장음표시 사용
301쪽
erastis ,ri iiiii q. in humidis, palustribusque.Crassa nimi ruri qua est, densaq. ter 'ra,rei uismis taurum vaporibus egressim praebet: at ε molli, laxaque, & Mitiosa, vel erassissimi,&fuligines etiam elabuntisti Vt amaritiem,quae arili uis, uuluinnalisu'. , ijs omnino inest aquis, quae e vaporibus faetie sunt, Esiccis, equitim.' terris eductis, nedquaquam ab inexistente crassitie, sed a nimia vaporum concoctione facta elle exitu . mandum sit.Vapores certE, E quibus salse, amara q. aquet fieri Aphredilia o videntur, nimium concocti su ut omnes Vt quod di stum est, vel ex aquarunt disterentus, ε quiabus imprimis sapor Risiccitate fieri Peripateticis manifestari videtiir, caloris eos, de bene robusti salsum, amarumque actiones esse liquido pateat.
Aro xv M porro ex trettios diescem,amafum q. , reliquos horum medios Aristoteles ponens, &ὰ dulci, amaroq. sibi ipsis commistis eos educens, sui sinitis videri potest & idem 6mni no qui ex in lipidis rebus sapores educit onines. Eius de enim e sibi ipsis commixtis rebux naturam educere, que illarum insit nulli;&e calidis,dilatantibusque res coponere,quae frigoris sensum praebent,renstringunt cerct. Dul. eis amaro bene proximus est; ita 'nael amplius concoctum, at si asturnit laporem de uterq., quibus apponitur res mollit,laxatq;: acerbus veto,austerit'. de acidus constringunt,durantq. omnes. Vt non nisi Aristoteli, suisq. , qui ipsius senten tias quasvis Dei decretorum instar venerantur,e duschamaroq; copositi saporis illi videri possint.
QUID SIT ODOR, G QUOMODO SPIRITUS EUM PERCIPIT;
& cur tanta ab eo voluptate assiciatur, molestiaue. Cap. xv.
di Vo Ni AM quae odorem spirant res ben E in longsi eos effundunt, &rebus, quas semel attinsunt, indunt omnibus; itaq; natura ijs insit, aese se amplificandi, em n dendique, & aeri, rebusq. alijs quibus uis inde
di omnibus facultatem obtineat,oportet;&entium nulli prorsus natu ν η ς', 'ra alia ulla, cui praesertim huiusmodi uis attribui queat, sed unuς modo in existit calor; isq; , quibus uis donatus sit viribus,dum robustiores natura , & a qui bus ipsius actio reijciatur, exupereturque, obviae non fiunt, sese amplificandi, ei sun dendique,&rebus, quaa attingit, indendi omnibus, nullum facit i nem: uti l quia rebus efflatur odor, proprij ipsaru caloris actio is sit oportet .Quhd si amplius intueri id placeat; Se in odorabiliu rerum viribus, dispositioneq; , & in odorum praeterea di L serentiis, quae vel iisdem in rebus, at modicum quid magis, minusue conlirieris,lax tisue, maximet funi, intueri licet. Quoniam enim eae prscipue res odorem spirant,quibus robustus inest calor, & quae patentem ei egressum praebent, laxae scilicet,apertaeq;qisae sunt; quibus contra languidior inest calor, & E quibus nullus elabenti exitus pater, densiae vidcliuet quae sunt, nullum prorsus, nisi eombustae sorte, bene scilicet amplo in existenti calori exitu patefacto, & robustiore eo forte facto odorem emittunt;& e quibus, vel modico a frigore'constrictis nullus, vel longe languidissimus spirae odor, e con trectatis ijs, calefaetisve, e laxioribus nimirum factis bene magnus, eoq; assidue maior, quo magis laxentur, magisque illa aperiantur; quo scilicet in existenti calori exitus magis patefiat: liquido utique pateat, odorem caloris externis a rebus
aeri inditi actionem, & ipsum omnino eme calorem. Nihil porro aliud a sapore odoreum disierat, nisi quod propris ille ciborum, hic vero caloris actio est,aeri ab alienis rebus indili; utique quod sapor in lingua inexistentem, & tactilium rerum omnium
302쪽
catori ' spiritia mpm attingit, quavi in corporis paripis niux tur, agere via sus est in amplius, angustiusve eum agat oportet. Quamobrem ubi adeo blande, it
uiterque illorum alterum agit, vi commoue:ri modo se, non & a propria dispositi serua oueri sciatiat spiritus . iucundissimus ei est ; mo ciliginius contra, 3bi illor at ali erum acco vehemςntςr agit, ut propi iam disposition in immutari, m se sentia tipiritu . Nam calorem quem uis diueri, Asor uin calorum vires horrere,uaq; aduentantes eas resormidantem sese, propritinique contrahere PiQ ςu 4, sang
tur, inde etiam i ntelligere licet ; quod odor nullus diu oblectat, quin neco senti- θ du', sin titusque , n qn aeque pertatio inestat issc qu Etuo sentitur; sed de volumas, de sensus, qMMi ili' min*j bscuratum sue. Neque enim ambigere licet, quin propterea id eueniat; quod ab odorum singulis in amplius, angust sue actus spiritus, quod a singulis amplificati, constringiue
potuit, nihil amplius ainpliscetur,constringaturue; itaque nec commoueatur. At Gyeluti ab iis , quae contingit, gustatque spiritus, sic & ab inspirato acre propterea calor ipse, di ipse etiam, cui insidet, aer ad spiritum peruenit, penitiisqulcet immiscentur. Itaque si non aeque omnibus, at omnibus certe emollitis quid laxatisque, pe, nitus sibi ipsis commistis omnibus, mollius, laxi usque uniuersum ni ens,& in quoa orige piosiorem sese tandem immittat calor. Vt eas istimare lice3t,pm escen testes gnes non propterea spiritui etiam in ventriculo contento graties esse, molestu'
robore, & multo, ut vid .ur, amplius, qui copia a seipsi differunt quDd quales si guli iacti sunt,se ipso; con ieruandi, amplificandique . itaque di molem uniuersam occupandi appetitu, studioque flagrant singuli alijs omnibus contrarij sunt, omne rue se se Riutuo oppugna ni,& e propriis ei sciunt sedibus. Ata equid odor Aristotelit intueamur. Quoniam enim, quae singulis ab odoribus in spiritu immutatio fiat, sentire non licet ;& is nobis quidem videtur rei alia nulla adest, quae illorum vires, differentiasque manifestare queat: utique quod saporum dit serentias inquirentibus
factu m est qui odor cuius caloris a ctio ij t, inquirendum non videtur.
Si CCI SAPIDl NATURA AQUAE, AERI sQUE HUMIDITATI
indita odores exoriri Aristoteli visum esse; & perperam prorsus , de caloris ipsos etiam actiones eue. Cap. XVI.
. V t u & odorum materia humiditas, at non aquae tantum , sed aeri etiam , & ei ficiens siccitas Aristoteli visa est, at non pura, sed quae aquae humiditati immisia, &sapida iam facta sit. Manifestum est, in. quir, quod illud, quod in aqua sapor est, hoc iis aqua, & aere odoren; siccitas nimirum, at non pura, sed aquae humiditati iam immusia. Et odorum exortum explicans, Est , inquit, odor sapidae sicci tatis natura aquae, aerisque humiditati indita . Huiusmodi porro siccitati odorum consectionem triubuendam esse inde colligit ; quod eorum , quae sapida non sunt, nullum pror,
sui odorum est. Sibi ipsi itaque smilis Aristoteles io nete ignauissimae naturae, & quae nusquavi sese effundae, nec agere omnino videt*r quid, quin quae illi proximitu ipsius
303쪽
ipsina I, callarisqite, & irigyris ingenium intuito, caloris, frigoris*opus risi est, filexas lignat; quae nullo temporis momento quam l6gissime ,&quaqueuersus sese et sundunt, & rebus induntur, q us siccitas nulla assigi potest, ten ἰissimis scilicet vapo-:m us, ct aeri ipsi, & quae ab aere in cerebri ventriculos illatae spiritum vivificant prosernunt, & uus etiam interimunt ό ct quas postremti ipsemet vidictum est calore rebus indi assirmat, de a frigore propterea aboleri, quod calorem id, cuius
illis Opm sunt, interimit. V i
, VISIONIS RATIO. MANIFESTA UT FIAT, LUCIS I
genium , actionentique,& passionem inspiciendam esse. V Cap. XVII.
p i u non ut reliquis in senserijs, ita & in oculis unum modo percipit spiritus , sed praeter colorum genus quod antiquioribus propristii lius Obicocium visum est) lucem itidem,multoq; , , t videtur. prius, mul, loque praestantius;&quod substantiam quae videt, pati inmutari q. s. ita li& contingi ab ijs, quae videt, manifestum quidem est, ct an i qui imam Optimis illum, positumque at num retu, que spe statur, speties oculos subeant, lase at x identis ubi lantiae in dant, an ipsa ad res effundatur, easq; veluti circumplexa carum imaginibus citormetur, no satis dum declaratum videri potest, antiquioresq;1ummopere Inter se dc certant: utique modum , quo visio fiat,&visionis omni Irationem i nquirentio us, illor tu a virumque primum inquirendum est: num scilicet
colo iis genus, an lux proprium visus obiectum & primo visite sit; & num rurum im sinibus ad videntem substantiam delatis, an ipsa ad illa; egrega illarum speties per 'cipiat . Antiquiorum itaq; rationes, quibus non lucem ut nobis placici sed colores visus obiectum, & quibus non rerum speties adividentem substantiam deserri, sed ipsam ad res effundi astruunt exponendae, reijciendaeque videri postςnt. At quoa iam, si non sol modo , flammaeque lucem quaque uersus emittendi, sed ipsa itidem, quae abris effulget lux,seipsam quaqueuersus effundendi, & a rebus, ad quas desertur, omni
bus cous'. relucendi potens, & eo usque omnino ab alijs ad alias relucere conspectaearum tumoribus , atq; opacitate interrupta, obumbrataque penitus Ooliauretur, praeterea,& i coloribus, quos attingit, intingi illa omnibus, &corneae
portio, quae pupillae superposita est, humoresque oculo in existente; luci periiij appa, rean t: utiq; simul & visionis ratio, cuius scilicet rei percςptio ea sit, & quomodo fiat
innotescat;&dictae antiquiorum rationes nullo reijciantur negotio, quin nerei dg quidem sint. Quis enim colores nullos prorsiis unquam seorsum a luce, &a luce non illustratos, ineptos nimirum qui sese, propria inue spetiem Osundant, luce vero omnem a rebus,ad quas desertur,quibus uis quaque uersus relucere, & ab earum omnium colore intingi , inq; oculos illabi intuitus, non proprium, solum i , visus obici Quin ,&solam omnino visitem estu lucem, colores vero non per se, proprijsque viribus ad oculos deserri quod nimirum si fiat nulla etiam a luce illustrati ilios subcant, videntiq; substantiae in illis inhabitanti spectentuo sed propterea oculos subire, pr ptercaq. spnitui manifestari intelligat; quod quae ipsos contingit lux, ab ipsorum spintie intingatur,&secum eam ad spiritum deseratὸ Illorum ita a. utrumque, lucis scilicet ingenium, actioque,& passo vel satis alibi declarata, hic itidcm declaranda est. Nam corneae portionem, quae pupillam occludit, humoresque oculo inexistentes laci pervios esse om nes, satis ipsc declarat sensus. B
304쪽
LUCEM DA MVIS, ET UBI VIS FACTAM, E QS OVIs SVI
ipsius puncto quaque versus sese estundere,& coloribus, quos attingit, Ii colorari omnibus. Cap. XVI rLVOM i. AM lixx ut insuperioribus cxpositum est corrurientarijs ro cta quidem modo a sole, nostrisque a fiammis effulgereapparet; nee usqua prorsus ferri videtur, quo recta serri non potaei a io s. vii ratur inflecti ipsam oporteat, at quouis ab illorum puncto quaque- versus effunia; itaq; quantuleuis signa mulae sint, in ambiente aere spectantur illae uniuerso; &quae in specilla, in res scilicet incidit lux bene densas , beneque aequabiles, di bene etiam nitidas, quod ulterius progredi non potest, assidueq; a super accedente augetur, proindeq; copiosissima fit, &quod nullis a tumoribus, nullisq; a maculis interrumpitur, ob raturue, nihil ipsis propterea imminuitur robur, nihil minus relucet splendida, quam ipso et fulget a sole, di dum xb huiusmodi ad huiusmodi sertur res nullum relucendi finem tacere videtur: utique
di ad tenuia, inaequabiliaq; entia delatam imminui quidem in ijs, obscurariq; quid,& ab ijs itidem ad alia huiusmodi tandiu relucere,& tandiu ab aliis ad allat serri,dum
nenitus non obscuretur, penitusque deficia , vel siqua ad huiusmodi res desertur lux nusquam id agere appareat, existimandum omnino esset. Siquidem quae agunc naturae quantumuis imminuantur, debilitenturque, dum non penitus pereunt, tu. xta proprium ingenium agere nunquam cessant. Eo itaque amplius ; quod sole non
dum exorto, & penitus iam abdito, & sole exorto ibi itidem si non splendida, vigesq. at clara certe, ben Eque visitis spectatur lux ; quo recta quo sola serri videtur progr diens nisi ab aere ipso, & a rebus, ad quas delata est, quibusvis saepius illa reluceat, deuenire minime queat. Et quoniam insuper in minutissimis pene, &indiuisibilibuς specillis, & ubiuis ijs positis sol vn iuersus, & vni ersum spectatur caelum: utiq; & quae ipso ei fulget a sole , di quae itidem a cillo resulget, a quavis illa solis, &a quouis sita ipsius haec puncto qua queuersus relucet; itaque veluti in innumeras pyramides tu cena quamuis effundi, & in quovis aeris puncto in pyramidis cuspidem illarum qua piam desinere, ad aeris omnino punctum quodvis luccm uniuersam ferri, & in quo uis uniuersam spectari posse, liquido patet. Manisesse itidem dicta in puncta delata lux, haudquaquam veluti iter sistit, sed sese in iis singulis explicat, de quaevis ipsius portio caeptum iter recta prosequitur, itaque e qua uis factarum pyramidum cuspide in inversas pyramides eis unditur; & eo usq; eae ei funduutur, donec in opacum quippiam deserantur. Nam si obscurum in locum in quo scilicet qualisuis eum subit lux, conspicua fiat per soramen in pyramidis formam factum lucem admittaς; id transuectam statim in inversae pyramidis sormam se se effundere, ZOrerum, a quibus rei cet, imagines in oppositis parietibus, at in uersas, superiores nimirum partes inseri . res, de dextras sinistras factas videas. Praeterea, & quoniam transpicua colorata quae uis permeans lux ipsorum intingitur coloribus, & per viridia adueniens soli a viridis fit;& res illa supervecta paulo robustioribus coloratas coloribus, & relucens etiam ab iis, non quidem statim in ijs elapsa, rclucensue, nec aerem omnino permeans in
uo scilicet, quod copiola nusquam fit, nusquam itidem quae robustissima no est visitis t) sed ad densum quippiam delata singulorii coloribus intincta apparet; di nequaquam nulla in densi latitudine quod utique fieri oporteat, si a rerum modo colori bus intingatur, quarum scilicet superficiem modo attingit sed bene amplo in illius spatio i ut ambigere non liceat, quin non a coloribus tantum, sed a luce in tincta sitis illis relucente i patet utique lucem a coloribus, quos attingit, intingi omnibus.
305쪽
UNA LUCE CONSPECTA, RERUM OMNIUM COLORES, IMM
ginesq. spectari posse;&quomodo illa spiritui spectetur. Cap. XIX. VON I u igitur lux non a sole modo, sed a se ipsa quibusvis in rebus facta, a quo uis sui ipsius itaque,& rerum ipsarum puncto quouis quaq; versus sese effundit ,&a rerum, quas attingit, coloribus coloratur olbus; & que pupilli superposita est corneae portio, ociloq; inexistutes humores luci peruis sunt omnes: patet utiq; una luce in oculos illapsa rerum olum colores, proptereaq; & imagines,&quae spectantur omnia spiritui oculis in existenti conspici polle;&propterea omni no,quae luci exposita sun t, spectari ola; quod ab om nibus illa relucet coloribus, qui bus colorata sunt,intincta omnibus. Itaq; & oium imaginibus efformata,& corneam pupillae superpositam, tum & pupillam transuecta lux, spiritum subit in oculis comtentum ; & quibus ipsa intincta est coloribus, ijs illum intingit omnibus, & iuxta sim.gulorum vires magis, minusue illum dilatat, constringitve si quidem & id agit c
lor ullus diuersiis certe commouet motibus. Longh. n. ille tenuissimus,sensuq; p durus longe exquisitissimo, vel summe exili, summeque languida aluce intingi, apropriaq; dispontione dimoueri,&commoueri potest; de quas patitur immutationes, motusq; quibus commouetur, percipit eos omnes. Quoniam enim lux caloris speties est, itaq; cum calore oculos subit; utique ab ipsa itidem spiritum oculis in existentem ita dilatari, constringique, te commoueri existimandum est; veluti singulis externis
in corporis partibus, & in lingua praecipuE reliquis a sensilibus illa is omnino pati vi sus est: & manifeste a coloribus illa pati spiritus videtur . Aξe eorro, num oculo in uniuerso, an quapiam in ipsius parte , dein qua omnino vitio fiat, & reliqua, quae ad visionem spectant, inquiramus. At oculi prius constructio inspiciatur; qua scilicet ignota, non satis illa innotescere queant.
Vo s t x M oculus ut patet spherica figura donatus est; praestat utique
eius costructionis explicationem ab eius veluti centro auspicari. Oculi
in medio, di veluti in centro humor in existit; qui quoniam glaciei, purissimique crystalli instar albus est, quin candidus potius, nitidusque,&summe aequabilis, lubricu R., glacialis, crystallinii': a nostris dictus
est. At centriis vicem spherico in oculo obtinens, perfecte tamen sphericus non est; sed in lentis more minus in anteriora, posterioraque, quam in latera prominet, pr tuberatque.Nec humor dictus humoris more ex oculo exemptus disiliuit,conciditq. , sed se ipsum cotinet; nec durus in est,sed comprimenti cedit, mollis omnino est. Amteriori eius parte tunicula adnata est , instar tenuissime carparsi pelliculae tenuis, egregieq; pellucida, & cornu instar bend politi lucens, spledensq.: & nihil ea posteriores . crystallini partes attinges, sed ad circulum delata, qui amplissimus in crystallini lati . . tudine discribi potest, sinit ibi. Pelliculam hanc, & anteriorem chystallini sedem humor ambit bene tenuis, transpicuusq.; & qui, quod aquae persimilis est,aqueus a no stris dicitur. Is an teriore modo crystallini partem ambit, ibiqi desinit bi & dicta pellicula semiglobi forma nanciscitur. Huius vero humoris posterior pars quin plana cosset superficie, sinus obstat, in quem anterior crystallini humoris pars,anterior nimi ra crystallini tuber immergitur; anterior gibba est, dimidiatiq; globi modo rotunda, iuxta oculi nimirum forma. Posteriori crystallini sedi uniuertar humor circumsus est; qui loge, quam crystallinus, minus albus, minusq; nitidus,&loge est mollior; dc qui,
quonia v ulgaria vivi ab is ne liquefacti spetiem, consistentiaq; refert, vitreus dicitur.
306쪽
Is porro aquei more ad amplissimum cristallini circulum delatus, nihil ulterius m 'greditur. Dimidium itaque&ipse exprimit globum ; nisi quod anterior eius pars, quam planam csse oporteret, sinum & ipsa habet, in quem pollerior crystallini tuber 4mmittitur: posterior gibba omnino, dimidiatique globi modo rotunda est, iuxta
oculi nimirum &ipsa sormam. Continentur porro humores hi, posterior quidem ubiret pars ab anteriore, di ab aqueo seorsum pertenui tunicula, &quae aran earum t lis nihilo crassior videri ponit; cum illis vero simul tunicis duabus, quarum altera vvea dicitur, dura altera, corneaque, tum & tunicula, quae ab vitea in amplissimum cry stalli ni circulum imissa veluti illorum interstitium fit, & ne sibi ipsis commiscea tur prohibet. Et vuca quidem neque persecte spherica est, neque integra omnino; sed ad anteriorem oculi acta partem, eoque omnino, ubi iridis ipsis propemodum coloribus colorari videtur, itaque iris dicitur, non nihil introrsum comprimitur; ut eius super. cies pro convexa, atque orbiculari plana fiat; atque a cornea, cui hucusq; veluti coligua fuerat, multum abscedit; & soramine insuper satis amplo, rotundoq;
peruia fit, quod pupilla appellatur: altera vero integra quidem, & perfecth spheruca om nis per manet, dum ad antcriorem oculi reSionem, ad eumque omnino circulum, in quo ut dictum eit iridis colores apparent, &ad eum delata pellucida fit, coria u instar bene politi, nitidique iacti, itaque cornea dicitur.
OCULORUM HUMORIBUS, TUNICISQUE, QUAE PROXIME
eos continent, spiritum inesse. Op. XXI. E e vero dicti modo humores, sed spiritus itidem multus oculis in. est. Idq; non modo inde manifestum fit, quod ut saepe dictum est non perpetuo eadem oculorum magnitudo , neque idem apparet splendor, sed minimi interdum, languidiqite, & obscuri sunt gra. des interdum, alacresque,&splendidi; sed multo etiam cui Gale. no itidem placet amplius, quod vivo in animali oculus vehementer tensus, summeq; plenus, nulla omnino eius pars laxa , corrugataue apparet, at illo mortuo, nihilq; dum aqueo emi O minor, laxusque,& rugosus oculus fit; sit, stantiae nimirum abscessit longE ten uissimae, & quae elabens visum lateat, fugiatque. Quin oculorum altero occluso alterius pupilla amplificatur, dilataturque, & veluti in natur; copiosiore scilicet spiritu in vucam illapso. Nam propterea pupillam dilata ri, quod maior spiritus copia vveam subi jt, si disiecto animali in inferiores vueae par tes insumes, ipsis intueare oculis: siquidem iuxta immisi fatus quantitatem pupilla diduci, amplificarique cernas. Copiosior nimirum in vutam illapsus spiritus, quod ampliore indiget loco,ita eam extendit,ut n ulla eius pars in se ipsam concidere, com plicariue possit, sed summe omnes intendantur,itaque in angustius ipsae agantur; ab iis vero contenta pupilla amplior fiat, cribri soraminum instar; quae omnia filis, a quit hia. is bus continentur,intcnsβ multo fiunt ampliora. Et annosissimis inquit Galenus eoruori is nea tunica rugosissima interdum fit, adeoque, ut alij nihil prorsus, alij vero matri de i. a. i. is vix videant. Incidentibus enim alijs super alias rugis, tunicaque ob eam causam dii is plicata, spiritu praeterea pauciore ad pupillam efflucte pro proportione, oculi iis im iis a se pediuntur. Id ipsum cnim, quod spiritus parci Ora principio a siluat,in causa potis par. e. . A mum est, ut pupilla currugetur . Elafiuctus inquit quem di i appellant, solius estis imminutae pupillae, nihil cornea priuatim affocta. Accidit vero propter spiritu, in- ,, opiam ; vel meatibus scilicet obstructis, aut propter senilem imbecillitate; visorio ni- is mirum in oculo enaollito, liquefactoque,&eius substantia in tunicam , quae post γ,, riorem vitrei partem ambir molli membrana, de cum aliqua itidem nerui substatia in is uueam diffuso. i longe plurimus assidue in illum innuit spiritus, cum dictas in tu E nicas
307쪽
ilicas,eamque, quς anteriori crystallini sedi adnata est, tum in humores illabitur omnes : & in vitreum quidem neruo ex ipso, in crystallinum vero, eique inli rentem tu niculam, et unicula in amplissimum eius circulum ab vuea immissum, inaqueum,
VISIONEM NON UNIVERSO IN OCULO, SED UNA MODO
in eius parte,&in qua fieri existimandum sit. Cap. XXII. Isio porro uniuerso ne in oculo, an qua piam in eius parte, & in qua fiat; E modo om nino,quo fi t, e terumque, quae spectantur, spetie, magnitudineque dijudicandum est. Lux nimirum, quae rerum imagine, spiritui intuedas affert, si uniuerso in oculo aeque ampla; deaeque clara,&spiritus ipse aeque uniuerso in eme visus sit,uniuerim in oculo visionem fieri decernendum: sin una in eius parte multo, quim in reliquis magis amplificari, illustrarique lux, de spiritus longe ei plurimus in- existere conspectu sui; una in ea,'aut praecipue visionem fieri statuendum omnino est. Quoniam enim rerum speties, magnitudoque, ipsae nimirum res propterea spe ctantur ; quisci ad eas delata lux earum coloribus assicitur, itaque a secta ad corneam relucet , eamque,&pupillam transuecta oculo inexistenti spiritui immiscetur; & re rum, quet speetantur, longe plurimarum cum color exilis, languidusque est, & a quo per exiguum quid lux immutetur, qui igitur aegerrimElpititui innotescat, tum vero ingens magnitudo, &quae pupillam immensunt quid exuperet; quaru omnino ima
sines quantae spectantur pupillam subire intellietere non liceat: lucem pupillam trapvectani longe clariorem, & in qua ves languidissimus eius color spect iri possit , tum inhque amplificari, necessario existimandum est. Itaque quod dicium est ea una aut praecipua in oculi parte, in qua longE illa clarissima: longoque sit amplissima, vitione fierisum me est rationi congruum. id vero certe polit uni ii siu , uniuerso in oculo eam fieri existimaren5 licet. Nam si singula eius partes spiri .u plenae,&bene luci peruis, at longξ diuersum ad pupillam spatium, litumque is loge diuersam nactae illae dispositionem, nec aeque pupillam subeutiti luci expositae sunt omnes, nec in omnibus ea dem fit lux; sed minor in alijs, languidiorque, in alijs vero clarior, copiosiorque, &lior , Talis porro fit in iis, quae longius a pupilla absunt, & cum densiores, tum vero & albiores, splendidioresque sunt. Nam , ut in amplius diffundatur , spatio , de copiosa ut fiat, robustaque, & splendida, bene compacta, beneq. n itida re opus habet lux . At neque eundem in omnes oculi partes spiritu illapsum eme, nec omnibus eundem in existere existimare licet ; sed copiosiorem in th, in quas, & promptius e
fuere, & commodius contineri queat. Nam multus, bene l. in seipsum collectus spiritus sit oportet, ut longξ languidissimae lucis aditones percipiat, &vniuei staticas 'tcommunicet in cerebri ventriculis residera ti. Quoniam enim longE tenuissimus spiritus quantus uis fiat, nihil tamen externas rerum vires reiicit, nihilq. motibus, qui ei induntur, pigrius commouetur sed a1 itie ab iis, ac summe exiguus si sit, summeque
exilis, patitur, commoueturque; & euius uis eius portionis passiones , motusq. Omnes resi quis omnibus , contiguis praesertim communicantur omnes: ubi multus i plefit, vel si non uniuersus simul quid patiatur, uniuerlusq. simuIcommoueatur, pro prias ibi passiones , propriosq. motus magis percipiat, igisq. us commoueatur, α multo robustior proprias uniuersitati passiones, propriosq. comunicet motus opor
tet . Et manifestE ubi exiguus is adest, parum ibi sentit, nihil proprias passiones uniuersitati communicat, , prau E etiam intestigit. Quamobrem in ea oculi parte vilionem fieri existimandum est . quae pupillae E regione pulcherrime posita sit; in qua lux cum clarissima, tum verb ac amplissima fiat,& cui insuper plurimus insit spiritus, b
308쪽
neque is spiritui, qui meatui , in quem visorius uterq; coit, de cerebri amplitis In exbsiit ventriculis, continuus, unusq; sit ; qui scilicet breui, & quam fieri potest recta ab eo emanarit; itaq; eius assectiones, passionesque, de motus quiuis, quod neq; in l6sa, neque perplexa in re imminuti , immutatiue sunt, integri, syncerique ad spiritus uniuersitatem deferuntur. Crystallinus porro ad lucem quidem excipienda, & bene. eam amplificatam, illustratamque, & ad ampli lis amplificandam, illustrandamq; purcherrime quidem positus videtur. Siquidem e pupillae regione, & bene ab ea amotus est ; & eius, pupillaeq; in medio aqueus positus est: itaque pupillam transuecta lux recta ad eum fertur; spatiumq; se se amplificandi, de rem nacta, in qua multa simul col- Iigi queat, bene ampla, bene l. ad eum aduenit clara. Et conuexus, summeq; a quabilis, & bene compactus, albuso; de nitidus is cli sit; quaeaqueo in uniuerso,in eiusq; concavo fit lux, omnis in illo suscipitur, summeq; integra, nihil scilicet intercisa vn quam, & copiosior; proindeq; & robustior, ampliorque fit, de nihil eius color faeda tur, aut splendor imminuitur , quin augetur magis. At quod dictum est ad lucem excipiendam, qualemque excipit seruandam, & ad amplificandam, illustrandamq; pulcherrime positus,constructusque crystallinus cum sit, nequaquam tamen in eo vusionem fieri ex istimare licet. Neque enim in bene deso spiritum, multum praesertim, commode inhabitare poterit; minus etiam inhabitantis passiones, motusque, qu Oportet facilitate, spiritus uniuersitati communicare. Quoniam enim bene denia, beneq. continua, aequabili'; suprema crystallini apparet superficies; de talem omnino ad lucem, & integram cani, continuamque excipiedam factam esse oportuit: ne
quaquam, si quis crystallino in existit spiritus, E vitreo eum, sed ex altera tunicula, di
ex ea, quae in amplissimum eius circulum immissa est, illapsum esse existimare licet. Vt non ad videntem spiritum continendum costructus crystallinus videri queat; sed ut in ipso talis, tan laque fiat lux, qualem, quantamque, ut externarum rerum ima' sines in ea spectari possint, fieri oportet, indeq; ad spiritum immittatur, remittaturaue, contiguis inhabitantem in rebus. Nec vero vel ad nata in tunica, vel in ea, qua in amplissimum ipsius circulum immissa est visionem fieri suspicari licet.Neq; enim in Ionge utrisque gracillimis tantus insit spiritus , quantus, ut lucis affectiones omneS, earumq; percipiat differentias; nec ita uniuersitati in cerebri ventriculis inhabitanti unitus, continuusque, quomodo, ut proprias passiones, propriosque motus in te fros , sincerosque ei communicet, sit oportet. Nec, si a crystallino ad circulum ipsum ambientem relucet lux, qualis in crystallino facta est ad eam relucet. Itaq; superest, . t vel in aqueo, vel in vitreo visio fiat. Siquidem huiusmodi ut dictum est crystalli ni consistentia apparet, ut de densi, & non densi speculi vicem praebeat; ab eo nimirum restiat, cuinq; permeet lux; dc ad lucem admittendam, amplificanda inq., Sc ad spiritum continendum bene uterq; aptus, Ac modo eodem uterque crystallino appossitus est. Et potius qui dein aqueo fieri inde suspicari licet; quod solis sulgori, luciq;
subeunti cuiuis magis expositus est aqueus: itaque, quae ad eum a crystallino resilit, clariorem in eo, quam in vitreo, quae crystallinum transuecta ad eum desertur, luce spectari existimare licet. Atqui aqueo spiritus inest, de ipse non bene spiritus uniue sitati continuus, unusq; est, bene longo, beneq; angusto, de summe perplexo itine re ad illam delatus; ut siquidem ipsius passiones,motus'; communicari illa possint n- terrupti certe, immutatio; communicentur; & quae crystallinum permeat lux, nequaquam in eo imminui, obscurari ue, quin amplior etiam, clariorq; fieri, quam quae ab eo resilit, videtur. Manifeste enim, quae crystallino supponuntur res,ampliores Omnes , clarioresq; apparent. Rerum praeterea colores, imaginesque, languentem nim
rum , si atamque, qui conspecturus est spiritus lucem, nequaquam ita solis sulgori exponendus est, ut illlam ab hoc seorsum admittere non ponit: multo enim ab hoc, quam ab illa magis exagitatus, commotuique, minus illius percipiat actiones. Erina-
309쪽
ni M. quae ses gente solis in luce longὸ aegerrim Z, facillime, optimeque in Ianguente illa intuemur. Itaque ita locandus, & vcluti abdendus spiritus suit; ut reliquis ex Eus ςqiamlibet admittere queat lucem . Id vero eo commodius fiat , quo longiu; ac ea amoueatur. Siquidem cum ciliorum , palpebrarumque obiectu, tum vero
pupillae commutatione id fit o Et ne in oculi ima quaepiam seratur lux, illorum obiectus quiuis, &quaevis huius immutatio praestat: at ne pupillam , pupillaeque proxumas res ,& veluti eius vestibulum subeat, non nisi magnus illei & tanta haec forte, ut Ii sunt uer aditus occludatur. Horiam,n E in vitreo fiat visio, nullum prorsus prohibet . Siquidem quae in crystallino fit lux, copiosissima, amplis inaque ad vi reum d fertur, & copiosior etiam ii o fit, ampliorquet ; &spiritus longd plurimus inest, longissi inhque a pupilla amotus, &summe uniuersitati continuus, unusque, de breui, rectaqueab ea progressus. Summa praeterea crystallinum copia exuperans vitreus, non illum modo nutriendi, reficiendique gratia illi circumfusus videri potest. Nee qui copiosissimus evi inrio in eo naso in Virrcum spiritus immissus apparet, propterea inditu este iuda candum tit; ut spiritus inaqueo existentis passiones, affectionesque percipiat, di spiri ius univcrsitati eas communicet ; nequaquam illi continuus,vnitusque, rei in existens, qua illius domicilio nusquam hameat, continuaque sit, sed a bene corpulenta, beneque densis ab eo scclusa re. Vt multis rationibus in vitreo, quam in aqueo commodius, praestantiusque lucem aspiritu spcctari, &in eo vitio. nem fieri j ntelligere liceat.
QUOMODO EA OMNIA IN SIT V, IN QUO NOBIS OPPO.
sita sunt, spect in tur. Cap. XXIII. Ο porro in situ, in quo nobis oppositae sunt, res spectantur omnes, quae scilicet dextris oculi partibus oppositae sunt , dextris oppo sitae de sinistris, quae sinistris; non quod , quae ab illis relucent, lumces directae oculos subeunt'; &quae e partibus resiliere, quae de tris oculi partibus oppositae sunt, ad dextras feruntur, &ad linultras quae e sinistris neque enim si ita oculos subeant res, quq pu pillam vel tantillum excedunt, simul usquam spectentur omnes sed quod quae a re, quae spectatur, relucet lux uniuersa quidem unum in pupilla coit in punctu in I tum veluti se se explicat, & in inversae pyramidis sormam et fusa ad crystallinum fertur. Itaque quae a rerum partibus resiliere luces dextris oculi partibus oppostis , in lipi. stris oculi partibus fiunt, & E contra. At crystallinum illae permeantes, quod lentis in morem inflexus is est, inflectuntur&ipiae, itaque in contraria seruntur : de ipso foro te in crystallino vel modicum quid ipsum transueciae, unum rursus coeunt in pun Oum ; tum singulae recta pergentes a se ipsis iterum diducuntur, pristinum q. ad Ocu. Ium nanciscuntur situm, quae scilicet E rerum partibus resiliere, quae destris oculi paratibus oppositae erant, in dextris oculi partibu , fiunt, dein sinistris quae e sinii tris. Nam id itidem esse lucis ingenium, ut in punctum coacta iter in eo haud sistat, sed in eo veluti sese explicet, & recta pergat uniuersa, itaque a quavis saetarum pyramida cuspide alia inuersa exoriatur pyramis, & ut ad transpicua, at paulo crassiora, & in quibus copiosa fiat, delata lux, iubeat ea quidem, at non recta omnis, sed ea modo ipsius pars, quae directa aduenit, quae vero obliqua iter veluti instectat, eo nimirum seratur, quo densi superficies, quin quo extrema lucis ipsius facies, quae in illa faeta est, recta spectat, manifeste omnia intueare ; si obscurum in locum in quo scilicet quantulauis,quae eum subit lux,conspicua fiat perforamen in inversae pyramidis formam laetum, externam lucem admictas.Etenim illud eam transuectam statim in in uersae py ramidis.torniam sese effundere, itaq, externarum rerum, a quibus relucet,
310쪽
imagines in ambientibus parietibus, at in uersas, superiores nimirum earum partes ipseriores, & dextras sinistras factas intueare, & e contra. Hoc vero&in su periori, hui satis est, i t exiitimo, declaratum commentariis, & si transpicuum quid conue. in luci exponas, maniscstissimum fiet.Siquidem illud hanc transuectam unum omne in coijsse in punctum manifeste videas; ct in id ouuuno, quo conuexi superlicies , quin quo extrema lucis facies in eo facta recta spectat.
Quo MODO MAIORA QUAE SUNT, MAIORA, ET PROPIN. i
quiora remotioribus pmpliora, eaq; propemodum, qua su ni singula 'ud magnitudine, donata apparent. Cap. XXIIII. ciT maiora, quae sunt, minoribus, de omnia proximiora saeta Iprsiis remotioribus ampliora apparent; quod quae ab amplioribus,propitiquio i ibu que rebus rclucent luces, ad maiore in pupilla cocundangulum, di ad maiorum a se ipsis diducuntur, &inaqueum pro grediuntur; itaq; & in ipso , di in cry stallino, tum & vitreo amplio res sunt. Scilicet prout , quae a rebus ad pupillam relucet lux, amplior, angustioruessi ita&luNepunto, in quod coijt, recta progrediens uniuersa
magis , mi inusile expynditur , di in uerta, in quam progreditur, pyramis amplior fit, angustior ue: it .i que prout a maioribus, minoribusque, & propinquioribus, remottioribusque rebus rclucet lux ; ita vitrei, in existentisque spiritus maiorcmeae, minoremue portioncm attingunt, propriaque aificiunt specie,&maiores spectantur, mi noreSque. Pr pix rea enim, que sentit spiritus, maiora, minotaue dijudicat, quod maior, minorue ipsius portio ab ijs immutatur. Forte & quae a rebus relucet, lux singuiarum magnitudincm in sutipsius magnitudine, prosunditateque manifestat. Quoniam n. ut diei uni est ab illatum puncto quouis illa rc lucet, de, vel ubi in unum coli punctum, uniuersa ibi fit; itaque &rerum, a quibus relucet, imVines &ipsae in eo dem fiunt pum to ;& ambigere non licet, quin & ibi ,& ubicunq; lit lux,&ubicunq; spiritum contingit, di spiritui spectatur, qualis eit, quantaque,talem eam,tantamque spiritus sentiat, spectuique: utique quod dictum eli in lucis itidem copia rerum magnitudinem spiritum in tueri in istimare licet. Et vel vastis sunt montes quanti sunt nobis apparent ; quod pupillam transuecta lux in amplius assidue diffunditur, assidueq; in crassioribus, beneque nitidis humoribus copiosior fit, splendidiorque: itaque ad
vitreum d lata, bene ampla, &tanta propcmodum, quantae ipsae sunt res, spiritui adiparere potest, assueto praesertim, edoctoque elucis quantitate, quam in vitreo percipit, rei, cuius illa imaginem affert, magnitudinem metiri , sentireque . Nec tamen vallis sinorum montium imaginem uniuersam oculos simul subire contendam, pro-Σimorum praesertim; a quibus nimirum uniuersis, ab extremisque ipsorum partibus quae relucet lux, si quidem omnis ad pupillam deserri queat, at subire eam certe haud queat, recta modo progredi apta Netaineari id tantum ratione, sed ipso manuellust sensu . Neque enim paulo ampliora quae sunt, e proximo recte uniuersa, nihilque commotis oculis intueri licet. At vel vastissimorum montium imago uniuersa, de quata est , oculos subire videtur ; quod tanta ij facilitate aguntur, tantaque commouen tur celeritate, adeoque intensile quid ijs commotis, alia, atque alia eos subit lux, ut multi qui sunt unus videatur aspectus; lcmporis nimirum momento, nulloque facti labore. Vt vastissima quae sunt, di non nisi multis intuemur aspectibus, unico conspecta esse vidcantur; scorsum scilicet conspeetas magnitudines unam omnes faciens spiritus, vul maximarum rerum intuetur quantitat .