장음표시 사용
311쪽
butur, & nos, de quod ipsas inter est res, earumque inaequalitit atri 1 intuetur spiritus. , -E: Cap. XXV. . . a. γD VI M &spatium, quod nos inter, Z quas intuemur res, tum quod, ipsas interestres, modo eodem, quo res ipsas, carumque magni
tudinem percipit spiritus. Quoniam enim non densis modo arcibust, sed cui dictum est 3 ab ipso itidem aere relucet lux : nequaquam, quae conspectis relucet a rebus, sola ipsa unquam ,&abeaseorsum, quae ab intermedio relucet aere, oculos subit, sed utraq; perpetuo simul, di huic omnino veluti annexa, & veluti huius illa a tergo. Nam si quae sole emanat lux, ad quas recti fertur rea, simul, eodemque temporis momento ad sat sertur omnes, & ab omnibus simul, eodemq; temporis momento ad res, quas recta spectat, relucet omnes; itaque, quas relucet ad res , illarum imagines in ijs omnibus simul conspicuas iacit: at quod longe quidem rapidi Gino,&qui visum etiam ip sum praeueniat, sed motu om nino ad quas accedit res, ad eas accedi t illa oes ; necessario ordine quodam, & quod facere videtur prius omnino ad propinquiores effundatur, resiliatq, oportet. Neq enim ni id fiat quod fieri passim videmus quae spectitur res, quo locatae sunt, Iocatae appareant ordine. Et propi rea quae in speculis i pectantur, veluti inuersa spectantur,epscilicet ipsarum partes, quς speculo quidem proximiores, at nobis remotiores sunt, quς contra proximiorta nobis, at speculo remotiores , postremi spectantur; quod quga rei partibus, quae aspeculo minus distant, relucet lux, prius, quam quq a remotioribus relucet, ad speculum fertur, & prius ab vo ad nos retrosertur. Et propterea etiam, si, quae speculum contingit, ab eo retrahas rem, non amplius eius imaginem in speculi superficie, sed intra speculum, & in puncto intueare, tanto a superficie spatio distante, quanto, quae retracta est res, ab ea diastara quod lux, qui ab intermedio relucet aere, eam, que a retracta relucet re,& adspeculum ccedens, & ab eo ad nos recedens pretcedit; i taq; quia illa a speculi superficie relucet, puncto hae quod intra speculum positum appareat, tantoq; ab eius superfi cie remotum spatio , quanto ab ea retracta est res, spectetur oportet. Rerum itidem inaequalitatem modo eodem intuetur spiritus . Qui enim prominent, & proxi' ora sunt, proximiora, qui vero penitiora, magisq; in imo sunt, quod longior ab ijs aduenit lux, quae omnino magis absunt, qualia sun i, remotiora in tuetu r spiritus. Et quoniam quae spectantur res, quo magis e longinquo spectantur, eo obscuriores apparent, minoresque: utiq; s superficies quaepiam non uno, codemque omnis, sed
alijs sui partibus clarioribus, magisq; agentibus, alijs vero obscurioribus, languidioribusq; colorata si coloribus; vel si colore quidem nullo, & lineis modo distincta sitaeque quidem distantibus; & quae ab ijs continentur spatia, nequaqua sibi ipsis aequalia, sed secnndum primo, & secundo tertium, itaq; deinceps quod assidue subsequiatur, praeceden te angustius sit; huiusmodi superficies quantum uis aequabiles sint, eo demq; uniuersae spatio a nobis distent, inaequabiles,& non aeque a nobis distantes apparent, sed illius quidem, quae clarioribus coloratae coloribus sunt, partes proximiores , remotiores vero, obscuriores quae sunt; quod nimirum propinquarum illae rerari tu visum magis exagitant, illae vero remotarum more languidius. Alterius itidem spatia ampliora quae sunt, proximiora, remotiora vero quae sunt, minora apparent,
rerum de ipsa exEplo; quae vel maxime sibi ipsis aequalia, at longo ordine locata si sint, nequaquam sibi ipsis aequalia, sed quae propius, maiora, minora vero, qus longius locata sunt,apparent.Quod scilicet minora quae sunt, minora appareat, id non spatiorum angustiae, quae elonginquo intuentes latere potest, sed ipsorum distantie attri
312쪽
inruerat illius: Et in ec stauras, nee magnitudines, nec numelum; nec
ino UE optis esse visus obiecta ; & qi,omodo ea sentiant reliqui sensus. Cap. XXVI. S 'mur Dam riuati xupit Mnieto' bo: p motus 5 M r E a v MN porro motuin, trian ineamque propterea tarripi quod earum ad no ad se se ii sex imitetur ili stanti ite et ves nobis, vel sibi ipsis propitiqnIntu reui lorarieri, quis vero aeque a nobis, & a se ipsis popetui, di ilare in jeodem perpetuo permanere loco dijudica .ltaque quaein: conclusoque loco,&immoto omnino cuipiam pinpinqua iunt, dimota minime latent, at non quam vasto, aperdoque sunt in loco . - corum hi tus diu occultus eii. Numerum vero percipit spiritus; quod tes a seipsis diiuncti psepa ratas l. videt. Itaque & figuras, & magnitudinem V de numerum, de motum,.masonemq; intuetur spiritus; quod veluti lucis stibiecta lacta,de luci unita, de vestitia cis affectiones quaedam, a luce omnino ad spiritum deferuntur. At non propria esto visus obiecta inde patet; quod nihil, ut talia sunt, visum com Movent.' benesum &hac reliqui itidem sensus, at minus etiam . quam vitus, proprie. Neque enim coruni obiectis aeque , ac luci. Vnivnrur, unumq; illis fiunt. Et magnitudinem quidem coaaringens, sultansq, spiritu percipit; quod magna. aut parua ipsius portio conam Due tur, figuram, quod talis, numerum , quod non continua, motum quod non eadem perpetuo, mansionem contra, quod eadem perpetuo. Sic itidem dc odoratus, austusque magnitudinem, quod multus iple, aut valde, tua merum, quAd non assidue, motum,quod non augetur, Vci imminuitur, qui in ipso fit procus, mansionem vero quod idem; stabilisque, atqucvnil ormis fit. ἰl Gi .... iiii . iathi Tl. Nonium orti quisoari r uani
lcstia afficit,&cur tenzbraelpiritum citi cndunt;&quae alia spectantur, 'uγcur aut iucunda, aut molesta sunt di cap. ixxv ILuq . dii a
B L E e Y A T autem summopere spiritum lux , &ipsa illum comm uens, agitans que, & cognata ana plius , sim ili sque: at non integra. purissimaque. Maniselle enim ab utraque summopere visus nitund tur, di penitus etiam corrumpitur ; quod, ut existimandum eli, am
plius quidem ab illa, quae scilicet robustioris caloris iacies est, at do ab hac etiam humores nimis exagitati, nimisque sus , di liquidioris omnino facti immistum spiritum nimis exagitant, di magis separant, segregantque rat minus fouent, minoremq; suscipiunt lucis copiam; dc inquata, quibus inesta est, colores conspicui non fiant. moniam enim.nullo prorsus a frigore visus imminui, at ab albedine quavis debilitari tandem quid ,&a summa penitus corrumpi videtur; et proptarca omnino, quod nimis abraditanditur, dilataturque siquidem nigre do . cui t mnium consentiis visum constringendi facultatem attribuit, ocu' ς post ta, ne corrui P patur, Xenophontis testimonio, praestat: cuius scilicet milituiti phr.ni ucs iter laci crium visus nisi nigrarum rerum obiectu subeuntis albedinis vires repressae stiret, nisi scilicet colore immissio, qui visum constringit, ne nimis ab albedine di s inderetur, prouisum foret, penitus corruptus foret diast,edo caloris speties,&υ luti iacies, proindeque nusquam a calore distincta, sed ubique ipse ea sit calor: utiq; quas adere 1idetur illa actiones, calori eae attribuendae sunt omnes; itaq. de malum, quod albedo visui inieri, i calore id inserri, humores si non omnes,eorum certe quθ-piam , vel ipsum etiam spiritum nimis diffundcnte. Fundere enim modo, liquareque
313쪽
qum auit se aliud nihil immutare videtur calor. Nec quod calor rebus alijs albi s ,&ipsi etiam inexistens nivi nullum sui sensum facit unquam, propterea verendum est, ne humores. 11sq; immistum spiritum fundere queat, dilatareq. , 8ciundat iam uino, dilatetq. ; agros ab eo ut alibi dictum est temnentari, molliri nimirum, fundiq., bullasque attolli intuentibus, Se a calore beneuigidis indito cibis linguam, spiritumque findi, dilatariq; sen tientibus. Nec tamen de eorum, qui diuturnis in tenebris conclusi, derepente summae expoliti albedini, statim visias penitus corrumpitur, propterea eum corrumpi existim adum videtur ; quod subeuntis albedinis calor humores nimis liquarit, nimisq; spiritum diffunderit neq enim intelligere licet, cur i; promptius, quos iam diu nulla attigit albedo, quam quos assidue ea vibit, ab eius liquentur cal re,sed potius Idrth; quod nouo albedinis conspectu nimis ex hylaratus spiritus, tantus ad eam intuendam conduxi t, ut mutuo se se comprellerit. Itaq; & humores substatiae praelata destituti , quae perpetuo ijs inhaerens, penitusque eius natura immisia,& perpetuo eas commouens, summopere eos & fouebat, & oblectabat, immutenturom uino quid, de quid patiantur, proi u deq; & vitiis corrumpatur,oportet. Na li sen soriorum reliquo ru, eorum praesertim, que multis, diuersis'; E rebus constructa sunt, de organorum cliami quae a nobis sunt, quae prssertim, quod eorum ppe,ac mi lari 'varium, dissicileq. conficiendum est opus, multis, diuersisque e rςbus componenda 'tuere, si quῖ earum non recte coniecta, potitauc sit, nequaquam, quod contaiendum est, colici potest opus; ne, si quaevis oculi pars quiduis immutetur, visus corrumpatur ambigere nulli licet : at ijs certe minus, qui oculi constructionem,causamque, cur ita c5struendus fuerit, paulo diligentius intuiti sunt. At age. unde digressi sumus, rede mus: & quando integram, puriciniamq; lucem spiritui molestam esse, grauem Q. ,sa tis est, ut videtur, declaratum; quae, qualisq; eum oblectat, & reliqua, quae proposita sun t, exponamus- Quoniam spi ritus, vel si a rebus, a quibus ad motum Mixur , foueturque, voluptate assicituri; & lux manifeste id agit; at robustissina, purissimaq. qu. eest, no modo nihil spiritum obieetat, sed molestia, maloqi assicit ; de propterea t v, 'sum est quod humores, ijsque immittuin spiritum nimis exagitat, & liquidiores ii
Ios faciens, ne spiritum satis foueant, Nohibet: utique ab ea summa afficiatur volu ptate oportet, quae blande ii umores , ipsit inque4js immisium commouet spiritu ni ido 'quae,&ipsa eum seu et , dc modicum quid b umores sundens nihil, quinctis si idem 'agant, prohibent. Tenebrae contra, de tenebris proxima lux tristitiam spiri; ui, mo, '. lestiamque inferunt I dc in angustum illae eum agunt. Nam si non proprijs id agunt ubribus; at quod propriae ipsius spetiei aduersae sunt, de quod lucis, rerumque aspectum qui spiritu longe iacundissimus, longeque est necessari sinus, de quo dempto se . uari desperat ei adimit, summopere eum turbant, de vcluti examinant lix que x
sese contrahat, praestant, dc quod dicium est veluti ex accitante quodam conlirin sunt. Caetera uero, quae non ut colorata oblectant, neque igitur quibuscumquς, at certis tantiam colorata coloribus , propterea oblectant; quod ad nolit i consei u tionem, commodumque, vel uoluptatem spectant; quod omiuno quod om nobis
pollicentur bonum , uel etiam quod diis ipsa seruari poste apparent. Adeo enim frata, adeoque nobis amica est conseruatio; ut quibuscunque inest e appareat enti us, iucunda ea nobis lit. , Propterea igitur & animalia , de pulchra omnia obi ctant; quod diuturnam illa omnia conseruatio nem pollicentur, recte euormata singulis nimirum praedita partibus ad proprium obeundum munus aptissimis , &quarum nulla alterius locumoccupet, uel opus impediat; sed quarum singulae pi 9 pria sede contenelae mira tione sibi ipsis conueniant, de ueluti concinnant, si gulae reliquarum opus adiuuen t, nec proprium i nuideant laborem; δc propriam sit gulae nactae naturam, uenustissimis omnes, ijsque si usulae exornatae sint coloribus, qui parrium conseruationem praestierant, di robur. Desol cψntra, turpi aqqq
314쪽
summispeis offendunt, quod breui corruptum iri apparent. χῖ enim, quae E parthbus, quarum nulla ad proprium obeundum munus constructa sit, &quae nulla sibi ipsis mensura, rationeque congruat, scd adeo alteram excedat, exuperetque altera, ut non unius, eiusdemque, sed diuersorumanimalium partes videri queant, oc quae omnes erissimis conici te succis, deterrimo, eoque orn nino donatae sint colore, qui proximam lingularum denuntiet corruptionem, diu conseruari posse sperare licease
Age porro quae reliqua sunt, modus nimirum, quo spiritu ex oculis effuso viso Ga, leno fiat, tum & quae visionis rationem tractanti Aristoteli polita lunt, explicentur, reiicianturque; vel si satis ille a Peripateticis reiectus videri possit. i
vISIO SPIRITU EX OCULIS EGRESSO, ET AERE, QUI IN-
ter res, quae spectan tur , spirit umque medius est , a spiritu in alterato, lem tiendiq. facultate,&spiritus omnino natura donato Galeno fit.
Ο v 1 inquit Galenus quod videtur, aut mittes de se aliquid propriam sui nobis dignotionem ostendit aut si ipsum nihil mitti t, expe.ctat aliquam ad se a nobis sensificam venire facultatem . Utrum horiust verius, hoc iudicabitur modo. Per exiguum pupillae foramen visiost. Quod quidem si expectaret portionem aliquam, aut facultate, aut imaginem,aut qualitatem ex corporibus extrinsecus obiectis ad se ac,ri cedere; nunquam eius,quod idctur, magnit*dinem perciperemus. Verbi causi,vastiri alicuius montis tam magnum siqui despectrum, quantus ipse est mons, in oculos no ,, stros ingredi oporteret: quod penitus est absurda. Vt omittam interim; quod vel in is uno, eodemq. temporis mometo, etiam si in numerabiles sint, qui viderent, ad singu- los eaedem imagines ferrentur. Cum vero visorius cita spiritus nequeat liuore suo tanri tum extendi, ut omnes visui expositas res circumfusus complecteretur na quid aliud ,, effet,quam commentitia illa stoicorum gutta,quae cum toto maiori Gmiscetur ξ re ri stat igitur adhue,' vi aer circumfusus tale instrumentum nobis sit, quo tempore vide mus, quale estiempcr neruus in coisore. Siquidem eodem pacto aer nos ambiens a
,, spiritus visiui occui sit, quo a solis fulgore assici videtur. Nam & ille supremo aeris ter is mino contacto statim vim suam fulgidam in totum dispergit; & nostra per uisotiosis neruos acies progress. spirituali subitan tia praedita, cum in aerem incidit, primo apis pulsu in eum alterationem inducit; quae longE, lateque, in continuum scilicet no ,, ambiens corpus sparsa, repente in totum dii landitur: id quod liquido etiam in ui s ., lis inesse conspicimus. Rerum scilicet, quae sentientem animam non contingunt, nec vires ei, nec spetiem percipi posse existimanti Galeno, nihilque ut videtur e rebus
uae spectantur, simulachra emanate intuito, & cerebri unius propriam etaientien3i vim, neruis vero eatenus eam ineste, quatenus a cerebro ea donentur , quatinus scilicet a cerebro immutentur, in eiusque agantur naturam, itaque immutatos non
ipsos modo externarum rerum vires, spetiemque percipere, sed cerebro sentiendam eam praebere statuenti, necessario ut dictum est) quo rerum imagines spectentur, vel anima ipsa, vel aliquod eius organum ad res spectandas emittendum Galeno fuit, quod eas intuitum earum spetiem animae communicaret; spiritus nimirum, qui ocu lis in eisse,&qui si non animae ipsius substantia, at praecipuum eius organum Gale no visi is est; de qui longe ad exiliendum aptissimus videri potest. Non tantus porro ille cum videretur, qui& ad valde remotas , vastasque res serri , easque ambite, ,
compliciiq; pos et quod rutiquum fuit emittendus quidem ex oculis, at non ad resvIq.; sed modicum quid egresib, Ie non lon e omnino ab oculis iacto,vis ci a Gaiana
315쪽
Intermedium aerem in alterandi, in propriamq; agendi naturam indenda suit ; quo
entiendi vi donatus contiguarum ipse rerum imagines in tueretur Omnes,&spiritu a quo sentiens factus sit, non continuus es modo, unitusque Ad unus omnino ei factus spectandas praeberet. Visio itaque eo omnino sat modo, quo reliqui sensus omnes; eo tantum interiecto discrimine, quod illa ut fiat. non visorij nerui a cerebro in- alterandi sunt qui forte cerebro persimiles nihil, quo sentiant amplius immutadi co-3ebro sunt sed aera spiritu me oculis egresso in propria agendus si naturam.Patet a. quit, similem quandam a filonem virisq, contingere, & neruo,& aeri ; qui quidem ex sui ipsarum natura similitudine quandam iam habent; ad eam scilicet rem uteri. . a qua inalterandus est.Subdit, Itaque di ad rem immutantem exquisitae assimilantur.
x VISIONEM QUOMODO GALENO PLACET FIERI
V o η i u, ut rerum speties spectentur,vel speties ipsae oculos subeanti
& videnti animae sese intuendas praebeant, ipsi. s uniantur animae, vel anima ipsa, aut res bene ei proxima, de cuius passiones, cognitione mani me innotescant oinnes, ex oculis egrediatur, & ad res, quae spccto dae sunt, delata eas veluti circuplech itur, uniuersas omnino eas con tin-rat oportet:Ieiae utiq. Galeno modum, quo rerum imagines, quantae res sunt,quanis
isq; spediatur, oculorum pupillam subire queant ,& quo rei eiusdςm imago ad innumeros iam ut dioies seratur,& quo in luper longe plurimae imagines ununi in punctum simul delatae sese mutuo non coniundant, intueri impotenti, &spuin, vel anime substantia . es mari imopiti prium ipsius organum ex illimanti s ad rΡ cotingendas egredi visuscit. Et re . scit idem sputu ad remotissimos, vasti alii osq; montes effundi, eosq; uniuersos circum pictai non posse iudicanti, necessario quod reliquum fuit intermedius aer i spiritus utinalteiandus, de spus natura donandus, & in spiritum omnino agendus Galcno suis. At vi nihil modo rationem, qua sensum is fieri statuit, danen , sitis alibi damnatam, reiectamq.; id certe summoper alenuin incusem,quod dii si cultates dum xitat, quae nullo exuperentur negotio, non plures, multoq. subit peiores,&a qui biis nusquam se se explicet; sed in barati ha lucti ercula libes ille se sidunt, tit, E quibus eu dendi nulla sit spes. Non.se rebus, quibus, quan tisi vis, a luce Ino eo conspectς sint, carunt imagines ne emanent,& ne per aerem nihil aspiritu in au ratum uas vel lus ferantur, & oculorum tunicas, pupillaq. lubeant, de spii iiiii i super oculis illexiti. nti. quantς propemodu sunt, appareant, crendum Galerio uita vatiis nurum retum ci quas, spiritumqι ex oculis elabentem intermedius qui fit acra spiritu inalterari Galeno videri non potest, vel penitus ei abditus, vel ab iis defensus Iebus, quas spiritus permeare, exuperarm, minime queat timulachra inis ut is misin specillis, tuni vero&pictorum industria minima quae lunt, dique contaguaini hil excedunt, valla, summeque prominentia apparere intui to. Ha c, inultoque a m plius summa conditoris nostri cum aliarum in rerum, tum vero in animaliu conitru ,
ctione sapietia bene Galeno conspecta persuadere homi n i poterat, modum ab eo in uentum este, quo quantae sunt terum imagines spiritui oculis in exilien ti, ves si tantacos illae non subeant . videri potant:&diligenter Galeno inquisitus,conspe uis dg ibio procul sciret. At vel montibus ipsis oculi potius patefaciendi erant, quam spiri tus ad illorum speties percipiendas emittendus: multo siquidem grauioribus is emit, latur incommodis, quam illi in oculos recipiantur. Qui enim, qui nec corpore qui dem obtectus , defensusque spiritus vel languentes ambientis vires substinere potest, sed a paululum ius exuperan tibus exitio datur,ex oculis egressus,nec xentis vilis dis
spetur, nec ab ullis frigoribus , aestium. e tinguatur ξ Nec vito a suinma id spirituino ri C e i datum
316쪽
clames esse tenuitate dixerint Academici; quia scilicet pengincorporeus cum sit, ibruitus modi ii aruris penci in patibilis fit. Manifeste enim quo ille tenuior existat, tadtili petur corraim paturque promptius. At non facultas modo spiritui, roburq; da,
dum , quo ab acris ambientis se viribue tueatur, sed quibus eum uniuersum inestorei,de quod no quidem ipsi Soli datum videtur tegi potis eum momento in propriam agat naturam . Vinculis certe quibusdam, ubi emittitur, alligandus erit spiritus; quisebuxnc ad tax estes, cognatas substantia , ad quas assidue tanto tendit studio, euus,& quibus imaginibus percepi is in oculos retrahatur: neque enim libens ipse eos si, eat. NCc vero ca tallini, quae ex oculorum regione, sed nihil minus, quae ex obliquo, di quae iturgopoliua sunt, perpetuo, nullaq specu lorum opera in tueatur; si propi rea in tueatur, quod aercin circumfusum i n propriam agat naturam, isque, quae co tingit, percipitque, spiritui communicb. t No siquidem motu inalterare, sed substatia Galeno videre, M non cum modo, in quem vel uti recta fertur,sed uniuersum aeque inaltei et Multo mehei cule haec absurda, atq; impossibilia magis Galeno videri debuere, quam Non muniis cinus uis is sinem, sed montes ipsos pupillaesoramen subire.
: COLOREM, PROPRIUM VISUS SENSILE ARISTOTELI ESSE,
dei non contactu, scd transipi cui intermedis opera visum mouere; de propriu. si id coloris caeper ς esse, de transpicuitatem colorum materiam ,& colo .i It tran picui tςrminati extremum esse. Cap. XXX.
Rων xiv v visus sensile color est, inquit AristoteIes Mouet autem visum, non tactilium more, contingens ipsum, sed transpicui cu iu ς piam intermedis opera, vel aeris scilicet, vel aquae; quod a colore motum, & ad oculos protensum, quo a colore commotu est motu . eodem oculos, transpicuos & ipsos, visumq; commouet. Itaq; co lores oculis appositi,& contingentes oculos nihil spectantur. Quit,
te odores itidem, sanique, intimis illi inditi naribus, hiq; in auribus aediti, propter vel nihil prorsus, vel longh aegerrime sentiri Aristoteli videntur; quod & ipsi, ut percipiantur, intermedij aeris opera opus habent. At transpicui motivus color, no cuius Us motivus est, sed periecit tantum, adiitq; citi stentis ς a luce scilicet colluti rati.Per se enim imperfectum, de non actu, sed potentia modo transpicuum est: perficitur aute, a stuq fi t, ubi a luce collustratur: ut lux transpicui persectio, & veluti color,& propte rea quodam odo visitis etiam videri possit. Colores porro delatura, suscepturaq; tran spicua propri; coloris expertia oportere esse visa Aristoteli sunt, materiarii reliqua
rum omnium more; quae omnis naturae, quam susceptu sunt, expertes factae vidE tur; ne alienas aduenientes ea reiiciat, propriaq; materiam subire prohibeat.Et trana
spuuitas colorum materia visa Aristoteli esti siquidem materiam eandem & in densis. nsi denfis coryoribus coloris sulccptiuam esse oportet. Quoniam igitur aqua, de aer colorem in se ipsis suscipere videntur, quia traspicua cum sint lucem fulcipere vi det, utiquae ipsorum veluti color est; transpicuitas colorum materia ponenda est. Egesibi, Minime inqtiit propterea,quod aqua, Scaer proprium colore sortita non sunt,n i ab intrinleco propiri coloris causam habent, sed ab exitinseco eam recipiunt, ehida. quς terminata dicuntur, proprium habent colorem,& ab cortinseco coloran tur; iliuersa natura coloris susceptiua in altero iudicanda est. Manifestum igitur in cadit quod hie, & ibi idem est coloris eapax, transpicuum videsicet . oniam igitur colorum materia transpicuitas illi visa est i& corpora quiuis colorata videntur, corii principue superficies, extremumque; corpora omnia transpicuitatis participia Aristoteli visa su iit ; ac propterea colorem trans cui terminati superi rem, extremumque: δ si1 perficies per se ui siles esse, quia i a se ipsi ε colorem tabcnt, ii iiiv e .uc: . iiiii uαι 2 γ No N
317쪽
De rerum natura V . VIL NON COLOREM, SED LUCEM PROPRIUM Es SE v Isus
o M colorem, sed lucem proprium visus sensile, & solam per se visite
estῖ lucem , usq; adeo mani fistum est; vcsta firmillima qu. sita rati mne impullusAristoteles luce omisia calorem primo visiciu pcinat,danandus tamen videri queat; qui nimirum sensu dimili rationes sectetur. Si quidem sensus ipse primo illam,&pers et visitem,colores siquidem xistes, at secundo i luce loco,&lucis omnino opera visites declara t; solam ill.iiu; stoi sumq; a coloribus, & vel minimam,iongissimeqi amotam, colores Hro per scitia luee non illustratos nullos intuitus unqua. Nulla igitur ratio ne id ponens, sed veluti suo iure assuinens Aristotcles,mihi quidem non damnandus, modo, sed ut al: bi dictu ineli vel praestigijs captus, vel Dei ipsius potentiam aemulari velle videtur, aliud rebus id i niuin Asiusq; inflens vires, quem quibus ab illo donate videntur. Glorim porro ne secundo qui lcm loco visitem , sed prorsus sui natura iu- uisitem, sese scilicet, pro pilam q. spia mersundcndi impotentem esse,&propterea videri, quod, quae sola vitilis cit, lux ab eo intingatur, itaq; eius spetiem secum ad spiritum deferat, diuersi, qui in nubibus, mariq, spectantur, colores apertissime declarant.Quoniam cnim vcl omnium consensu, vcl sensus ipsius testi inonio lano, eodEq; nubes omnes, & albo om nino donatae sunt colore; itaq; ut alibi dictuni est in seip. sas ilia spissia ae in aquam , grandi m mquc, & niuem , in bene scilicet aloas cogunturres ; & marina iudem aqua alba est omnis: ambigere non licet, quin, si ipsarum sp 'ctetur color. albus pi i pertio spectetur. Propterea igitur nubes non albae omnes, scd omnibus ab albo ad nigiu cique obscurumq coloratae apparen d coloribus ;&inai C, quod humillimum eli,album, paulo profundius factum vitide, tum ceruleum polir nid& mgrum si cetatur, ob Lurumque; quod non reni in colores, sed lux spectitur ab ijs quidem intincta, colorata luc, Sc non solis, sed a materiae in supcr,qui subit, nigre dine. Itaq; quo protundior ea liq i. oscilicet maloic eius molem subeat lux, mayi,q; eius nigredini immisci atur, eo amplius cador obscuratur, ad nigi umq. agitur. Resi ct in co damnandus videtur Aristoteles; quod colorum percsptionem non tactilium more contactu, sed ino: u aeri a color ei dito, eo' videnti antiriae communicato fici idecer nil. Ncq; enim imaginari licet, qui motus a colore,a maximε uimiruti, immobili, deinci tuaq. 1 e aeri indi possit; & mulio etiam minus, qui oculos is stabui c,iisq, in. existentem videntem substantiam commoue queat. Q ods non id agere colorems d, qua lux nobis bonata est, facul tale, scie scilicet effund cndi , multiplicandique,& aere in propria si riualficiendi, itaq; 5 oculos subeun di, in existen lique spiritui sese indendi potentem inici ligat; colorevi omnino non a luce ad videntem iubit n-tiam desciri, scd piopriis ipsum viribus sti se ad illa mellandere statuat; itaq; id modo
Iucem plastare, quod aeiena ad color uni. pellem suscipienda ni aptum facit: in toro pandus omnino sit Aristotcles, quam naai aeri lucis praesἰ mia conditionc indit, qua non donatus colorum actionem, specie inque, vul rei cit, veti non admittit, at dona rus nullo eam suscipit temporis momento; alia enim ipta a luce Peripateticis sit oportet. Nam si sola ipsa indita colores speet alitur, ipsina et, quod lumine pernegant, P
nant i lucem nimirum primo visitem,& colores non aeri, sed luci propriam speciein indere, itaq; in luce spectari ,&si quidem visites, secundo certe loco. At vero quod superet t) ii tenuiorem a luce acrem ,& propterea ad colorei suscipiendos aptum fieri
dixerint; declarent oportet, qui a minima interdum luce circumstuus aer uniuersus nullo temporis momento tenuior, eaq; amota nullo itidem temporis momento cracsor fiat. Et non propterea omnino colores in luce spectari, quod ab ea aer tenuior
fiat,indc liquido patet; quod quavis in aeris tenuitate t nulla a luce illustr ta,nullus
318쪽
spectatu color, i qua his In crassitie statim qui adstant ona fiet', si ut at a mula in i p. so fit lu2. Quin D in deliquN patet, non colores, sed lucem modo vis lem esse, colores nimirum propriam speciem effundendi impotentes,&propterea ea spiritui spotiari, hao risidi: eam deserat; ipionianaiqi Transpicuae sensun dies, quae sciliceti cem non admittunt,ira oculis admotiae, is luci nulla ad illas accedere, ab illisq; ad oc'los relucere queat, nihil prorsus ipsarum spectantur colorex int earum,quae haci peruiae sunt, pulcherrime. I roptereamini illi nihil spectantur, sed ut conlpicui fiant, paululum ab oculis amouendi, itaq; oniinino locandi sunt, ut quaepiam ad eos adueniat lux, & ad oculos ab ijs relucere queat ii quod sese effundendi prorsus impotens cst color: at hi optime conspiciuntur; quod lux, quae res, quibus insunt,:pei meu quod passim pati xidetur ab ipsa ruin in tingitur coloribus, de eo transuccta oc Ioς subit; itaque spiritui 1ntum sillos praebet.
AEREM, ET AQUAM NEQUAQUAM COLORIS EXPERTES ,
este; nec esse omnino oportere, quo colores suscipiant, deierantque. p. XXXII. naictiuEa i itidem, a quisq. , transpicnis omnino,per quς colores spectantur, proptcrea proprium colorem auferens Aristoteles, quod ii is in existat, alienis veluti aditu obsepiat, suscipi q. eos,& defori obstet, nimius propriarum politionum,nimius pro psic sapientis amator videri potest; qui nimiru rebus ipsis ad uertas illas, repugnantesq. intuitus, non illas deserendas, demoliendasque, vel corrigendas laltem, sed res ipsas immutandas, aliaq. specie donandas, Dr v M scilicet rarum cod Korem, veluti in earum constructione errantem,corrigendum statuerit. Neq. cnim adeo Omnibus inaniscstum aeris, aquarum q. albore non illi conspectum fuisse crediderim vnquam , nec credi omni no potest. I 'assim enim & aquam, & aerem, albos esse en uciat.& spumam, nivemq. propter albas declarat, quod multus viriq. inditus sit aer. Et sermonem de coloribus instituens siue ipse, siue is eius auditor Theophrastus comentarium coniecerit, qui ipsemet Aristotcles videri queat) prima corpora oia,& aquam inprimis, atq. aerem albo donat colore. Et conspecta omnino Aristoteli aqua quis enim id neget Θ si non lucida, colorata visast, necesse est: vi non tam co*rem auri, aquis ut inditum negare videri possit, it im non indendum filisse docere; quod igitur dictum est, illarum conditorem DEvM CP rntem coirigere. At non tantu homini audendis, nec id propositum omnino erat; sta res ipsas intueri ,&quales viis sunt, tales eas ponere, tum modum, rationemq. in uirere, qua talibus ijs existentibus , quae
euenire videntur, eueniant. loratus itaq, Inspectus aer,coloratus omnino Aristoteli ponendus erat: tum ratio, qua colorat is cum sit, colores tamen omnes nullo suscipiat negotio, nihil l. illorum immutet x los, inquirenda; ni it verito, quin,quod fieri videret, fieri posset. Et dubio procul paulo diligentius inspecta,c5specta ea foret. Albus . n. conspectus aer,& albore adco exei donatus, ut in non spissiato illo aegerrime is conspici possit; utiq. coloribus ille alijs umnibus pervius, nullum q. illorum rei j ita di, aut immutandi potens Aristoteli videri potuit ; naturas praesertim alias omnes, aelucem in primis, coloresq. ipsos, qui summe languent, non a contrarijs modo, sed a simili biis, & paulo robustioribus nullo negotio, nulloque temporis momento adeo cxuperari , Obscurarique intuenti, praecli cintique, vivitum lateant. Albus nimirum ut in superioribus declaratum est coin mentarijs calor, materia vero nigra cum sit; utique en tium, quae ex ijs constant, quodvis, vel albo,ves nigro, vel medio quopiam
319쪽
Dere natura L . VII. COLORUM MATERIAM NON TR AN SPICUITATEM, TEN v I
tatemque, sed materiam esse Oinnem, qua uis ea dispositione donata sit. Cap. XXXIII.
Vo ut, ubigitur in transpicuis, tenuibusque, exilis is quidem, at proprius eorum quibus uis color inesse visus est , veluti & in op cis . & qui per illa ad oculos deseruntur colores, minime in ipsis, vel n propria materia, nec alio om nino modo, quam in densis, opa, cisque ijdem suscipi visi sunt: nequaquam transpicuitas, tenuitas que magis, quam opacitas, crassiciesque colorum materia ponenda est, sed aeque utraque .: vel opacitas etiam magis, vel si minus prompte alienos ea suscipiat. PTopterea id enim euenit; quod robustior propius rei color, non a quouis Obscuratur,sed a prepotentibus latum Quin & illud incusandi Peripatetici videri possunt,quod communem colorum materiam transpicuitatem cum statuant, uniuersam eam pene incoloratam ponunt. Esto enim communis agentium naturarum materiae morta nullo proprio colore communis colorum materia donanda sit, ne in exiliensis alienos reiiciat: at illius itidem more alienis eam semper coloratam esse oporte.
bat; nullamq; eius portionum illis omnibus denudari unquam. At Perip teticis lon ge maXima, longeque nobilissima transpicuitatis portio, quid portio Θ transpicuitas ipsa uniuersa, uniuersa colorum materia perpetuo colore caret, nec colorari etiam potest unquam , coelestes orbes, sublu narisque, & hic terrae proximus aer, &aquae insuper clementum. Nam si a luce persici illorum transpicuitatem dixerint; non colorum amplius, sed lucis subiectum sit transpicuitas . Eo praeterea incommodo prermi Peripatetici videntur; quod corporibus quibus uis, quae colorata videntur, tran spicuitatem indant oportet; α vi visum est indunt omnibus; quo neq; absurdius quicquam, nec possibilentinus poni potest. Siquidem transpicuitas ut vel ipsum n men declarat tenuita summa est, puraque, &quam lux uniuersam permeat, &is qua uniuersa luceat. Quae igitur lucem penitus non admittunt, quantumuis eorum superficies a luce illustretur , minime ea transpicua poni post uni. At neque in comporum s upei ficie tantum color inesse apparet; sed nihil a minus, quam extrema , p nitiores eorum partes, quibus nullam omnino inesse transpicuitatam existimaretulcet , coloratae videntur: ut ratione nulla transpicui terminati extremum, &sii peril,
.ciei idem ut Aristoteli placet) color poni possit.
AUDI TVM SPIRITU AB EXTERNO AERE COMMOTO FIERI,
&s nos omnino omnes aeris motus esse; horumque percsptionem sono- irum esse perceptionem. Cap. XXXI IIL
Votet .s &ipse spiritu fieri videtur commoto; at nequaquam ille ab externa ulla re constricto, vel dilatato, nec alterato omnino , au t con tacto, sed vere ad motum ab externo acre acito. Continuus videlicetn longe tenuissimus, longeq; ad motum aptistinuis cum sit aeriqua uis sui parte impulsus, commotusq; , uniuersus is commouetur: veluti aqua quasi pucto interdum agitata, commota l. v uiuersa agitatur. Quin multo etiam acrpromptius, multoque maius in spatium, multo aqua tenuior, multoque ad motu ni promptior.Vel longissime itaq. amotus a nobis aer, ubi impellitur, dimoueturque, nos ambientem aerem, nostrisq. inclusum auribus impellit, dimouetque. Is vel o in auris intimum, ad pergracilem sane adactus pelliculam, quae externo aeri ad cerebrum, spiritumque ingrestum occludit, pelliculam, neruumque ad
320쪽
coluentium spiritum comm ii et uniuersum; contii uiri:&ipsum desistenisi, multoq., quam aer est, tenuiorem, minusque mouctri pigrescen tem. Commoueri porro se sentiens spiritus, sonos exaudire videtur. Et huiusmodi motuum perciptiones auditum esse, & quo dietum est modo fieri, sonorum omnium exortus, ct ipsa amplius aurium mandeliat donli ructio. Soni vidclicet, qui fiunt omnes, vel corporibu sese mutuo, i violentci que percuis cibus fiunt, ci volo laltem celeriter per aerem delato; animo fium , cro voce aere confertim, violenterque expirato ,& velutidcarticulato ν aere scilicet commoto som omnes. Ncq. enim aliud pati a coiporum concursu, vel eo
rum latione aer videri potest; nisi quod vel violenter exploditur, vel im pellitur; vio
tenter mouetur omnino, doque mouetur motu, qui circumiluo etiam communicari
possit. eo igitur, ubi lente sese corpora seriunt, sonum aedunt vllum:quod nim ramnon is aeri, qui exploditur, datur motus; quis quidem circum suo communicari poGst, ad aer q. auribus inclusum deserri, spiritui etiam quod, ut sonus fiat, scri omnino oportet) auditorio inexistenti neruo, & per hunc in ventriculis contento de tur. At neq mollia, laxaq. cuiusmodi lanae existunt spongiaeq. quavis in L ipsas se rantur uicionunt aedunt Ulium ; quod nimirum non clicitur inclutus aer, scd illoruin poros subit, cauitatesque: ne l. ubi acus acum ferit; quod perexiguus qui ei)citur aer, circumsilium nihil commouet. Sonus enim ut fiat, is omnino aeri dandus cst motus , qui ad spiritum in ventriculis contentum perueniat.ld vero quacunque fiat ratione, sonus itidem fi . vel ubi igitur tenuissimi vapores, & modicum quid ab aeris naturad sidentcs in densum nullum, neque in seipsos impacti quicquam, at per acrem mmdo paulo celerius delati, vectus ccssionem, &quasi fugam praeueniant, aer cin i q. impellent , sonum di ipsi quaque aedunt versus. Nam crassiores, spissatique in nubcS, ubi in seipsos xiolenter seiuntur, de mutuo se ipsos feriunt, pes cutiuntque, tonitiu, ingentem nimirum laciunt tonum, at qui tamen no valde in longum teratur; quod sese ferientes nubes Mogna quidem vi aerem explodunt, at non valdhin longum mini proiiciunt. Pilat xcio iamae, quae ignis uiarneis e tormentis excutiuntur, non
adeo tot in magnum, sed mulio certe in longius; quod in longum ipsi, de sumina dolatae velocitate, in longum . di lumina acrem propellunt ui. Et ubi, quae sese mutuo rercutiunt, corpora concaua , traque sunt, vel corum etiam alterum I in iliciasque aer vehementiu S commotus cst, quam ut ad cius extrcmum adactus incitum sistat .ud diu in eo com n oueatur: diu ibi r manci sonus, & tandiu omnino, quandiu & m
uae in lutum rei neq igitur datum motum sistere, nec ulterius progredi potcst aer, nec poros nos, llasile lubire latcbias, neq, in latera diffundi, dissiparique, ad cns o, duroq; retentus, icctusque,&aeque, undiq; coercitus resiliat itaq; indξ, & retro sectatur oportet, unu S idcmq; remanens, nihilque ab aequabili, & leui diu ullus , seperat usq; re, di motum veluti mutuo datum aeri proximo, a quo illud accepit, restituat, idem rei teratur,rescctiturq; sonus; quem Echo vocant. Quin & cxterno intex- dum nullo commoto, sonus tamen quidam, & quasi sibilus exauditur; quod nimiruab alieno spiritu in cerebro ingenito , exitumq; lorth quaerente, commoto ibi omni . no a itatoque neque enim immobilis torpeat noster itidem commouetur, a ita turq; spiritus .Et manu, mulioq; amplius eornu auribus apposito sonus itidem sentis tur : quod propria natura mobilis aer, in aure, cornuque inclusus, exituque carens, di talium forte, liberumque, di patentem locum quaerens, nequaquam arcto cO nte . tus , augustoque, Validius motum concitat, di aurem ierit. A s r M A