장음표시 사용
141쪽
veluti densitatem communicat.Quae non propria tantum ut, & extranea sui parto, rua acrem contingit agens, sed cum uniuerso superposito coelo, & cum maximo, acensissimo Sole robustius agat, & vi aerem conterat maiore, vestiti solis densitatis facta particeps. Malum solicet, de ipse malo medetur; & figmenta figmentis fulcit. Mitim enim quod, quoniam nihil aerem comprimit coelum, sed circa eum voluitur, nul-Jaque vel huius, vel illius superficiei, qua sese mutuo contingunt, pars Prominet quicquam, inq ; alterum extenditur, alierique infigitur; quod quibus euenit, vel si
bene distincta, diuersaq; ea sint, at veluti unum facta, alterum alterius motum secte-itur oportet; sed lanam cutraqilauis, summin; aequabilis pacto nullo acceloquan- tumuis rapido commoto motu , conteri, Rut commoueri aer potest: siquidem, quae conteruntur, comprimi ea a conterentibus necesse est; &quae: commouentur ab is omnia commoueri apparent,& ab iis commouet i modo possunt, quae in illorum loca teruntur, & illorum occupant loca. At ut aerem commoueat, & conterat et iaci culo actum coelum; vel si uniuersum ea donetur den sitate, qua praeditus ot Perip*teticis videtur, nihil O tamen robustius conterat. Quae enimconterunt, ubi ita dens alunt, d uraque, ut ijs, quae conteruntur, nihil cedant, nihilqς ab ijs instinantur; quae elum ab aere pati Peripateticis minimc videtur; quantumuis densiora fiant, durioraque, nihil tamen propterea magis conterent. Tum densitas nequaquam agentium more naturarum se ipsam proximis communicat, & propria ius naturam, proprias indit vires; sed id modo agit, pondus nimirum quibus superponitur addit. inae igbtur comprimunt, densis luper icetis rebus, grauiora fiunt, magisque comprimunt. . At hoc grauitatis incapax, & circulo actum coelum, a minime graui,&circumuoluto Sole habere minimc potest. Modi igitur, quibus aerem a ite conteri polle asserunt , absurdi omnes. c tamen propterea tarditatis, sed nimiae Io: te confidei
Hae incusandi sunt; qui, quod fieri non potest prorsus, id hominibus persuaderes potent ,&fiet i contendant.
CALOREM A SOLE AEREM CONTERENTE NON FIERI,
. quod s ita fiat, nulla cius diuersitatis causa reddi possit.Itaque a Solis . substan tia, & a Solis luce fieri statuendum esse; a qua man, seste fieri sentitur.
UON M modus, ut visum est, reperiri nullus potest; quq aerei, conterat Sol, nihil amplius declarandum videri potest, solem novpropterea calorem facere,quod aerem conterat, scd quod vere calidus ipse, atque igneus sit. At si magis manifestanduim id est: in quae calori eueniunt, e caloris nimirum diuersitate . quae quidem summa est, manifestari optime potest. Quoniam aut cui non scula per idem nt calor, sed loge is diuersissimus; esus diuersitatis caussa omnibus quidem
reddenda est; de in credendum solis, qui illam reddant, iuxta quorum positio pep e,
fieri oporteat calorem; qui fieri assidue percipitur. Eae enim tantum reti icnda pol j-tiones, seruandaq.; quibus quae eueniunt, congruunt, aptaq; sunt omidia: quibus in non quadrant, conueniuntq; , dimittendε omnino, demoliendaeque. Caloris di scrimina, quotum ratio reddenda est, vel nulli ignota, ante ψculos tamen ea pone eraue, molestumque ne sit. Recte namque conspecta magnam di udicandi iacuit
teni praebebunt. Calor in Meridionalibus Terris longe, quam in Lorcalibus, α p
.aestarem , quam per hyemem, & sole medium coelum tenente, quam vel exoriente, vel occidenter via scilicet magis directus fit sol, ibi robustior neri videtur calor. , Et in aere etiam crassore, quam in tenuiore, dein planis, atque humilibus terris in
sis viget, quam in acclivibur, aeditisque, &in concauis, quam in illanis, dc in constu
142쪽
sus, densisque, qtam in apertis, laxisque, cte in aequabili, tranquilloque marI ma Asum in fluctuante eo, agitatoque. Magnus etiam est in lacubus, stagnisque, & sum- Rus, ubi densum quid, & quod lux meare minime possit, luci opponitur, eoque an illus, si id laeve sit, tersumque, Κ concauum ι & nihilo forth minus, ubi densa quida, ἰ Onuexaq; pertransit lux. Discriminum horum omnium caussa omnibus teddenda est, & singulis iuxta proprias positiones: Peripateticis quidem, quibus calorem a sole aerem conterente fieri placet, ibi magis aerem conteri, ubi maior fit calor; nobis vero, quibus lux illum facere videtur, ibi robustiorem eum esse, vel copiosiorem,ubi colpiosior fit lux. At quam longissimε Peripatetui absunt, id praestare ut possint. Etenim cum perpetuo aeque a terris omnibus absit Sol nisi Brid, ut Mathematicora optimis
placet, a state sublinitor fiat de eadem perpetuo velocitate circumuoluatur; nequa- suam vel crassiorem aerem, proindeque repugnantem magis, quam tenuiorem, vel in Meridionalibus illil tertis imagis, quam in Borealibus, vel aestiuus ipse magis,quam hybernus, vel medium coeli tenens magis, quam eius extrema, neque terris illum pla nis, humilibusq; adiacentem magis, quam acclivibus, a ditisq; robustius coleret, sed secus omnino: quo enim conterenti Soli vicinior est aeri eo conteri debet magis; nec concauis locis magis, quam apertis ; nec densis magis, quam laxis; nec tranquill0,jedatoq; mari magis, quam turbato eo, agitatoq; , aut lacubus, stagni'; magis,qua terris. Aliquorum forsitan rationem reddant; si directum solem obliquo robustius conterere, vel si contritum aerem, ignemq; a sole deiectum ad terram usque deferri, et ab ea reiectum pilae more resilire ostendat contritum, accensumq; magis. At neu trum declarare ne tentent quidem. Neque enim propterea obliquus, dilectusq; dicititur, aut videri potest sol, quod alia e parte recta agat, obliqua ex alia: circulo enim
circa terram volutus, quacunque illius in parte existat, recta in terras agit omnes, re'ctaq; ipsus actio, quaecumq; ea sit, undiq; Φ terram descendit uniuersam. Sed quod
suae ab eo emanat lux, quae ad eosdem perpetuo angulos, quibus ad terram accedit, ab ea resilit, quo puncto verticis proximior fit sol, eo magis directa reflectitur. Lucis;gitur reflexione vel directus, vel obliquus dicitur sol; non quod vere ipse terris vllis obliquus fiat ; eiusq; actio obliqua ad terras deseratur vllas. Contritum porro aerem, ignemq; a sole detrusum ad terram usq; deserri,& resilire inde contritum etiam, acce-sumq; magis, vel si conteri aer, atq; ignis deturbari, & uterque ad terram usq; dethci possit, credi non potest. Non siqui dein, si tanta ui eorum alter in terram adigatur,&tanta etiam ab ea reijciatur, vel accedens, vel resiliens lateat nos: nec aestus magni, aere, quod euenire videtur, maxim h immoto, fiant. No sensu, nec mete percipi tur,ad specula delatum aerem, & nullo ab illis temporis contritum momento,in ignis transire naturam, & vere ignem fieri; nec tamen quod maxime oportebat statim a spe culis resilientem, sed modicum quid progressum,& certo quodam in puncto. Mini,m h praeterea compactus, minimeq; sibi ipsi aglutinatus aer, sed qui a seipso nullo ne sotio separatur, ubi impellitur, & in densum quid agitur, nec eo ferri, nec inde sibi ipsi unitus retro ferri videri potest; sed nisi a loci angustia retineatur,& veluti coerceatur, statim diffundi, dispergique . Minus etiam assequi licet, qua uis ui contritum,detrusumq; aerem, aquam , vitrumq; , di densiores etiam res permeare, & quod clarEcernitur ignis natura ab illis, uiribusq; donari, proindeq; egressum igne nulla min exurere. Quoniam igitur, nec modus, quo aer a sole conteri queat, reperitur ullus; nec tot, tan torumq; caloris, qui ab eo fit, discriminum, si ab illius motu fieri ponatur, ratio ulla reddi potest, & veluti ab igne, sic & a sole calor, & summus is, summaq; emanat lux; ignis omnino viribus, specieq; donatus videtur sol; utiq; vel si caloris, qui ab eo fit, diuersitatis ratio luci, a qua fieri videtur, minime congruat; non scili,cet , ubi vehementior fit calor, lux ibi robustior, copiosiorue facta sit; igneum tamen Solem, caloremq; ,&lucem, quae ab eo ad nos accedit, nihil minus solis propriam. dea
143쪽
De rerum natura. Lib. IIII. t y
δe a sole ipso enuere, quam calorem, lucemque, quae ab igne emanat ignis propria, de ab ipso fieri igne statuendum esset: eo itaque amplius, quod caloris robur lucis r bur , copiamq; perpetuo sectari apparet. Id vero, ut manifestetur, lucis progressus, atq; actio aperienda est. Nam si qui a luce fieri videtur calor, nequaquam lucis is est, sed caloris ; qui assidue a sole emanat; cuius ut suo amplius expositu est loco facies est lux; quoniam non calor ipse, sed eius modo facies, lux nimirum nobis spectatur; ac caloris copia, roburq; E lucis tantum copia, fulgoreq; manifestari potest;& caloris iacies cum sit lux, ambigere non licet, quin ubi copiosior ea fit, calor etiam copiosior ibi fiat: quin propterea copiosior fiat lux, quod copiosior factus est calor. Quoniam tandem lux, quae spectatur, ipse es alor; licet utique caloi is progressum, actione que,& copiam in luce intueri. Nam n o lucem modo a sole, sed calorem etiam emitti,& calorem, quia luce fieri videtur, non ab ipsa luce, sed a calore fieri, cuius ipsa s cies est, ambigi non potest: siquidem aere vaporibus , n ubibus'. ita obsepto, ut nullus per eas luci aditus pateat: & rebus nostro igni appositis quantumuis delisis , &quas nulla permeet lux ; idem tamen ab utrisque,& vehementior interdum fit calor ide vel ab obscuris, sed calidis rebus veluti a lucidis, alii diademanu calor . Se te nimirum incessanter amplificandi facultate praeditus,&lucid a ; sui natura calor , Esubiectis , quibus inest, nihil in ijs imminutus unquam , assiduEsese, incessanterque estuadit omnibus ;& omnibus, quae attingit, sese indit; &in quibus nihil a materiae Op citate obscuratur, lucidus conspicitur. Ogapropter calida seatitur lux, nequaquam, ut opinamur, calida ipsa, nec proprijs, sed caloris, cui inhaeret, dccuius facies est, viribus calefaciens. Propterea, quod propositum eth. caloris progressian, actionem que, & copiam in lucis progrei iubactioneque, & copia intueamur ia
LVCEM E DENSIS, IN QUAE INSILIT, RESILIRE; ET AD
eosdem , ad quos accedit, resilire angulos; & quae subit, eadem
V M M a sui natura mobilis, & motum sistendi impotens prorsus, ne. sciaq.elt lux; non modo quod dum tenuia adsunt, nullum progrediendi ,seseq; effundendi finem facit; & quod liquidos etiam luccos, resq; ex ijs gelatis, seu etiam compactis constitutas non qpidem di recta, dire ioq; itinere, veluti vere tenuia quae sunt, sed veluti in si
ll ka , inclinataque, vel inflexo; inclinatoque itinere subit eas, per
meatq; omneis; sed ob id insuper, quod ex omnibus, ad quas accedit, rebus resilit, seseq; ex ijs inundit; a se ipsa nimi ni qualicunq;',&quantacunq; facta relucet.Itaq;&ubi nullus conspicitur sol; quo scilicet recta, qua sola progredi lux videtur, deferri non potest, a crasto quopiam retardata, reieetaque, S le nondum cxost'; Sc penitus tam abdito , aliquantisper tamen uniuerso in aere, & imis etiam in terris si non fulgida, at bene certe visitis, beneque speetatur clara . Non quidem id accidat nisi ab aere etiam', a se ipsa nimirum, vel summe exili in eo facta, reluceat . Nam quae a densis, aequabilibusque,& nitidis refulget rebus a quibus, quod nihil eas subeat, integra relucet,& continua amplius, unitaque, nihil ab earum tumoribus, nec a maculis etia nam & ab ijs obumbrari incorporea videtur lux intercepta, intercisaque ullis, nuhilo , quam a sole ipso minus fulsida, minuiq; relucet ingens: nec ab huiusmodi ad huiusmodi relucens, relucendi finem facit ullum. Nihil imminuitur ab ullo; quin in ingulis bene in seipsam colligitur ; proindeq; veluti alter sol facta, a singuli , veluti a sole ipso effulget, se seque et fundit. Resiliens porro, nec in se ipsam perpctuo, nec certo, determinatoque a se ipsa spatio, sed longe eo diuerso, nec temere zamen, pe nitusque difformi modo, sed certa quapiam ratione, certaq; quapiam lege, ad eosdeN nimirum
144쪽
sese inclinantes havdix ini0pSRN 'Sur,' h ah ulo , magis inclinanxur, quae quod ad minorς -m longe in eoincidissima,
longeq. fit ardetissima. , t id tu β i A uidem diseriminum omnium
k id , resilire, subireq; ad angulos. Cap. XI U L. il sole, stellisq; , & nostris a fiammis effulget lux, nec integram do vigensuve,& quae quod veluti primo ortu ab illis eman , orima Perspe uis dicitur, sed imminuta, & languens, & quae qui 1stalis,dc ab igne ipsi ieci a ueluti a singulis earum pyn αβ qW-qη . idu: omnino lucis, cu
145쪽
niam quae a sole, stellisque. & nostro emanat ab igne, cd tantum integra, vigensque serri apparet, quo sol, stellaeque ,& fiammae recta speet int; & quo recti ut progredi queat, densum obstat nullum ;&loca insuper, quae soli exposita non sunt.&ad quae' recta ferri lux no potest, & ad que rectu ipsa a luce est iter, in ca itidem si non integra, vigensque at imminuta & languens ferri apparet; & quae in specula incidit ilix, si qui dE directa, rectos scilicet ad ea accedit ad angulos, nihil ex ijs resilire apparet ; at quc veluti obliqua accedit, iuxta lucis quidem ea ingenium quaque uersias, &ad circum.
positas res omnes, at imminuta ad reliquas,&languens,ad camq; modo integra sertur, vigensque, quam recta specula, e quibus relucet, spectant, ad quam nimirum recetos ab iss resiliens ad angulos, recta feratur; patet utique,& id itidem esse lucis inge nium, ut vel si quaqueuersus a seipsa itidem, at eo certe proptius feratur, robustius vquo res,e qua ellulget recta spectat. Propterea enim quae directa ad specula accedit; resilire non apparet; quod directa resiliens, in se ipsa resilit. Et quia is resiliendi modus, summe est simplex, summeq; regularis, & longe simplicissimae luci maxime com
gruens, lucem omnino omnem e quacunq; resiliat ,&quan cunq; subeat rem,quaq;.
quidem versus, at eo robu stissimam reli lire, subireque , quo res, e qua emanat recti spectat,& quo eius feratur axis,linea nimiru ab eius medio rectos educta an angulos existimare licet. Quare lucem, quae no rectos ad angulos a sit perficie quapiam resilire, vel subire eam apparet, non vere ea a superficie, sed alia quapiam a re,e qua rectos caemanet ad angulos, ad cosdem ad quos ad superficiem accedit ab ea resilire,eamq; subire suspicaedum est. Ea itaq; inquirenda est, siquidem inquisita,conspectaqi non est.
LUCEM, DAEIA DENSIS RESILIT, QUAEQUE EA SUBIT,
non ab ijs, nec vero a sole ipso, sed a se ipsa in illis facta emanare.
Ux non alijs a rebus,sed a sucidis modo & l se ipsa refulgere visa est. Neque enim quae ab aere, Lu naque, & speculis refulget, ab acre ea, lunaq; , & speculis, sed a ilice in singulis facta relucet. Itaq; ibi ab ijs relucet modo, ubi lux in ijs fit; talisque, & tanta a singulis, qualis , quantaq; in singulis facta est. Lucem propterea, quae asuperficie nuper se lucida relucet, quaeq; eam subit, nequaquam verEa superficie, sed a se ipsa effulgere statuendum est; id modo a superficie ad resulgendum, cisul laeduinq; adiutam, quod crassore in ea copiosior facta est, robustiorque. Nec vero, vel ρesiliat densis a rebus, eoque, quo resilit modo, .el quo modo permeat; permeet ea vlux, nisi in ijs, i quibus resilit, & quas permeat, fiat rebus; proindeq; a seipsa in ij et
facta, veluti a Sole emanet. Non scilicet corporeorum entium more, ad densioreς,
renitentes'; delata res lux, retro ab ijs agatur; aut vel ipsa, vel eius: in Metatur pro-sressus. Propterea enim utrumque illa pati videntur, quoddoco, spatioque, in quod' firantur, & in quo locentur, opus habent. Vbi itaque violentius adhuc impulsa, adactaque, commota omnino, quam, ut motum sistere queant, in reς incidunt, quasti moliri, aut nihil, aut non penitus possint, si quidem nihil eas loco dimouent, pro Indeque nullum sibi, quo progrediantur , locum faciunt; retro aguntur, & modo id longe diuerso , iuxta percussionis nimirum, repercussionisque vehementiam. At si dimouean t quid, proindeque loci parte eae decedant; in cum illa veluti innexo motu seruntur. Haec ineorporeae luci, & quae nec a propria, nec ab aliena, ut vherius progrediatur, impcllitur ui, nulloque loco, spatio opus habet nullo , &qiis nihil nec a quibus resilit, nec quas permeat res percutere, loco qu diin Onere, vel ipsa ab ijs repercuti videtur , euenire minime possunt. Itaque ad res delata quas
subire nillil queat, motum siliat, di quas subit, permeatque , similares praeliartim .uati: N a quae
146쪽
qua: supt, eademq; omnes donatae densitate, nequaquam vel ipsis inflexa, vel inclinato , i nil oque, aut immutato quid usquam motu, sed α ipsa direct/, eodemque
quoad eas delata est, motu eas subcat , per me que oportet omnes. Quid cnim nuniam cum inficetendi, immutandiq; occasionem cum habeat, immutet eum, flectataque unquam P Propterea igitur, ut dictum est, a rebus densis quibusvis resilit lux, quod se te amplificandi iacultate praedita , se se undique, at ab ii, amplius, in quibus copiosior ietusta est, robustiorque, effundit. Quod si amplius quae relucet, & quaesu, biti lucem , nc'ue a rebus, a quibus relucet, de quas permeat, nec vcro a Sole ipso , sed ab ipsa in illis iacta emanare, intueri xclis: manifeste id intuearet si dolium ita luci exponas , ut subeat quidem id lux, at nequaquam eius ad fundum icratur, tum quam eous', in undas; dum a luce contingatur ; liquido enim ad funduva vi' ue deserri lucem vidcas: quod nimirum copiosior in aquae superficie facta, robust uotcs: amplificat, & diffundit. inioniam igitur lux, quae a densis reiilit, & quae ea subit, nequaqu-m in is , cui abole ipso, sed a luce in iis facta emanat: eius retilientis si beun iisque angulus nequaquam in supcrficie, a qua resilire, & per quam progredi apparet, scd in ea perpetuo lucis facie, a qua vere refulget lux, & ipsa omnino specta
da est lucis iacies. Forte eniin, vel si eadem perpetuo remanet superficies, nihilq; eius stus immutaturi non & lucis faciei, que in ea fit, idem perpetuo remanet; sed assi due iuxta directionis, obliquitatisque immutationem ipsius immutatur situs.
LvCEM A SE IPSA, ET A SUI IPSIUS FACIE IN SUPPOSITA I
superi cie facta rectos ad angulos resilientem , a superficie ad cosuem, ad quos accessi, resilirci Cap. XIII. i . l . . l
I R E c T A lux, quae ad superficiem sertur, cui Solis pars, e qua ipsa ellulget, directa, perpendicularisq; imminet, parallela omnino est,nDn id modo habet quq d; ut dictum est, rea's ad illam accedit ad
angulos; sed id insuper, quod ad illam delat nihil altera sui parte
breuior, altera vero longior fit; sed sibi ipsi aequalis remanet uniuersa. Quapropter extrema eius facies eundem subiectae superficiei sita Ortitur, vereque una ei fit, & ex illa resulgens lux, ad quos *d illam, ad extremam inquam sui faciem, ad eosdem, & subiectam ad superficiem retulset angulos, ad re bos nimirum. Quoniam enim ad extremam sui faciem , e qua refulget, rcctos resul get ad angulos ; subiectam etiam ad superficiem, cui eandem illa obtinet politioncm d rectos refulgeat necesse est. Et quia vel tantillum a puncto ad verticem dimoto bole, non amplius aequo ei, eiusque parti, e qua emanat lux, eadem subiacet sit perficies, sed eius pars,quam versus delatus est sol, soli proximior, altera vero remonti Orsacta est; proindeq,& lux, qua ab ea excipitur, a superficie incisa solis parti, Equa evulget, minime parallela, altera sui parte breuior, longior altera, extrema Omnino eius facies obliqua, & veluti acclivis fit; ut vel eidem superficiei superposita, quatenus ab ea incisa est, & altera sui parte decurtata, non eundem amplius ci Obt neat situm; nec idem amplius qui & sit perficiei fit axis, linea nimirum ab utriusquq Medio rectos educta ad angulos, sed alius, & qui ut sequens manifestabit scrino albreram in partem declinet, quod recto a situ Sol, ab eoque effulgens declinauit lux Itaque quod, uti diximus , proprium lucis est rectos ab extrema sui facie, e qua cirra nat, rei ulgens lux ad angulos minime subiecta etiam a superscie ad rectos, sed id rq Oo minores, quod a recto situ dimota est lux; quod videlicet obliqua, & vesuri accli uis facta est, extrema lucis facies .E qua, ut i pe dictu in est, i esulge; lux; eadem scilico perpetuo superficies, perpetuoq; idem remanet cius axis, eundς inq; perpetuo is Iccta
speciat runcium; at non Mucio ctiam, qui super ςa sit, caduperpetuo ut iaci , is
147쪽
idem, eundemque is spectat punctum; sed directe lucis directa sit facies, planaque,
obliquae vero obliqua, acclivisque, coq; assidue id magis, quo lux obliqua acced it magis, assidueq; diuersum eius axis spectat punctum;& id assiduξ magis i puncto ad uerticem, quem superficiet axis spectat, alteram in partem semotum, quod ab co dimotus est sol ; & quod lux obliqua, accliuisquaeta est. Ex his manifestum est lucem perapetuo rectos refulgere ad angulos; siquidem a se ipsa,extremaq; sui facie, non a superficie resulget; & rectos ad illa cum refulgeat, no n & ad superficiem etiam, sed ad eosdem, ad quos ad eam accessit, refulget an3ulos. Verum, & si satis id consipectu est,inlineari tamen amplius demonstratione inspicere, ne grauemur. Esto circulus. a. b. c.
punctus ad verticem. a. superficies, cui directus is imminet, liceat autem superficiei loco diametrum ponere, simili enim modo ratio conficitur, figura vero multo commodius describitur,specta turque. Esto ea vero. B. D. Q & punetus D. eius sit mediu, circuliq; centrum. Feraturque a puncto A. & a sole ibi existente directa lux E. A. F. D. neque enim lineae instar, latitudinis scilicet expers, sed ampla, & qualis accedit, pone da est lux Manifestu utiq; est,quod lux S A. F. D. propterea quod superficies. F.D. ad quam delata est, soli eiusq; parti, e qua dicta lux ema nat,ex aequo subiacet, directa ad eam accedit, niles iq; alia sui parte breuior,longior alia, sed sibi ipsi aequa omnis: & extrema cius facies, quae in superficie. F. D. fit,veluti,& superficies ipsa solis parti, e qua emanat, aeque distas, parallelaq; fit; superficiei omnino eundem obtinet situm, ideq; utriusq; fit axis, de cundem is spectat punctum, quin una prorsus, eademq; lucis facies superficiei facta est omnis. Itaq; que ex ipsa refulget lux, velu ti ad lucis faciem,ita di ad superficiem rectos refulget ad angulos. Dimoueatur vero sol, seraturq; ad pun- eta G. H.& ab ijs ad eandem superficiem luci E. A. aeque lata lux emanet H. I. I. D. na tremam lucis eiusdem faciem super obliqua superficie, qua super directa ampliore fieri liquido intueare, si vel decutiatam obliquae lucis partem directam ad superficie pro zraliaS, vel directam altera parte decurtes, proindeq; & obliquam facias; itaq; in utraq; triangulus fiat, cuius alterum latus directa, obliqua alterum, tertium vero lux fiat, quae protracta,vel decurtata est: in utroqi enim obliqua lux angulo recto opponitur ; soli inquam ad puncta. G. H. delato superficiem. I. F. D. quae in punctis. A. E. existenti ex aequo subiacebat, non amplius in punctis. G. H. facto aequi distare, sed in I. in ea scilicet sui parte,quam versus delatus est sol,proximio rein in D. vero remotiorem factam esse, & sensus,& ratio etiam demonstret , si a puncto D. ad punctum. H. lineam protrahi, itaq; triangulum fieri intelligas. D. H. I. Quoniam enim linea. G. D. lineae. H. L parallela est,& recta C B. utranq; attingit, itaq; angulus. H I D. angulo
G. D. C aequalis cuius pars angulus. A. D. C. rectus est,erit utiq; H. I. D. recto maior, Iatus igitur. D. H. quod ei opponitur maius latere H.I. at latus. D.Hain .D. G.aequale itaq; quod dictum est, lux D. G. luce H. I longior. Quoniam igitur superficies L D.
soli a puncti S.A.H recedenti, no amplius ex aequo subiacet,l edasti luccius pars,quam versus delatus est sol, ita soli proximior, de obliqua omnino, acclivisq; fit, prout a pu-eto ad verticem recedit sol. lanifestum utique est, lucem,qur a punctis G.H. ad superficiein. l. D. defertur, sibi ipsi aequale non fieri, sed altera sui parte, eaq; omnino quam versus delatus est sol breuiorem, altera vero longiorem: communem scilicet iubiectet supcrificiei, lucisq; in eam delatae sectione eclipsim esse, ut Appollonius appellat, hoccii deii etionem, ibrinam nimirum altera parte subliiniorem, depressioremaltera, tvlem omnino , qualis Cylindri fiat, quia plano siccetur eius basibus non parallelo, &quae igi ur lucem altera e parte decurtata,impeditamq; , ex altera vero in longius progressam etae significet. Extrema itaq; in luce a punctis. G. H. ad superficiem I. D. dcla ta , eclipsis, hoc cit obliqua facies fit, & cuius axis nequaquam vel 1 blam, vel α pune tum, quem directe superficiei. directeq; lucis axis spectet, amplius, sed alium, idq; a Puncto. A. remorum, quod ab eo reccisit, i. vero sit. Κ. quoniam. n. arcus. G. B.arcui
148쪽
T. C aequalis, angulo enim ille, ad quem lux ad superficiem. B. D. Q accessit,hic vetdei,ad quem ab ea resilijt, subtenditur; utiq; & quae utriusq; remanet portio arcus,scilicet. A. G. arcui. A. Κ. aequalis est. Quoniam igitur a superficie. l. D. ad eosde. ad quos ad eam accessit resiliens lux angulos ad punctum H delata est; utique,s extrema obliquae luci facies super superficiem I. D. facta punctum K. recta specteti quod dictum est, Iucem a se ipsa,& ab extrema sui ipsius facie in supposita superficie facta rectos ad angulos resilientem a supcrficie ad eosdem, ad quos accessit resilire, liquido pateat. Illud pori o, ut declaretur ipsi itidem obliqui luci propria subtendatur superficies, ad quam scilicet nihil altera sui parte decurtata, sed in te ra,& rectos omnino feratur ad angulos, integrae nimiru obliquae lucis parti. G. D. rectos ad angulos diameter. EM. D. N. supponatur,&ad eius punctum M. lux H. I. extendatur. Quoniam igitur lucia punctis. G. H. ad propriam superficiem tendenti, ab intermedia obliqua superficie B. Q portio l. D. M. dempta est,utiq; si qualis ipsius facies super D. I. facta est,& ipsius
ducurtatio, acclivitasque, & situs omnino, quem ad oppositam circunferentiam so tita est, circunferentiae scilicet punctus, quem recta ipectat, inueniendus est, apumcio. D. linca adducenda est, quae id super superficiem. I. D. elata, proindeq;& accli, uis sit, quod M. D. depres la est, occul taq; educatur. Quo circa, & in v tramq, circuri ferentiam protrahatur , sitque. P. O. D. Q. & lucem. E. F. in puncto. O secet: nam si obliquae etiam lucis facies super superficiem. I. D. iacta superficiei uniuersae una, e denaque apparet , quoniam ut dictum est non eundem, quem superlici ad circum
ferentiam, tortita est situm, non scilicet quem superficies circunferentiae recta spectat punctum, & lux altera sui parte punctum. D. attingit, utique ut ipsius , & lii perficiei situs lucis nimirum obliquitas, acclivitasq; manifesta ut fiat, quod fastum est, a puta iacto In quidem ita educenda est linea, ut lucem E. F. in puncto secet, qui a puncto Ra que ac punctus I. a puncto. M. distet. Et si ita ea illa educatur ratione,ut angulum culinea. F. D. constituat angulo. F. D. M. aequalem, illud omnino cueniat.χoniam. n. trianstuli utriusq; anguli, qui ad Daibi ipsis aequales,&angulus praeterca. U. F. D. an-pulo I. M. D. uterq; enim remis; itaq; dc angulus. D. U. F. angulo. D. l M. aequalis.& latus F. D. lateri M. D. aequale: utrumq; enim directa lucis iacies in ; patet uti li tus. o. F. lateri. I. M.& latus. o. D. lateri. I. D. α uniuersum Oino triangulum O. F.D. trian lo. I. D. M. aequalem esse. Quoniam igitur cundem, quem lucis facies super superficie. I. D. facta linea itidem. D. O. ad circumferentiam obtinet stum, eundemq;
recta spectat pu nctum ; si lux quae a superficie. I D. & a puncto D. ad pu nctum resi iij talinea O. D. rectos resilierit ad anculos. si scilicet punctus. Κ. aeque a puncto. P. ac puncto. Q. distet: itaq; angulus. Κ.D.P. angulo. Κ.D. aequalis proindeque,& rectus uteru: sit, manifestum sit obliquam lucem a se ipsa ,& a sui facie obliqua cum superficie facta rectos ad angulos resiliente a stipposita superficie ad eosdem , ad quos, ad
eam aecessit resilire . At illud liquido patet, quoniam enim arcus. A. B. & arcus G. L. aequaleς sunt; uterqne enim circuli quadrans est: itaq; si ab utroq, communem arcu. C. B. demas, qui remanet arcus, scilicet. A, G. &B. L. aequales sunt, & arcus A. G a cui A. Κ. aequalis, dc arcu . v. L. arcui. B. P. erit utiq; & arcus B. P. arcui. A. Κ.aequalis, proindeq: At angulus A.D.K. angulo. P. D. B. aequalis. Et quoniam angulus. A. D. P. cum angulo. P.D. B. rectus est, utiq; dc cum angulo KD.A. rectus crit. Itaq; rcctos ad
anculos a se ipsa,& a sui facie obliqua cum superficie facta ad cosdem ab hac, ad quos accessit resilit angulos.Quin & in luce, quae aquam subit, lucem quod dictum est)a se ipsa, &ab extrema sui facie, quae in aquae superficie facta est, recta ei fulgere, liquido intueri licet; nam que directa, proindeq; & integra nihil altera sui parte decurtata ,& rectos ad angulos ad aquam sertur,rceta eam subit, & ad punctum sertur; quod ipsus Dei es, Et aquae superficies recta spectat, mininicvero & obliqua, quaeici licci, quod altera sui parte decurtata, itaque luper aquae superficiem acclivis facta est, non
149쪽
eundem omnino, quem aquae superficies recta spectat punctum, nequaquam in eum sertur amplius, sed in alium qui puncti, in quem si in rectum progrediatur , deueniat, eiusque, quem aquae superficies recta spectat, medius sit. Quoniam enim id est lucis ingenium, ut eo perpetuo effulgeat, quo extrema ipsus facies recta spectat, desuper aquae superficiem, qua dictum est ratione decurtata , acclivisque facta cst, utique non in directum amplius, sed veluti inflexo itinere eo feratur oportet, quo illa recta spectat. λt unde digressi sumus redeamus.
Linearis figura demon attonis expositorum.
150쪽
DIVERSUM A SOLE CALOREM FIERI; QVOD EIUS LUXιο
diuersa fiat, copiosa nimirum ,& exilis. Cap. XIIII.
V ' - igitur ab omnibus quidem &multo certha densis rebus e
piosior resilit lux :& ab omnibu id quos accedit resilit angulos; proi deq; , & integra, continuaq; , & immin via, intercisaque,& intercepta,& in se ipsam, & bene longo a seipsa spatio, & med ijs modis resilit --nibus; copiosissima tandem, maximeq; exilis fit: cur adeo ab ea diuersus fiat calor, mani se stillimum est. Neque enim, caloris speties ipsa cum sit, proin deq;& calor ipse, ambigi potest; quin ubi multa fit lux, multus ibi fiat calor. Attali rem momenti proximius, distinctiusque intueri ne grauemur. Propterea maior in Meridionalibus, quam in v tealibuε terris, & ab estiuo, meridianoq; sole, quam ab hyberno , & exoriente, occi Sentem fit calor pquod quo puneto ad vecticem vicinior fit sol, eo magis in seips am resilit lux, magisque sibi ipsi unitur; & in crassore etiam aere, qua a in tenuiore, quod copiosior in illo fit, veluti & calor, cuius speties est: &perspicue quo in crassiore fit re, co splendidior fit, & calidior. Et maior est in planis,
quam in acclivibus terris, quae tamen luci oppositae non sint; nam quae ab illis rei cet lux, minus ab accedente separatur, ininus', remota fit. Maior in humilibus,quam in aeditis terris, quod in latioribus illis aeque uniuersus a resiliente luce calefit aer; id, quod in augustis his minina e fit: proindeq; qui a rei qexa luce in his sit calor, a coligui aeris frigore imminuitur. Nam ,& si calidus est sui natura aeri at Ianguidissimis prae. ditus viribus a praepotente terrae frigore, ubi a solis calore id non reprimitur, uniue sus occupatair, coq; supellior eius pars magis, ad quam minus collecta res lit lux.Tum humilibus in terris crassior, & copiosior fit aer, nona vaporibus modo, sed ab ipso
etiam aere, quem alliduc c terra educit Sol, magis assidue auctus. Praeterea molliores hae ut plurimum , laxioresque. Montanae vero, aeditaeq; crassiores, lapidosior 3sque: Ex his autem, & a languente calore modicii, tenuemq; , ex illis vero, & robu Isto a calore copiosum, crassumq; cduci aerem, alibi tradidimus. Maior etiam & in convallibus, quod copiosior in eas incidit lux; & resilien s sibi ipsi coit magis. Et in densis,
quam in laxis, apertisq; terris: minus enim illas subit lux, minusque resiliens intercipitur; itaque copiosior, magisque resilit continua. Maior&ob id ipsum tranquillo, aequabiliq; in mari, quam in turbato eo, tumoribus'. distincto. Et in lacubus, si gnisque, quam in terris. Nam si magis ea subit lux, & idcirco minus integra resilit; at maxime unita, continuaq; a bene aequabilibus resilit. Magnus etiam fit calor, ubi in res densas,&quas nihil permeare queat, incidit lux, vel si non summe aequabiles eae sint: nam si non maxime continua, unitaq; , at integra certe inde resilit lux. Summus deniq; , ubi in densas, laeues'; , cuiusmodi specula sunt, incidit: nam integra ab his ,& continua resilit lux; eo autem amplius, si in concaua insuper: siquidem multa in talia incidit,& resiliens unum omnis tandem conquit in punctum. Et feri id manifeste videas; si chartam speculo opposueris foraminibus multis distinctam: ex omnibus enim ius, dum speculo apposita illa sit, egredientem intueare lucem, minimeq;
ardentem eam, excurentemque. Verum , si paulatim a speculo magis illam amoveas, a paucioribus egredietur paulatim, S ab uno tandem modo; luce uniuersa unum in illud confluxa, longe itaq; ardentissina in eo facta, & in quo quae ponuntur exuran tur omnia; ut iure combustionis dicatur punctus. Propterea etia,& quae aquam iphe rico in vitro contentam ,&quae conueXa specula pertransit lux, ignis&ipsas periem assumit, viresque; quod ipsa unum omnis consuit in punctum, & non procul eum a
vitri, speculiq; superficie, si sphsrica, at bene magno ab ea spatio, si leniter convexa
ea sint. Quo enim minus incuruantur, eo quae ad ea accedunt luces, ad maiores accedunt angulos ; minus' subeuntes recuruantur. Itaque Oppositae quae subeunt luces.