docet qu. 6. . malo art. 3. ad nonum, ex eIeetione: sed electio non est impossibia dc I. a. qu. I 3. art. s. ad primum, duplicemilium: Ergo non peccavit desiderando aequa- esse aetiam voluntatis: unum quidem em- Llitatem divinam sibi impossibilem. cacem, &.completum: alium vero inemca- Distinguit minorem Diam, electio quae es
cem, & iacompletum. Unde subdit poste- volitio efficax, qua applicantur media adtiori loco, Voluntas completa non es nisi de consecutionem finis, concedit: Electio pro-psibili, quaa est bonum volenti: sed voluntas ut dicit soliim complacentiam, & appeti-weompleta est δε-mobili, quaesecundum quosi tum voluntatis, quo velit libere aliquid i d n velisitas dici ur. quia ethera aliquis veLibi propositum sub ratione boni, sive im-let illud si esset pia der Electio autem nominatu possibilis non potest tala erga bonum im- 'adum volantans tam determinatum ad id, quod possibile appetenti, negat. Supra namque es bule aeradum ideo nullo modo es nisilerosatum est, quod revera voluntas inenpogdit mr Ergo S. I homas ait ait volumisicax possit versari circa impossibilia. talem etiam posse esse impossibilium P IUUbis, electio qua peccavit Angelus, confirmMur haec impugnatio, es priores debuit esse demeritoria. Sed illa volitio
Doctoris rationes iterum firmantur a Din sinerum, seu velleitas, non potest esse me-xe, eκS. Augustino qq. qu O. ubi d iritum, vel demeritum: Ergo per hanc non cet, quod voluntas potest uti fruendis, &4potuit peccare Angelus. . 'frui utendis r Ergo voluntas creata potest Nego minorem, quis enim neget actumesilaui seipsa: sed non potest frui nisi summoise meritorium, & persectissimae Eliaritatis, bono: Ergo potest concupis re sibi sum- quo S. Augustinus cum Deo loquens dicemim bonum, quo una cum scipsa fruatur: bat: Si possem esse Deus, mallem te quam Idric autem summum bonum est aequalitas me esse Deum p hic tamen actus est simplicis cum Deo: Ergo creata voluntas potest a' complacentiae, & velleitatis, & est etiam Petere aequalitatem cum Deo, non quidem circa impossibile: Potest ergo aliqua velle appetitu emcaci, sed saltcm inessicaci . tas esse meritoria. Insuper, actus serit Nam, ut observat Doctor ibidem n.8. du irius est, clim quis, postquam peccavit, C fex in actus volendi, seu volitio: alia enim,igitat se, ac si non peccasset, de in hoc de- inquit, est volitio efficax, alia volitio cam- lectatur, velletque se nullatenus peccasse, piscentiae, v. g. duo infirmi quorum unusi& in priori innocentiae statu extitere, ut spepat sanitatem restituendam, alter vero majori affectione, & acceptione Deo inser desperat, ambo sanitatem exoptant, &vω viret; hic tamen actus est simplicis assectus,lunt; sed diversimodsi primus enim vult sa-iquem velleitatem appellant. Similiter, in
262쪽
De Angelorum peccatis, & pς mae α ρ
hoc assema smplici potest esse gravissimum
peccatum: ut si quis odio Deum habens non sollim exoptaret Deum non esse, sed etiam desideraret, ut aliquod malum ipsi accideret, in quo genere peccati Damones, ac damnatos versari non dubito. Dices seeundo , Angelum esse aequalem Deo est impossibile, adeoque est non ens; sed non ens non qst appetibile , in tantum enim aliquid est appetibile in quantum honum, non ens autem bonum esse nequit: nec Consequenter appetibile r Emgo Αngolus non potuit appetere aeqmlitatem cum Deo.
Respondeo primὀ, quod si quicquam probaret hoc argumentum , etiam evinceret impossibile per accidens non posse appeti, quod tamen d homistae negant, utrum' quei enim impossibile tam per se, quam.
Respondeo secundo distinguendo majorem: ἰon est ens aliquod unum, & habens in
se bonitatem possibilem, concedo: non estens aliquod multiplex includens duo, quin rum unum est in se bonum absolute, &esset etiam bonum respemve ad alterum, si posset cum ipso conjungi, nego: Itaque quamvis voluntas angelica non possit appetere aequalitatem, Dei volitione absoluta, qua serreturan ipsam per modum unius
obiecti possibilis, quia ipsi non proponitur ab intellectu I tamen potest volitione eomparama ferri in ipsam aequalitatem divinam aptetendam, quatenus ipsa esset ipsi. bona, si illam consequi posset.
Dices tertis, voluntas angelica nequit appetere aequalitatem Dei, nili ipsi proponatur ab intellectu: sed non potest proponi ab intelliatu: enim proponeretur ab intelIcem errante , vel ab intellectu non errante: Non primum, quia cum nondum peccassci, nullum habebat errorem in intellectu, alioquin poena fuisset prior cul--pa; ille namque error non potuit este in Angelo, nisi per modum poenae inflictae: Non etiam seeundum, quia intellectus non errans ncquit 'proponere voluntati aliquid alium ἔ falsum autem est Angelum possedine aqualcm Deo: Ergo &c. Negat minorem Doctor, ad cujus probati nem dicit, quod proponi possis illa a ualitas ab intellactu non errante: AEqualitas enim Dei, inquit, potest apprelandi me ere G, quia est ιπ Migra me eregre, quia Filius
Dei es aequam Patra, b illa mus annis i Deinde potuit Angelus apprehendere illam aequalitatem esse ubi bonam, si esset possibilis; de supposita tali apprehensione, &judicio, voluntas potuit illam aequalitatem appetere: sine Dei apprehendimus aequalitatem sine errore , necnon & judicamus,
quod si illa aequalitas esset possibilis Angelo; sicut est possibilis, &defacto convenit Filio Dei; quod revera Angelus longe Pe
laetior esset, quam modo sit, quantam persectionem nunc habeat; Ergo multo magis Angelus potest apprehendere illam aequa litatem , de tale iudicium cstbrmare. Obiiciunt quarto, nullus potest appetere suum non esse, ex S. Augustino 3. de iis re arbitris: sed si Angelus appeteret aequa litatem Dei, consequenter appeteret se non esse Angelum, quia Angelum esse Deum , est ipsum non esse Angelum; nam Ange lum esse, est creaturam Deo esse subdita me Ergo Angelus non potest appetere se ei se ualem Deo. Confirmatur ex illo S. Anselmi lib. de similitudinibus e 6. ubi ait, suos si quis vellet esse fimilis alteri in tropria Π sma, velut so non esse, quod velle nequit. Respondet mctor primo, quod quamviS se te aliquis non possit directς velle suum non esse, tamen indirecte id velle potest, volendo nempe siquid ex quo posito sequeretur ipsum non esset se, inquit, quilibet
subesse Deo, is in Me ex consequenti vult se nou esse, quia non 'test esse, nisi subsit Deo.
Resm et seeundo negando minorem; quia quamvis sequeretur destructio sui ex aequalitate cum Deo, tamen non est necesse, quod volens aequalitatem, velit formaliter, &expresse non esse suum, seu suam destructionem: Non enim sequitur, inquit, ero fi aliquis velit antecedens, velit etiam cons quen , quando consequens potest intessim absque
antecedente: sicut v. g. aliquis potetis prae-re Episcopatum, non volendo 1acerdotium: in proposito autem consequens non est ne- 1Sario connexum cum antecedeste: vi
enim abfutute sequitur, quod si Anaelus velit aequalitatem cum Deo, etiam velit sui destructionem; posset enim appetere aequalitatem cum Deo ex suppositione impossibili, quod ipsa aequaIitas non inferret destructionem λngeli. Ad S. Anselmum respondet Doctor, ipsum loqui Ae volnntate ordinatas Non potest autem quis ordinate velle se non esse, inquit, quia ordinata v Iuniar non es visendo aliquid, is non volento
263쪽
26o Trast I. Disp. III. Art. III. Quaest. II.
illud fit ipsi intri deum, Me ηοη : Me autem mem in1. Pino Me invidentia seq2utis.1ι vera non sunt de voluntato inordinata. perbiam, non praecessit. Non enim causa -- Instabis, Angelus cognoscebat se ens crea- perbe dies invidemia, sedeausa invidendi sutum, & per participationcm; sciebat pa- ρπbm. Cum igituν 'perbia fit amor exersiem riter nullum ens per participationem ρος propriae, invidia veri sit odiam felicitatisse eme ejusdem naturae cum ente per mei - abens quid inde η catur satis in promptutiam , adeoque persccte noverat, quod non est. Amσπῶ enim quilique excellentiam i uam, pos Iet optare aequalitatem divinam quin veι paribus invidet, quὀd Neoaequantur, vuoptarct 1e non em. i feri ιbus ne mi eo uentur, vel luperinia Ne consequentiam, quamvis enim Ang abus, quod eis non coaquetur. Superbiendae lus te ipsum cognosceret esse ens per parti . tur indi ι, non inviisendo qua que furebasci pationem, tamen potuit apprehendere il- s. Subscribit S. Bernardus sermone 17. Iamaea ualitatem divinam ut bonum aliquod Er tu Caelo concepit dolorem, in 'ra- appetibile; subindeque potuit eam sibi adiatis peper i iniquitatem, prolem motitiae mat- petere, non quidem apoclitu emcaci, sedatrem morti , bi Grumnarum omnium parens
in caci: Unde potuit sini displicere, quod 'P: biis , . csset Deo subjectus, & inferior, potuitque Reisonio a. de facto Diabolum inordi- optare independentiam respectu Dei, & nate appetiiste beatitudinem , Ee idcirco
superioritatem respectu aliorum Angelo- naturae numanae invidiste; ut docet S. Ber rum; quod, ut apparet, est velle aequali- nardus variis in locis, praecipue sermone II. talem cum Deo siccundum naturam . in Cantica: potuit autem contingere, i inquit,
Urgebis, .potest aliquis absque ullo pec-4 si tamen incredibile non putetur plenumsacato desiderare se esse Deum: Ergo licet pie'tia, is perfectum decore bomines praesue Angelus aequalitatem divinam fuerit aemu-4m uisse futuro , etiam cyi prosecturas is parem latus, exinde non censetur peccavisse. Pr 'gloriam si ρr civit, in Dei Herba abistiebatur antecedens, posset aliquis appetoeel οἰο virit, is in L re suo ιnvivit, immώμω fieri Deum, ut nempe sicut inus, so- tu es baberς subscto/, socios dedignatus. Imret immunis a peccato, 3e ut Deum dilu firmio I sum, iηquit, ισνioresque natura: Mugeret quantum ire se diligibilis est: sed ap- iacet esse mutus, me aequales ingloria. Et retitus ille non esset peccaminosus 3 imo ipsum Diabolum interpellans ait; Tu revera pius, & innocens: Ergo appetitus tibi miser seiam collocas in aquilore, plaga n aequalitatis Dei non est culpabilis; nec pro- bulo,a, is rigida, is erra suscitantuν de pulia inde fuit primum Angeli amoris concupi- vere νηοροι, ἐγνῶ stercore pauperes, insedeant scentiae peccatum. com Principibus, is solιum gloria teneant, Nego antecedens, &ejus probationis mi- doleasque impleri iliud: Pauper, is, inops Iau-norem distinguo: Appetitus ille non est cul-ldabunt nomen tuum. Quamquam autem pabilissi sit hypotheticus, Ac conditionatus tibi S. Bernardus nullam expressam invi- concedo: si absolutus, nego. Posset itaqueidiae Diaboli erga Christi inornationem hunc habere affectum vir pius conditiona- mentionem faciat, poteu tamen ex illo non te, nempe ii hoc seret possit bile, & absqueJIeve fundamentum, a sortiori sumi. Nam ullo Divinitatis praeiudicio: parem autumisi ex eo, quod Lucifer praesciverit homines amestiun non habuit Angelus Divinitatemtin parem gloriam suisR prosemiros, colli- aemulatus I imo eum ab lute affectavit, ut git S. Bernardus credibile esse Luciferum colligare est ex verbis tum Isaiae, tum Eu-idoluisse, & cx invidia erga homines pec-chielis a nobis supra laudatis. Caslat mulis profecto magis credi potest, si Lucifer praeterivit hominem aliquem sus res et. An etiam Anarti aemulati fuerint Lurum esse multo excellentiorem iptis, nora amoriem 'm aliam, revera iamιηι solum in gloria, sed etiam in gratia unio- ad eam avi mendo inviderint. nis, dc in Personae divinae majestate; indi-Ωnatum proeterea fuisse , vehementerque R pondeo I. revera Angelos invidia pec-ldoluisse, & invidia contabuisse. casse: ut egregie docet S. Augustinus . RGρφοδεο 3. etiam probabile videri, quod lib. II. de Gen. ad interam cap. iq. Nonu linordinate unionem hypostaticam assecta- si, inquit, dic ι ν um fuisse lapsum a ver-iverit, neqne enim seleurus invidere aliis b
264쪽
De Angelorum peccatis, & tanis. 26 i
bona, nisi, quae optamus nobis, quando ea non habemus: & deinde non est magis credendum de malitia Diaboli , quod inviderit i Ilam dignitatem hominibus , uam inordinate eam sibi concupierit . Inde quotquot I atrum , aut Doetorum dicunt Diabolum invidisse homini dignitatem suam, pro hac assertione citari possunt; quia vel directe volunt dignitatem unionis hypostaticae, vel si de alia loquantur expres c , certe ex hoc, quod aliam quamcumque di8nitatem inviderit, colli-pitur valde verisimiliter, quod hanc etiam invidit, quae omnium maxima est.
An voluntas Daemonum ita fit in malo ἀμ- mara . ut nee possit aliquMenus relisee- re, nec bonum ahquia operari.
SCiendum est e limine, maxime duplicem esse circa primae partis quaesii Dis resolutionem Auctorum sententiam . Prima fuit Origenis, quam refert S. Tho
mas I. par. qu. e . art. a. asserentis omnem voluntatem creatam, tam beatorum, quam
damnatorum esse flexibilem in bonum, sive inma Ium; dempta tamen volun ate animae Christi. Secunda est omnium Doctorum Catholicorum affirmantium, quod Dςmonum, & damnatorum voluntates ita sint in malum obfirmata , ut nullatenus resipuscant. Causam autem huius obstinationis, non eamdem omnes proserunt, imo in illa assignanda varias scinduntur in sententias. Primo namque S. I homas assignata prius quaestione, ilo et causam obstinationis D monum else immobilitatem, & inflexibili tatem eorum voluntatis circa actum quem voluntarie, & determinate semel elicuerunt. Haec enim es, inquit, natura angelo rum, ut ubi semel uri parti determinare ad.
haeseruas, non possim in alteram festι, aqua sent ntia non longe abest Henricus Gandavensis quodlibeto S. qu. H. docens, quod idcirco Angelus ea immutabilis ab actu, quem semel elicuit, quia voluntas separata ita profunde immergit se objecto, ut ab
eo resilire nequeat. secundo, Aureolus asserit hanc obstinationem provenire ab habitu quodam vitiose, quem Deus producit in voluntate damnatorum in pinnam suorum delictorum, & ita per eum ad malum inclinantur, ut nulIatenus bonum aliquod valeant operari. Tertia, sunt qui docent cum Marsilio in a. qu. s. art. Ca iam damnatorum obstinationis m malo ex eo repeti, quod Deus nolit cum cis Con currere ad ullum bonum opus eliciendum.
svarsi, Ochamus in a. U.29. contendit illam obstinationem oriri ex eo. quod aliquis actus in Angelo damnato admittatur, qui non est in eius potestate: Unde infert, quod Deus totaliter, & immediate causat aliquem actum in voluntate Angeli mali. Ultima tandem sententia est Doctoris Subtilis, doce -tis causam obstinationIs Dςmonum, & aliorum damnatorum non aliunde repetendam esse , quam ex denegatione divini auxilii ad resipiscendum, & ex perversa damn torum voluntate, ex qua sequitur prava quaedam aflectio voluntatis, qua unusquis que damnatorum immobiliter adhaeret itinni perverso, in quem. in ultimo statu viae deciderunt; quae sententia, ut cIarius innotescat, Notandum I. quod Ionge diversus est status Viatorum, Comprehensorum, & Damnat rum: Status viatorum, est i pia generalis, aciuniversalis Dei lex, qua decrevit cum V Iuntate concurrere ad actum poenitentiae,& dispositionis ad gratiam sanctificantem, necnon& ad augmentum ejus, quoties h mo poenitere voluerit, & bonum aliquod opus elicere ι juxta illud EZechielis I 8. Mismorum peccatoris, &c. Status Comprehensorum est lex divina, qua Deus statuit ipsos Comprehensores ita servare, ut nec ab e possint declinare, nec ab opere bono cessare unquam, juxta illud citristi Domini
I n. IC. HI mea vocem meam audiunt, is, ego sco eas, sequuntur me : O ego viatam ineruam do eis, is non peribunt in aetemnum, is non rapiet eas quisquam de manu mea.
Denique status Damnatorum est lex ipsa universalis Dei, qua statuit se millatenus con cursurum cum damnatis ad ullum actum meritorium, nec ad dispositionem ad gratiam justificantem propter eorum demeriata finalia, juxta illud Ecel. 1 i. si ceciderit lignum ad austrum, aut ad aquilonem, in qu eumque loco reciderit, ibi ecli. Hoc est, ut explicat Doctor, in cujuscumque creaturae ratIonalis amore perverso steterit in sine
viae, permanebit in mernum. NMandum a. ex eodem Doetore d V. n. II. quod in voluntate creata praeter eius entitatem , & bonitatem naturalem , quae
competit ipsi in quantum est ens politivum
265쪽
secundum graδum suae entitatis magis aut mimis Derscine , triplex est alia bonitas m ratis, scilicet obiectiva, circumstantialis, &gratuitas Prima ex objecto: Secunda ex cireumstantia; Tertia ex gratia provenit. Priama dicitur bonitas ex genere, & convenit actui, ex eo, quod versetur circa objectum luxta dictamen rectae rationis; ita quod o lectum appareat per rationem probabilem
aut Cestam, quod taliter sit conveniens,& congruum, ut in illud creatura ration lis tendere possit absque peccato. Bonιtas Circumstantialis ea est, quae convenit actui elicito. cum omnibus circumstantiis, quas
recta ratio dictat ipsum debere sortiri. Di-Co autem Cum omnibus, quod si desceret aliqua circumstantia requisita, aut adesset alia, Quae non deberct adesse, actus non haheret hanc bonitatem ι nam juxtae 1. Di nysium lib4 de radinibus e . . bonum est ex integra causa, malum autem ex quovis defectu. Tertia denique bonitas, ea cit', aqua actus habet esse meritorius . respectu alicujus praemii, quam bonitatem habet, tum aratia sanctificante, tum ab accertationei vina; nullus enim actus praecisu potest esse meritorius, nisi mediante ordinatione, Pacto, aut acceptatione divina '. Haec autem bonitas necessario duas priores supponat 3 ut enim actus sit meritorius, debet Οο pari circa objectum congruum,. & habere Omnes circumstantias sbi debitas. Harum autem bonitatum Proponit exemplum Doctor; nam cum quis dat cleem
1Vnam, habet bonitatem ex objecto; siquidem recta ratio dictat bonum esse proximi necessitatem sublevare: habet pariter bonitatem ex Circumstantiis , si eleemosynam it. Iam cum debitis circumstantiis largiatur: ruta si de suo, non vero de alieno, i I tem-POre opportuno, si propter bonum finem, vult Dei amorem Sc. Habebit vero bonitatem meritoriam, si praeter duas praefatas bonitates, sat ex gratia sanctificante, &charitate supernaturali. Notandum ex eodem Dactare; quod huic triplici bonitati triplex opponitur malitia. Prima quidem malitia ex genere; quando scilicet actus, qui tantum habet bonitatecit
Maturalem fertur in objectum, quod secundum rationem rectam cst disconvenien SCr-turae rationali; puta si odium ejus tendat in Deum. se da in malitia ex aliqua Circumstantia deordinante actum, putas Iargiatur eleem riam Propter variam timriam . Tertia denique est malitia demerit ria, quae advenit actui, quando non solii non est meritorius vitae aeternae; sed poti iis poenae. Advertit insuper Doctor, quod quaelibet ex illis tribus malitiis possit considerari, ut opposita bonitati sibi correspondenti; vel privative, vel contrarie. Si primo modo consideretur, nihil aliud dicit, quam privationem, aut negationem. honitatis in actu
humano libero, pro eo instanti quo possct elici a voluntate actus Sonus; & actum este malum nihil aliud est, quam cum Carerea Iiqua tali bonitate: Unde si quis eliceres actum absque ullis circumstantiis bonis, actus sic elicitus eme malus malitia, privative opposim bonitaticircumstantiaIi; ' quia
non haberet bonitatem circumstantialem: At si quis eliceret actum non secundum in clinationetra charitatis, eo im actus esset malus privatluc malitia opposita privative bonitati meritoriar; & coclum modo siquis eliceret actum absque bonitate oblectio, esset malus privative malitia opposita privative bonitatiobjectivae. Si vero actus non solitis habeat objectum. conveniens, sol objectum disconveniens, tum actus habebit non soliim malitiam objectivam privativc, sed malitiam obscctivam Contrariam. brini- Isterti actus non habeat circumstantias nas, quas posset habere; sed. etiam liabeat aliquam circumstantiam, quam non debe rei habere, tum habebit malitiam Circum stantialem, no solum privativam, sed comitariam; & denique si non illiin non habeat bonitatem meritoriam, suiu habeat malitiam demeritoriam, tum erit malus malitia contraria honitati meritoriae . .
Denique addit Doctor malitiam demerit riam obiectivam, privativam, & Contrariam,
invicem converti, non sic a em circumstantialis, ac demeritoria ι actus enim , qui est ma Ius per carentiam bonitatis objectivae, necessario debet tae males malitia Contraria illi bonitati. Secus est autem de malitia circumstantiali, ac demetitoria; potest enim fieri, ut aliquis actus sit malus per carentiam bonitatis circumstantialis, & meritoriae, quin habeat malitiam contrartam irsis; nam potest bene fieri, quod actus non
sit meritortus, quia non elicitur ex inclinationc chartinis, & tamen non sit demeritorius: Actus enim bonus mora Eten et scitus a riccatore, aut homine constitutin inpuris naturalibus, non esset meritoriuS, nec demeritinius. Deinde actus elicitus Circino di
266쪽
mbjectum bonum absque additione alie jus circumstantiae bonae, vel ex inconsuderatione, vel ex eo quod non teneretur quis a Gmgere ullam ulteriorem bonam Circumtantiam, esset malus malitia circumtantiali privative, non Uero positive, seu contrarie, quia non haberet uvam circumstantiam ratione cujus deberet simpliciter dici malus, & sumcicris ad fundandam rationem demeriti. His ita praemissis tria restant determinanda: Primum, an memonum voluntas ita fuerit in malo obsimata, ut nullatenus r sipiscere possint: secundum, unde proveniat haec obduratio: Tertium, an ratione istius obdurationis in malo DC cines nuulum bonum opus clicere possint
DAEmonum, is aliorum Damaratorum is luntas, ita es in malo obfirmata, ut ηυμ quam revera ad Finitiae statum sit revocanda . Haec est. communis apud omnes t octores Calliolicos, & probatur primo illis omnibus Scripturae textibus, quibus lignificatur damnatos Perpetuis, & nusquam finiendis poenis addici; subindeque eos nusquam admissi peccati veniam assecuturo, , nec de-lieturum salutarem poenitentiam aruiros:
Ita Μattb. 2 s. de Reprobis dicitur , Ite in ignem aeternum, qui paratus es Disbais, is Angelis ejus ἔ Et infra, uunt bi in sum Dium aeternum: Et mrei p. de iisdem Reprobis
Christus ait: Hermis eorum non moritur, , ignis non emirascitur. Hinc Ameias. m. de
Diabolo dicitur, Hsus est in fagnum stris, is sui uris,. ubι is bestia, is meia Prometa eruciabuntur die, ac nocte in saecula
secundo haec veritas desinita fuit in I. D ah, necnon & in s. actaine I s. ubi approbatur Epistola hophronii damnantis Orig nem, quod docuerit damnatorum poenas siquando finiendas, & ipsos in statum innocentiae restituendos. Id ipsum determin tum est in Concilio Lateranensi sub dinoremtis III. cap. firmiter, ubi decernitur de Rc- probis , quod cum Diabolo poenam aeteream recipient. Eamdem veritatem docet sanctus Atha nasius in suo Smbolo, ubi ait a sui bona egerunt ibunt ιu visam oeternam, qui vero mala in ignem omernum.
Probatur eiacm veritas a M. Patribus, qui constanter ajunt Doemones esse salutaris poenitentiae, & gratiae recuperandae Prorsus incapaces. Ita S. Gregorius Nyia
1enus lib. I. l hilosoph. cap. 3. Solus homo, inquit, inter intellectuales creaturas princ pium habuit paeηιtentiam agendo venia divus effici, nee enim Damones, aut Aueti pueηitentiam agendo venia digni e ei possunt: Et in- setius ait; sta bominibus es mera, Angelias eabus. Confirmat S. Damascenus lila. de Fide e. 3. ubi ab lute dicit Angelum capacem non
esse enitentiae, quia corpore vacat, quam rationem sic explicat; Nam quod homo e Tι-rιorum e no emergere, atque ad meliorem frugem se e vertere queat, id ob eo Orir imbecillitatem es conlecutus. Quibus aperte d
clarat se loqui de poenitentia fructi sera, &quae a speciali Dei auxilio, ac benignitato pendet. Quibus subscribit S. Fulgentius de
Fide ad Petrum c.3. ubi cum dixisset Deum creasse omnes Angelos cum dilectione sui, 8c cum tanta libertate , ut unusquisque eam habere posset, & perdere; ita tamen ut qui eam sponte perderet, eam deinceps suo arbitrio, &sine gratiar a milio resumere non valeret, adiungit: Et de Angelis quidem boedi posuit, is implevit, ut squis eorum bonitatem voluntatis perderet, numquam eam diri no munere repararet. FHoc iplum confirmat,& explicat S. Gregorius lib. a. Mors. C.3. Deus, inquit, a statam spiritum ad enitentiam nequaquam revocat, sed viam superbiae erus restrudens damnat: Et Itb.q. c.9. & IO. absolute ait: angelum ita ster superbiam cecidisse, ut reparari non possi, quia ad restaurationas lucem nulla De Neriae, nulla comem Aonis emendatione revocatur. Hanc veritatem confirmat Seraphicus D istor in a. dist.Z. art. I. qu. I. ex S. Damast
no lib.2. dc Fide c.4. ubi ait: IMd Me est angelis casus, quia bominibus mors; ted homo post mortcm non potest recuperare bonam voluntatem, & rerum quam amisit invita: Ergo&c. Fecunia, similis est ratio consit mationis in bono, &obstinationis in m Io: sed Angeli statim, ut bene moti sunt, confirmati sunt in bono: Ergo & mali statim ut peccaverunt, obstinati sunt in malo : sicut ergo boni non poseunt cadere, ita nec mali resurgere. Tertis, gravius peccavit Angelus, quam homo: Ergo& gravius debet puniri: sed peccatum hominis punitum fuit aliqua mna irremediabili, ut poena mortis, de qua nullus evadit: Ergo nepeta est peccatum Angeli, quod erat
267쪽
Trast I. Disp. III. Art. III. Quaest. III.
mors spiritus, puniri poena mortis: scd non potuit puniri poena mortis naturae: Ergo necesse fuit iplum puniri poena damnati
Dicem. Sanctus Cyrillus Hierosolymitanus Catecbesia. postquam benignitatem Dei erga homines in remittenAis eorum peccatis exapgeravit, subdit: sed nescimus quanta ille-Angelis eandonaverat ν indulget enim ιsiis: Cen1et igitur beatos Angelos posise peccare; subindeque & inemones pc nitere posse. Nero consequentiam, & ad antecedens dico S. Cyrillum ita esse intelligendum, ut loquatur de indulgentia anticipata per praevenientem gratiam emcacem, & pr servationem; sicut S. Augustinus dicit gratiae Dei tribuendum esse, quod multa peCutis, quandoquidem ipse tantum unus est, qui te me non 'ssis Hac enim ratione Prinat Deum indulgere S. Angelis manui nendo eos ne peccent, quia nempe non sunt natura impeccabiles, ut Deus: non autem significat , quod eis parcat pomquam peccaverint. Dices a. si Angeli non possent respisce re, nec e rum voluntas rectificari, Hla impotentia repeteretur vel ex parte Dei, vel ex parte AEnaeli, vel ex parte peccati: sed neutrum dici potest. Non quidem ex parte Dei: Tum quia obstinatio malae voluntatis, vel eius impossibilitas adrecti- tuflinem, est tantum defectus, non vero es- Iectus: Ergo non habet causam essicientem, 1ed deficientem: at Deus nullius est causa deficiens: Ergo non est causa, nec ratio hujus impossibilitatis: Tum quia Deus antecedenter vult omnes homines, & Ange os salvos fieri, adeoque Angelorum Perpetua perditio ex eo non est repetenda: Tum quia si Diabolus veniam peteret, ibIam a Deo consequeretur, neminem enim
poenitentem Deus respuit: Ergo illa ampossibilitas ex parte Dei non provenit. Non etiam provenit ex parte voluntatis naturae Angelicae: Tum quia Angelus peccando non amisit arbitrii libertatem, quia libertas arbitrii est ei naturalis: sed ratione liberi arbitrii Angelica voluntas susceptibilis
erat restitud ini, ante peccatum: Ergo quantum est ex natura sua, etiam adhuc recti u-dinis est lasceptibilis. Tum quia peccatum
Anselicum non excedit peccatum hominis in infinitum: Ergo nec in infinitum Αυ lum elongavit a Deo: sed peccatum hominis non abstulit ab eo possibilitatem recuperandi illam beatitudinem: Ergo nec eam abstulit peccatum Angelicum: adeoque potest restitui. Non denique ex parte Peccati; Tum quia gratia quaecumque sanctificans, si inestet inemonis voluntati, omne peccatum ab ea solveret , de expurgaret olubindeque peccatum illud non est de se incurabile. Tum quia nulla culpa inducit necessitatem voluntati: Ergo non aufert possibilitatem ad recuperandam rectitudinem, adeoque nulla impossibilitas est ex parte peccati, quin An3elica voluntas pristinam integritatem obtineat. Respondet se Dicus Doctor, quod equidem impossibilitas illa recuperandae prioris integritatis a damnatis, non sit praeci- se, & formaliter repetenda, nec ex par
te Dei, nec ex natura Angeli, nec ex gravitate peccati r sed ex parte status e suis enim, inquit, voluntas angeli est extra meriti flatum, idcirco abest ab omri gratia ι ω, quia est is flatu damnati-ii, ideo ipsi ades
desperatio certissima, qua dua sunt coniati , nes omnisa disponentes voluntatem ad imposi bilitatem reaauini .
Aliam rationem Doctoris Subtilis sequenti conclusione subliciemus. Dicer a. Ad rectificationem voluntatis i& innocentiae restitutionem duo maxime desiderantur, scilicet indulgentia ex parte divinae misericordiae, & actus plenitentiae ex Parte peccatoris: sed utrumque est possibi se in Angelis lapsis. Primum quidem, quia misericordia Dei est infinita, emonum autem culpa finita est 3 infinitum autem superari nequit a finito: Ergo divina misericordia potest remittere , &Condonare peccatum ab Angelis lapsis commissiim. Secundum pariter verum Uparet siquidein Angeli lapsi naturalia servaverunt integra, adeoque habent libertatem revera perseetam, de flexibilem I sicque, ut potuerunt se determinare ad peccatum, ita
possimi ejus assestum exuere: Ergo ex neutra parte repugnat eorum innoccntiae r stitutio. Respondet serapbisus Dactor, negando con sequentiam: Nec enim eorum impoenitentia tantum provcnit ex Deo denegantu gratiam. 3c indulgentiam : sed etiam , . ex eo
quod sint cxtra statum, & tempus merendi
268쪽
, cli. Notanssum est enim, inquit, quod is informatione, & dispositione rerum nonis attenditur ratio Misericordiae, &Justitiae is principaliter , sed Sapientiae. Decrevitia enim divina Sapientia in Universis sacereis duplicem creaturam rationalem, ad hocis ut esset Universum completum : unam is Corpori unitam, ut animam rationalem;
ri spiritualem aliam, ut Angelum: Et quo-- niam substantia omnino spiritualis om- nino est incorruptibilis, & ingenerabilis, is non potuit unus Angclus ex alio produ-- ci, &ideo simul producti sunt, &quia is snnul producti, ideo simul glorificandi, is sive dispositi ad simul glorificari. Et quiari sunt spirituales, & incorporales, nullo,, modo habentes retardativum; hinc est, quod in loco gloriae sunt conditi, sciliis cet in Empureo; & ita de proximo adia gloriam disposui, & ratione naturae, &3, loci 3 oc ideo tempus meriti est eis ita ,, breve praefixum sicut potuit: δe ideo uuis que ad primam aversionem, & converis sionem deIiberativam. Homini vero quia , , conditus cst in corpore animali ad pro- creandam prolem ad cultum Dei, & ita ,, in dispositione remotiori a gloria. datus is est locus distans ad mcrendum a sui conia is ditione, scilicet Paradisus terrestris; & praefixus est ei terminus diuturnus pro- pter ossi tum procreandi prolem: Et prinis prer Lacum peccavit Angelus, statim exiit M tempus meriti statuti, homo vero non:
,, & ideo potuit iste rectificari, ille vero non. Et hoc est, quod dixit S. Augustinus de mirab. lacrae Scripturae vel quisquis est
Auctor auetur de sublimissima sui ordiris
flatu recidit: ι eo resurgere non potuit. Patetigitur . quod voluntas Angeli non in re. Etificabilis, nec fuit a tempore ex quo cecidit 3 quia enim fuit extra statum meriti , certissime revelata est ei sua damnatio: &ideo sicut Beati non possunt timere damnationem 3 ita Angelus malus propter certitudinem damnationis, non potest sperare salutem, & propter absentiam gratiae non potest poenitere, &ideo nec bonus esse.
Damnati non possint resipiscere , non que inflexibilitas , vel immobilitas D
satus . Deo in voluntate Omnatarum, stam que necessitans ad male vendum r Nee actura Deo immediate productus in rerum Iem -- luntate : sed illa oritur praeeiιὶ, is sermaliter ex denegatione divini auxilii Meesarii ad
resipiscendum, ex qua sequitur prava affectio
rum immobiliter adhaeret fini perverso, quem unusquisque.selegis in ultimo instanti viae . Haec quatuor praecipuas partes complectitur ἔ quarum
Primam sic probat Doctor. Idcirco v Iunias Angelica foret immobilis in actu , quem semel elegit, quia nempe appetitus ejus proportionari debet potentiae cognoscissivae Φ cognoscitiva autem facultas An- ii, seu intellectus, apprehendit immo iliter , & sine discursu oinne objectum circa quod versatur r sed hoc fundamentum salsum est : Ergo & id unde sequitur. Majorem admittunt I homi ι Probat minorem Doetor; Primo quidem quia salsum supponunt, amrmando, quod intel. lectus sit suffciens motor voluntatis: Non enim potest aliter intellectus movere v Iuntatem ad actum, nis quatenus proponit ei ob ectum sub ratione boni, & m li , aut quatenus ad illam propensionem sequitur imperium aliquod praeticum Z terminans voluntatem ad prosecutionem boni, aut fugam mali: sed ante primum peccatum proponebat voluntati objecta illa circa quae operabatur sub ratione boni delectabilis, & mali inhonesti; nec se-r batur aliquod imperium potius in or ine ad prosecutionem boni delectabilis , quam ad fugam mali inhonesti, aut pro lecutionem alterius boni honeui , quod simul tum proponebatur Angelo 3 quia
alias omnes Angeli determinarentur ad male agendum 3 quia aequaliter omnibus
proponebat intellectus hujusmodi objecta sub his rationibus, & similia judicia praetica in omnibus sequebantur; Non enim est aliqua ratio diversitatis ex parte intel- Icelus , imo si intellectus ad aliquod determinaret, deberet potius determinare ad bonum . honcstum, quam ad bonum delectabile inhonestum in illo priori instanti . secundo, inquit Doctor, hi ex ratione m toris, & mobilis, intellectus immobilis in apprehendendo immobilem voluntatem enficiat, sequeretur quod Anselica voluntas non tantum esset immobilis Post primam electionem voluntatis , sed etiam in ipsa primδ, vel ante primam , quia inteIlectus
269쪽
266 Tra L I. Disp. III. Art. III. Quaest. III.
eorum sicut immobiliter ostendit aliquid post primam electionem I ita S ante eam,
eis ipse immobiliter apprehenderi, moveat appetitum immobiliter: Ergo etiam in primo actu movebit immobiliter, & per con-1equens, voluntatem essicit immobilcm. Denique, Angelus malus habuit gratiam
in primo instanti: Ergo in illa instanti be-nc opcratus est: Ergo si sit immobilis, ut volunt Thomistae, debuit semper perseverare in operatione bona . Probatur. Cui asin primo instanti non haberet operationem Donam amoris Dei super omna, pe Caret mortaliter, maxime secundum 4 h mistas, qui docent Creaturam rationalem
teneri ad amandum Deum super omnia intimo instanti usus rationis: sed non ha-uit in illo primo instanti peccatum mortale, quia tale nequit habere cum gratia 1anctificante: Ergo habuit talcm amorem, adeoque bene operatus est: az proinde si Angeli voluntas in prima elactione est immobilis, necessario semper bene sic debuit operari; quod conscqucns clim fit falsum , fatendum cst e S voluntatem ex natura sua non esse invertibilem. Nec valet etiam illa disparitas quam S. I homas conatur instituere inter volunta tem hominis, S Angeli, quod nempe intellectus angelicus sit immobilis, S moveat voluntatem necessiario, quia intelligit sine discursu; humanus vero intelligat per discursum o Luamquam enim haec Κ mentia vera esset, quam tamen, ut falsam supra
impugnavimus cum Doctore, tamen exi
de non s queretur intellectum AngeIorum magis este immobi Iem in ast ni suo, quam humanum . Ita enim certitudinaIiter, inquit Doctor, hoc est non dubitando, tenet conclusionem ad quam discurrit, sicut Angelus tenet eam videndo in principio stane discursu: Ergo ista immobilitas intellectus humani , hoc est certitudo , haberetaeque immobiIem voIuntatem, sicut illa alia, quae ponitur in Angelo. Dernis, intellectus humanus tam immobiliter, &sine discursu adhaeret primis principiis, nempe, quod bonum honestum sit amandum, &malum inhonestum fugiendum, quam An-MIus adhaeret sine discursu illi Propositici-N. Ergo deberet voluntas immobiliter Ορο- rari circa tale objectum , ita ut si semeI vel- Iet persequi bonum honestum, semper deberet it Iud velle; quod etiam est falsum: Ergo illa disparitas nulla est. Dcnique, quamquam AngeIus non discurreret, non miamis propterea posset suam mutare apprehensionem propter nova motiva ante non cognita; ut patet exemplo DCemonum, qui
prius suaserunt intersectionem Christi, &ostea dissuasi runt eam, ut SS. Patres t antur, quia prius non sciverunt mortem illam sibi fore in praejudicium; postea vero sciverunt.
Patet etiam secunda pars, nemee, quod illa obduratio non proveniat ex insulo vitioso habitu et si namque illa habitus concurreret cum voluntate maxime vel partialiter, vel totaliter. Si partialiter, ergo cum voIunistatem a propria ratione non immutet, sequitur, quod si illa non est ex se determinata adcidium Dei, v. g nec per talem habitum ad illud odium poterit determinari: si autem sit causa totalis illius odii, ita quod vo-
Iunias se habeat tantum mere pastive res octu istius odii per talem habitum productis
sequitur, quod odium illud non sit peccaminosum. esset enim illud odium totaliter ἁDeci causatum saltem mediate: Ouod autem a Deo est, peccatum esse nequit, siquidem Deus este non potest auctor peccati: Ergo &C. Consequeri, autem fallitisinum est: Ergo voIuntas damnatorum res et
illius odii in Deum , non habet se merepassive; subindeque non habet habitum aliquem, qui lit causa totalis illius odii,
ceterorumque DoLmonum peccatorum ..Pari intime evincitur tertio para, nempe
quod ii Ia in ma Io obfirmatio non fiat peractum aliquem a Deo prodestum in volu
tate Coemonum: clim enim resis obfirmatio sit causa continuationis odii in Deum . 3c omnium peccatorum, quae perseverante DCemones operantur, si hujus obdurationis Deus esset auctor totalis, & unicus, esset
pariter eorum peccatorum auctor cense
dus: Quod climst absurdum, etiam & absurdum id unde sequitur.
Probatur itaque quarta pars I nempe, quod DCemonum obstinatio proveniat partim a voluntate, partim a denegata gratia, non
divisim sed conjune im . si enim illa Oostin iis voluntati ν malae A a Deo, inauit Doctor. n. m. ergo ista malitia erit a Deo, is, e Deus est causa peccati; si autem is, a voluntate, vid
tur, qaod ipsa possit rescire exstabea suist ipsa
potuit exse iuuae matam male velle. sua enim virtute movet se ad asiquid. eadem quiescit in iti
270쪽
situm illud: Ergo necessum es, ut ab utroque illa prmeniat. Unde huic principio infra reponens Doctor , ait, Cum ergo arguιIur, quod si istas a viatintate sela: Ergo voluntas alamistes in oppositum re re, scilicet ab illo obiecto in
quod ιnordinate se inclinavis. Respondeo, dico, quod ad resiuendum meritoris, requiritur aliud principium a voluntate. puta gratia, quam Amtelus non potes ex se habere, is Deus, breun
dum quod deservit ipsum, dio suis sibi eam
non dare. Hanc camdem veritatem confirmat S.
Fulgentius lib. de fide ad Petrum , e. 3. ubi ait, ita Deum disposuisse Angelorum, &hominum causam, ut si propriae voluntatis arbitrio contra Creatoris imperium suam niterentur facere voluntatem, ad supplicium eis relinqueretur aeternitas misera , In erroribus doloribusque crucianda. Et adjungit: se de Angetis quidem boc ius fuit,
o, ι ἰουιι, ut δε quis eorum bonitatem v luntatιs perderet, numquam eam duino munere repararet. Et in serius addit, Ut angeli mali nec mala Pssint unquam voluntate carere nec poena , sed permanente in ris miR AEaverso ηιs malo, permaueat etiam 1 .e retria butιοnis aeterna damnatio. Et iursus, inserius dicit nullam angelorum ex quo rure esse e merito e caelo eiectι sunt, bonam posse restimere voluntatem.
ullatenus elicere bonum opus meritorium: Habent tamen Polemtam ad ehc endum actum
naturalem , qui posset esse minratiter boηus , quem tamen nusquam elicient propter obfirmatam ιn
Haec est Doctoris, quantum ad tres partes; quarum primam declarat π.Iq. ubi primo praemittit . quod non repugnet Dςm nem posse habere actum meritorium. Neque potentia togicari quia nempe non impli-Cat contradictionem, quodUmmon possit habere gratiam, & cum ea operari; Neque potentia reali passua; quia quod est ex natura sua capax recipiendi volitionem rectam, quamdiu idem in se manet, nequit siet i non receptivum illius: voluntas autem Doem nis fuit aliquando receptiva bonae voliti nis, & actus meritorii, quia ante damnationem potuit meruisse, eu fuisse beatus: Neque tandem potentia reali actna, quia, inquit, n. I . voluntas respectu rectae volitionis, est principium activum partiale de illam habet integram, secundum Dionysium, & eamdem quam habuit in statu innocentiae; & per consequens non est verum negari ab eo potentiam, soc est principium activum partiale volitionis meritoriae: Sed istud principium non est totale, quia non susscit sola voluntas ad meritorie volendum ι sed requiritur gratia tamquam principium cooperans; Concludit n. II. Securiis dum hoc ergo quantum ad omnia membra. de potentia, ut in principium, non videtur negandum ab Angelis posse meritorie velle, nisi quia non habent principium merendi totale; nec principale partiale respectu volitionis bonae 3 nec respectu gratiae specialis, quae requiritur ad bonam volitionem. Subinfert autem, quod inter Diabolum, &opus meritorium non sit repugnantia intrin-l eca, sed tantum extrinseca; nempe qui Deus non potest concedere Diabodo gratiam, impotentia absoluta, quasi Diabolum habere gratiam, contradictionem involvat: Cum enim, inquit n. I 8. natura Angeliea fit capax Dratis, sequιtur, qvὀd nulla δει eontra-HID in Me, quod gratia infirmet illam naturam sed Lantilia, repugnat ex potentia Dei ordinaria , quae debet este consormis in agendo regulis praedc terminatis a divina s piciatu, vel magi sa divina voluntate, quae quantum ad creaturam rationalem beatificandam, vel puniendam, has statuit regulas: nempe, quod ubicumque reciderit lignum ibi erit 3 noc cst, in cujuscumque creaturae rationalis amore pei manserit, in illo permanebit: is ignis eorum non extinguetur
vermIs eorum non morietur, is ount Di in
supportum aeternum; ipsi auum in vitam aeter nam : Et ex talibus regulis Scripturae concludit August. 21. M C it. μι c. 23. is M. quod certum cst Deum numquam daturum cis gratiam: secundum Me ergo impassibiles
tenim dico ordinaria eis gratiam dare. Ita Doctor. Patet etiam secunda pars ex eodem Doctore, nempe, quod Doemones possint habere actum bonum moralem; siquidem postquam impugnasset sententiam 1. Thomae dicentis, D mones non posse ullum actum bonum elicere, quia omnem actum deformant ex aliqua circumstantia in ordinata, reserenis do illum inordinate ad amorem sui; & quia non post unt a malo cessare propter vehementum inclinarionem ad illud, concludit