장음표시 사용
211쪽
sius protrahuntur spatium, in se ipsas contrahuntur , quae praesertim vasis interteria unt, quae angustiora, quam ipsa sunt, appensa sunt rei ;&in angustius etia desinunt: γtiq. & vasa consti in gantur, in existent et q. succi in quam spiritus tendit partem pro-3rudatur, oportet . Vbi scilicet e vena e iecinore emergente cor versus sanguis min&dustii ; fibras venae pari intertex as, quae iecur versus, sanguinis omnino, qui duce dua est, ves uti a tergo est, modo ciui dictus est, intendens, colligensque, ita de vcnae parium intendit, c6stringitque; ut nullus in existenti sanguini, ves multo quam opus est, angustior relinquatur locus. Ita P inde is depulsus, anteriorem in partem, & corvursus, in patentem nimirum adigitur locum; quem postea & ipsum eode modo o cludens spiritus,vlterius etiam agit; necio co cedentem, fugientemq. sectari cessatvnquam,do nec quo dccretum est, cum egerit. Itaq. modus, quo & externi, internique
animalium motus fiunt f si ab in existente,&motu spiritu fiant, ipsis ni fallor ocu lis intueri licet. Rationes modo id sinant; quibus persuasus Aristoteles, nequaquam
a corporea, motaq; anima animalium corpora moueri contendit. Age itaque hae primum examinentur. Neq. enim, de quae animam ex se mobilem, & totam ipsam mo. tam , se ipsam totam , ct corpus secum mouere negant, eaedem illis, quae caelum ab immotis r Ioribus &Ornne,quod mouetur,ab aliquo tandem immobili moueri oportele astiuunt, Au id nihil ex te mobile esse possit, quod totum motum seipsum m utar totum ,satis creor insuperioribus reiecta commentari)s; sed reliquar, si quidem dii ps titui jsdeni explicatae non sunt i, tum & modus, quo ab immota anima Aristo,
i mouentur animalia, exponatur, examineturque,
RATIONES, QUIBUS ARISTOTELES MOTIVAM ANIMAM
incorpoream statuit, atque immotam, exponuntur, reijciunturque.
Cap. XVII. ii Unmo 6 l , '. I anima inquit corporea sit, corporum omnino more proprium
ipsa motum, Sproprium item habeat locum, ad quem natura ser tur; & in quo natura quiescat: quin & vi moueri queat, &in no naturali esse loco. At violentos ammae motus, vel violentas quietes, ne finget e quidem licet. Vno praeterea motu animalia mouerentur, si ab anima corporea,& mota ipsa moueantur . Neque enim quod ,, elairiemis omnibus, omnibu'. negatum est corporibus pluribus illa, contrarijsque ,, motibus moueri queat . Tum si corpus mouet , quod mouetur ipsa, & locali commo. ,, uel motu; motu & ipsa locali moueatur, necesse est. E corpore igitur egressa, si libet, D rurrus illud subeat ,& demortuum iam rursus vita donet: mortui igitur reuiuis cadi. ,, Praeterea s se ipsa inquit mouet anima, & ut anima itidem moueatur, necesse est. ,, Gque enim secundum aliud mouet, & secundum aliud mouetur. Mouet autem uti, anima; & ut anima igitur mouetur. At omne, quod mouetur ,& ab eo recedit, a quo ,, mouetur ι anima igitur quatenus anima mota a se ipsa, & ab animae recedit natura.
His c ut videtur rationibus adductus Aristo teles, motivam animam, & incorpoream statuit, & immoram. Quae omnes quidem ex ijs, quae dicta sunt, declaratae, reiectaeq. videri possunt: at amplius eas tamen explicare, soluereque, ne grauemur. Recte qu dem Aristoteles I s corporea ponatur anima, proprium ipsius effagitat locum: non si quidem sorporea existens nulli e primis similis sit, cognataque. At egressa, vel ex inrcta anima, ad terram decidere, & vel omni ella sanguine, proprio nimiru onere tardinino grauiora fieri animalium corpora intuitus, substantiam vivis ijs inesset telligere poterat, coelo similem, cognatamque; quae ad ipsum ut ad proprium locum,pmpriam q. Vndens uniuersitatem , dum inest, tu sti net illa, ad caelumque agit . Caelo potio similis, cograta conspecta; de summe mobilis, & omnibus moueri apta min
212쪽
sexus, videri poterat. Quae enim natura mobilia sunt, omnibus mobilia sunt motibus μυt in luperioribus declaratum est commentariis;&ignis ipsemanitellat que omni pus seruatus,vivificat usq;. Nec e corpore egressa rursus subire id velit; quin recta ad
ius ad propriam nimirum tendat uniuersitate,veluti tenuia entia quaevis. Absur. qissima certe ratio,quin sensui, reruinq. natura maxime disieritiens, aduresau.; Que sile ipsam moueat anima,&vt anima moueatur, ab animae eam natura recedere.sta
pulla quae nimirum inde Aristotest pendet; quod alterationi motus secundum locum idem pontus et L Non.f. communi tantum motus nomine, &alteratio, & latio Aristoteli appotatur, sed sub eadem utraq. continetur ratione.Itaq. quae alteratis eueni ut motis itidem quibu suis, vel ijs, quae natura mouentur, euenire supponit; & perpera prorsusiiqui de alterati ut amplius insuperioribus declaratu in comentariis quam longilume a motu differt .a contraria omnino alteratis,ijsq. , quae natura mouentur de quibus sermo est eueniunt. Alteratio enim ab aliena fit ui; & quae alterantur,nihil quidem a proprio loco, at a propria om nia dimouentur natura. At motus a pro . pria motorum aeditur substan tia, nihilq. ea du mouentur, a propria recedunt natu ra, sed in ea magis eruanturi, quin neq. a proprio sorte dimouentur loco. Neq. enim quae in se ipsis,& in proprio,& uno, eodemq. circu uoluun tur in loco. locum mut re videmur. Caelum certe, corpusq. ci suppositum, aeterno, nihilq. cessantevnquan
detrerta mors, & nihil propterea corropi, intuenti Aristotest, nequaquam,ne si te moueat anima, a propria dimoueatur natura,&in continuo lapsu, fluoreq. sit, verenda erat; sed potius mobilis tui natura conspecta, ne corrumpatur, si a motu cessat Mn. quam. Nam mobilem ipsi in primis Aristotest visam sisse,& aliam omnino a corpore, non suspicari, sed ipsum manifesseide nuntiantem audire licet.Ab anima quide animalium corvus moueri, ni bit inquit dubitare continest: manis este enim ab anima
mouetur At id modo inquirendum,quona pacto an iura mouet. Videtur enim ita mouere, veluti nauta naui mi distuicta nimirum a corporescparataq;. Siquidem anima. Iium praecipue exemplo, caelestes etiam orbeS, & quaecunq. mouentur, a separato, distin t . moueri contendit. Separata porro a corpore, & corpus moueas, corporea
sit neeelle est; & mota ipsa corpus moueat. Ne l. enim incorporea ii sit, immotaque, modus, quo corpus moueati reperiri potest ullus. Vllus cerae si sit, utiq. ab Aristotele inuentus toret, tanto ab eo studio, litoq. inquisitus labore. Nam qui ab eo ponitur, non absurditatum modo plerussimus est, sed ridiculus interdum, interdum qui mente concipi nequeat,&quem ne ipsit quidem Aristoteli placuisse, existimare licea Uerum ne sycophantarum more agere videamur, ipsum Aristotelem illum explicantem audiamus: nec rem paulo altius petere graueimur. Non modus scidicet tantum, quo animalia Aristotcli mouere placet, explicetur, examineturque , sed & quae illum m. ponens tradidit omnia,si non ad propositum negotium valde necessaria, ad uniuersi certe cui ipse inquiocotemplationem,&ad motus etia ipsius de laratione spectantia.
MOBILIA ENTIA OMNIA AD MOTUM AEDENDUM IMMOTO
externo, animalia vero i ii ic rno etiam Aristoteli opus habent.
p. XVIII. Uo o inquit) aliarum motionum initium id sit, quod se ipsum mouet.
huius autem, quod mobile est, propterea, quod primum moues omni motu vacat, determinatum est prius; cum de sempiterno motu, utrum Di nec ne, &ssit, quidnam sit, constitutum est. Hoc autem non solum uniuersali ratione accipere oportet, sed in singulis etiam, & sensilibus, quorum gratia uniuersales quaerimus rationes,& quibus illa accommodari oportere,
existimamus. Etenim di in ius manifestum est, no posse quicquam moueri, nisi aliud quiescat.
213쪽
si quiescat. Ac primum quidcm in animalibus: oportet namque si pars aliqua mouetur,
is quiescere quippiam. Et hanc ob caussam articulorum flexus animalibus insunt. Flo. ,, qabus enim vi centro quodam utuntur e quod tamen non ut in mathematicis vere,, unum, & impar tibile esse oportet. Quandoquidem in illis nullus fit motus; in ania se malibus vero, in quibus motus fi t, ubi mouetur, ac flectitur, in duas diuidi videtur. ,, Alia enim eius pars mouetur, alia quiescit. Initiu certe eiusmodi est, ut inferiore par- , , te mota ipsum icuaper quiescat: ut bracchio quidem moto cubitus: toto vero mebro is humerus: & tibia quidem mota genus: toto vero crure, quae ischia dicitur. Quod igiis tur unumquodque in scipso quiescens, quippiam habere oportet, unde motionis estis initium, in quo innixum totum simul, de per partes moueatur, mani sestum est. Ue- rutu tamen id quiescens, quod in motis est, ad motum peragendum statis non est; sedis alio omnino extrinseco quiescente, motuq. omni carente Opus est. Et opera pretium is esse videtur, accurate de eo, quod dictum est,perscrutari: conic plationem enim quanis dam habet, non solum ad animalium, sed ad ipsius etiam uniuersi motum, ac lati
is nempertinentem. Quemadmodum enim,ut animal moueatur, non interno tantumis immobili, sed externo itidem opus habet; quandoquidem si id super quo mouetur, is semper caeter id, Iclut harena muribus, nihil sane progredietur; nullusq; prorsus pro- prcitus fiat. nili liet; ncq. volatus, aut notatus, nisi aer, & mare resistant. Et hoc qui- emi, quod sic immobile est, aliud ab eo, quod mouetur, necesse est esse; & totum ais toto, nullam l. rei motae portionem csse. Sinsecus sterit, animal non mouebitur.Id is quod inde manlienum clii quod si quis nauigium extrinsecus propellat conto ad ma. se lum, vel ad aliam ipsius partem innixus, paruo negotio illud mouet: contra,s qui id is agere contendit, in ipso sit nauigio, minime illud moueat unquam; neque si Titius se ipse propcllat; aut Boreas ex ipso sufflet nauisio i si quidem eo modo quemquam esse stare contingat, quo pictorcs saciunt,cum ex seipso quemquam spiritum emittentem ,, fingunt. Sive enim leniter spiritum, siue ita vehementer emittat, ut maximum essiciatis ventum; nihil tamen commouebita quod nimirum,ut quis aliud propellat, commo se ueatque, ad suarum quampiam partium primo inniti oportetit tum & hanc ipsam parse tem ad externum quippiam quiescere. Qui autem nauigium propellit; cum ipse in na- uigio sit, nulliq, externo innitatum, rationabiliter nauigium non mouet.Qui vero e se trinsecus propellIt, aut trahit, sane mouet: nulla enim nauigij pars est. Ut suspicari se quis possit; Hlum etiam ipsum,quo moueri possit,immotum quippiam oportere esse, is quod omni penitus motu careat; & quod nulla caeli sit pars, neq in caelo omnino sit.,, Sive enim motum ipsum caelum mouet, aliquod sane non motum attingens mouereri 1psum necesse est,&id nullam mouentis partem esse; siue continue immotum est id se quod,mouet; nulla itidem motae rei erit pars. Quod igitur ad uniuersam naturam sicis se habet, ut tcrra ad animalia, de ad ea quae per se mouentur, ex huiusmodi quispiam is suspicari poterit. Et nequaquam immobile id, aut Atlas ut poetae fabulantur aut ,, terra omnino, cui ille innititur, videri potest. Nulla enim pars uniuersi poneda essetis terra Tum praetcrea mouentis robur,&quiescentis aequabiliter se habere oportet:estis enim robur, & vis, qua quod immotum est, manet; sicut qua motor mouet,&quae ,, aequalcs iun t vires a se in ilicem no patiuntur. Sed quod mouet, vela motu prohibet, is quod agit omnino, virium robore exuperet, necesse est.Quamobrem siue Atlas, sueri aliud qnippiam sit, quod mouet; ex ijs litae intra continentur, terrae omnino vis, ,, qua manet, caeli vim, qua mouetur, excedat oportet: sin minus de medio, deque is fili ipsius loco dimouebitur terra. Tantum igitur terrae in quiescendo robur esse oporis tebit; qua:itum caelum uniuersum,&ipsus habet motor . Quod si hoc fieri non po- is test ; neque ut caelum quopiam, quod intus sit,moueatur, fieri poterit: ita ut extra ce-
tum immotum quippia esse, &quiesccns, quod nulla illius Paes sit, existimare liceat. is ictae enim in convcniens sit, si ruptionis piincipum intus sit. Quamobrem ita existi-
214쪽
Nmantibus rectὶ ab Homero suisse dictum videri poterit.
Quod enim immobile est, a nullo inoueri contingit. Age vero priusquam modus, quo animalia Aristoteli moueri videntur, exponantur, haec examinentur. Ita enim xcritas magis, minoreque innotescet labore.
MOBILIA ENTIA AD MOTUM AEDENDUM IMMOTO
nullo opus habere. Cap. XIX. E c et a quidem Aristoteles, uniuersales rationes singularibus rebus conuenire, consentireque, oportere statuit,& nisi in ijs congruat, re sciendas prorsus esse: quae scilicet ex ijs, quae in singularibus percepta sunt, constituendae sunt omnes; visi eius generis rebui Omnibus non conueniant,veras esse exiitimare non liceat. At illud mu rari licet, quod esciens motus principium id enim motus aeterni' . ratem explicanti Aristoteli inquisitum est ab immoto motore ijs, quae natura mouetur, tribui id oportere, inde etiam comprobare velit ; quod animalia ut moueantur, immoto quopiam externo Dpus habent. Cur enim quod euenire vere videtur non ab anima, vel ab alia quavis re se se mouendi facultatem illa concipiant, at quae salix non sit, sed immota etiam re opus habeant, supur qua moueantur,& a qua veluti su cantur . non adeo ex se mobilia, leuiaque, ut me in sublimi iustinere queant uniuei saὸ At detur hoc Aristotcli;&num mobilia quaesunt entia.& coelum etiam ipsum immoto externo, & quod nulla eius pars sit, cui inni atur, opus habere existimandum sit, propterea quod animalia , & ubi moueatur , Si bi quid propellunt, illo opus h hure videatur, consideremus. Id porro ut innotescat;&coeli, de animalium , si non constructio, naturaque Omnis, at admotum furim vis inspicienda omnino est. Et si quidem eadem virorumq; visa fuerit ἱ citum itidum non externo tantum, scd in terno etiam immoto, veluti di animalia, indigere, recte Aristoteli positum sit. Sin secus; incunfandos omnino is sit, quientiadiuersiis mis operindi viribus donata, eadem ad operandum ope opus habere velit dAtantinalia non loco forth magis a coelo, quasi se monendi facultate,&robore distare videntur. Nec propterea , quod illorii in ius prae huiusnio tu immobilitas videri potest; scd quod caelum uniuer: una tinui, α perpetuo, incessantemue mouetur; ut motu summopere oblectati, seruarique exist mandum sit t animalia vero magna eorum quiescente parte mouentur, & no diu in ueri postiunt, sed modicum quid commota delatigantur, maximeq; motum auersa iur; & nisi moueri cessent, corrumpamur etiam a motu . Non scilicet squale caesum
existi l animal itidem uniuersum mobile est, sed eius modo ut dictum est anima,
spiritus nimirum neruolo generi in existem; corpus vero penitus per se est immobile,& ad terram vergens, declinansque ι & quod statim ad terram delabatur, decidati, di immotum ibi iaceat, nisi a spiritu subleuetur, susten icturque, & commoueatur. Perexiguus porro existens spiritui, vel summe ipse mobilis, & ad canum, ut ad pro priain tendens uniuersitatem, longe tamen abest, ut corpus uniuersum, vel eius etiapartes i n sublime agere, de diu in sublimi sustinere possit; sed earum oneri cedit, &deorsum ipse non a corpore modo uniuerso, sed a partibus etiam detrahitur. Rebus igitur xt dictum est opus habet, quae ad eas sustentandas adiumento sint; quaestu licet earum ad inferna delapsum prohibeant: terra nimirum indiget, quae uniuersim
ipsum sustineat; eiusque pondus quoquo modo spiritui imminuat; tum,&0ssibus, ac ι liga.
215쪽
ligamentis, quibus partes in nitantur, di a quibus delabentes veluti retineantur. Vbi igitur vallum quid, de quod impii lii, in nostrum exuperet, amouendum est, firma,
inituOtaq. re, magis omnino, quam quod propcllendum est, renitente opus habemus quae nc aliam in partem retro agamur, retineat nos, & veluti coerceat. Quoniam enim corpore prius contracto, tum eo extenso impulsus fit omnis;& utramq. in
partem corpus cxtedi potest: si quod amoliendu eli renitatur, de impelli se repugnet, nisi magis renitens quippiam obstet, in contrariam omnino partem e tendatur. So paratum igitur id ab illo, quod propellendum est, sit oportet. Siquidem qui propellit, id agere omnino videtur; quod propellit videlicet a se ipso,de a re,cui innititur,am uere,separareq;. Quare qui naui in extitit, navi q. inhaeret, vel si Titius sit, minime navim propellat.Qui enim cuius vcluti pars est, pars permanens,& ide omnino, nihil a seipso diuisum, a seipso separetur ξ At non si Boreas insit, flatum' emittat. Cur. n. abibi in existente emissus status non aeque navim propellat, atq. ab Hyperboreis usq; spirans ὸ Quin, si hirundo ca praedita sit vi, ut navim propellere, vel alligatam trahere queat ; quantumuis naui inclusa sit, vel minimum volandi nacta spatium,dubio pro cui impellat illam, trahatq;. Quid. n. Obstat, quin sibi alligata, de trahere potens, non
secum agat Corpori certe inclusias, ciu'. mole grauatus, ac deorsiim detractus spiritus, nulla Vis immoti, retinenti'. ope, non partes modo quasvis diu sustinet,com. monet q. , sed corpus uniuersum; neq. in rectum modo, sed in sublime eleuat, de tantiςper sustinet. Quod si corpore exuatur, nequaquam immoto, vel externo, vel interno opus habeat ullo; sed se ipsum nullo subleuet negotio , & perpetuo, & quibus uis commoucat motibus; de multo etiam proptius Per tenuius, quam ipse est, corpus , dceui nihil omnino inniti queat,quam per crassus, renitensq. ream forte per illud fer tur velocitate; qua cassum ipsum circumuolui videtur, similis ei, cognatusq;. Nec vo. ro , si quae mouetur immoto omnia, cui innitantur, firmenturq. , opus habent,& cunis immobilitas corum . qua mouentur, vires exuperet, nihil scilicet contrariam in
partem ab ijs se se impelli sinat; quin, de ascendenti igni, de descenden ii terrae danduid sit, dubitare contingit. Aer itaq., de igni, de terrae id praestet; de ignis, de terra,ascedendi ille, haec vero descendendi vires ab aere, roburq. sumat; dum veluti cotrariam in partem tendens,uteri ab eo rcijcitur.Hoc.n. pacto animalium motus, impulsusq. omnes terra Aristoteli adiuuat. Haec si absurda Peripateticis,rediculaq. visa sint; qu gueth mobilia sunt,ad motum aedendum nullo immoto opus habere videantur oportet. At Conditoris nostri bonitas, sapientiaq. summe amanda, venerandaq.; quae nise mirum entibus quibusiris propriam ex se operandi operatio nem, sese nimirum conseruandi, oblectandi q. facultatem indidit; modo m q. , de nihil eam aliunde pendentem,sed a propria singulis manantem natura. At age animae vires, a quibus animaliucorpora Aristoteli mouentur,inquirentem, exponentemq. audiamus Aristotelem.
L QUOMODO ANIMALIUM CORPORA AB ANIMA ARIs To
tesimo uentur. Cap. XX. NIMADus κτr Mus inquit cogitationem, imaginatione, electionem , voluntatem, de cupiditatem animal mouere: haec autem omnia ad mentem reseruntur, de appetitionem.Imaginatio enim Gensusq. eundem habent cum mente locum; cum iudi- . candi habeant facultatem.VOluntas vero,& ira, & cupiditas asinpetitiones sunt: electio autem communis est cogitationis,de arepetitionis. Quapropter etiam ipsum quod eligi potest. No enim omnium,quae intelliguntur,electio est, sed eorum modo; quae diapectuntur. Mouetur itaq. animal appetitionς, vel clectione, alter tione tamen es, qua per
216쪽
, , va per sensum , aut Anaginationem, aut cogitationem Dela: sensus scilicet ,& ima, gi natio, & cogitatio animal alterant. Sensus enim statim alteratio quaedam est; ima , ginatio autem, & cogitatio rerum, quarum sunt,habent potestatem. Cogitata enim
,, species calidi, siue frigidi, siue suauis, siue sormidabilis, id quodam odo existit, quod
,, vita quin. res: iccirco sola cogitatione perhorrescunt, & expauescunt. Omnia aut cinista perturbationes sunt , alterationesque. Et organicas quide partes affectiones pre ,, parant, appetitio autem affectiones, di appetitionem imaginatio. Haec autem,vel co-
,, gitat io ne, vel sensu cifici tur. Principum igitur in agendi genere ipsum sane est, quodo consectandu, aut dcclinanduin Calor autem,& frigus eorum cogitationem, aut imais gination cnecessaria sequuntur. Tristificum namque declinaudum, iucundum vero ,, consceladum: verum isthuc in exiguis valde obscuru.Sunt autem trist fica,&iucunda is fere ola cum frigure,dccatore: quod proseisto in affectionibus est manifestum. Conlia is dentiae enim, & pauorcys dc venerei motus, & reliqua in corpore tristifica, & iucun , A da, alia quidem in partibus cum frigore, & calore sunt, alia vero in uniuerso corpo-- re: memoria autem&spes ijsipsis tanquam simulacris utentes alias quidem minus, is alias uero magis eorum caussae sunt; & ipsae scilicet calore essiciunt, & frigus, corpusq; is alterant. Quapropter recta inquit ratione constructa sunt,quae intrinsecus iacent,&is ad initia i nitrumentalium partium ; ut commutentur, & ex compactis mollia fiant, & cx mollibus compacta, nerui nimirum, qui a corde Aristoteli exoriuntur, indeque M ad Organicas partes, ad n anus, pedesqne seruntur ; quorum natura&mollescere, ,, & extendi, & durescere, & contrahi apta existit. Animalia praeterea spiritum inquit)ri connatum habere,&ab eo robur ad motum sumere videntur. Isque ad animalis prin,, cipium, ad motricem nimirum animae vim simili modo se habere uidetur , ut in fle-
,, x ion ibus puerum ; quod mouet, & mouetur ad ipsum immobile; ct cordi inest ij ;,qu bus adest cor, alijs uero in parte, quae cordi proportione respondet; ibi nimirum sinis gulis, ubi motiuae animae uis. Hic uero di ipse inquit percommode se habet, ut mo-
,, ueri possit,&robur praestare. Motionum namque opera sunt impulsus,&attractio. ,, Iccirco motus i nstrumentum tum augeri, tum contrahi posse oportet; quod scilicet M auctum impellar, contractum uero retrahat: talis autem est spiritus naturae; excresce- ,, re enim ,&contrahi potest. Quae cum hoc contingant modo, & cum activum,&p M tibile talem habeant naturam, quale tape diximus; quando certe contigerit,ut aliud
is quidem patibile sit, aliud uero activum, neutrique desit aliquid , quod ad eoru in de se finitionem requiratur, confestim aliud quidem agit, aliud ueris patitur. Quamobia is simul ut ita dicatur intelligit,quod incendendum est, & incedit,nisi quid obstiterit:
'quemadmodum spontaneae appellatae machine parua mutatione facta mouentur,l ,, diatis, seseque mutuo impellentibus uertebris, ita de animalia mouentur. Siquidem is eiusmodi habent instrumenta, cum neruorum, tum ossium naturam; &hsc quidem G tanquim ibi ligna ,&ferrum; neruos autem, ut vertebras; quibus solutis, relaxa itq; imouentur. Veruntamen in spontaneis quidem illis nulla fit motus diuersitas, lused ,, nihil inalterantur; quin si maiores fierent, aut minores,ijdem tamen fierent motus, in animalibus au tem immutantur . Idem enim in ijs maius,& minus fieri potest . figu. rasque permutare, auctis partibus ob calorem, rursumque contractis propter frigus, , , ah cratis Omnino. Quod aut parua mutatio in principio iacta, magnas in extremis ita ,, cit differentias, non est obscuru. Si quidem temone paululum tram lato, magna prore
fit transpositio. Cum igitur,vel ob calorem, vel ob frigus, vel aliam eiusmodi allectio Gnem alteratio in corde facta suerit, magna sane in corpore differen tia fiet,cum rubo bribus, palloribus, tum horroribus, de tremoribus,alijsque huiusmodi. Vniuersa igutur Aristotelis de animal tu motione ratiocinatio huiusmodi videtur liceat enim bre- Ditis, quam ab eo factum est, prolixius omnino, minusque distim te, quam ut facile intelligi possit expositam illam colligere , di veluti ante oculos ponere ut ipsius sen
217쪽
tentia magis manis Ha fiat, de commodius examinari possit.) Anima, quae sentit, &qus intelligit, animal mouet; quod quae sentit,' vel intelligit, ubi vel bona , sectandaq. , vel mala, & decii nanda ea decernit, imaginationem statim comoueri quae eommota appcinum cxcitat; ab appetitu i ero aisceliones fiunt, calor nimirum,& fri .gus ii quibus spitritus, neruiq; cordi, ubi scilicet affectiones fiunt, in existentes in ab . terant ui ;& spir itus quidum veluti expanditur, amplificaturque, aut constringitur,& in angustius agitur; nerui vero, vel extenduntur, & longiores fiunt, vel contrahit tur, di brcuior nunt. lis porro im nautatis,animal moueatur necesse es L Siquid uai plificati, extensique impellunt; imminuti contra,contractique retrahunt: motus autem Omnis, aut inipullus tit,au t attractio, aut ex ijs compositus.
SI VERA SIT ARISTOTELIS R ATIOCINATIO, ANIMALIUM .
motum non animae, scd calori, frigo iique, vel spiritus potius, neruorumque incremento, decrementoq; tribuendum esse: at vanam omnino, - ει - .l .i . fallamq; illam esse; utpote quae neruosa corde exoriri iupponat. Cap. XXI.
I quidem vera sit Aristotelis ratiocinatio; animalium motus no ani- icit calori, frigori q. , vel spiritus potius, neruorumq; iCcremen-α decronentCq. tribuendus sit; a quibus nimiru proxime, nulloq; modio animal mouetur. Na si ab ala illi augentur, imminuuntur l. s . iio quidemia propria animae substantia, natui aq. , sed aqua pia eius cratione , que nulla quidem ipsa calorem irigusq. faciendi iacul- cultatem letalicat, at quam perobscuro quoda modo calor Aristoteli consequitur, fri-pusq;. Vt si quidem calor ab anima fiat,ex accidente quodam fiat: & si propterea aniis alium motus principium animae dandum est; non summe modo remotum id sit, de in auis mehercille, qua in Medec malorum abietum Pesio in nemore incisio , sed ex aωcidente etiam, & quod pacto nullo in localis motus genere poni possi t. Quam to ngis. me igiturab eo,quod hic inquiritu r,remotum,hoc est a proximo,& a proprio, & cG- ciente. At vana Omnino, salsaq; cit; quae nimirum neruorum principium cor esse,&ci ab eo ut a proprio i Meus emanare supponit. Siquidem neruos non a corde, sedes cerebro exotir 5 ah unum modo,&perexiguum eum ad cor, veluti reliqua ad .iseera dEserti, cuniis intueri licet; &vel nihil conspectum manifestum est tamentatis quidem tremi nihil prorsus cordi simile habent rubro sanguineoq; , albi ipsi, penitu L .ue exangues. at cerebro ita silmiles, ut qui non longius ab eo proiceti, ad externas'; ietati partes pauid aridiores faeti sunt,durioresque, nihil prorsus a cerebro differant. . A t Aristotili non neriis modo omnes a corde emanciat necesse est, sed arteriar,veneq; insuper; manifeste&ipsis moucricdspectae,&attrahere, cijcereque. Quae cor quidem isube u lites, at silmmopereddi piae cordis substalitiae dissimileς cum sint; non ab eo exoriri , sed ad cu ni sans uinis importandi, exportandiq. gratia id quod reliquis visce- .ribus i icti quisque corporis partibus paulo minus praestam deferri manifeste apparent. Tum&intestιna nihil minus, vesiCPq, Omnes; quoru in nullum cum corde co- imercium aliquod habere videtur, & quibus omnibus, nec certis earum partibus, sed uniuersis motiua indenda est subitantia. biquidem non Grtis partibus, sed uniuersa, . quae commoda sunt, necessariaque attrahere,superilua vero, noxiaq; eijcere, attrah Ye nimirum, impellere 3; videntur. Quod igitur dictum cst; vana omnino, falsaque . ratiocinatio Aristotelis omnis iudicanda est, qua animalia omnia ab anima cordi i , existentenio ueri astruit: utpote quae id supponat, quod sensus ipse falsu inesseolia dit.Vt neexaminadae quidem politiones,quibus ea innititur,videri possint. At sing larum t mcn lallacia,mn mi tasq; inanilesta ut fiat, examinentur singula. L Π a AB
218쪽
AB TNCORpo REA, IMMOTAQUE ANIMA, ET IVDICANTE
tantiim, appetcnteque calorchi, & frigus excitari non posse, & si excit tur , nec statim, nec ab eius iuditio, unoque appetitu utrumq, excitari posse. Cap. XXII. NI MA, ubi quae sentit, &quae intelligit, bona, amplecten d que, ves mala , declinandaque iudicat, ubi appetit omnino ea, auersaturue, corpus calefieri, &frigefieri, de mille aifici modis, ipsis passim intueri licet oculis: & si corporea, mobilisque qualis nobis posita est ea sit, & per uniuersum corpus delerri, agitareque id queat, & quod nobis facere videtur venis in existentem sanguinem perpetuo secum serat; oculis etiam ipsis videre liceat, quae in lingulis animae iudiciis, singulisque eiusdem appetitionibus animali eueniant; cuius nimirum aduentu statim partes incalescunt,&receisu calore destituuntur. At si vi Aristoteli placet incorporea ea sit, & immota, unoque in corde residens aliud nihil agat, sed decernat modo quet sectanda, amplectendaque, & quae deest nanda sin i, amoliendaque; & appetat etiam illa, haec vero auersetur: quomodo eius iudicium, appetitumque calor consequatur,& frigus, est perobscurum ,&quod nulla concipi queat imaginatione; quodque noenuntiandum modo Aristoteli erat, sed apertim me explicandum; neque anxie id expectantes perpetuo in alium rcijciendi eramus locum . Vel hic enim aptiis mus, ubi
adeo obscura, adeoque expetenda res aperiretur ; vel in quo animam affectibus o noxiam corporis partium formam esse contendit. At is utrobique in alium nos i cum, inq; aliud rei cit tempus; ne ocum, nec tempus his aptius nancisci cum ponset ullum; a rei scilicet reiectus dissicultate. Quem enim ei fingat modum, quo incorporea, atque immota anima, neque igitur calida ipsa, nec motu corpus exagitans calorem illi in dat, & nullo temporis momento ξ Verum enim quidem, quod Aristot les subdit; ubi activum, & passuum simul sunt, statim quid cin illud agere, hoc vero pati ; statim nimirum agere illud, &hoc pati quid , &a propria quid dimoueri incipit natura . At non simul actionem illum perficit, & hoc in alienam agitur nat ram ; quod praesertim agenti substantiae non proximum sit, cognatumque. Sed si non penitus repugnans, in eius certe, ac contraiij medio collocatum, &veluti a n tura media constitutum, aeque nimirum calefieri, de frigefieri aptum cuiusmodi non nerui modo, sed spiritus etiam ipse Aristoteli videtur tale quod est, ut inalteretur, tempore opus est: eoque amplius si agens natura vehemens non sit, robustaque; cuiusmodi calor, frigusque, quod anima quid appetente fit, videri non potest. Neque igitur subita hac immutatione summe opus habens Aristotcles statim enim intelligit, vel sentit anima, & corpus mouet tam nullo temporis momento fieri illam, ab . solii te proserre est ausus; sed simul inquit ut ita dicatur intelligit, & mouet. At esto detur hoc Aristotcli, & anima quid eligente, & appetente, vel auersante, calor in corde, & frigus statim fiat; non certe ab uno illius iudicio, unoque appetitu, &calor fiat, de frigus. Contrariae enim affectiones a contrarijs fiant rebus, summa est necessi tas. 5t non in singulis modo animae iudiciis, atq. appetitionibus calorem fieri, & frigus, dandum Aristoteli est; sed veluti per vices calorem modo, modo frigus, & utrumque vehemens modo, modo languidum . Siquidem motus omnis extensis modo Arist ictis ineruis, modo vero contractis ;& modo incitari, modo tardari, & nerui non ab i nexi liente substantia, neque alia a re, sed a calore extendi, de a frigore contrahi
219쪽
UT CALOR, ET FRIGUS A Biv No ANIMAE
appetitu in corde fiant, & nerui ab ijs extendantur, contrahan- i Iturque non tamen propterea animalia moueri posse, neque vero eorum partes per se neruis solum btis, laxatisque. Cap. XXIII.
v x et v x s illa etiam omnia dentur Aristoteli ; appetente nimirum, aut auersante quid anima calor in corde fat, &ct frigus . & veluti per vices spiritum ille amplificet, neruos
que extendat, utrosque hoc imminuat, contrali atque: pro piet ea animalium motus ratio satis explicata videri potest.
Siquidem quae continent , ubi quae continentur maiora fiunt, amplificari quidem ab ijs, ac tumefieri , & propter ampliore etiam loco donari apparent; non tamen una inodo ex parte , scd undique, di nequaquam a loco, in quo posita erant, dimoueri ,&inanteriorem p opclli, Contr- , si minora , quae continentur , fiant, quae continent, contrahi quidem , di proprij loci parte cedere , at minime eum totum de serere, videntur. Id quod Thorax declarat; qui pulmone ab inspirato aere dila' iaco, manii csic intumescere, & ampliorem locum occupare , aere vero expirato,& pulmone contracto contrahi, & loco cedere videtur, at nihil anteriorem agi in locum. Id tantum contineotia, contentis maioribus, aut minoribus factis, pati postulat, quod & pati videnrur, aliud nihil prorsus. Amplificari itaque& ipsa posse sunt. de maiora fieri undique, vel undique contrahi cim minuique; minime vero lo cum mutare, & in anteriorem progredi, aut posteriorem. Et qua itidem extenduntur, contrahunturque, ubi extenduntur, in proximum itidem extendi locum , de ubi contrahuntur, proprij loci parte decedere, minime vero ex eo demigrare, α eum deserere, inque anteriorem, uri posteriorem ferri videntur unquam . Eo itaque minus quod Aristoteli spiritus, neruique facere videntur) quibus indita sunt, vel propellant, uel retrahant, Vt pacto nullo spiritu quantumuis, &quouis auctomodo, &neruis quantumuis extensis, contractisque, vel solutis, laxatisque, animal impelli, aut retrahi, loco omnino dimoueri possit. Eius itaque motus latiost oportet, qualis ascendςntis est ignis, & coeli etiam ipsius; quorum motus neque ipsis uniuersis, neque ulla eorum parte , vel aucta , vel imminuta ,.nec extensa , aut contracta, nec per impulsum omnino fit, aut attractionem . Minus etiam an iamal moueri intelligere licet, quod nerui, quibus illius partes veluti vinculis quibusdam alligatae sunt, laxentur, soluanturquet eaeque illis solutis ; per se, desponte moueantur sua, machinarum more, quae spontaneae dicuntur; quae I aris, solutisque, & sese mutuo impellentibus vertebris moueri uidentur. Tantum enim abest, ut neruorum solutione , laxationequc ad motum aedendum partes opus h bcanti ut nisi bene ij contenti, beneque robusti sint, nihil prorsus moueri, nec sese sustinere possint partes; graues sui natura, immobilesque cum sint, de manifesta a neruis lusi elitatae, morsque . MinimE praeterea mutuo impulsu , veluti machinarum uertebrae, sc&animalium partes, sed singulae sere per se reliquis quiescentibus omnibus,tat reme praesertim moueri uiden inr.
220쪽
De rerum natura Lib. V. a NEC SI AUCTO, IMMINUTO V E SPIRITU, ET NERVIS
cxtensis, contractisque animalia moueantur, motus omnis,
eiusque diuersitatis rationem Aristoteli explicatam esse. Cap. XXIIII. Ee vrsto si id itidem detur Aristoteli, &spiritus, neruorumque
incrementum animal in anteriorem , eorum vero decrementum in posteriorem agat locum ; propterea motus omnis, sed eius modoratio explicata est, quo partes extenduntur , esto & quo contra
huntur; &simplici quodam, atque uniformi modo, & veluti natura, &qui nullo voluntatis imperio sisti, variariue possit. Alio rum modus, qui longe plurimi, longeque fiunt diuersissimi, &qui assidue, & mille variari modis, & veluti e motibus multis compositi videntur , &qui verE in no stra sunt potestate, & externum nullum prorsus appetente, vel auersante anima,&qui non ab anima qua uis fiant, sed ab assueta tantum, &edocta illis moueri,no. quaquam ab Aristotele ostensius videtur. Quin quam longissime abest , ut osten di ab eo possit; qui calori, & frigori spiritum illi amplificanti, neruosque extendenti , utrosque huic per vices contrahenti motum tribuat omnem ; temere scili cet agentibus naturis , &quae nec actionem sistere, nec eam variare aut sciant, aut velint; de tandili agant, tantumque, quandiu vivunt, & quantum possunt. Si quid enim aliud. , motus certE substantiae summo sensu , summaque praeditae cognitione committendus est ; quae videIicet,&quae adiuuant, quaeque oblaedunt sentiat, & quibus ea modis , quibus nimirum motibus , & quantis comparanda sint, reijciendaque intelligat. Non siquidem alia operatione ulla efficere quid animal potest. At neque substantia alia quae se tanda iunt, vel declinanda , & quibus utraque motibus, intelligat, alia vero eos aedat. Et manifeste huiusmodi commissus videtur . Is enim perpetuo, tantusque aedi apparet, quali, quantoque opus est; && ubi noua quaedam , & inlaeta conficienda iunt, manifeste meditari videturnio uens substantia, quibus conficienda sint motibus: ut in artibus, quae manu fiunt, omnibus, & in cantibus videre est, saltibusque; &motus quosdam non nisi longo usu, longaque recte aedit disciplina. Nee quomodo partes mouendae sint, sciat tantum oportet mouens substantia, sed quocunque vidum est modo mouere illas possit. Mille igitur flectere modis sciat oportet, totidemque refleetere, & simul complicare, atque in girum agere ,& csptum, ubi Oportet, sistere, aliumque,& longe a priore diuersum auspicari. His enim modis omnibus animalium partes moueri videntur.
MODICAM PRINCIPII IMMUTATIONEM AD MOTUUM DI.
uersitatem satis esse non posse. Cap. XXV. E ei vero modicam principij immutationem ad tantam motuum diuersit tem, varietatemque satis esse dixerint Peripatetici; & temonis id, proraeq; exemplo comprobent; in qua scilicet permagnus fieri videtur, qui perex,
guus in temone, in motionis nimirum principio fit motus . Verum enim quidem est, eorum,qus commolientur, parte, qua primum mota reliquae mouentur, exiguum quid immutata, summopere extremam alteram immutari: at nunquam,
xt visum est, vel spiritus Alistoteli qui dubio procul primum corporeum mouens, primumque corporeum motum ipsi ponitur locali motu moveri, vel nerui ab eo agitari, comino uerique videntur, sed utrosque calefieri , & frigefieri , inalterari omnino. Iis porro, quae inalterantur, secus ac ijs, quae mouentur, euenire apparet: extrema scilicet sui parte multo minus inalterari, quam ea, quae principis lo-