장음표시 사용
321쪽
ANIMALIUM ITIDEM VOCES AERIS MOTUS ESSE; EARUM E
differentias omnes iuxta diuersam expirati aeris tenuitatem, arteriarumque, per quas expiratur, dispositionem, magnitudinemque, &expirantis animae voluntatem, viresque fieri. Cap. XXXV.
Ni MAOvis itidem voces aeris&ipsae motus esse, manifesse apparent. Manifeste. n. qui expiratur aer ubi a lingua, labijsq; veluti essingitur, efformaturque,& figuratur, certaq. vi,& cer' ta emittitur ratione, vox fit.Neq; igitur, quae acrem no admit tunt, alatia sonum aedunt ullum; & quae a dunt ibi modo aedere viden tur, ubi aere expirant; tanditiq; in omnibus durat fodin iis, quaditi,qui inspiratus est aer; at eo abs umpto,nouus omnnino inspirandus est, si sonus aedendus. Et vel eorundem an, malium voces i ta aerim, quem expirant, di iuxta organoru, arteriae praesertim magnitudinem, dispositioncmq.,&spiritus emittentis voluntatem, vires i. variantur, magni nimiru, par uael, & taidae, celeresq. , & lenes, asperaeq., & nexibiles fiunt, &xcluti rigentcs. Artetit videlicet,inusculis q. , qui circa laringeni sunt .inexistens spus, varicarteriam,lai ingςmq. constringens, dilatansq. ,& varia ut non eunde expellens aerem, sed qui tenuitate, crassitieq. valde interdum differant, sonos aedit magnitudi ne, di celeritate summe inter se dii serentes. Nam & multum,& exiguum aerem, & celeriter v truq., & tarde emittere potest. Vbi itaq. varianda,& certa queda in vox emit tenda est, meditari videtur spiritus,quo illam aedat modo: quantum videlicet arteri Iarinxq. consti ingenda sit, dilatandaq.; tum qua celeritate mittendus sit aer; illas mcdstringendi, dilatandiq. ,&aerem eijciendi rationem, modumq. tanditi immutat, quoad , quam propositum est, dat vocem.At Menitate itidem, atq; asperitate ciusdqeria generis animalium voces summe inter se differre videntur: aliae nimirum unifor' mesipst esse, aequabilesq. , & uno, eodemq; motu unitum, collectumq. spum commouere; alie sibi ipsis difforines niquabilesq. , & vel e dem varijs spum mouere moti , euq; veluti discerpere, dilaniareq;. Id vero propterea euenire videtur; quod arteriar Tum alis leues, aequishesq.; per quas igitur, qui essiatur aer, nihil a se idio diuisus,mpthiri; a prominsite Hlo discerptus unqua, sed unus,ideq. perpetuo remanens uno, cindeq; , niuersus ipse mouetur motu, de spum etiam uniuersum viro comouet,eodemq;
aspers alis, inequabilesq. , & tumoribus multis veluti interci se, in terruptaeq. ncque igitur, qui per illas effertur aer,unus omnino effertur, sed veluti in multos diuisus,scrparatusq.; & ptopterea diuersis ipse commotus motibus , 4; iduinq; spum cosnnIO ucs
mnibu', , illum cIlui dilaniat, discςrnitq;. Horum pr erca voces veluti flexibiles videntur ; facile nimirum variantur, Ste magni paruae,&celereri ulu c tardis: veluti Iegentes aliae unum:eunderiq; perpetuo seruantes tunum , in alios transire ineptae; nuod nimirum molles illorum arteriae,&quas in existens spiritus nu lo negotio dila tet, contrahari. , aerem itaq. quantum vult, de qua vult, pellat ratione ; durae hae, reniteruesque,& quas aegre vel contrahat, vel dilatat spiritus; e quibus laitur uno i tum modo, rationeq; vita aer effletur,& virus,idem qi aedatur sonus. Propterea igitur Hu puelis, & pueri,&qui frigidas incolunt terras, in uniuertum qui humido sunt cor pure, acutam omnes , celeremque, & bene fiexibilem, leuemque emittunt vocem
quod arteriam sortiti sunt angustam, mollemque, qualem facile dimouci spiritus, &δquabilem insuper . t sucinquet contra grandiores natu , calido praesertim qhi simi
Orpore, quique sit calido degunt cano, in uniuersum quorum corpus arefactum cst I rdam omnes, minimeque fiexibilem, &asperam emittunt vocem quod eorum ar teriae latae sunt, renitentesque, quales redimouet spiritus; plurimisque disti d x
322쪽
ijs , qua ducta sunt. ex aurium constructione patere. Cap. XXXVIVO N i A M iritur soni,qui fiunt, omnes ipsaeq. in primis animalium voces inanii esse ab aere comoto fieri, & aeris omnino motus sequi videntur omnes sonos, quos percipit spiritus, motus eiusdem esse ab externo aere ei datos, subitare minime licet. Neq. enim aliud inspia itum in ventriculis contentum externi aeris motus agat, at illu
nec langue at Inquam, minori assidue aeri datus, &veluti ab aurium amphracti lux duritie l. assidue robur sumens. Et propterea auris extremum pergracilis pellic a o cludit, nenius a. ad eam defertur; ut facile ea impcllatur, eaq impulsa, & neruus.&neruo in ex stens spiritu commoueatur, de ab hoc uniuersus in ventriculis contetu continuus ut dictum csM&summe tenuis, summeq. propria natura mobilis. uin &osseae appositae sunt rcs, m incudis formam altera, altera vero in malleoli, eou. Io -
scilicet aerem, spiritum , qui in ipsius, iracundisq. medio est, expellat 1, is itau nerauum amplitis, & si qua in ventriculos illabi potest, spiritum etiam ibi contenta se Dat. Et hunc omnino omnem, & reliquum etiam qua uis in corporis narte exist edim l
dam cxhilarari, diis undi l. ipsum sentimus, contrahi ab alijs, trist
27' ridii excuti, iis nimirum c agitari spiritum motibus,quibus gaude e
agitatur,& maerens; a quibusdam etiam ad quietem asti sedarim
actosn insana peragentes Dorico cantu sedavit Damom: non amplius scilicet insulso illo commotus est spiritus motu, sed concinno,& ven usio. Continere nos ipsos interdum mim me possumus, quin quibusdam perceptis sonis uniuersum corpus commoueamus, agitemusque Ieaq; ratione, & motu, quo soniis i ctus est; eo n imirum. qui ab externo aere spiritui datus est. Ab ipsa itaq; admoniti, edoctiq. homines re, a sonis spiritum maxime ex gitari,commouerique; ubi summe comoueri illum volunt vel insurorem, vel in summam agi laetitiam, sonis utuntur omnes. '
i MODO, QUI EXPOSITUS EST, ARISTOTELI ITIDEMSo
nos, auditumq; fieri visum esse. Cap. XXXVII. 'I s ix et i m a nobis diuersius sonorum,&auditus naturam Aristoteles non tribam di sonos aeris motus esse e nunciat, di auditu aeri coagnarum, similcmque,& in capite eum collocat; ab ipsa reor) admo nitus, coactus l. re.Manifesto enim aere commoto soni fieri oes macnilesteqcin capite sentiri ridentur. Modum itaque, quo incorporea -- - es. 'in orcle reuisens ab aere comoto patiatur, illisu; illi fiat.iuuenire impotens Aristotele necessario audientem animam aeri cognatam statuitat obiter,&aliud pene agens, nec modu ulterius,quo sonos percipia tradit vllum;veriu
qui cum Sodorantem ,&audientem animam in capite restare, dcaeri cognatas, samuesq. ab acre passas,immutatasq. viderit, posueritq., non uniuersam animam s. tientem
323쪽
tientem ibi collocarit, de aeris naturae similem fecerit; pulcherrimὶ ratiocinatur,an,
CUR SONI SPIRITUM OBLECTANT; ET CUR NOVI AMPLIV ,
de cur diuerit simula dici, at non valde a se ipsis dissidentes, & cur min res , tardioresque. Cap. XXXVIII.
i Vouisti igitur soni motussunt ab externo aere inspsi facti: propterea si cum ratione fiant, summopere illi spum oblectant, quod ad motu, ad propria. s. cum agant operationc; impotentem per se ut videtur in oblongis,varieq. dii formibus, & angustis vctriculis moueri propte- rea, X videtur; quod quae mobilia sunt ora, ut moueatur, loco opus ha berit,an quo moxieri possi fit, nihil a se ipsis diuis eparataq., nec in se ipsa acia ictui. spissataq. unqham, nihil orno a propria dimota natura. Neq. igitur bene ad motu aintus, summopcre motu gaudes, dc ieruari motu terris Iximus visus aer,a seipso mo ueri vidctur. Et plopterea ut supcrius dictu est quod in montium inclusus ille in te uallis, si moueat, ves a se ipso diuida tu r,vel in seipsum conspissetur. At spus eo insuper impedimento, ne moueatur, retineri videtur; quod nolitabilibus, firmisq. rebus, teda tunicis cotinet u ; que ne conpidant, substinendε oino sint, subleuand qq. c& quas spus per se subleuare impotens , idetur ;&nisi ab inspirati eris vi subleuentur, spum opprimant; ut in de respirationis Mivsomentario explicatum est: vi non nisi ab extenno aere impulsum in illis contentum spum moueri posse existimandu siti serito igituri summa a sonis assicitur spus voluptasς; a quibus nimirum ad propria agitur operatio ine: & a nouis amplius quod a nouo motu veluti excitatus spus attςntius operatur a iat quia se ipsis no valde dissideant,quales dissoni dicuntur; quod propria mobilis natura,quo magis mouetur,du non propterea non violenter a seiplo segregetur, &ve luti ducerpatur,ed oblectatur magis. Magis porro mouetur multis simul, quam unico icommotus motu; vel si non Oibus illis uniuersus ipse commostratur, sed quasi singulteius partes illis singulti. i. n. qua uis in eius parte motus fiunt, ij ut alibi expositum est) x niuerso comunicantur. Forth & anal ius quod aeris morς in ytre in tu ii,ventriculos uniuersos, quantulusvis ijs in istat, replens spiritus, a quo uissae impestatur motu,qui eius pars extremis illis inest, extremusq. contingit tunicas,in eas adigatur,iab eis'. in subsequente reflectatur oportet. Vbi igitur spus uniuersus, ynuias L eius, latitudo simul, eademq. impellitur omnis vi; que extremas tunicas contingit eius portio, simul ad eas adacta omnis, omnis itidem simul ab ius resiliat oportet. Et minime illa quidem, incorporeae, rectaq. delatae lucis exemplo, in se ipsam resilit, eademq. in locum, quem.s subsequens, de vehementiore delata motu occupauit iam, repleuitq; omnem; sed fatuum, ven torumq in densum quid impacrorum more, vel superi's, ves etiam inserius acta quidat idem omnino per spatium.Nequαn .aliud, in quod vel regrediatur, ves se recipiat, ad eli. Eodem itaq. illa cum subsequente facta in spatio, de
quod ab earum altera replerj videtur omne i utraq. comprimatur, & veluti conculcet tur neecile est: at multo curte minus, si diuersae eius partes a diuersa impellantur ui. Quae enim vehementius impulis sunt, citius eae, ab aliisq. seorsum refiexae, & minore omnino indigentes loco, minus subiequentes comprimant, minusq. ab ijsco inprimantur ipsae . at moderat. illud tame, certaque ratione. Nam si spiritus pars a multo,iquam reliquae, vehementiore impellatur motu, violenterq a reliquis adstrahatur,ta
gregaturque, discerpi, di igniarique videtur spiritus i id quod α a dissenis sonis ,&a vocis itidem asperitate pati videtur. Neque. n. aliud vel illi, vclbae, quam nimia mo tuum inaequabilitas videri potest. Et modo quidem nulli , ni it q. a se ipso scar gar seiungi q. spus vult ratione,icd sibi ipsi perpetuol ter unitusq. cile.At paulatim ill lentel
324쪽
Iesia segrestin, mulid miniis topassim sensiret laet) dolit, quin gaudet etiam idiuidi, vel non sensiens, vel non curans r nullo id seri malo edoctus; at moueri penacipiens: id quod, dca consonis sonis, & i leni habet voce. Ad propriam. s. agi opera
spiritum uniue uiu, s=mma i in asa adigunt ui; ut n5 adeo is motu si quidem adeo celeri gaudet )oblectetur, quam concussus doleat. Et ubi languet, minimo, tardissimoque gaudet sono: est 1 hi ct silentio. Qui uis nimirum motus, Eniisque spiritum in vasae adigit, concutit luctat v,lens vhi est, atque integer, eoq; etiam cr4ssior si sit, vel vehementem si istinet collisionem: quae vel languidissima se innarimminutum, summeque tenuem ipiti tum summa assicit molestia.
os 1 pocto iuxta primo commoti aeris quantitatem magni, Paruiq=spiritui sentiuntur ino h qu maior, minorue illius pol tio aures hubear; vel quod qui ab illo'aeri auribus incluso inditur motus, Κο, uniuerso ipsi, sed maiori, minoriue ipsius indatur portioni. Quoniae nim quantulouis aere commoto, circunsuus aer uniuersus commouetur; ut nus declarat, qui quantulus uis fiat, in uniuerso seretitur eferviiqiquantavis aesis portione commota, eadem,& tanta omnino aeris qua nitiatis aures si eat, quantam ipsarum cauitas admittit, de uniuerso omnino, qui in ipsiqciant metur,externi aeris motu, aequὸ communicetur necesse est .Propterea itaq; illud fieti cense fidum'; quod, vesuti qui aeris puncto cuiuis datur motus, circunfluo is aeri iuerso Zmunicatur,ilati qui vastissima illius ditur moli, uniuersus is circunssui aeris uniuersi cuiuis continui nicatur puncto i quod uis stilicet illius punictum inditura motum singulis circunflui aeris communicat punctis. Itaq, quanta aeris moles comirnouetur, tantus perpetuo circunssuo aeri inditur motus. Et vel si is, q ut e proxim Er qui Elonginquo ad nos sonus,aetisse ilicet dueuit motus, a quE uterq. languea tandem ; illum tamen e proximo, hunc vero e longinquo aduenire dijudicat spirituso quod qui aeris portioni cuiuis inditur motus, circumluo qaidem is aeri communica. tur uniueris, at non statim certe, nullo' tempori; momento, sed spatio uino quo piam interiecio. Nec interea tamen nihil ille commouetur. Long enim tenuissimu imaxim . sibi ipsi continuus cum sit ἱ utiq; statim' ac illa commota es de simul omni .no circunquus aer uniuersus commoueatur necesse est. Itaq; priusquam illius motus ad nos perueniat, aeriq. auribus incluso communicetur, is qui in intermedio interea
fictus est aere, illi communitetur necesse in I ben E quidem langu iis, di qui manifestum sonum non faciat: at quod &ipse illum,pclliculamque, piritum etiam como ii et omnino quid, de quid omnino impellit, quempiam omnitio impulsionis, commo. tionisq; sensum spiritui iacit. Itaq; vel si di qui e proximo, δc qui e longi n quo aduenit
motus aeque uterq; langueat tandem ; quonia illum breuiorem ,hunc vero diuturniorem esse percipit spiritus: E proximo illum, hunc Elonginquo aduenire dijudicat.Ve. inti scilicet rerum , quae spectantur, non speciem modo, magnitudineque, sed disti tram etiam percipit spiritus; dc propterea omnino, quod non ab illis modo, sed ab iliter medio itidem aere relucet lux ; Ec non illarum modo,sed huius itidem specie inlincta oculos subit; itaq; huius iridem, de prius omnino, quam illarum magnitudine spiritui intuendam praebeti sic de tinorum non maznitudinem tantum, celeritatemque;
sed & distan tiam etiam percipit spiritus; quod non is modo motus, qui aeri primo comoto, &qui manifestum sonum facit, sed is itidem,& prius,quam in qui ut dictum est in intermedio factus est aere, spiritui communicatur.
325쪽
S PIR IT UM RERUM, AVAS SENT IT , SI MILITU DIN E M ,
diuersitatemquesentire; O qua idem agum, vs unum, quae vero anuers, o Quessentire. CV. I.
Es porro Omnes propterea percipiens spiritus, quod ipse ab omni-l bus patitur, commoueturq., earum itidem imittit iudinem percipit,& dissimilitudinem . Quae.i. ident in iplum agunt, &a quibus idem ipse patitur, ut unum ca omnia,atq; ut idciri percipit, statuitque, at diuersa, quae diuersa agunt, & a quibus pati. ur diuersa. ae igitur in longe plurimis posita rebus idem agut, dia quibus idem patitur, ut v nuin, idemq; percipit ea Omnia; & unum Omnino esse ea omnia Itatuit: quae contra diuersa agunt, & a quibus diuersa patitur, vel si enti uni insin i, ut diuersa sentit, diuersaq; statuit. Idem itaq; ab ignibus quibusvis passus, eodemq; ab omnibus com motus motu, omnes ut unum sentit, omnesq; unum statuit; & niues itidem omnes niuem unam ; eadem ab omnibus passus, eodemq; ab omnibus commotus motu: diuersa vero ab homi ne uno passis, diuersoq; ab eo commotus motu , unum ipsu m nec sentit, nec statuit , sed e multis compositum rebus. At nec ea modo, quae tota ipsa penitus sibi ipsis similia unum, idemq, omnia,& eodem in spiritum astunt m0do.ut unuea sentit spiritus, unumq; ea statuit; sed quae etiam inter se in quibusdam diiserunt, i in quopiam conueniant, in eo ut unum illa sentit, & unum itidem illa futuit: id nimirum, quod idem agit, & a quo idem ipse patitur spiritus, eodeinque commouetur motu . Et ubi itaque quo tuis intuetur homines, vel bene in multis inter se eos diffsrentes ; omnes tamen ut unum hominem sentit, unum iri esse statuit: in eo scilicet in- iter se congruentes, conuenientcsq. , & idem in eo ab illis passis, quo homines sunt; quatenus.f. iisdem e partibus composita, ijsdemque & operandi, & patiendi donatiis uni viribus; se scis mouendi, sentiendiq; facultate donati sunt; similitudinem ni in .rum in tuetur spiritus, flux hominibus inest omnibus, ab ijs seorsum, quae illorum ilh sunt singulis. Sic itidem & equos, leonesque, quin &leones, equosque,& homines, . vel magnum quid inter se distantes,at in eo, quo animalia sunt, conuenientes, congruen teSq., ut unum eos Ocs sentit, unumq; omnes statuit; & quς omnibus inesse,&.Omnibus euenire sentit, comuni ea omnia homini, equo, & lconi attribuit, atq; animali ; & hominis, & equi, leonis l. , & animalis esse ea sentit, statuitque. Quae similia omnino in multis sentit spiritus ab ijs seorsum,quae in ijsdem diuersa percipit, in unu ea colligit, connectitq.,&vnum esse ea omnia statuit; &quae diuersa,velente in uno sentit, ut diuersa sentit, diuersaq. statuit; & quae similibus entibus ineste, aut euenire sentit,communi illorum naturae attribuit ea omnia.Qus scilicet hominibus inesse omnibus,&quae omnibus euenire sentit, ea homini attribuit omnia, omniaq; hominis esse statuit: at non quae singulis seorsum ab alijs; sed illis modo ea attribuit,quibus io- esse sentit, & quorum propria esse videatur. . a
326쪽
SPIRITVM QVAE SENTIT, IMA GINARI, MEMORARIQUE,
sciiticiate,summeq; mobili ubi praesertim valide a quibusdam commotus est , dc saepe, &diu 2 motuum, passionum q. quibus commotus, & quas pastius cst, habitus quidam, & quaedam cognitio, qus memoria dicitur, di ipsi pene remanent motus; quibus, ubi vult, moueri potest,& mouetur omnino.Quaecumque igitur sensu percipimus, imaginari ea licet oia; & nauigationis memores, nausea assi. cimur ;& borribile quid imaginantes nihil interdum minus, quam id conspicientes tremore corripimur. Qualis nimirum saltandi, canendi q. , & citharam pulsandi, artesq; omnino quasvis addiscentibus nobis motuum, quibus in illis movemur, cognitio remanet; talis corum itidem, quibus a sensibilibus agitamur. Neq; enim vel substatia alia in illis in his vero alia, vel alia mouetur ratione; sed idem ubiq; spus, eodemq; commouetur modo. Quin & quod reminisci dicitur rerum itidem, quarum cuius, piam modo partis, & percxigua interdum cognitio seruata cit, eas etiam imaginari,&veluti ante oculos ponere potest spiritus; quaru memoria nulla superesse videtur. Motu enim, cuius cognitio seruata est, is pius, diligenterq; recolens, ad reliquos, quibus cum illo moueri solebat, veluti excitur, & quasi manu ducitur . Id vero & in internis, quos didicimus, euenire motibus passim intueri licet: quorum scilicet portionis qua tu leuis interdum cognitione remanente, ubi ea saepe, intenteq; movemur,reliquarii itidem cognitio emersit; quae icilicet non penitus evanuerat, sed veluti latebat.
RERUM, QUARUM CONDITIO QUAEPIAM MANIFESTA, RE.
Ii quae occultae sunt, has itidem ijssentire spiritum in rebus, quibus illa inest,& quae totae perceptae sunt; quod intelligere dicitur. Cap. III. T non modo res sensu percipias, motusq. , quibus ab ijs c5motus est, absentes itide, cessantesq. recolere, & quoquo sentire pacto, de ab absentibus itudem, quo expositum est modo, pati , comoueriq. , & vel prssentium, vela sentium illarum, passion siq., & motuum, quas ab illis pastus,quibusq. comotus est,si militudine intueri spiritui datum videtur;sed rerum itidem,quaru conditio quepiam manifesta,reliqui occultae sunt, has itide ijs in tueri in rebus, quibus illa inesse conspecta sit, &qui tors praecepti ei sunt, quod intelligere vulgo dicituri quodque ut postea dicemus existiinari,uci potius comemorari dicedum est. Non .s quae sentit spiritus, vel unum sunt omnia, vel unum etiam singula; sed maximhascipsis dii serut entia ; de singulis ijs multa insunt, quae maximE a se ipsis diuersa sunt; & quae singula seorsum a reli quis percipi possunt. Ens nimirii quod uis & natura, de dispositione ,& spetie propria, proprijsq; agendi, operandique,&patiendi facultatibus, aptitudineq. donarum est: proprias videlicet singula actiones, propriasque a dunt operationes, & proprias etiam patiuntur passiones; de horum quod uis per se manifestu esse, di a reliquis seo . sum percipi potest; ijs praesertim in entibus,quibus integrae insunt naturae: que igitur propriam ijs dispositionem,propriaq. speOem, & proprias agendi, operandi l. iacultates indidere. Na quae ab imminutis constituta sunt naturis quod vel propriam es dispositionem, vel propriam specie, vel propriam agendi, operandiq facultates indere
non potuere; vel impuras, obscurasq. indidere quantu uis una ipsorum conditio in notuerit, nequaquam reliquae, quae illis coire solent, inquirende in ijs sunt: que. s. vel& reminisci. Cap. II.
T &passionum , qua spathur, motuumque, quibus mouetur, nequaquam simul, ac pati, moueriq; cessat, statim eorum obli
uiscitur, nihilq; eos recolere spiritus potest; sed in summὰ ipso, nulla
327쪽
nullae in sunt, vel obscurissi inae sunt: sed eo tantum in ente, quod a natura constitutuest materiam penitus exuperante;&quae igitur en ti, quod consti tuit. propriam dispositionem, o priamq; spetiem, & proprias agendi, operandiq; facultates indidit oes; itaque nusquam eae a se ipsis separantur, & nusquam latent ; sed perpetuo manifeste sunt , di sibi ipsis coeunt omnes. Quod si non multis in cntibus, nec quouis ctiam ini, ne, in eo certe, qui a calore penitus exuperante accensus est, factum apparet: qui scilicet, & tenuis, &lucidus & bene mobilis cit; & qua: attingit, emollit, liquet a-citque;&quae penitus uniuersa exuperat, in summam agit tenuitatem, quae non uniuersa,in sumum, cineresque; dispositione scilicet, qua maxime calor gaudet, & propria calorisspecie, &ijs agendi, operandique viribus donatus cit, quae caloris pro priae sunt ; caloris omnino conditiones, facultatesq; illi insunt oes, perpetuoq; sibi ipsis in illo omnes coeunt. Quoniam igitur in igne, qui perfectus est, quouis conditiones hae omnes perpetuo, in entium vero alio tum nullo carum ulla, qualis in igne spectatur, conspicitur, & harum nulla seorsum a reliquis conspecta est unquain, Omnes ignis proprias esse intestigit spiritus. Itaque ubi harum quampiam percipit, reliquas ci an netti t, via itq; Omnes. Enti nimirum, quod lucidum cospectum eii, sum inum ci calorem, 2 emolliendi, liquefaciendique facultatem attribuit: & ii attenua. ii quid, emolliriq; , vel si fumus modo, cinis l. conspectus sit; ab igne, igneaque nar ra viruinq. factum cile iudicat; ab illo uno utrumquefieri perpetuo intuitus, ab alio nullo unquam. Et si quid insuper propria vi moueri conspectum sit; ab ignea id natu ra moueti statuit: quod unus ignis, igneaq; res, aliae nulla a se ipsis moueri visssunt.
Sic & eni tum reliquorum conditiones omnes,& cntia omnino ipsa uniuersa innot scunt vel una modo ipsorum condi tione manifesta ta; ubi ens inuentum fuerit, cui incile ea vita lit; & quod uniuersum, cuius. s. conditiones omnes spi ritu i percepte lunt Neq enim ambigere licet, quin ijs illa copulata, coniun laque iit, quibus pei petuo coiisse,&a quibus seorsum conspecta est numqua . nec quin huiusmodi omnino insitenti, cuiusmodi uni perpetuo coi sse,& a quo sco illam visa est nurn quam . itaq; liceae enim tanti momenti res apertissima vi fiat, vel que satis declarata sunt amplius explicare, & repetere qus dicta sunt si entis cuiuspiam i peties innotuerit, natura, viresqὲ ignote sint; ut & ipsi innotescant, rcs omnino in uenienda est, quς eandem sortitasse spetiem, & que penitus innotuerit; cuius.s non speties modo, sed a tio, passoque,&Operatio percepta sit: ea porro inuenta, entis itidem, cuius speti cs modo percepta est, natura, viresq; inspecte sunt. Eaedem. n. sint oportet, qus entis penitus noti sunt: si quidum que viriq; ineste visa est conditio, huiusmodi cratibus olbus, alijs vero nullis indine conspecta est unquam. Et ubi contra actio modo, au i ci iam pallio , operatio ueniani sesia sit, ipsum , ero penitus ignotum sit ens; si qus illarum habetur, in cnte penitus noto conspiciatur, reliquae omnes, & ens etiam ipsum uniuersum manifestum fiat. Ne q. enim aliud sit . quam cuius quae habetur actio, passioue, aut operatio perpetuo,alterius vero nullius visa est esse. Et quoniam contra: iae, quae sunt, naturae, per petuo contrariasaeae actiones . con trariasq; aedere operationes, & contrariae hae, atq; illae a contrarijs conspectae sunt aedi naturis; propterea contrarias actiones, opcrationesve intuitus spiritus, a contrarijs eas naturis aedi, &contrarius perceptis naturis, contrarias eas actiones, operationesque aedituras noscit. Quoniam vcro & quadamentibus ineste visa sunt omnibus, & nulli quaedam; haec ii idem qualia vita sunt, talia sentit: enti nimirum haec nulli, omnibus illa inesse. Quoniam scilicet enti cuiuis summum proprii boni, propriaeque conseruationis appetitum incise sentit; itaque omnia propria, ii miliaque, a quibus iis uentur, seruantur'; lectari, amplexari que,contraria vero, & a quibus corrumpuntur, aufugere, auersarique: ens omne bonum ain
petere statuit. Et quoniam quae percaepta sunt, vel alba percaepta sunt, vcl non alba quod album limul iit, di non albura nullum omnino unquam, enti prorsus nulli vili Do a quid
328쪽
quid sit, &id non sit attribuere potest; sed omnia, aut esse quid, aut non esse id sen
iit. me demum entibus ineste sentit omnibus, omnibus ea indit; & nulli itidem quae nulli :&si quid ponatur, quod ijs, quae sentit, aduersum sit, contrariamque, de quod simul cum ijs itare non possit, sed si ponatur, ea , quς sentit, vel qua ex iis nescessario emanant, dependent ex i)s,destriaantur; id non esse,&esse non posse statuit; nec qui non scurit, admittere, nec quae sentit ,rcij cere, aut potens, aut volens . Raqtio omnino omnis, quae quid ponit, ex eorum id ponit similitudine, que sensu percet pta sun t ; dc quae quid reijeir, propterea id rei jcit, quod ijs, quae sensu percepta sunt Padi: cisum id est, contrariumque; nec alio modo , aliaue ratione ulla intelligere licet quid, aut ratio vita confici nobis potcst. Siquidem conclusio omniς alicui innitaturi& ab aliquo pelideat,&co: itineatur in aliquo necesse cst; quod admiserit, ves sta lina admittat si illius. Huiusmodi sensu perceptum sit , siarn me est nece starium . itaq; intcllcctionis cuiusuis principium, similitudo est sensu percepta , intellectio vero ipsa quae vere intcllectio non cit, sedc ut in serius dicetur existiniatio, vel potius comemoratio quedam scnsus quidam, imperfectui nimii iam & per similitudi ncm; non. a re, quε intclligitur, quae nimirum penitus spiritu in latet tonseq; interdum est gatium, sed a sensu factus,que fimilibus a rcbus fieri percepit spiritus ; & cuius cognitio, memoi iaq; bene duin ci inlisret; eius nimirum recolitio quςdam. I. aq. huiusmodi iaullectio longe est sensu impersectior. Id pero .& que ducta iun t omnia ii quiduam, plius dcclaranda xideri pollunt, ipso, , t videtur, percepta tensu inde mani scilissima sunt omnia; quod non alia xlla , at ea modo, qua sensu percipi apta sun i,& percipvnon possum, seu rc mota, occultaue, aut languidi illinis donata viribus, dique, quod nihil nos immutant, nullum sui ipsa ruin sensum nobis faciunt, intclligere qu ritum; nec alia omnipo Iatione, quam eorum ut dictum est )que percepimus,ope, ac similitudine: & quod quς sensu percipimus, aut percipi postuli., nihil ea ulterius ratione;ntestigere curamus, dignam urbe; utque scilicet inulto, quam ratione ulla intestigiqueant, proximius percepta sint, prestantiusque. Nee vero lunam soli se stippa cimtem, propter caque cius aspectum terris adimentem qui intueatur; quiue a lolis constactu exuratur, aut eius motum, magnitudine inu: conspiciat, metu iq; queat; si cur amplius terrio non luceat sol, eiusue naturam , vircsq. , aut motum, magnitudincq
ratione intelligere qusrat, minus is stupidus, minusue sit ridiculus; quam qui cur noamplius lux conspicia tur, cui dcnsum quid,opacum l. opponi viderit,aut qui ab ignoto ircsaelut cim naturam , viresque inquirat; quiue pro oculis, preq, manibus sus liabet, quibus ea moueantur motibus, quantaq; sin i, ratione in tallisendumxxiiii nacta
SCIENTIARUM OMNIUM, ET GEOMETRIAE IPSIUS PRI
cipia a sensu haberi, vel proxima eorum, que sensu percipia sunt, similitudine;&conclusiones omnes ex ijs pendere. Cap. IIII. Ga vcro, ut clarius etiam res in notescat, scientiarum princi pia, tum & earum conclusiones inspiciamus: denum a sensit illa habeantur, vel ea eorum, qus sensu percspta sunt, simili'tudine, que omnibus aperta sit, manifestaque, & que se se ipsa omnibus intuendam orserat, &he ex illis iuxta nobis expoli,
tum modum pendeant omnes, consideremus. Et quonia omni uin consensu exquisitissima est Geometria ; ab ipsa itaq; din
tring ordinem , & quasi modu sumpsisse videtur Aristoteles ἰnuin ipsa hoc pacto opus suum conficiat intueamur. Quonia igitur magnitudines, deque magnitudinibus in sinat,accidat l. , puncta, lineas, iuperficies, angulos, figuras l. ires omni in o Haetat valde a communi hominum sensu remotas,& quarum ne nomina
quidem omnibus inuoluere. & multae singulorum speties sucite his primum nomina
329쪽
Indit ;& quid singulae sint, solius sensus simplici opera usa ponit. Neque enim vel cir' culum, vel triangulum ponens, vel horum speties, aliud agit, nisi quod quae circulo, triangulisque, & illorum singulis inesse lentit, ea illis, illorumque singulis attribuit . Quoniam videlicet circuli omnes altero circini latere super centrum fixo, cir cumducto altero coniiciuntur; & nequaquam proximioribus illis, vel remotioribus sibi ipsis factis quid unquam, spatium itaque, quod a centro ad circumserentiam est, non aequale modo, quin unum omnino, idemque videtur omne: propter , quae illud conficiunt, linea: sibi ipsis aequales ponuntur omnes. Tum quoniam quaedam conficienda sunt, quae confici hoste sensus ipse demonstrat; & ut consueta supponi nihil impedit; obstat nihil; at heri posse, & confecta esse pervicaci homini probari non potest veluti apum ad punctum lineam ducere; & centro quolibet, etiam spatio itidem quanto uis circulum describere haec fieri posse,& x t faista este postulat. Et quoniam insuper quaedam quantitatibus insunt, quae non quidem penitus percipit sensus , at quin perceperit, senseritque parum deest; & cuius rationem haberi nolit anima ; quae itaque vel audiens, vel cogitans nullo admittit negotio; non se,cus, ac quae sensit, percepitque; nihil scilicet ijs repugnantia, nihilque dissidentia , at longe simillima , pene & eadem; & quae denique ei se nihil anima ambigat, si non sen- .su penitus percaepta , at cominus cuius ut dictum est) rationem haberi nolit: haec quoque postulat;& si talia non sunt, nec postulanda sunt; postulat autem, vel de monstrare impotens, vel negligens a sensu pene percspta. Postulat itaque Euclides lineas concursuras, in quas, quae incidit, rei ta duos angulos duobus rectis min res eadem ex parte effecerit: quod nimirum suturum, ipsis , si in immensum lineae protrahantur, intueri licet oculis; demonstrare longe esset laboriosum . Longo itaque sermone a Ptolaemeo factum tradunt. Illud forte non oportebat; rectos sci licet angulos omnes sibi inuicem aequales esse. Neque enim aeque sensui patere, &ει facillime demonstrari posse videtur . Esto enim super lineam ab linea cd,&super lineam e flinea g h ad aequales utraque, rectosque incidat angulos; angulus ita 'que ad c aequalis sit angulo cdb; & elig aequalis angulo glis, rectique omnes; tum lineae es & gh lineis ab &cd, angulique elig glis angulis ad c cdb superponan- tu si linea gli super lineam c d non cadat, unaque illi fiat,nec angulus egit angulo ad c congruat, idemque illi sit; sed linea h g seorsum a linea cd cadat, veluti lineas d; erit utique angulus et d b aequalis angulo g d a: maior itaque angulo a d c; propte
reaq.&cdb; pars nimirum toto. Recte illud Euclides; duas videlicet rectas superficiem non concludere. Neque enim superfici , quae rectis duabus contineatur, co specta est ulla unquam: at neque contineri polle ullam imaginari licet. At & alia su nt, quae quantitatibus inesse omnibus, omnibusq; accidere nullus ignorat; nec qui qua' titatem cospexit, ignorare potettvllus: veluti totum sui parte maius esse ;& quae viai, atque eidem aequalia sunt, inter se aequalia esse; vel solo scilicet percepta sensu, vel eo rum , quae sensu percspta hunt, simili tudine, quae neminem latere queat; & quo nihil quaesita omnibus se se ipsa ostendat,aperiatque Haec itaq. quoq. ponit; & sensu in singularibus percspta omnibus, uniueriali attribuit magnitudinis naturae. Quoniam scilicet quecunq; conspecta sunt,ea omnia tota ipsa qua uis sui parte maiora visa sunt; propterea totum omne sui parte maius esse enuntiat. Quae preterea uni, atque eidem aequalia sunt, in ter se aequalia ponit: magnitudo enim viri li par,veluti utriusq; men' sura facia , aeque utrumque continet . Tum praeterea, quod que sibi ipsis aequales iunt res, ubi sibi ipsis applicantur, nihil altera alteram exeddit, sed quo ad magnitudinem una, eademque utraque videtur; & quae igitur uni, atque cidcin aequales sunt, unae, atque es dem videntur: sibi etiam ipsis vitae, eaedemque videantur necc e est. Hispo
stis principijs, quae ut visum cst vela senti, habentur, vel exi)s, quae sensus per caepit, pendent, nulloque innotescunt labore: ex horum similitudine, &ea quae
330쪽
sensui ignota sunt, inquirit, de modo, qui dictus est, sentit. Super datam itaq; rectam
lineam terminatam triangulum aequi laterum constituere inqu: ren , cdocensquc, Lbnca inquit supcr quc in ri Lingulus aequi laterus consti tuendus est, esto a b; altero eius
puto, a, centro , spatio ucio a b circulus describatur ac d: tum rursus b centro, spatio velo li a circulus describatur a c ei a puncto ubi se circuli contingunt, quod celi, ducamur ad centra a &bli iacae ca, ct c b. Quoniam igitur linea a Minca' b c aequalis est utraque enim a ccntro circulia ce ad cius circuns erentiam Jclineae itidem a c: nam utraque a centro b c d ad eius circumferentiam :& linet igitur b c, & a c inter ic aquales: uni enim atque eidem a b utraqi aequalis. Aequi laterus igitur triangulus super da tam rectam lineam ab constitutus cst . Demostratio haec omnis, vel a sentit, vel ab corum, quae sensu percspta sunt similitudine habetur. Propterea enim lineae a centro ad circumsereni iam aequales; quod circulus ut dictum est confici visus est circini lateribus nihil v aqua ni uci proximio i ibus sibi ipsis factis quid, vel remotioribus: itaqi spatium, quod a centro ad circumscrentiam, circini videlicet laterum distantia via avisa cst, atque cadem. Propterea itidem duae lineae uni, atque eidem aequales,sibi etiainlis a quales, quod veluti mensura eadem commensura is, aeque ab ea convincri visae sunt, de quod magnitudo quae uis alteri aequalis, una illi, atque eadem visa in . Sic&quae sequuntur omnes i co tantum ita teriecto discriminc, quod non , ut prima,aso lis pendent principi;s, sed a praecedentibus itidem. Nec tamen proptcrea minus ccr te apparcnt, ut minus omnino cas admittit spiritus. Quae enim iis, quae sensu per e pta sunt, vere similia videntur, non secus, acallani et admittit.
CONCLUSIONES NATURALEs IN EO MATHEMATICIS
praestare; quod hae a signo omnes, illae vero a proprijs causis, pro pri sq. manant principijs. Cap. V. T licet a simili mathematicae itidem conclusiones, veluti Ona
turales,conficiantur ; in eo certe naturales praestare videntur
quod a proprijs hqprincipijs, & a proprijs manant causis, at mathematicae a signo omnes. Neq; enim,quod cxtrinsecus angulus duobus itur in secis aequalis est: propterea tres tria 'guli anguli duobus rectis aequales sunt: nam extrinseco depto, inii a principio non constituto, duobus nihilominus rectis aequa les sunt. Neq; itidem propterea lineae aequales, quod a centro ad circumferentiam: nam & circulo dempto. siue a principio non constituto, aequa, les nihilominus sunt. Itaq; aequalitas , quam extrinsecus angulus duobus in trin seci sortitus cst, linearum qi a centro ad circumferentiam exitus, quod tres trianguli an-ruli duobus rectis, lindeq; sibi ipsis aequales sint, non causa, sed signum, atque i ndi tium sunt: at quod calor aquas cuaporandi,& aquae a calore in vapores agi aptae sint. non a signo quopiam habemus, sed a propria caloris, aquarumque natura, iam drasensu percspta, cognitaque; i simili igitur magis proprio, magisque a propria causa , propriaq; rei natura,&substantia, naturales, quam mathei naticae. Nec vel billae mi, i ius certae esse debent, quae vere sunt. Siquidem,& ipsae ex ijs conficiendae sunt princi I ijs, quae sensus percsperit; vel ea corum, quae sensus percaepit, similitudine, quae G d quaesita sese offerat, aperiatque .c quae nihl decipere nos queat.