장음표시 사용
231쪽
to iam partes reliquae oes efformamur; & calor, cuius opera externae res in sanguin , in nutrimenti stilicet generationisq. materia in uertiamur uininus cordi inest;&inticordeo ino sanguis conficitur;inde l. vene, quς sanguinem cum ad reliquas corporis . partes nutriedas,tum &ad seminaria vasao tam plius quid in iisagitatus in sc me agatur, portat, producunturi utiq; vitalem, nutriti uiuamq, , degenerativam alam comd ciuesse summe strationi congruu. Et quoniam nerui ous,qui mani teste serisum s0zulis auctu ut partibWs a corde exoriuntur,tsi vero ij,qui laetus,pustu'.organa sunt;
Rubiij fiunt sensus ibi reliquos oes fieri,& communem pupci a; sensum,praeter
diphantasia esse oportet ; neque . n. siquidem ratione, subiecto itidon alia aiunt uvidat potest phalasia;&vbi phantasia, intellectus itide ibi sit hccςsle est; etenim veluti
quae imaginatur phantasia, a sensu ea habet oia, sic ipsa in te lς tui, tuae intelligit, oi .etria subministrat: uti S sensitivani maginativa, ac truci lectiva nima cordi indinaest.Et quonia vix constitutum cur moueri incipi de dum alat vipitano ueri nunquam cessat; quin ex animali detractum, eoq i pς nitus iam immobili facio, aliquantisper magitaturi xtiq. dimotivam anima cordi inesse cicisti mandum est,summE.s mobili visceri , humineq; motu gaudenti. Animam unam modo, de unius omnem, eiusdemq. facio Ari stoteles substa n t iae, itaq. non toti modo corpori, sed cuilibet eius parti totam indens, in multas modoillani diisecans partes, de veluti e multis coponens substantiis, o singulas propri; sin dens corporis partibus, partes modo resi quas exanimes facies, Guni cordi animam indvns omnem ἱ quid antique is labstantia nil ut in tuitus sit, nhelus quidem amatoribus dubium esse existimo. Vt si rationes, quibus eam corpori, ut propriam sermana indendam astruit, quocunq; id faciat modo, nihil reijciamias, nomo serte nos incuset. Cui enim animaeisi edem, subiectum q. intuitus videri potest;
qui eius substantiam nihil prorsus inspexerit, quique in illo assignando adeo sibi ipsi disseiulat, aduersusque siιὸ At examinentu; tamen singulae.
ANIMAM E SEMIME EDUCTAM, UNAM, EANDEMQUE COM
fori uniuerso,& cibilibet eiu sparti ut propriam rinam indi non posse. Cap. XXXIlILI quidem entia quiuis, vel quee diuersis,dissormibu'. rebus mutuo
sibi ipsis viastis, congliitinatis q. , quocunq. id factum sit modo,coposita fiant, unum ponenda sunt;& rerum, e quibus csistant,ssirmae una vicem obtinere, reliquae vero materiae,&subicisti; itaq; ex anima,corporeq.,c multiss&ipso, summeq; inter se dissidentibus rebus copo - - sito constitutum animal necessario unum ponendusit: recte sane peripateticis postum sit, animalium animam e semine eductam λrmam esse. Si quidem cli corpus uniuersum, tum queuis eius pars quam longissime abest, rma ut videri possit. At non modo illud neccilarium, sed ne possibile quidem est. Qui enim E diuersis,
difformibusq; rebus quod constat ens,unum id sit, di una a substantia costitutum, informatbq; Quin summe similare,&unius modo actionis, operationis; l. unius potesens sit, oportet, quod unu, unaq; a substantia constitutu ponendu est: quod variu di uersumq., ct dii sor me apparet, di diuersuru a ionum,diuersarum q. potens operationsi; a diuersi id naturis,la a contrari' insuperci eius partium actiones, operatione'; contrarit sint,constitutu sit,suinina est necessitas.inionia. n. quodcunq. sunt,&quodcunq; onerantur entia, serinis id sunt, a sermisq. id operatur qui specie, dispositi ne q. di vires diuersas,co iurarias'. sortita sunt,quin a diuersis ea sormis inserin ta idiu cisis ni inii linatu iis ccstituta sint, dubitare non licet. Aial itaq; non e longe tantum plurimi ;, longeq; diuel sissimis copossitum rebus,c summξ nimiru mobilibus, sum.
232쪽
pria seruantur natura, nequaquam unum cae coeunt in ens; at ibi tant lim, ubi ab una oes exuperantur natura, & in summe ut diruim est) similare ens, & no eadem modo specie, sed viribus etiam ijsdem praeditum aguntur Oin nes. Animal igitur quatum ad animam pertinet, quae e semine educitur, eo modo , caq; ratione ens una ponere II- cet, quo & nauis: quae. s. d multis c6posita est rebus; at quae, quod clauis, fu nibusque sibi iplis aifixae, unita q. sunt, veluti unum in corpus,dcens in unum actae apparent. Et animali omnino nauis, cui nauis insunt, persimilis est; & si nihil nautae conspician. tur,animal omnino videri queat, bene sentiens,ben Eq; mobile; quae scilicet animalis ritu ,3t imminens vitat malum,& ad remotum sertur bonum. A manifestis porro cor. poriς partibuς distincta cum sit anima e semine educta,omnes tamen nutriuntur, seniatiun M. ; quod nulla prorias adest corporis pars, cui quaepiam neruoli generis portio :-admixta non sit. Cutis certe, quae uniuersium contegit corpus, paulo e neruis miniis, :qiuam e carne constituta est:&venulas ubiq; adesse, sanguis declarat, qui quavisco α poris parte incita statim erumpit. Iis igitur Oibus anima cum insit, corpori uniuerso materiam, qua nutriri, resieiq; queat, affert; dc in uniuerso ipsa cum sentiat, uniuer sum sentire apparet.Et animet recessu breui corpus uniuersum corrumpitur; noli quia i
dem, quod eius forma, substantiaq; abierit ; id pnim si fiat, nullo temporis momento penitus corrumpatur; nusquam certe 'uod passim euenise videtur, bene praecipue :compactis corporibus, &stigido sub caelo diu idem remaneat, aliud nihil passum, nihilq; immutatum, sed vita tantum motuq; destitutum ; qui scilicet non corporis, sed ineesistenti; erat spiritiim sed quod stibstantia recesserit, quae nutrimentum illi , rei ctio timique parabat, suggerebatque. Molle enim, calidumque, Equo videlicet calor omnis, omnis i . statim Elabitur tenuitas, reficiendum est, si seruandum; in elapsi videlicet caloris , elapisque tenuitatis alius calor, aliaque indenda est tenuitas. Quod corpus pesse moliri non potest, languens, atque immobile. Π ῆ
MINVs ETIAM CERTAS ILLIUS ANIMAE PORTIONES CED
iis corporis partibus ivdearum soridas indi posse. Cap. t XXXV.
A G r s etiam lacusandus videtur Aristoteles anima diuersas in par tes dissecans, & earum singulas certis indens corporis partibus. Na&sibi ipsi, &senses amplius dissentire,&iners insuper, ignauusque id agens videri potest. Cui 6hquit sensus inest, huic voluptas,&mo a. de ilestia,&iucundum,&molestum in sint, oportet:&cui haec appeti 'πη tus; siquidem appetitus iueundi est: eadem. s. sentienti anima quae γ' se appetit,& quae assicitur.Et alibi ili inquit) una, eademq; anima sensilia sentiatoia, is nihil eoru differetias magis dijudicare queat, quam tu,5 ego corsi,que seorsum ab abiero cognorit alter. Vna ti ilicet,eadeq; aia seri lilia percipit ora. Et qui assicitur, velit, nolit Aristoteles, no sibi ipsi tantum OEm, at intelligenti itidem unam,eandeq; ponat, sum in P est necessariu: ibi modo indignari illam intuens, prςdicansi, ubi contemptasse,&iniuria aiketa iudicat, alias nunquam; & ibi timere ubi malum quippia immin re intelligit. Na ut ratiocinari ipsa, futuraq; preuidere impotens sit,& ab alia substitiaque rei jciuda,lt que idanda sunt, doceatur, itaq; ibi, idq; indignetur, timeatq. . ubi & quod intelligens precipit, qua longissime Aristoteles abest, modum ut nos,quo id fieri queat,docere possit.Et alibi vel diuersas ardentem anima operationes intuens, d quas una a substantia aedi non posse suspicari liceret, summe tamen in partes illam D diuidentes damnat;&vnain, ejdemq; es leoem, sensus testimonio declarat. Quonia inquit sentire, intelligere, opinari anima est, pr erea de appetere, de velle; quin Scis motus secundu locum animς opera a talibus fit; prqterea dc generatio,incrementaq., is de decrementu, diuersae omnino operationes ab anima aedi videntur; & quas ab una,
233쪽
,, eademqtie substantia a di intelligere non liceat utique dubitare contingit trum sin
ο, sulae uniueri, sint animae i ct anima Omnino uniuersa iri ut igamus, sentiamusque, ,, ct alia opςremur, pallai rque, an ab;s eius portionibus alia. Et vivim vivere etiam
,, ipsum in horum aliquo est, an in pluribus, an etiam in omnibus, vel /liud ipsus cau. , , da est. At si, ut non inulli dicunt, partibilis est anima ista iri eius portio in id ligit, ap- , , petit alia, si diuersi:Omnino e partibus composita est, quid ipsam continetὸ Neque
,, enim eorpus; nam secus videtur. Ab anima scilicet corpus contineri, non linimiam M. a corporus illa enim inessa dis datur, dc corrumpitur corpus. Si igitur aliud ipsi indi, unamfacit; id pro tu Animalix. At rursus oportebitinquirere, virum id ut uin sit, a, an multarum, diis imi partium. Et si v numis; ciu non si uim & animam unum e Diponendum est Sic Hibus compo Stum, iterum quid ipsum continet, inquirendiuis &itati infinitum . Dubitarit praetarea aliquis, quam singular animae partu faculta- , Daemia corporx baheynt . . in si tota anima totum corpu*ςontinui utique&a sit M Culis lanis i a paria ψ4 si ii --, corp0ris partes conti o is ueniat. Athoci' possi M. Misiuiducti. Qilmycnbi cosporis partem intellectus coraxine. t , rising ς dissic Maeestia Vici sit e uitena , pikr aris in paries a propria abscis Leiunium t tot &ins γνή totum etiam animalium parteo aseim abstulis si vim exu ; quod nimi sin pars utraq; eandem specie li bcta alitiam. itaque pars maniae sentit, &iuxtat Riii quoddam Mad templis mouexui eis si non diu seruantra Inuutabsurduim; siquidum organis c
virent , qui uis, utu tura sς Mur, opu est .Hii lutulo minus in utraque pgite omnes
Dansiipt a minae par N3s Asilli ipsis, ct animae uni hersae eiusdem sunt speciei. Sibi qui-υ dem ipsi g, quae diuili xiii partibus; uniuerse vitam mimae corpori uniuerso . priusquam divideretur , io istenti. At vesseoxientem modo unam, eandemq- esse onlatad que sensilia percipi onania pulchetume intuito, &non ipsis in rijs, sed in profundi uibus corporis potibus sensu ni fieri in ingenii inter dum Aristoteli, nequaquam diuersas in partes sentiens secanda; & singulis iis prostia rurer fetum vires se Ni Idis cultis assignatidae,propriisque singulae subieetis dentariu etς. QSi is enim uda quae est subitori , ad vj ma certe amplius, & eadem ab ijsdem patiatur,& uni omnis, eidemq. in datur subiecto Aristoteli in primis opo aut . Itaque alis, io inrp- , par bivo alios anima pati,s lias' actiones sentire visa, quaquam illae propriae sint lenti iani piaς portiopum materiae, & si quidem in ipsis usisti iri non certe& earum differentiata audis ii, existimadum Aristoteli fuit. Sed . .e xiassensoria es 'adit*statuς idq; quihus adve e sentientem substaritiam exter
t narii renuo speciς vir*sque, & motus deter pluri& liquier illa omnia deterri,quod sensilia diuersa,&quae diutius ad anima deserenda sunt vijs. Et sensoriorum omnino canit trictionem, r umq, , M sentima φus,'atura in paulo diligentius intuitus quod Hobis visum est sensoria nς plius sentienti anima: matςriam , suburistum que, sta uias esse, quibus ad vere sentientem animam sensilia deserantur, & animam una, eandemque len silia sentire omnia, intuitus foret. Miniis etiam propterea quae aerucitur anima dissecanda, eaque ipsius portiones ijs corpo ses partibus, ut propriis materi,s indendae Aristoteli fuere; quae vel solae, vel praecipi immutari apparent. Id enim agenti, dictarum partium naturis, ipsis omnino hartibus ratiocinandi, s seque commouendi, desan gyjncim ad se se allicisndi , &a se ipsis expellendi iacultates ominino attribuendς sunt; qui s minime omnium Aristoteli praeditae vid ri possunt. Quoniam eiu fusam quidcm interdum, at rationem certe ut Misum est perpetuo anςctu3 insequi x qui; stigmatibi , quae anima affecta immutantur, ut
propri, materiis quaeibia civi de 'tur, inex stunt animae portiones. utique paritia naturae,& parro ipsae raIiocinentur, Dyortet. Et quoniam vat ijs cxagitantur motu ius; ob rei Ποπιι i quιοῦ, niqd a v*ro iii 'rea sciunturi palloreque; &sai
234쪽
est ) sanguinem alliciendi, expellendique iacultatem obtineant, oportet. At& ratio, modusquc aperiendus ompino Aristoteli erat; quo partium natiaris,&partibus i a
nulla ab citcrnare continis, at suturos tantiam euentus interdum imaginantibus uti commolientur immutanturque, commoueri eas, immutariq; oportat. Cur scilicet, & quomodo huiusmodi inexistentis naturae iuditia cae partium immutationes ,1jq: consequuntur motus,id explicare si quod suspicati licero Aristoteles desperarat nequaquam e partiri immutationibus animam, 'quae assicitur, ijs ut propriis matNiijs inesse, enuntiandum fuit. Itaque animam multas in partes dissecans, & sinsulaseereis corporis partibus ut proprias indens sormas,nihilque,quae id ponenti declar
da erant, declarans Aristoteles c quod dictum est &sibi ipsi, sensuique aduersus.&iners insuper, ignauuso Videri potest. Alia porro a corpore cum sit animae semine e ducta iuxta corporis tamen naturam, dispositionemque perpetuo assicitur; quod di ipsa ijsdem ex humoribus, eodem P educta est e sanguine; itaque iuxta propriam itusius naturam cum operetur, tu ra corporis naturam operari videtur. E crasso nimi.
rum, nigroque sanguine tenuissimus ut suo declarabitur loco & exiguus educitur spiritus. Is porro minime propria natura firmus, minimin; sibi ipsi confidens, & ab assidue subeuntibus tuliginibus nigris, tenebricosisq; perterrefactus,vel nullo exteriano imminente malo mala usquequaque pavet Omnia: ut Optimus testatur Galenus. , Quod atra inquit bilis animae arcem occupans timorem, minitiamque, & mortis, expectationem inducat, mirandum no est; cum videamus in rebus externis nihil nos, magis, quam tenebras perhorrescere. Si igitur tenebris simile quippia rationali para, ii circumfundatur, hominem semper timere necesse est; ut qui timoris caussam sein, per in corpore serat : veluti in fiatulento illo morbo, quem hypocondriacum nomia, nant, videre licet. Et in omnibus idem inquit animae alienationibus, si timor, , atque tristitia perseuerant, atram bilem in caussa esse iudicandum est; equa scilicet, nigra, fuliginosaque ad spiritum ascendit exhalatio. Contrae calidissimo, nec valis de crasso sanguine , non valde tenuis, & summE calidus, longEque copimmus ed eitur spiritus ; qualis & summe sibi ipsi confidat, summeque ad motum promptus sit, alacerque; & celsus sui natura, erectusque , di qui a nullo iniuria assici, nullique cedere velit. Non igitur, propterea quod iuxta corporis naturam assici videtur anima , illi ut propria ipsius forma indenda est. Nam vel alia a corpore existens, at ut dictum est ex ijsdem educta, constitutaque humoribus, varie illo affecta, non modo diue uerse di ipsa assicitur, sed fit etiam diuersa.
MINVS ETIAM UNI CORDI, UT PROPRIAM EIUS FORMAM
dictam animam indi posse. Cap. XXXV LI sua etiam unicordi anima omnis indenda, partes reliquae exanimes ponendae Aristoteli fuere. Et non sensum ullum, sed propriasseetato rationes, & vanas eas, falsasque, lepositum fuisse, vel ipsis intueri licet oculis: quibus scilicet non cor, sed neruosum privium constitui genus conspicimus. Cor etiam, &viscera resiqua,&htum omnino uniuersum ab uteri calore post efformarituo apertissime declarabitur loco. Et summus, qui cordi inest, calor, is nihiI magis animae subrectum ,
quam eius organum cor esse declarat.Iecur certe paulo miniis, ac cor calidum,' san.
guinem in eo confici, e quo nihil amplius a corde elaborato plurimae corporis partes nutriuntur, intuito Aristoteli, vel utrique vitalis anima indenda filii, vel neu trip tius, sed utrunque animae organum ponendum ; quorum opera cibi in sanguinem,& animalis 'niuersi nutrimentum agantur: antina autem ipsa vasis inesse; quibus cibi in ventriculum , ventremque, tum in iecur, posumo dc in cor deseruntur.
235쪽
Neque enim a venarum natura e iecinore in cor, &o viroqiu in superiores cor uris partes sanguinem effuti, exillimare Aristoteli licuit. Et quae corpus gubernat, quaeque ex alijs eius partibus in alias, & ex inferioribus ad superiores, semperque, ut usus possit, succos agit sabstantia, ea anima quin sit ambie Fcerte non potest. Manufeste itidem neruosum genus non a corde, sed si a committat prooedit principio, a cerebro derivat uniuersum ; cui scilicet perquam simile est . quin uniuersum ut dictum cst cerebrum paulo quid durius factum uideri potest . Cordi certe nihil simile habet puniceo, maximeq; sanguineo,&mani seste e satagiti ne tenuioribus sui partibus spo salo consecto, album ipsum, penitusque exangue. Et queui assidue motum aedere videtur cor , cu non a cordis natura aedi sedi spiritu neruosi gene ut ortionibus, quiabus &conicetum, &ad natum, penitu que immistum est cor, assiduus arteriarum laris manifestat motus ; qua scilice uauis in corporis parte, veluti&cor, assidue agiti tantur. Et ex animali detractum aliquantisper tamen mouetur cor; quod ut dicium est e carnosioribus, crallioribusque cordis tunicis, arterijsque, & fibris non statim, ut e reliquis , Habitur in existens Ipiritus; sed ves uti in inseetorum animalium parte quavis aliquantisper retinctur. Is porro , dum inest, moueri nunquam cessat. Quoniam igitur nulla prorsus Aristotelis ratio Esemine educiam animam corpori uniue so, vel cuipiam eius parti, ut propriam ipsius sormam inesth declarat ; nulla omnino, quin a corpore leparatam, distinctamque ponere eam eat, obstat: utique is ea sita piritus, qui neruosb generi in existit uniuerso . Nisi sorte Peripatetici quid impediant : quorum rationes, quibus suis positionibus neglecti , animam Ovanem peni' ius incorpoream statuunt, nulliq; indere videntur subiecto, expendere ne grauemur.
SENTIENTEM, IMAGINANTEMQUE, ET INTELLIGENTEM
au imam prorsus incorporeas, nulliq, inhaerere subiecto Peripateticisi vitas esse. Cap. XXXVII.
'o x M inquiunt Peripatetici quq sentit,&que dijudicat semtiens anima. a iuscipiat ipsa oporter, Ne ipsa omnino ea fiat; & qus dijudicat, ibi ea diiudicat, ubi ea suscipit,sentitque; nam de able tibiis iuditium ferre, non sensus,sed memorie est; & contrariorum dijudicat differentias: utiq. contraria simul suscipiat oportet,& no vno modo, eodemq. temporis momento, sed una prorsus, ea cl,, Iui parte,oc in ciuidua omnino, impartibilique.Nam si altera sui parte contrarium ala ,, telum,alterum vero altera susci piat; nihil o magis eoru differentias dijudieareqoeat, o quam ego,& tu eorum, quo seorsum deparatimq; ab altero cognorit alter Quamobreis incorporea prorsus, prorsusq; tin patibilis, & nulli prorsus inhaereat subiecto senties,, anima oportet. Nam si ulli inlisreat putique ad eius extensibnem extensa,&ipsa quo, , , quomodo corporea, partibilis certe & ipsa fiat ; & veluti, cui inhaereat, corpus diue is sis sui partibus diuersa eicipiat, non una, eademque simul omnia.Phaptasia itidem si quiunt piorsus incorporea sit, nulliqtanhaereat subiecto oportet. Nam si quae ais tunsii ad eam accedunt figurae, ut corporea in re in ea describantur; taque an .uis,, superta dentibus praein existentes tandem deleantur. Id vero nunquam euenire apis, , Pared; sec quot uis supcradicetis antiquae nihil desen tu tamen: quod nimirum incor ,, inuet, ,impartibiliq; quae suscipiunturab intes quod nulla eius suscipitatur in parte,
M itaque nullum prorsus occupam locum vel infinita suscipi pol sunt; nihil a superacco ,, demibus praein milleatibus passis.unquam. Multo etiam quae intelligit inlisives porea ipsa poni, ves subiecto vili in dii potest: quae scilicet multo illis nobilior, diui- niorque, & quae quod aliarum nulli datum videtur, & quod corporcae, aut corpori, is in stenti subitantiae dari noua potest de ipsam nouit, di ad se ipsam conuertitur . de
236쪽
et Iodnia visus, nec anditus , nee princeps, communisq; facit sensus qualis sui est
natura,inquirit,& inuenit,cognoscitq.; itaq; eadem inquisitae inquirens, &inuentae inueniens,&cognoscenti cognita fit: &quae insuper nequaquam sentientis, an pe- tentixque , & imaginantis ritu marcescente corpore marcescit & ipsa; sed magis viget; & corpus negligit, contemnitque; & non multis modo laboribus virtutis gratia affiigit, domatque; sed quod nequaquam faciat, si ei ut proprio inhaereat sub elo, unumq; ei siti itaq; eo corrupto ipsa itidem corrumpatur, & in non ens abeat est ubi uniuerium id prohcit, mortiq; exponit. Animam prorsus incorpoream, & per se exi, stentcinponentes,nulli scilicet eamdubiecto indςntes Peripatetici, multo mehercule amplius incusaruli videri possunt;quam unius ea modi, eiusdemq. omnem facientes substantiae, modo vero e substanti js multis eam coponentes; de corpori modo uniuerso om nem , singulis modo eius partibus stingulas animae portiones ,&xni modo eam cordi indelites. omnem, Nam&mhis sibi ipsi contrarijsubiecto eam separat omni; &rcponunt, quae humana quidem ratione minime omnium comprobari queat. Ope , . rationum inquit Aristoteles quas animal operatur, nulla prorsus solius animae est; qus.f. nusquin sola adest,sed corpori itidem communes sunt oes; cui nimirum unum, idemq; factaest anima. Nullum praeterea apud nos prorsus incorporeum ens, quod scilicet, & incorporeum sit ipsum, & nulli inhaereat corpori, neq; operationes omniano ullas intuiti Pesipatetici, quae a substan tia aeditae non sint corpori cuipiam inhitente; vel si animal quaeda operat i , pative visum foret, quae quomodo corporea exbsente anima operetur, patiaturue, intueri non poterat; non tamen penitus inco porea anima e. semine educta ponenda ipsis fuit; sed diligentius res inspiciendae; de quiescindum nunquam ; donec modus inuentus seret, quo quae operari, patiq; animal videtur , corporca existete an ima operetur, patiaturque. Et conspectu sis ut exi-xi stimare licet tandem sciret. Quod si perpetuo latuisset; ingenue rei obscuri tati cedodum, de posterioribus, qui eum indagarent relinquendus: non res proferenda erati multo, quam ille obscurior.At age rationes singulas inaminemus.
NlHIL OBSTARE,ARISTOTELIS RATIONES , QUIN ANIMA
sensitina eorporea poni possit; & vel Peripateticis ipsis, ipsique Aristoteliu . . corpoream eam videri . Cap. XXXVIII A et to ut dictum est quae Aristotelem impulit, ut sentientem animam nulli indiret subiecto , sed prorsus incorpoream poneret , ea manifeste&corpoream, di bene partibilem esse declarat. Quoniam enim quae sentit substan tia eorum, quae sentit, actio nes, & ea omnia ipsa suscipiat, &ea omnino ipsa fiat Aristoteli oportet ; ct - - contraria simuli Cntit Omnia: utique &contiaria simul omnia suscipiat , eaque omnia simul ipsi fiat Aristoteli oportet. At vero quoniam vere incorpo. rea, impartibilisque si sit; ne dum contrariorum omnium vires, de ipsa omnino coir i ta simul omnia, sed qui eorum unum modo suscipiat, idque ipsa vit,imaginari non licet: vtim&corporea, & bene partibilis necessario ponenda est . Corporea quidem vi suscipere queat; bene vero partibilis, ut diuersis sui partibus diuersarum naturae. rum actionis simul 1ercipere,&diuersarum sermarum capax sit. Quae porris quavis . sui parte sentit, umnieria ea sentire potest anima; quod ut satis declaratu exilii mo
quae sui senium an inas indunt, ea quendam omnino antinae motum indunt. Et mo tum vel inmme languentem quantulaeuis animae parti in dirum uniuersae communia cari posse animae, satis motus declarat aeris, &aquae etiam parti cuiuis datus. Nam si nullo propemodum temporis momento aeri is uniuerso , & uniuersae communica
tur aquae; dubitare no n licet, quin ti multo me hercule propcius qui animae portioni cuiuis
237쪽
cuiuis inditur motus, uniuersae is communicetur animae; quae nimirisin vesiare ipso multo est tenuior, multoq. ad motum promptior. At vero quod dictum est incorporea, impartibili q. anima contrarias simul sormas suscipi, neq. ipse ut videtur)is imastinari potest Aristoteles. Impossibile est ipse inquit quod unum, atq. idem exi-M stit, quatenus indivisibile, &in tempore indivisibili contrariis moueri motibus. Menim dulce hoc pacto sensum mouet,&amarum contrario.Si scilicet corpus ut, uti P
diuersis sui partibus diuersis motibus moueri possit,& diuersa sentire. Quin etiam impartibilis si sit, at non simul contrari j percipiendi sint motus; diuersis temporibus, diuersis illis,&contrarijs eam moueri,&diuersa, contrariaq. sentire queat. At impar
tibilis sensus contra tiorum dijudicat differentias: dijudicat autem ubi sentit . Neque enim ut dictum est) de remotis, atque absentibus iuditium proferre potest sensus. M traria igitur simul sentit. Merito itaque inquiunt dubitatur; quando incorporea, is atque impar tibilis est anima sensitiva,& sine tempore operatur . quomodo contrariari simul suscipit. Quae dubitatio ad singulos inquiunt sensus nihil miniis, quam ad cindi, munem pertinet. At de communi dubitat Aristoteles . na&quae singuli percipiunt, D communis itidem percipit; at non e contra. Niam inquit Aristoteles dicere post D mus & magnitudine, & numero, & tempore in diuisum esse iudicans, sed ratione dise,, uisum e Quatenus igitur unum,indiuisumq. diserentiam dijudicat; at quatenus mul-
M ta, diuitumq. contraria simul percipit. An impossibile est ipse idem inquit si quident,i potentia idem diuisibile, & indiuitibile, at non actu Idem scilicet potentia diuisibule, atque indiuisbile,&calidum,& frigidum, & album, de nigrum esse potest; at actum unum quod est, & indiuisum , contraria simul esse. id vero impossibile. Et sensus igLM tur, & intellectu s in diuisi existentes nequaquam contrarias , repugnantesq; formas
D simul suscipiat, sed veluti per vices. Vel ipse igitur Aristoteles suis hic distinistionibus
nihil confidit; at positionis tenax, quod eam labefactat, alia demoliri aggreditur in D tione. Sed veluti, inquit, quem vocant pselum, & unus existit, & multi; & unus quuis dem, & indivisibilis, ut circuli centrum, at diuisibilis, pluresq. ut linearum multarax, terminus est; qui omnium communis existit, & in ipso est puncto, separatis etiam, M sciunctisq. lineis. Huiusmodi coni munis, princepsque apparet sensus. Licet.R. nusis sit ipse, indivisibilisque; ut tamen & ipse sensoriorum omnium communis terminus D est, multa videri potest. Quatenus igitur unus, indivisibilisq. iuditium fert; quatenus vero multa, contraria suscipit. Si quidem sensoria, vehiti lineae, nec latitudine, nec profunditatem habeant vllam; poterat utique communis, princepsq. sensus illorum omnium communis Aristoteli visus terminus , velliti circuli centrum, impar tibilis videri. Sed quoniam tensoria bene lata omnia, beneq. profunda, & bene omnino partibilia Aristoteli vita sunt; communis eorum terminus partibilis di ipse videri deb iit. Siquidem terminus rei cum sit pars, cuius est terminus; eiusdem illi naturae, coditio
nisque ut sit, summe est necessarium. Vt centri, linea rurnque exemplum corporeum
omnino, partibilemque sensum Aristoteli declaret. Et ipse idem Aristoteles alibi de eodem dubitans, idque, quo dictum est, modo soluens, in eo acquiescere 'inimh viis detur; sed alia id explicare tentat ratione. Vtrum inquit ut individuum quoddam
,, actu unum est ipsum sensitiuum dulcis ,&albi; sed cum actu diuisum fuerit, alterum cst ξCentrum forte innuens; quod unum quidem actu, at ut linearum terminus plu- ra fieri videtur. Nequaquam vero exemplo contentus subdituAn quemadmodum in ,, ipsis contingit rebus, ita & in anima. Vnum enim, atque idem album est, ct alia mul, ,, ta. Si namque non separabiles a se inuicem sunt passiones; alterWm tamen unicuique ,, est esse. Similiter igitur & in anima ponendum est, unum numero, atq; idem esse id, is Quod sentit; secundum esse autem aliud, horum quidem genere, illorum vero specie.
D Quam obicin uno sentici, atque codem ἔ ratione autem non eadem . Per o 'ae quod
dubita;ur explicatum non esse, vel ipsi fitentur Peripatetici, Ut enim unum inquis Aphrodi-
238쪽
Aphroditios atque idem existens sensitiuum plura esse possit, secundum rationes & potantias suas ; non tamen contraria simul recipere iure censebitur. N5 siqui dein ,, pomum ipse in quoniam dulce, ct album simul esse potest; idcirco album simus,& ni is grum, aut d pice simul, de amarum esse itidem potest. Nec veru inquit videtur,quod ,, retro dictum est; magis videlicet eiusdem generis, quam diuersi sensum fieri pollu: . ,, sensi viuuimcnim minus contrariorum, quam eorum, quae nihil commune habentiis susc*ptiuum videtur. Quae porro non simpi percipit sensus, contraria etiam illa diju- dicare mihi Inepotest. Siquidem memoriar in no in sensus officium, separatim, scor is suin e perciperei& qyae separatim purcepta sunt dijudicare. Ne t ipli igitur Aphro dii ' Vnmil , atq; impar tibile quod est,. contraria simul sulcipere posse videtur. Atqui I Mitio teli sacramento obstrinxerat, & ne errantem quidem illum deserere, sςaxιli4y Rcipitium 4 num te et alli decreuerat; quo poteti modo cad cratem, ruentem I
, , subletiat, sullinetqu*s &qin potest dirigit ratione. Licet inquit sensus per passiodinemqOD dgni fieri videatur, ipse tamen iuditium quoddam est, & iuditio constari;
is .enim butu modi iudi iuverae istunt: conta atria vero iuditia simul esse vera non posse uim t. Juditio enim albi, quod est album, idc0'trarium i Militium est, quod album n, D .g ut ponit, filiae certe nunquam in sessus iuditio sit nul esse possunt; illa autem plχaunques lor simul. Recie fine si sensu, no sui ipsi iis passonis, sed alterius cuiuspiam areiaudit iura sit. Qiiuniam vero nou dcyliis vitii iuditium profert sensus,atdeias in do,iiqui νε ip paetitur, ipse et de cominu uetur, & ibi modo insuper, ubi patitur,c moueturque; si contraria dijudicat, quini contrarijs simul pariatur, contrarijsquq
simul commoueatur motibus, effugere nullo licet pacto . Qui penitus incorporeus,
ταtimos impar tibilis si iit; altero quidem pati, maei; viri omnino comploueri potest motri Ip proprio certd Aphrodisiaeus commςntario nequaquam incorpbreu, atque impartibilem sensum, nullique inhaerentem, &ad subiecti nullius extetionems hensum contraria petcipere ponit; s*d yt sessor ij serm m,&sensbito im in sum,n corporςum, & bene partibilem factum, diuersivssui partibusdi rsa percipere.Senis uoltum inquit) per aliam, atque aliam partem simul astetaones, quae a contrarijs sen, , .sibilibus timul proficiscuntur, excipiet. Quandoq3 idem nullosa io fieri potele, ut
, , contrλriae affectiones in eadem parte generentur; sed sensorio per diuersas partes a se sensilibus patiente, . eodemque, quo patitur modo, in p'stremum sensum affecti' 'M ne, trai Smittente, postremoque itidem per partes affecto, una, cadet lis Um iis seri solio, et usquς partibus contraria simul se alit, dijudicatque. l ecte lane, ut Perap tcticali sit. Non igitur,quo latraria simul percipiat, incorporea, atque imparturi
videt i polli ; ' lii proprium etiam sensum. , & veritati illum satis congruentem in no minis gratiam dimittere non vereatur . Sed quid ego Aphrodibaeum astero , sensum
jeo, ior lip syrm m P0puntem, di sibi ipsi in re tanta dis entientemξ ipse id anxρ
-Omneci sacci cxidaur Atatio te les. Potentia inquit quae sentit, est quidem in in bi ct ptim sensorio, uti arma omnis suo in subiecto:.adesse alterum organi. a It - rumpo Nux; Organum enim. magnitudo, di corpus i potentia vero ratio, odior'
ma ipsius hi sensitiuum sinquit potentiu est, quale sensile actu, & ab ipso patitur. non sisnile existens: at ubi pallum therit, amite factum est ; δe est quale illud .Hocati quom duinini porca, impar tibili li in t adiima: nei enim va d3 ipsa fiat, ς
239쪽
daque, vel dulcis, amaraque, vel alba, nigraque. Tum si oculus inquit animal esset,
,, visus ipsius est et anima. Etenim ipse est oculi substantia , qui secundum forniam ; ve uti oculus visus materia'. Et illa abeunte non est amplius oculus , nisi aequivoce, ut is lapideus, aut pictus. Oportet autem quod in parte est, de in toto cor ore esse; ανα γον,,-iκ.i, ut pars ad partem, sic uniuersus sensus ad uniuersum corpus sensitiuum, qua- ,, tenus tale; ut oculus', pupilla, & visus, sic animal, corpus, & anima: animam itaq;,, a corpore inseparabilem esse,vel partes saltem ipsius quasdam; siquidem partibilis est. D Quarundam enim corporis partium quaedam animae partes manifeste sorma sunt, &is persectio; ut visus oculi. Neque est quod diutius immorer in recensendis Aristotelis locis, in quibus sen tientem animam singulis in sensorijs ut propriam illorum forma poniti & uniuersam ipsam, & singulas eius partes in corpore uniuerso, singulisq; eius partibus, ut in proprijs collocat subiectis. Passim enim corpori, ut propriae materiae animam indit; & unam corpori facit; operationesque ut melli est omnes ,&ipsam etia intellectionem e impositi communes esse statuit; non anime videlicet solius quet sola nulla est Aristoteli vi hiam sed corporis itidem; cui nimirii anima vi propriς ma-xeriae coij t.&vnuni factae est, formarum olum more; quae ubi materiae coeunt, unum
illitant otii fies &-um illi factae operantur ut unum. Animam igitur sensitivam ii, corpoream , ut abhim partibilem Aristoteles facies multis incusandus videtur modis. Prim lim quod rem ut dictum est ponit, quae nulla concipi queat imaginatione; &quam admittere oliminoanima non potest. Tum ouod,si talis sit, minim Enos doc se queat , quo sentiat modo . Siquidem persensilis formε receptionem, & per passi siem, perq; assim lutionem sensus fieri Aristoteli videtur: quorum nullum prorsus in
incorporea , im artibiliquere seri potest. Postremo quod stibi ipsi , proprijsque poliationibus sinime disten tiens, sumineque aduersus talem illam ponit. I
PRAvE PHANTASIAM IN CORPOREAM, IMPAR TIBILEMQUE
Q Peripateticis positam esse. Cap. XXXIX.
I A M porro, animae scilicet portionem, facultatemue, in qua rerum sensu perceptarum memoria seruatur, &qus, ubi libet, imaginasi eas potest, propterea incorpoream, impartibilemque P ripatetici ponentes, quod corporea si sit, intueri no liceat, qui tot, tantarum l. rerum omnis imagines in ea pingi queant,& nouis ass--duhsuperaccedentibus nihil antiquae deleantur, summopere incusandi videntur. Nam duod faciendum omnino erat nequaquam e sensilium viri bus, actionibusque, nece passioniblis, quas anima ab illis patitur, sed e dictis portionis nomine, quomodo eorum, quae sentiens percipit, memoria in illa seruetur, itaq;& illius substantiam colligere videntur. Non scilicet, quod phantasia eorum, quae cospecta sunt, stationem, permansionemq. significat, propterea eorum, reliquorum q. etiam sensilium imagines in anima pingi, supponendum Peripateticis erat. Sed sei silium omnium actiones ,& quas ab ijs passiones, quasque anima patitur immutationes intuendae erant; tum modus inquirendus , quo earum cognitio, memorial seruari, & eas, ubi libet, anima imagsnari potest. Id si factum Peripateticis foret ; si qu dem lucis, colorumque, non certe & reliquorum sensilium memoriam propterea in anima seruari, & quae ab ijs pasta est, ubi libet, eam imaginari, & quodammodo sen- tire statuissent; quod singulorum imagines in ipsa pietas orent. Cui enim caloris, simporisq; actiones, vel sapores, odoresque, aut aeris impulsus pingi posse videri potest ZQuin vel si ea modo phantasia imaginetur, qvie visu percipiuntur, & quae pingi om- nino apta sunt;&nis ea in phantasia pingatur,modus,quo imaginari ea anima pose sit, nullus inueniri queat, itaq; necessario pingenda esicnt; non tamen propterea in-
240쪽
sorporea, impartibilisq. , sed corporea omnino ponenda ea esset. Minus enim sensui Aba 'δxi pota in ente innumeras pingi imagines, quam in incorporeo unam
ITIDEM, ET RATIONALEM. Cap. XXX L
I quidem rationalis aia ea Aristoteli ponatur,quae singulis homLnibus a D a o creata, infunditur; nihil est,quod cu homine disputemus; nobiscum enim faci t, incorporea iii, peni tusq; impartibile eam statuens : at si illa intelligat, quae bellu is inesse, & a qua duci
videntur; nosq; eana suo loco comemoratiuam appellandam diximus; ab eo, ne dissentimus. Verum quia rationalis animai da ta in corpore in existit, ab illo pendet quod amodo; idcirco corporca quadan tenus ea nuncupare ite diquidem adeo intelligetia holes inter se,& mani le te iuxta diuersam corporis uniuersi,& capitis persertim,cerebri q. , & fitus ampliu dueius vetticulis contenti Ralpruni mynnitudinemq.,&iigura,& vctriculorum etiapolitione cum differant; ratiocinapili facultas substantiae penitus incorporea . nulliq;
inhaereti corpori attribui non potesti: quae scilicet nihil id cum attingat, nullaq; prorsus cum eo cognationem sortita sit; qui ab ipsius incommodis, ne iuxta propriis inget nium recte operetur, impediri, retardariue queat, intelligere non licet.Itaq. vel si ani ma quae a Deo opta Max. creata,& hominum corporibus infusa est,cui vere ratiocinii di facultas attribuenda est, incorporea est; quoniam dii in corpori ea inest, non sola ipsa, & per se, nullaq. spiritus ope, aut millerio usa, intelligit, ratiocinaturque; itaq;- non stati in , atq; ins sa est, nec aequei nossius ratiocinatur; sed spiri tus ope ac ministe rio opus habet, qui motus, quibus a rebus sensu percἴptis como tus est, oroindeq; & re. Tum n a turas patefaciat ei ova: utiq; quod sacrosanctae Ecclesii visum est; decremq. - corpori ea uniuerso,&spiritui in primis in cerebri ventriculis csi tento,ut propria for-rna proprio subiccto indenda est Nam uixta ipsius caloris, tenuitatisq. ,&puritatis - diuertitatem, lovgς diuersis malit ratiocinidi iacultas; & a paulo crassioribus,aeri
ribus'. vaporibus exagitato, suinmopere ea deprauatur,&penitus etiam coriupitur.
i Spiritui porro pleipue, reliquoq corpori v propria forma cum inhaereat rationalis 1 anima; mar Icente corpore ammutari cani itaIosse, ut ad irascendum languidior, ad intelligedum promptior fiat, ei illis declarat spiritus. Mintis etiam propterea nulli corporis parti, ut proprio subiecto animam inhaerere, inde Peripateticis colligἴdiuniuit, quod honesti caussa libens multis id afligit laboribus, multis'. obiectar pericu lis, & morti etiam exponit, prouciiq.; nihil omnino id perdere veretur: quod utiq., si ut proprio inhaereat subiecto, itaque & eo corrupto ipsa itidem corrumpatur inummopere aversetur , summoq; habeat odio. Nam corpori non ut proprio subiecto, sed ut proprio organo, pioprioquc in istens tegumento, quod eo corrupto struari ipsa non potest, summo id studio, fununaq; culto diat diligEtia. Vt nequaquam, quod libens proijciat id interdum, proptcrea non ri proprio subiecto anima ei in haerere decernendum sit. Cum praesertim non humana latum id agat anima, quae corpore dic soluto nihil ipsa corrumpi timeat, aliain dc longe beatiorem vitam praesagiens, expcciansq.; sed scrina etiam, quae neq. asiam praesagit vitam, nec rationis ullius particeps Peripateticis videtur, nihilo sere, quam humana miniis dedecora, stagi tiaq. vel Ariasto telis testimonio morte ipsa exhorret peius ;& mori mauult, quam quid se ipsa i dignum pati, operaritie. Nullum Leo periculum, malum vitat nullum, quod turpi sit vitandum suga; sed libens, alacerq. mortem etiam appetit, modo ne timidum se,d generemq. ostendat. Nam equus, qui pastoris fraude illectus matrem inijt, ne vivere
quide amplius sustinuit; sed errorem, que multi sorte nobis ignouissemus, sui ipsius mulctauit interitu. Vt nequaquam propterea animam corpori ut proprio subiecto in