장음표시 사용
361쪽
is sensit res imaginatur, nequaquam earum imagines intueri, sed motus, quibus ab ijs commotus est, spiritum recolere visum est: utique qui spiritus admotus recolen. dos promptior est, is ad intelligendum promptior sit necesse est; calidior nimirum qui est, tenuiorque; segnior contra frigidior, crassiorque. Liceat enim quando non spirituum natura, dispositioque, sed differentiae hic inquiruntur, quibus iuxta ha rum utra inque inter se differunt spiritus ; S adeo calore, tenuitateq. ab alijs alij exi perantur, ut illis hi collati frigidi, crassique videri possint frigidos eos , crassosque appellare. Nec a ratione res ipsa dillentire videtur. In calido siquidem corpore pro ptior , perspicatiorque usquequaque spiritus; & calidis in morbis excitari, exacuiq; intelligentia, &quii s vexantur maxime mente celeres, atque adeo praecipites fieri viden ur: in frigido contra corpore hebes, torpidusque spiritus; & cerebro perfri etato Galeni testimonio letargo homines assiciuntur, & memoriae, intelligentiaeq; iactum fit. At si quo calidior, tenuiorque fit spiritus , eo ad motus recolendos, &ad intelligendum promptior; non &aptior itidem fit. Quando enim praeteritorum, praesentiumque motuum collatione intellectio st: ubi adeo ardens, tenuisque, admotus scilicet promptus sactus est, adeoque nouis moueri assidue motibus festinat spiritus , ut praesentes cum praeteritis conserre nihil curet; prauE certe intelligit, in tuum s militudines, vel nihil , vel non satis intuens; proindeques miles enuncians, qui similes non sunt. Is itaque ad intelligendum depromptus, &aptus erit, is scilicet recte intelliget spiritus; qui calidus quidem, tenuisque, di moderate utrumque
est. Et quoniam insuper sibi ipsi continuus, nitidusque qui est spiritus, a nullis sci
licet fuliginibus, maculi suo interruptus, obscuratusue. dc foedatus, continuas, integrasque, nihil videlicet, vel interruptas, vel reiectas rerum percipit actiones; & con tinuis ab ijs, nihilque interruptis, immutatisve commouetur motibus; itaque qua
les sunt, tales percipitres; & qui rebus ab ijsdem in eo fiunt motus perpetuo appa rent ijdem, & divcrsi, quia diuersis: purus qui est, nitidusque, purius omnino is intelligit, distinctiusque; qui contra ab immistis suliginibus interruptus, vel a tenebris quibusvis scedatus est quod qui in ipso fiunt, nee continui, nec vigentes fiunt motus: est Rubi qui ab ijsdem fiunt rebus , non iidem, & similes , qui a diuersis fiunt; quin dicontinui, clarique qui facti sunt, dum recoluntur, inrerrumpi, ob icurarique, itaque pro alijs videri possint in confuseis, perplexeque intelligit. Nec vero vel in ensibilis rei commistione summopere spiritus intelligentiam, & motus, nin eo fiunt, vel recoluntur, interrumpi, immutarique mirari licet: vel ipsam so
ucem aerem longe tenuissimis vaporibus obsitum permeantem, & a speculis pati crassore spiritu as datis resilientem diuersam factam, & aerem per interiarptas reseommotum adeo diuersos aedentem sonos, adeo scilicet diuersis motibus spiri, tum commouentem sentientibus. Quae cert. eueniun i, rationi, quae exposita est, nihil dissentium usquam. Perplexa scilicet, turbulentaque eorum omnium ratio est, qui visceribus immoderate calidis donati sunt; siquidem ab exuperante calore pra,cipuἰ fuligines iteri visae sunt: pura contra eorum , tranquillaque, quorum spiritus purissimus a quorum scilicet moderato calore nullas, aut perpaucas suligines fieri existimare licet. Quod igitur dictum est, moderato calore, moderataque tenuitate natus qui est spiritus, promptus, ap tusque ad intelligendum; qui vero i s excedit,
praeceps is est, i nstabilisque: & purus qui est, splendidusq. , exquisite is, distincteque intelligit; sti sidus contra, cras iusque, segnis, ineptusque ad intelligendum; impa xus , obscuruoque indiam cte intelligit, perplexeque . .
362쪽
me rerum natura Lib. VIII. 3II Qv I CALIDUS EST, NON PERPETUO ET TENUEM ETIAM,
purumque esse spiritum, & qualis esse possit inquirendum. At prius quibus reficitur e rebus. Cap. XXX. V s N I A M vero nequaquam qui calore exuperat spiritus tenuitate itidem, pulitateque, di splendore perpetuo exuperat; sed, vaporum ore eterra a sole ductorum , qui calore interdum prsitat, tenuitate superatur , puritateque; & ut alibi satis declaratum est; & iam iam amplius declarabitur multa dictis oppositionibus coniugia
oriri possunt; ut no maioris modo, minoris ueratione inter sedis
ferant spiritus , sed iuxta coniugia itidem: utique quales constitui, quae nimirum ex dictis qualitatibus coire in ter se queant neque enim omnes,&quae sibi ipsis opposita lancinquirendum; tum etiam,& a quibus tales constituantur.Nisi ut dictum est γnon loco oino conueniens , at dignissima inquiri res, quam diligentissime inquiren da est. Et illud igitur prius; e quibus videlicet,&a quo nutriatur, reficiaturq; spiritus. Neq. enim,ut reliqua sere omnia,c quibus est refici etiam spiritus potest, adeo in ne uoso genere miccato, arefactoq; scmine, ut tenuitas nulla amplius inde educi queat.
E QUIBUS, ET A QUIBUS REFICITUR SPIRITUS. Cap. XXXI.
Vci M i A M ut in superioribus expositum est commentarijs spiritus a Dsidue imminuitur; itaque, si seruandus, reficiendus assidue est;&vel si l propnus ipsius calor magnus omnino est, at quod tenuissimo inditus iubiecto longe exilissimus, proinde&languidissimus factus est; &qui non res quas uis,&ubiuis positas, sed eas modo exuperet,&in seipsum agat, quae exiguum quid ab ipso dissiden i, & quas copia summopere excedat, & veluti circumplectatur: utique calidis, tenuibusque e rebus quibus uis, quibus ad cere. bri ventriculos, ipsumq; ad spiritus uniuersitatem patefactus est aditus, quae illos scilicet subeunt, ipsiq; immiscentur spiritui, &ex aere omnino quem assidue inspiramus, vaporibus, qui ex assumptis cibis a ventriculi, ventrisq; calore assidue educuntur , & ex evaporatione amplius, quae e venis, arterijsq; quibusvis, quae cerebri ventriculos attingunt, ex eaque praecipue labitur, quae sub cerebri base innumeris fi xibus in retis morem, unde nome adepta est, complicataest, spiritum refici maximε
est rationi congruum . Nec propterea modo, quod illorum lingula magnam habent ad spiritum cognationem ; & singulis ad cerebri ventriculos patefactus est aditus rsed & amplius sorte; quod iuxta singulorum diuersitatem, immutationemq; diuersi fiunt, assidueque immutantur spiritus. Bene videlicet sui natura calidus, beneque te. nuis est aer ;& qui , in spiritum ut agatur, frigore modo, quo a praepotente terrae natura affectus est, exuendus, & modicum quid amplius attenuandus ; & mani selius ei per nares ad cerebri ventriculos patefactus est meatus. Et ad spiritum quampiam linsus portionem efferri , spiritui immisceri, in ipsumque agi spiritum , cum odorum, aeris scilicet abaliena quapiam natura affecti percsptio, de quas iuxta hanc animal patitur pallio nes, tum & quae in hominum diuerso sub aere degentium ingeniis, comporibusque diuersitas spectatur, & morborum, qui aeris vitio concipiuntur, mali gnitas manifeste declarat . Non scilicet tanta ab odoribus quibusdam voluptate, &tanta contra a quibusdam molestia animal aificiatur, ut ab illis veluti vivificetur, ab his contra penitus exitio detur, & nullo utrumque temporis momento; nisi aeris, qui inspiratur, portio quaepia cerebri ventriculos subeat, ipsiq; immisceatur spiritui; animalis nimirum parti, quae una ab aeris viribus pati, immutarique,& exuperari potest; & cuius qui in animali fit sensus est omnis; & quae omnino ipsum est animal. Minus cita, nisi spiritua ex aere, qui inspiratur, reficiatur ; adeo qui diuerso sub aeres luit Go a niti,
363쪽
niti, educatiq; sunt, Intelligendi, motusq. adendi se cultate,& corporIs robore, coaloreq; inter se different: desub tenui, puroq; illo bene intelligentes, beneq; ad motus
omnes prompti, & robulto, beneq; colorato sint corpore; sub crasso contra, impii. roque, mete hebetes, & torpidi, segnesque, & infirmo omnino corpore, & colore colorato, qui proximam denunci et corruptionem. Manifeste. n. propterea cuiusmodi viri l. sunt, fiunt; quod tenuis, purusq. aer copiosior ventriculos subit, & in huiusmodi statim uniuerius agitur spum ; qui igitur motus, quibus a sensilibus commotus est, puros, nullo a. recolat labore, de valentissime corpus moueat,& recte nutriat, gliber,netque: e crasso contra, impuroq. quod minor eius copia ventriculos subit, long minuertitur aegrius, & non uniuersus in spum agiturin modicus, crassusque, & impurus conficitur spiritus; qui igitur oem ad motum ineptus nullum propriorum munerum qua . s. omnia motu obeunda sunt, perfici edaq; recte obire queat. Et morbi aeris vi. tio concepti, nulla medicoru ope curari nosse videntur; quod non viscus vllu, nec nisi nexilies humor, sed ipsevitiatus est spiritus. Itaq. , ut curentur, no quod medicis sit vllus euacuandus est humor; led prsm existens spas fouendus, & tenuior Oiunino faciendus, de alius, multus to is,& tenuis, purusq. in generadus. Quod e proprijs odoriribus, ct cibis, potionibusq. fit: c quibus statim evaporatio multa, & tenuis, puraquacducatur. Idq. ubi interdum sactum est, ubi.cmultus, probusq, ingeneratus est i pus, superati sunt imotbi.Vapores itidd, quos assidii h e cibis ventriculi, ventrisq; cducit calor, bene spiritui proximi sunt; bene. s. calidi, beneq; tenues; & latum ijsaesophagus, natatusq. qui ex ore ad nares,indeq; ad cerebri ascendit ventriculos, ad spum pr beliter. Et spirituro ino eos immisceri, in ipsu inq; agi spiritum, inde liquido patet; quod ubi longa inedia, inagnisq.c6se ii sumus laboribus ubi videlicet valde imminutus est spirit us: quatulo uis cibo, vinoq; assumpto, nullo teporis momento refici,& veluti vitiuificari videmur. Ne l. n. ratione alia ulla id euenire in telligere licet; nisi quod tenui. as, cluscibo, vinoq; inerat,e contrito illo, &c contrectato,c5motoq; hoc, ex utrisq; oin O concalefactis, adapertisq; quid egressum nacta ad cerebri elata vetriculos, & spiritui immista bene ipsi proxima in ipsum statim acta eii si sim.Preterea,& quod polias-
sumptos cibos quosvis somnus nos occupat, eoq; longior, protundiorq., quo magis is fiat uicti sint; quo. s. copiosiores in i s crassiores φ exhalent vapores: & succi non ulli non sopore modo, stuporemq. , sed mortem etiam inierunt.Propterea. n. illud; quod ut in proprio declaratum est commentario spus uniuersitate vaporum, qui in cibora cococtione fiunt, copia oppressa portiones,quae reliquis in corporis partibus residet, illi ope utierant, ad ventriculos constuunt oes; tundiuq; ibi immorantur, quoad va- Ores exuperentur,&in spumagantur. Id la ubi hieuim est; proprias singule redesit ad sedes, &visibus,&copia aucte. Et succi, qui, quod exiti si inierunt, venenos; dicuntur, non proprijs id viribus, neo ut medicis videtur proprio inferunt frigore.Hoc. n. vi alibi declaratum est) nostrorum entium nulli prorsus inest:& si illis,adeoq; insit robustum, ut ventriculi calore exuperet, extinguam. , summam quod frigidε potiones faciunt inexistenti spiritui molestia inferant; nihilq; exitperati,proindeq. in nullos acti vapores nullum prorsas aciant mmnum. Illorum etiam sapor, non cuiusmodi coplu.rium est, amarus sit, insipidusiae Propterea itaq. soporem,exitiumq; inierunt ; quod
longe Plurimi, longeq. crastissimi ex in exhalant vapores; & qui quod plures assidue secti a spiritu, qui asii duc in ventriculos costuit, exuperari non possitnt alius assidud,
atq; alius, de uniuersus tandem ad illos confluit: itaq; uniuersus in unum actus, non
magis sorte a vaporum copia , crassitieque, atq; a seipso comprimitur, sutacaturque spi litus. Id vero inde in tali gere licet; quod crassio te aere inspirato cuiusmodi quidiossis iam diu coclusis,&sulphureis e cauernis exhalat,esse existimare licet illatini ensu, motuq; animal dcstitui, &demortuum omni , apparet: de nisi statim in frigidamini ciatur, penitus moriatur. απι indoiccium, Uuti reuiuiscit.Propterea id cnim;
364쪽
quod spiritus uniuersitate ab inspirato aere oppressa portiones relique omnes ad ea confiuxere: tum singulae sui partem, quae proprijs in sedibus reliqua faeta erat, a frigida correptam, molestia nimirum affectam sentientes illi opem ut serant,ad suas singulae redeunt sedes. Itaq. uniuersitas non amplius ab ijs compressa, & inspirata crassitie deuicta, tandem propriae restituitur naturae. Et cui existimare licet) ingens ille dolor,&mors etiam, quae nullo propemodum teporis momento neruorum,quibus multus inest spiritus, non incisionem, sed copunctionem consequitur, non adeo neruorum,
prei nexistentis q. spus vulnus, sed huius cosequitur compressionem. Siquidem neruis recisis spiritui nimiru, quo clabatur, patefacto aditu si non penitus cessat dolor,imminuitur certe; & animal non comoritur. Et membris, quibus nerui infixi su nt, abscissis, proinde & neruis,&prsi nexistente spiritu,&ipso etiam aiali maius passλinatu,
non adeo, ac copu nctis in neruis dolet, & non interimit animal. Itaq. quoniam quacunq. occasione, & quavis in corporis parte multu in seipsum spissatur spus, non s umma modo molestia allicitur, sed penitus corrumpitur ; & vaporibus e ventriculo,uenueq. ad caput sublatis, multis praesertim, crassis'. ut alibi satis declaratu est) summoperes pus uniuersitatis offenditur; ad eam q. spiritus portiones undiq. confluunt oes: utiq. soporem, morte t. , quae quibusdam assumptis cibis animal corripit, non ab illorum natura, viribu q. , sed a vaporibus fieri ex ijs ad cerebri ventriculos clatis, si usq; uniuersitati in ijs inhabitante,iministis, & ab ea exuperari repugnantibus, proindeq; e vaporibus e cibis eductis spum refici omnino existimandum est. Neq. n. nullum illos in usu sed in malum o ino, incommodumq. , ad spiritu efferri existimare licet. Quod si amplius id intueri libet;in dolore intueri licet,que vapores, qui ex aeribus exhalant cibis, capiti inserunt.Quoniam. n. cerebro ij molesti esse non possunt; cuius.s substantiam nihil ij attingat, nec si attingant oblaedant quicquam, & quod nullu prorsus propriaru passion uin animali sensum pribet: utiqi spiritui, qui in cerebri vetriculis inli bitat, & cui vapores immiscentur,& quia tenuitate qua uis exuperari pol,& cuius stasus,qui aiali fit, est Omnis,dolorifici sint necesse est.Postremo de ex evaporatione, quae E venis, arterijsq. quibus uis, quae cerebri ventriculos attingun i,& ex ea amplius,quae vi dictu est sub cerebri base in reti formen plexum coplicata est,spum refici; tum arteriae longitudo, angustiaq., & situs,tum evaporationis natura,& pulsuum immutatio,
qus Galeni testimonio lpu imminuto malum aliud nullum atali passo fit, manifestis
sime declarat. Propterea. n. tanta, talisq. facta, & ibi locata est arteria; ut e longa ea, beneq.agitata multa, tenuis'. , & pura educatur exhalatio & propterea sub cerebri vetriculis collocata, ut ad eos illa efferatur. Et propterea imminuto spiritu frequetiores fiunt pulsus; quod imminutus eis sentiens,&relici summopere appetens, procuranS-que,& evaporatione inprimis ut existimare licet e plexu retiiormi elapsa id fieri sentiensirequentius arteriam,quet in eum copli ta est,itaq.& reliquas ita pulsat ora Nam ut alibi dictum est) quos una in parte spiritus edit pullus, si praesertim magnum
quempiam in usum, magnaue quapiam necessitate impulsus tales ibi aedat,in resi quis etiam huiusmodi sdit oibus.Qhioniam igitur ex aere, quem inspiramus, vaporibusqὲh rebus sublatis, que ventriculo, ventri q. insunt, de ex evaporatione,qus e sanguine inplexu reti formi contento exhalat, ab ipsomet spii,& cerebri insuper substantia, ino tuq; amplius concoctis reficitur, nutriturq. spiritus: utiq. diuerso ex aere, diuersisq. Evaporibus, & diuersa inprimis ex evaporatione, & diuersa a cerebri natura, motuq., proindeq. & diuerso e sanguine, & diuerso ab arteriarum motu,diuersaq. earum desitate diuersum constitui spum existimandum omnino est. Age vero, quando ut dicissicil non calore magis,quam tenuitate, puri taleq. inter se differunt spiritus: qui calor quam tenuitatem, quam tumue puram, de E quali educat re, vel satis superius, & in comentario itidem de pluui s declaratum, ut quaecunque ad tantae rei explicationem pertinent veluti ante oculos posita sint, repetere ne Sra mur.
365쪽
QVI CALOR QUAM TENVITATEM, QUAMVE PURAM
E quali educat re. Cap. XXXII. V o M i a M ut in superioribus declaratum est commentarijs y qti Lbus uis viribus donatus sit calor, quam subit molem eousque acie nuat, quoad ita tenuem, leuemq. faciat, nullo ut eam euehat labo-re;&ubi talem eam fecit, nihil, ut tenuiorem faciat, immoratur; sed mansionis, compressionisq. impatiens egressum molitur, eum que nactus facta in tenuitate statim elabitur: patet utiq; tenuitati
diueitatem non diuerso caloris robori, sed diuerse rerum , in quibus fit, dispositio ni tribuendam esse i & calorem quem uis e crassis, densi . rebus, & quae summae in , do tenuitati exitum p rsbeant, in tenuiore, E mollibus contra, laxisque, & e quibus tenuitati cuiuis exitus pateat, in crassiore omnino exilire subiecto nisi mrte iis pra ditus si viribus calor, quibus iactam tenuitatem nullo temporis momento summani faciat γ&Erebus, quae veluti medias dispositiones sortitae lunt, robustiorem calore, qui scilicet magis eas laxet, & qui grauius etiam on us substineat, in minus tenui, languidiorem contra , qui scilicet minus eas aperiat, & qui leuissimam modo substineat molem, in magis tenui elabi tenuitate. Et bene dissimilaribus e rebus, quae scilicet Ebene tenuibus, beneq. crassis partibus, & ita sibi ipsis immistis c olitae sunt, ut nusquam alterae seorsum ab alteris spectari queant, quavis eae sint dispositione, puriorε languidior, impuriorem vero robustior educit tenuitatem calor. Magnis enim is agens viribus, tenuiores partes prius in suminam agit tenuitatem, quam crassiores ita laxet, ut elabenti illi exitus pateat. Nullum itaq. ex his illa egressum nacta, Se sum inopere in harum angust ijs compressa , confertim ex uniuersis simul, magnaque erumpitui. Itaque in longe minutissima eas frustula,&quae sensum omnem lateant, at longa etiam crassissima disrumpit, secum. ea ellari omnia: proindeque quod dictum eli γmbuilior calor non in crassiore modo, sed in impuriore etia elabitur tenuitate. Ita ruales spiritus fiant inquirentibus non rerum modo, e quibus fiunt, quibus similes eri existimanduna est, aeris inquam, vaporumque, & evaporationis natura, dispositioque, εἰ puritas, sed rerum insuper, e quibus eae exhalant, terrae scilicet, cibortaque, & sanguinis natura, dispositioque, & uniformitas, di Ormitasque, & caloris, a quo illae ingenerantur, robur inspiciendum est.
QUIBUS IN TERRIS, QUIBUSQUE IN CORPORIBVS MODE.
rate calidi, tenues, purique, & calidiores, tenuioresque, & impuriores, tum & calidi, crassique, & impuri spiritus fiant: de fieri hos omnes posse ι minime vero calidos, crassosque, de puros.
p. XXXIII. V o M 1 u ut dictum est eu aetis, qui inspiratur, portione quapiam,
de h vaporibus, qui assidue e ventriculo, ventre q. ascendunt, & ex eua poratione amplius, quae e lexu reti formi exhalat, reficitur spiritu ς; de illis hunc similem fieri existimandum est; neque enim a languidissimo huius calore penitus illa exuperari, penitusq. propri)s exui conditionimis existimare licet: utique qui crassas incolunt terras, & qui iecinore, corde, certa roq. moderate calidis, crassisque, & densis donati sunt arterijs, & quibus hae, proinde l. & ipsum etiam cerebrum moderato commouetur motu, calidum ijs, tenuemque,&pulum spiritum inesse rationi consentaneum est. Crassis enim E terris tenuis omnino, purum. educitur aer; & a moderato iecinoris, ventriculiq. calore tenues, puriq. ex in existentibus cibis, non valde praesertim laxis, dissimilaribusq. educuntur, vaporca i
366쪽
vahores: I talidus, crassusque ,& purus conficitur sanguis. Et ex hoc, densis praeser
tim contento in arterijs, nec vehementi exagitatis motu calida, tenuis, puraq. cxha lat evaporatio ; &in qua a moderato presertim cerebri calore, motuq. fuligenes nullae fiant. Et moderatό calida , crassioraque qui sortiti sunt viscera, quod huiusmodi conficiunt sanguinem : utiq. & cerebrum etiam, arteriasque quae scilicet e sanguinis portione quadam assidue reficiuntur huiusmodi loret it os este, & moderato eas, ita que &cerebrum commoueri oportet motu . Nihil enim a calore sanguini in existente commorsus spiritus, nihil itaq; amoliri opus habens, appetensque, eo sorte tantum
arterias commouet motum; quo eorum modo onus rei,ciat. At qui easde,quos ruincolunt terras , easdemque, & modo eodem pulsantes arterias, iecur vero, cerebrumque, & cor, vel illorum alterum paulo calidius nacti sunt; spiritus in ijs non calidiores modo, tenuioresque, sed impuriores etiam fieri oportet. Quoniam enim res, quas illorum utrumuis concoquit, bene dissimilares dum sunt: si vehemens siit alte rius calor ; queat urique crassoribus earum partibus nihil dum laxatis, adapertisque, tenuiores ijs in existentes in summam agere tenuitatem;& quae ab illis coerceri,comprimique non subsistens, exitum l. Ex uniuersis illis moliens in minutissimas illas dis rumpat seu itula. Qui contra molles incolunt terras; & quibus viscera mollia quide, at magna, benEq. calida, & corpulentus, multiq. caloris capax ventriculus, & arteriae i niunt molles, laxaeque, & vehementiore &hae, & cerebrum exagitatur motu: i ς spiritum inesse exiitimandum est, calidum quidem, at crassiorem, impurioremq.,
rebus scilicet,e quibus reo citur,similem. Quoniam enim e mollibus, itaq. dissimilaribuseturris, quem inspiran t, exhalat aer: utiq. & crassus, & impurus sit oportet, & vapores insuper, qui e cibis ventriculo in existentibus, evaporatioque, quae e sanguine in plexu retiλrmi contento exhalat. Nam & illi, & haec e bene dissimilari re, & bene robusto educta est a calore δε e bene laxis haec elapsa arterijs. Et forth, dum in spiriatum in ventriculis aguntur, a robustiore cerebri calore, motu l. aliae in singulis fuli gines fiunt. Nam bene dissimilares eas dum esse omnes, & vel a languido cerebri ca lare, motuque tenuiores earum partes in summam prius agi tenuitatem, quam cras fores, in quibus illae continebantur, ita laxentur, aperianturque, ut elabenti illi exitus pateat, existiniare licet . Et quibus omnino quopiam a medicamento unum
modo cerebrum plus iusto c rassius, calidiusque factiim est; t urbuleti ijs, perplexique, fuliginosi nimirum spiritus inesse videntur. Et quibus magna, molliaque, &bene calida viscera, ita lucti copiosus, liquid usque inest sanguis; ventriculus iis corpulentus , & cerebrum plus iusto calidum, & arteriae molles, laxaeque insunt; sanguinisci licet, equo assidue lingula reficiuntur, similia sint, oportet. Et frequentiores in is fiunt pulsus; quod arteriis insidens spiritus a nimio forte sanguinis ijs inexistentis calore molestia quapiam afficitur. E liquido certe eo, laxoque ne nimis euolet calor, frequentiore a frigidi aeris immissione retinendus omnino est. Spiritus porro, qui
expqsiti sunt, quin fier j qucant omnes, nihil ut vi eiuro obstat. Neque ςnim calori tenuitas, puritasque, & Impuritas, nec rassities etiam, impuritasque coire ineptae sunt. Attalidus, crassu que, & purus consci sortE non potest. Robustus etiim calorc a quali vapores, e quibus calidus conficiatur spiritus, faciendi omnino sunt dissimilaribus Erebus ut crassam educat tenuitatem, non certe uniformem eam, nec piram educat unquam ct quibus ex arterijs crassa es abitur evaporatio, quin tuligines in Habantur, fieri nbii patest. Quibus ceria E terris cratas enascitur aer, robustio.
rusubim Miginosus etiam fieri videtur.
367쪽
ET IN QYIBUS FRIGIDI, CRASSI, IMPURIQUE: TVM ET
frigidi, tenues, purique: & fieri virosque hos ; at non crassos simul
puroaque, nec tenues, impurosque.
Vt vero molles incolunt terras, & mollibus quidem, at no calidis visceribus,& cerebro huiusmodi, & laxis, adapertisq. donati sunt arterijs; stigidum in ijs, crassumque, & impurum spiritum fieri exisili mandum est. Nam res, e quibus reficitur, crassar omnes, si igidp. questini, & impurae, e mollissimis, maximeq. dissimilaribus rebus a non robusto iactar calore.Nam aer quiuis prae vaporibus, quid intriculo, plexuq. reti formi ad spiritum efferuntur, de prae ipso amplius spiritu Digidus omnino videri potest. Et ut dictum est in adeo tenuibus rebus quouis a calore testigines fieri possunt: & quibus parum calida, molliaque insunt viscera; itaque & paracalidus, liquid usque inest sanguis; cerebrum etiam parum calidum, molleque,&amriae laxae inlint, & languidos eae ardan t pui sus oportet. Nam & ipse, qui eas attollit, la-guidus est spiritus; & vehementius ut attollat, nullam habet occasionem, nihil ab in istentes anguine commorsus, & nullo, ne calor euolet, imminente periculo. Qiii vero tenui sub coelo degunt,& viscera frigida, crassaque, itaque & cerebrum huius modi, & densas sortiti sunt arterias, & quae moderate pulsent; stigidum quidem iis,& tenuem , purumq. spiritum fieri existimare licet. Nam & sanguinem iis in elle iudicand uni est, qualia viscera sunt, stigidum, crassumque; & a nulla & ipse , ut vehemetius pulset, stimulatur necessi late. At quod superius dictum est s horum itidem iocinori, cerebrove paulo robustior insit calor ; & qui in rebus, quas concoquit, suligines facere queat: frigidus in ijs adhuc quidem, tenuisque, at non purus fiat spiristus. Et quin huiusmodi itidem spiritus confici, talesque esse queant, nihil itidem ve videtur j obitat. Nam languenti calori crassities, atque impuritas simul, & tenuitas, puritasque, tum & renuitas itidem,impuritasq. simul coire potest: minime vero crasis simul, purique hant. Vt enim dictum est, mollibus, dissimilaribusque e rebus calor omnino nullus crassam, uniformemque , & puram educat evaporationem: de quae tenuitati non bene dum tenui factae patent arteriar ι quin fuliginibus etiam eae pateant, ambigere non licet . Quod si viscerum naturas , dispositionesque sibi ipsis dissidentes, & cerebri itidem, arteriarumque naturam, dispositionemque, de motum minime illis congruentem quidam sortiti sint ι & aerem inspirent vapori
bus, evaporationique dissimilem: spiritus etiam in tu naturam, dispositionemque iuxta illarum immutauopta immutari oportet. l
5PIRITUS INTER SE COPIA ITIDEM, TvM LT CAPITIS,
ventriculo i umque, in quibus continetur, magnitudine, figuraque ditferre. Cap. XXXV.
V i M d: ob diuersam copiam summopere a seipsis differunt spiritus. Itaque singuli nihil prorsus immutati, at copiosiores tantum facti non
Ej modo robustius singulas corporis partes commouent;& ad qua uis pery agenda multo fiunt alacriores ti motusque, quibus olim a sensilibus c5, moti sunt, multo recolunt promptius: sed prauentes etiam, dea quibus modo commouentur, longe percipiunt exquisitius ; illorumque ad hos similitudine,
368쪽
dissimilitudinemq. rectius intuentur ; praestantius nimirum sentiunt, praestantiusque ratiocinantur. Imminuti vero non modo languidius corpus commouent: sed multo pigrius, deteriusq. praeteritos motus recolunt, longeq. obscurius pradentium adtaones percipiunt. Itaq. dormientes, modico scilicet externis in partibus facto spiritui non nisi v ebementes illas, ac ne has quidem interdum sentiunt. Et ubi diuturno amomo , diuturnaue ab inedia, vel diuturniore a motu immi nutus est spiritus; vel e cerebri ventriculis magna uniuersitatis portio ad quampiam corporis partem spiri tui ibi laboranti opem latura confiuxit: parum sentit, multoque ratiocinatur deterius ; quin ratiocinandi penitus impotens fit. Quod nimirum languens iam, &veluti sibi ipsi timens spiritus , nec motibus, ad quos a praesentibus sensilibus a tur, moueri, & minus hos cum ijs, quibus olim commotus est, conserre vacat, nec valet. Et sorte etiam; quod in copiosiore, magisque in s sunt collecto spiriutu magis, quam in exili, di parum sibi ipsi unito manifesti fiu n t motus. Neque enim ne adeo spiritus spissetur, denueturque, ut sentilium actiones rei jciat, vereri licet. Copiosiores porro fiunt spiritus , a rerum, qui us nutriuntur, copia, bonitateque ἐ& amplius sorte a viscerum , a quibus illae fiunt, magnitudine , roboreque. Quia&ijsdem prorsus conditionibus, viribusque , & copia etiam donati qui sunt spirititus, at in cerebri ventriculis, qui&magnitudine, & figura inter se diiserant, inhabitant, longe alijs alii praestantius ratiocinantur , deterius ue. Itaque quibus cerebrum ita percussum est, ut nihil prorsus iplius substantia , dispositio ue , sed ventriculorum modo immutatus sit situs; e bene omnino intelligentibus veluti dementes facti sunt. Quia scilicet ut dictum est intellectio praeteritorum motuum recolitione cum fiat; utique nisi locus ad motus recolendos aptus spiritui adsit, in quo videlicet motibus, quibus olim commotus est, integris, beneque a seipsis distinctis moueri queat, recte ratiocinari nequeat prorsus. Nec mirum adeo a minimis, quae spiritus constitutionem, intellectionemque attingunt, eius &substantiam , & intellectio nem immutari. Nam& reliqua entia quaevis, multoque, quam spiritus est, minus tenuia, minusque patibilia, & quibus 2peratio'es multo, quam ratiocinatio est, faciliores, simplicioresque aedenda iunt, vel minima rerum, quae ad ipsorum ge nerationem, operationemve spectent, immutatione longe diuersa ipsa fieri , longeque diuersas aedere videntur operationes. Multo itaque amplius rerum, quae qua-uis ratione ad spiritum, intellectionemque, ad longe scilicet tenuissimam, maximeq; patibilem substantiam,operationemque pertinent longc omnium dissicillimam,qu uis immutata, summopere immutari utrumque oportet.
NON INTELLIGENTIA MODO SPIRITUS INTER SE DIR
serre, quod calore, tenuitateque, & puritate differant; sed motibus etiam, & bonitate, prauitateque, virtutibus nimirum,
viiijsque. Cap. XXX VLEe vero intelligentia modo propterea inter se differunt spiritus,
quod calore, tenuitateque, &puritate inter se differunt, sed in ribus etiam, & bonitate, prauitateque ; ijs nimirum operandi s cultatibus, quae recte ubi operantur, virtutes dicuntur. Vbi scili cet , quae ad propriam conseruationem , persectionemque spectant, operari sciunt; & quin ea operentur ,& quae propriam substantiam
oblaedunt, corrumpuntque, aut scedant, non operentur, neque a molestijs, laboribusque, aut periculis retardati, neque a voluptatibus allici possunt vllis: vitia
369쪽
contra, ubi vel illa operandi ignarae sunt; vel operari pigrescunt, reformidantve, a molestiis, laboribusque, aut periculis, qua operantes excipiunt, reiecte; vel a voluptate illecte, a quibus perdantur, aut peiores fiant, operari nihil verentur. Pro pici ea enim vel moderatae, vel segnes, effrenes ue facultates fiunt; quod spiritus, cuius sunt, vel moderate calidus, tenuisque, & purus, vel iusto plus, aut minus in .lidior , tenuiorque, & impurus factus est. Et omnino, quoniam vel si a cupidi,tatibus , odijsq; ad huiusmodi operationes operandas impellitur spiritus; nunqua tamen, aut perraro certE eas operari aggreditur, quin prius operandae ne eae sint, ratiocinetur, &operandas decernat rutuque probas is, qui rectξ, prauas vero , qui perperam ra- , . tiocinatur, operetur oportet. Illas nimirum, qui moderate calidus, tenuisque, &purus; has contra, qui plus iusto, aut minus calidus, tenuisue,&qui
370쪽
pASSIONES, AVIBUS AB IIS . VAE SENTIT, ET EVAE IM
aeffigit, a Gmrspiritus, rivm ct mensuram, qua, ut bonum, cuias gratia assicitur . operaturque, consequatur, bonusq. Est sit, a Fri, operaraq. oportet, qua oris, ac inqu endum esse. Cap. I.
V as sentit, di quae intelligit spiritus, praeterea & modus, quo sentit, de quo intelligit, satis est ut existimo in superioribus explicatus commen tarijs. Cupiditates modo, odiaque, dc aliae huiusmodi explicandae remanent passiones; quibus ab iis, quae sentit, dc quae intelligit, assicitur spiritus, & ad operationes operandas commos uetur; quae ipsae bonae, pinuque, & virtutum, vitiorumve, &qui eas operantur, spiritus boni, prauiue, & virtutibus, viti; sue donati dicuntur. Prae terra de mensura, qua, bonum, cuius fratia assiciuntur, commouenturque, &Ope ramur spiritus, ut consequantur, probiq; sint, assiciendi, commouendiq. sunt, in quirenda est. Nam si natura, proindeque ut dictum est boni cuiuspiam consequen' ei fratia assiciuntur, commouenturque, & operantur: quoniam operationum, quas iuxta affectus operantur spiritys, non iucundae omnes, & quae laboribus, periculisq; aedantur nullis, sed vel summEsorte necessariae, summeque salutares, supremae certe quae sunt, nobilissimaeque, summe molestae, summeq. sunt laboriosae, & multis, magnisque obseptae periculis; quas igitur vel nullas, vel minores, quam oportet, ope rentur; & iucundae quae sunt. & a quibus operaudis abstrahi nolint spiritus, non purae sunt , sinceraeque,&quas ipsi per se operentur spiritus; sed,quas ut aedant, csi alitanis, repugnantibusque, & obtaedentibus confictandum, pugnandumque sit rebus adi vel alienae assumendae, vel propriae emittendar, &quibus proprium in usum opus habent aliis tribuendae; quas igitur si nulla operentur mensura, magno sui ipsorum incommodo, magnoq. operentur malo; de quamuis a malis, quae immoderatos, deficientes hie affectus, Operationesq. excepere, quatenus assici , operariq. Oporteat, admoneri postri niti tamen,quoniam non spiritus quiuis suturos euentus in praeteritis intueri apti sunt; de vel qui id etiam possunt, quod magis a praesentibus, quam a suturis , & ab ijs omnino, quae sentiunt, quam ab ijs, quae intelligunt, commouen tur rebus; itaque plerique parum quae praesentes voluptates, praesentesq. molestias m lestiae, malaque, vel quies, bonaq. exceptura sint, intuentes a praesentibus nos voluptatibus ,&quas magni excepturi sint dolores,allici nos sinimus ; operationesque, quibus illis ascimur, operandi nullum facimus finem; vel praesentes molestias, prae sentesque pertis labores, &a praesentibus deterriti periculis, vel nihil, ves minus, quam oporteti, Operationes operamur, quς magnum in posterum nobis patiant bo- num; de quod Orunino i, quas diximus, operationes nimiae, imminutaeue ubi ediatur, i malas esse cuiuis quidem notum est; at terminus cert ad quem contractae, clienisue
bonae sint, plarisque ignotus est: Vtiques quod dictum Eo mensura, di vesuti canoni. - ' quidam