장음표시 사용
381쪽
DE SOLERTIA, ET VITIIS EI OPPOSITIS.
Cap. VIII. T quoniam quod dictum est ut conseruetur spiritus, a frigoribus,aellibusq; protegendus, & nutriendus est, reficiendusque; proindeque res comparandae sunt, a quibus protegi, & quibus nutriri queat; neque enim vel hae, vel ills praesto ubiq; adsunt ; sed earum, plereq; multo ante prouidendae, & multis laboribus, molestiisque,& periculis etiam comparande sunt multis: utiq; dictas quae res, nee vero in praesentem modo , sed in futurum etiam usum comparandi modum inuenit intelligens, di iuxta eum operandum decernit, virtus omnino, & quae Solertia dici curat. Et sub ea quod vel ipsum nomen declarat) artes omnes contineri videri posisunt. Siquidem omnes ad vitam necessitates, opportunitatesque, & uoluptates etia, ad spiritus omnino bonum comparatDves virtutes singuis, vel omnes virtutis cuius. piam opus ponendae sunt. Mcns uram porro, qua res, quo diximus, appetendar, co parandaeq. sunt, earum nobis usus declarat. Quoniam enim spiritum protegendi, nutriendi in gratia appetendae sunt Icomparandsque: quante ad spiritum protegendia, nutriendumq; satis sunt, de tante ut comparentur, labores quiuis, de quae uis iustine dae sunt molestiae. Si quidem incommodum,malu q, quod uis sustineat spiritus potius, s sorte comparatis steriendum est sipii lini e sed, si nullo ipsius malo, incommodoque plures comparare liceat, plures
ctiam comparare appetat, procuretque; tum ut commodius , iucundiusq; conserue. tur, & minus rerum casibus, di fortu nae omnino viribus obnoxius sit; tu vero ut ambias, ecb omnibus opem ferendi facultas adsit. Bonae omnino, commodaeque,&honor ilics opes cum sint; ubi nullos ritus incommodo ainpliorci fieri post uni, ampliores faciendς sunt. At vero quae rerum, quas diximus, comparandarum cogitationem, labotarat, quibus comparandae sant, auers ata in teis gens nihil que comparada sunt inquirit, nec , si quidem nota ea sint, comparanda decernit, vitium,& quod Inertia ilici queat. Quin & que nullum acquirendarum Q pum finem facit; sed quanti uis accuaeulatis, ptii res assidue, & qui suis laboribus, moles iijsq ; quibus uis acquire da decernat ; nec vero boni uini ius cuiuspiam gratia, sed plures possidendi studio vitium&ipsa, de quod Solc tiam nimis intendens, nullamq; spiritui quietem eonc dens Auxietas dici possit. Et prior haec, tuam inertia: rum satis, superq; opsebus aluuetui spiritui, illatum gratia labores, molestiasque assiduξ suscipiendas sta. tuati quae scilicet quod vehementer spiri t am assigunt, corrumpuntque ibi modo suscipiendae sunt, ubi, si non suscipiantur, magno quopiam bono priuetur, vel maiore malo afflatatur spiritus. i nudiri in i mi ira ina
, DE LIBERALITATE, ET VITIIS EI OPPOsITIS. Cap. ita in
T vero, quod quae ad sui ipsus conseruationem necessaria suin Illustra tibi spiritus compararit, nisi in quem compyra λ su0si usum iis viatur & perpetuo laboret, Ierpetuoq; in laeti X sit, redirumq .inopiae tandem. pereat, vel pereundi periculum subeat,
y si quae magnis, diuturnis di laboribus, vel parauit ipse, vel cors paranda Omnino sunt,temere omnig protundat : utique intest
, uigens, quae quae, quaruam in sui ipsum, sustrumque cina ier i '. - - . ii Oum,& voluptatem trisuper siliceat absumenda sunt, g,
si i lion prohibet, nec Shme spetie illectus temcre o G dilapidat, proindesti in
382쪽
Om sibi, muliaremqῆ seipsum in posterum seruandi, alijsque benefaciendi modum praecipit; virtus & ipsa, & quae quod spiriciis sit nobilis, generosique, & vere liberi,&qui nullis sese opibus,nullisque sortunae iniurijs subiici ac vere Liberalitas dicitur.
At nihil opibus, ubi vel in propriam, vel in aliorum etiam salute eae a flamen de sunt, parcens Liberalitas quoniam non praesentibus modo necessitatibus occurre proposi uin ei est, sed praeuidere etiam, curareque, ne in posterum quibus sese, & quos aequiu seruet, desint vel in magna rerum copia non temere quibus uis sua elargitur: sed, nisi magnum quodpiam malum amoliendum et, in proprium, amicorumque, & bonorum usum id assidue absumendum decernit, quo assidue absumpto, incolumes tam remaneant sortunae; augendarum omnino opum gratia mala nulla spiritui sustinenda, at cubi licet nihil eas imminuendas decernit: luxum certe rerum videlicet non in ullius bonum, commodumque, sed in fastum modo absumptione P perpetuo vel in regia vitat fortuna; ut qui res ad hominum conseruationem aptas, coinodasmque in nullum ullius bonum perdat. Itaque Liberalitati perpetua comessat simonia iquae scilicet non ibi rcbus parcit, ubi in cuiuspiam bonum, vel etiam voluptatem ab sumendae sunt; sed ibi tantiam,vbi earum absumptio nullum ulli praebet uommodu m. Neq; igitur ornatum reiicit Parsimonia; ut qui possidentem oblectet, honestetque,si reliquas et i m voluptate pificiat; &qui insuper artificum commodo, bos ire para tus ut: sedc ut dictum est rerum absumptionem in nullius usum factam. Libens pomro, &lata, nec in sui ipsius tantum, sed in aliorum etiam bonum proprias opes cum absumendas decernat Liberalitas; magna quidem eas diligentia seruandas, earumq; incrementum appetς dum, procurandum etiam, ubi nullo aliorum id malo, inco. modoq. fieri potest, velit. At quae intelligens, dum ne opum cum ulu Limminuatur, vel etia in ut maior fiat, sui ipsius, alio tumue salutis rationem nullam habendam, &aliena etiam rapienda, occupanda q. esse decernit; & quae contra temerE, & in quod uis cuiuscunq. non uin , commodumque, vel voluptatem bona omnia profundenda,
dilapid η ' .stituit i vitium utraque, & Auai itia illa , haec Prodigalitas dicitur. Illa quidem, quod quae, nisi sui ipsius saluti, voluptatiue, aut aliorum inseruian t commodis, nullius omnino sint praet ij, ea & aliorum, di sua etiam salute cariora habeat ;& vel mendax, maleficaueelse, & quam humillima, abiectaque fieri, v t ea amplior possideat, nihil veretur. haec vero, quod gloriolae, & non vers illi, isti que, sed tal. is, inanique sui ipsius, suorumque poshabeat salutem. At peior omnino illa: quae scilicet spiritum multis perdat modis ;&alios etiam incommodet; & pusillum omni
no, abiectumque facit ,&ollenuit spiritum. .
DE . OBRIETATE, ET CASTITAT L, ET VITIIS EIS
T quia voluptate, qua summa cibos assumenS, veneremq. exercens assicitur, illectus spiritus. nimios, prauo uela terdum , Aui, qui que spjruum, eiusq. tWgmentum maxime grauent, Obsedant q. . aiIumit cibos, de venerem, quam non dicet, vel cousque exercet, paenuus ab ς- ςorrumpatur: utique quae eos, tantost assumendos cibos, qui, quantique spiricum, tegumentumque bene nutrian τε nihil ρος blaesiant, turbenine,& qui ipsuper c sum non exuperent, Rec aius Mneri inciendi facialtat a praeripiant,&quae eam venerem appetendam, exercendam qua decernit intelligens, quae nec spiritum , nec alios vlio assiciat incommodo , & quam insuper leges non impiobent neque ςnim n tutae uni parendum, neq, una Omn1n' spectanda est natui a i sed lcgibus, diuinis praesertim,& multo etiam pri s, quam na'
ture, par cnd i villhq nae religiolisti observandata bibus nimirum humat
383쪽
ria inprimis seruetur societas quae, inquam, in ciborum assumptione ,&quae In voneris usu non spiritus voluptatem, sed eius conseruationem procurat intelligens, virtus utraque ; & illa quidem Sobrietas, haec Castitas dicitur. Quae vero nihil ciborum,& quae veneris appetitum nihil coercet, sed temere, nullaque mensura, & iuxta appetitum omnino cos assumendos, & hanc exercendam permittit; vitiosa viraque, & digna Omnino, quae in porcis, lupisque inhabiteti quorum scilicet voluptates tantiastimat ivt iis dum expleatur spiritus ianihil ipsum corrumpi, 'nihil copias imminui , nihil cognatos, amicosque perdi, nihil diuinas, humanasq. leges, & naturam etiam ipsam violare indignatur, prohibetque. Et illa quidem Sobrietati Ebrietas, lisc ve ro Castitati, Pudicitiaeqi Opposita Impudicitia dici potest 'nec aliud Sobrietati, C
stitatique vitium opponi videtur. Si quidem qui minores, iucundioresque, quam quos sibi comparare, & commodam, bonamq; in rem in uertere queant, de qui venerirem, quam per leges, viresq; licet, minus appetant, minusq; exerceant, qui omnino nullo sui, nec aliorum incommodo iis voluptatibus frui cum possint, quibus maxim hipiritus oblectatur,no quantis frui licet, bonum q. est,& cdmodum,frui velint; quod perrari, & nulli sorte i nueniantur, nullum iis, ut videtur, impositum est nomen.
DE FORTITUDINE, ET VITIIS EI OPPOSITIS.
E a v M praeterea , quae ad vitae conseruationem, commoditatemque pertinent, quod multae magnis comparandae sent periculis; & ma-soribus eii in cum ipsae, tum spiritus ipsius, sectumq; salus, libe tasqite prauorum hominum defendenda est licentia; &quia non
satis interdum defendi potest; sed vel hominum vi,doloue, vel a r rum succcssibus bonis omnibus priuari potest spiritus; itaq; si imminent illux periculis, ingruentibusque succumbat malis, aut a prosperis rerum uentibus secsserit sinat, perpetuo turbetur, amigariirque,&corrumpatur omnino, prosperis modo rerum juccessibus nimis exhilaratus, nimisque disisus, nimis modo ad-neriis rei status, contractusque rvtique quibus periculis quae vel bona comparanda, vel mala repellenda sunt ,&quousque rerum se ecessibus commouendus eli spiritus,remEclacer itintelligiens, virtus omniis,&Fortitudo dici potest. Siquidem, ut ne periculis j quae conseruationivgratia subeunda sunt, neue a malis etiam vilis frangi, nec a bonis vllis nimis commoueri se stare id tris omnimo, cori stansq; ut sit spiritus Ii praecipit . Rceterorro decernat i si bonorum, malorumque, quae comparanda sunt, propulsindaque, naturam, tum & periculo rubi; quae prisse erea subeunda sun t, ma- nignitudinem, praeterea& proprias vires recte perpendat de bona quidem, sine qui us spiritus seruari non potest, malaque, a quibus corrumpatur, periculis quibusvis, mi qua iste Uaranda, reiiciendaque stiluati qui, qui sequuntur mala, illorum m tudinem non exuperenta vel quae superaturum se magis speret, quam opprimi ab iis timeas itum des nec secundis rerum successibus exultandum, nec aduersiis succum Benduri; sed utri,sqtie moderath ferendos decernat; quae igitur non modo res ad vi. in cissitumque necessaria s comparandas, tu edasque, & tum spiritus ipsius, tum eo ii, quorum ipsum curam habere oportet , dc sine quibus seruari non potest, sa-hi remi; sed libertatem etiam, dignitatemque defendendam quouis statuat periculo.
Nam in seruitutem actus spiritu si & propria dignitate spoliatus nihilo ut dictu est iniit ut Arsiimpi, minus'; morti dari videtur, & nihil om nind minus corrumpitur, oeciditque, quam vere corruptus, interemptusque. Quid enim pecorum instar tra clatus, eaque omnino patiens , operansue, quae non humano, sed pecori nos ritui conssiuant , propriaque sint , non cominus is ,& in peeotinum sit actas Θ Itaque, id
384쪽
De rerum natura Lib. IX. III segni. petri ς' l sub cat qua uis, nihil l. minus diuidi, dilaniarique, &
Interimi sustineat, qui propris Originis immorior non est spiritus; quam ne vere in t 'rimatur, verm. occidat. Et lamino quidem, dum diuiditur, dilaniaturque, & interumitur, dolore, summaq. assiciatur molestia qui. n. longὰ nobilissimae substantiae sen-stq; praediis longE Gquistissimo sui ipsius dilaniatio, discerptioque, & interitus do summa . non in erat molestiam ξ)at breui praeter tim periturus spi-
diuinoq., ignobilis, seri nusq. feri exhorreat. Tum ita occidens, quoquo modo ser-
st, enerosusq: spiritus, periculis turbatur, trepidat q. vllis: sed malis impcdentibus quibus uis nihil a seipso alienatus, nihilq. exagitatus, ac si nihil illorui ad ipsum pertineat, summa cum quiete, summaq. attentione non illorum ma nitu. dinem intuetur, lugetque, sed modos quibus illis occurri possit inquirit, di quecundconsideranda sunt, considerat;& nihil turbato, nihil l. trepidanti, qualia sunt, talia, quae circumstant, mala videntur ι &quae patienda sunt, nihil trepidans, nihilque dimissus patitur: ut qui non malum aliud ullum, no mortem etiam ipsam, quae maiori yonteratur, &quam repellere ipse non possit, sed suac vidi&um est)cu , que est, 2 , ct m agi, abiectamque rem , sua omnino corrumpi culpa exhon. reat. Nihil itaq. in obscuro minus, quam in aperto, conspicuoque, ne deterior fiat, pericula subit, malaque sustinet: qui scilicet non externae Moriae gratia, &ne deo ner viditur, ea sust mei ; sed ne e proprio genere, & propria e nat ura, propriaq. d e, cidat dignitate. Nec rerum euentu quouis valde commouetur; nec facultatibus ni- triarum omnibus spoliatus, & amicis insuper , cognatisque orbatus deijcitur, frangi turque; nec bonorum accessione quavis ei sertur, exultatque: sed fortuna in qua uix; ut qui se' so, suaque virtute fretus, contentusque, &
tib ipsit d et , quorum gratia bona externa appetuntur omnia, ad se scilicet
conseruandum, perficiendumque, confidens ,& unam sui puritatem appetens, magnique astimans, externa bona, malaque parui omnino facit; ut quae non eius sub-
ς0 Vmpδ x, sed/nx' , nec perficiant, nobiliten tue. Et iniurias norquas , 'ecquaevis etiam mala vindicanda decernit: sed, dum inferuntur, omnia quidem vitanda, repEllendaque; illata vero , quae vel casu, vel spiritus ea inferenti P perturbatione ue illata sunt, ignoscenda omnia ; praesertim, si qui ea intulit,ilii ,, 'dol x, tristeturque; ibi nimirum, ubi quae illata sunt mala, non ut in vilem abiectumque, ct contemptu omnino illata sunt, nullaque in posterum alia illatum lyx000qVRipiritus vixio, & spiritus prauitate, malignitateque. Erranti scilicet, peccantique, &se peccasse dolenti spiriturignoscentium omnino aer': um malefico , noxi que natura sed puniendus; & insanabiliς, perditaeque
que delendendi prorsus , seruandique sunt. Quae vero tanti vitam, & externa bona θmalaque extimat intelligensi, ut illius amittendat periculum ne subeat spiritus i nitri mas qua suis,&quaeuisci mala sustinenda decernat; de quibus uis acceu ntibus bo-
erum successit spiritum commendum statuit, vitium oraque; & illa quidem Timidi spiritus illa est maxime pusili, maxime ue langui di, parum omnino sibi confidentis; haec vero iurentis, tumidique,& qui nimissibi aret conlidatque . Non mali scilicet cuiusuis, sed eius modo repellendi gratia spi ritus mors appetenda eit; quod si patiatur, vel vere occidat, vel, quo dictu est m6do corrumpatur : caricra ἔς cienda quidem omnia ι at non summis certe, mani iustisquo It pcri-
385쪽
periculis, Non temere omnino morti exponendus est spiritus; eoq; minus purus quicii, generosusque ; de nequaqua nullus rerum successiis spiritui sentiendus. Esto enim, bonis accedentibus quibus uis non propterea lasciuiendum ei, exultandumq. sit ; nec malis etiam ingruentibus quibus uis frangendus, dei ciendusque sit spiritus; quae nium itum si fian t. maxime cui dierum eli) pusillus, & languidus, nihil omnino proprissi& internis, sed externis modo bonis confidens appareat; & malo etiam assiciatur spiritus nimis contractus , di susu ue: at peccς; omnino, si rebus auctus, quae sui ipsius conserit tioni bonae, commoda que sunt, nihil propterea gaudeat; de se exhilarandist calionem habens nihil exhilaretur. hi qui maximis opprimitur malis,& qui proxis mamminentur corruptionem, si nihil iis ti istetur, stupidus is sorte, suriosus uem sis, quam torti , vidcri queat.
DE IUSTITIA, ET VITIIS EI OPPOSITIS. Cap. XIL
T vero, quod ut dii ii est) singuli per se homines, & a reliquis
seorsim si degant, si quidem vivere queant,nec securam cer e, nec comodain vivant vitam, sed boni a prauis assidue diuexe tur, perdanturque; nec quae ad vitat usum necessaria sunt, sibi singuli co parare queant, sciantq. omnes, longe plurima, tun geq; diueisssimis comparanda modis, at quae, si singula sing lis conficienda sint, di recte, di tanta a singulis conficiantur, -- quanta aliis etiψ multis satis sint ; quibus igitur mutuo permu mutatas, quae ad vitae corii erit tionem, commoditati m q. inecessaria sunt, reliqua ad sint omnia: proindeq. in unum agendi luimus; ut multis in unum coactis, veluti v num compositum animal, multis, di per si,q. sui partibuρ e r mlaboranti cuivis r liquis assidue opem scrret, & quaecumq. ad vit in comRode deMndam opus lunt cinficere polleti singulis noli se ipsas modo sed Mias etiam tutantilius Onanes,& nota proprium modo, sed in aliorum etiam omnium vi uni laboratibus, propritim q. Opus
conficientibus; eo propcimodum pacto, Mo , hi in lium pallei singuis reliquarum salutem procuranti & teliquis omnibus proprium labore η, prsprium q. opu4 co municant. Itaque quod pςquaq; am sibi iphsς aptvnquain homines, quin quam longissime mutuo sese aufugi iit, vitentque, nisi singuli ab aliorum iniuriis tuti, lec rique sint: utiq. quae intelligςns nulli ab aliis malunt ullum, ullumve inserendum essς incommodum , lud singulos iis contentos esse oport e rebus, quas sibi linguli pararin i, & aliena inuadentes improb ndos, punIendosq. etiam, si liceat, stgruit virtus
quae Iustitia dicitur; &s non sublimis, generosque spirit; 4, & qui aliis propria communicet bona, at puri certe, neq. ignobilis; qui nimirum modo ne alii mpio viis arusciantur, nihil aliorum odium, nihil etiam suorum, propriumue commodum. ψω. Quae contra sibi ipsi, aliisve aliena rapiendi licςntiam permittit, vitium quod Ili iusti ii dicitur &spiritus mulli., quam luporum, Ieonumquς, & Iigrium est peioris,n ligniorisque. Nam si aliorum malo illi vixi unt, at naturam secuti id faciunt i & n quaquam cognatis,similibusq. , quae sibi ipsis ij compararunt, ipere videntur,aut in in nrancntem modo necessitatem. Vilissinus certe, maximin. m lignus spiritus, qui tibi . si victum parare impotens, vςl nyinquam sitis paratum existimans allorum. lucommodis, ac malis ali, vel etiam luxuriari velit. Forth de quae, ne ullo quispiam in commodo assiciatur, aut ne quid aliorum imminuamur opes, alios quor, & quo uistierdendo de rnit intellim's, vitium, &ipsa;&quae quod nullis hominuicio, set iis, malis nullis se necti sipat Nigiditas dici queat. Veluti Se quae leges in i cxpe
i,etuo obseruandas, &iuxta eas perpetuo sententi s serendo decernit: quaelia licet
quod res, quarum digeriiGMx iqin ςonditiones, plurimitque inter se circulion,
386쪽
tiis disserunt , quae omnino diuerso modo, diuersaq. tradi indae essent ratione, uno, eodemq. omnes modo diiudicant, decernuntque) bona omnes perpetuo videri non possunt, nec sunt omnino perpetuo bonae omnes; nisi aequitas, Iustitia nimirum, aenon legalis, scriptaque, sed vera, supremaque,&quae scripta es, legalemq; iustitiam, vel quae eaedem videntur operatio nes, si eas diuersae circumstent conditiones, diuersa, diiudicandas ratione admoneat. Oniam enim n6hu inani modo generis seruator Deus opi. max. sed Natura etiam ipsa singulorum hominum salutem omnibus curae tesse,& aliorum necessitatibus, ac malis occurrendum statuit ; eaq; omnino erga alios
opςranda esse singulis, quae erga se ipsos ab aliis operari velint, admonet, praecipitq. r tiq; qui praesertim non su/ culpa, nec ob ignauiam omnino, prauitatemque, sed vel aliorum viqientia, vel rerum successibus, quibus obnoxii omnes sumus, nisi aliorum hopibus subleuentur, mitere pereant, nisi don propriis eos tantum, sed aliorum etiafacultatibus seruandos decernamus; non Dei modo pisceptis, sed ipsi etiam repugnemus nMurae;&iniussi omnino simus, hominumque iocietatem dissoluamus.
DE VERITATE, ET MENDACIO. Cap. XIII.
T quia nequaquam homines sibi ipsis coeant unquam . nec secum ipsis colloquantur, aut corum, quae vel publicum, vel priuatit in spe. ctant coimodum, tractent quicquam ; si singulorum dictis fides nul. la haberi possit: utique limitigens, quae ea, quae enuncianda sunt, ostendend*que, qualia sunt en unctanda, ostende laque,&promissa quae sunt seruanda, quae omnino reliquos nec dictis, nec factis de- . cipiendos, sed & internum spiritus sensum, internas'. etiam res, cuiusmodi supt,patefaciendas decernit; virtus, quae Velitas dicitur ;& spiritus est summe nobilis, gen tosque, qui omnino nihil nisi sui ipsus puritatem magnifaciat. Nam propriam esse humani spiritus veritatem, & a mendacio impurari cum, faedarique inde liquido patet ; quod intrepide verax maxim E sibi ipsi placet, maximeque assicitur spiritus volu .ptate ; mentiens vero , qui in vulpinum penitus non sit actus, vehemens in se ipsit mindignatur, vehementerque tristatur: ut qui, ne mentiatur, cuiusuis gratia, & bona etia tu qua uis despicit , auersaturq; ne ille quod diximus sumni esse nobilem, generosum q. declaret. At quae intelligens non entia, ut entia, & entia, ut non cntia, vclalia quam sunt ,& promista quae sunt non seruanda decernit; vitium, quod Menda.
tium dicitur: & maxime id vilis, abiectique spiritus; &qui nihil sibi ipsi, propriisque
confidat viribus. Manifeste enim propterea mentitur; quod non alia ratione homi, num gratiam , quaeq; alia appetit, adipisci posse confidit. Infelix, qui, ut quae parui omnino aestimanda sunt, consequatur, non modo quae vulpium sunt operari, sed veluti non ens fieri nil resormidat. Vitiu etiam sorte, quae, ne quid quale non est enuntiandum decernat, &seipsam , &suos otianes immerito, & bonos etiam quos uisa prauis hominibus perditos velit. Quoniam enim nostra, nostrorumque,& hominuomnino omnium salus maxime nobis expetenda est; & quouis etiam periculo,& malo interdum quouis procuranda: si , ut nos, nostrique, aut alij etiam quiuis i prano rum hominum violentia liberentur, aliquid, non quale est, enuntiandum sit, enuntiandum decernat, enuntietque spiritus, nequaquam impurari, corrumpiq; videtur: veluti qui mala inserentes , atq; hostes eiusmodi decipiunt artibus. Prauorum omnino, potentiorum q. hominum violentia quin operationibus , a quibus humani gene ris societas non dissoluatur, reijcere non liceat, intueri non licet. Id porro vitium, uia & ipsum perrarum est, nomines ut videtur vacat. At Superstitio fortE non vale improprio nomine appcllari queat; ves in quibus veritas ipsa obseruari, colique
387쪽
VIRTUTEM, QUAE HOMINUM FAMILIARITATEM, C Nubi
ciumque,&beneuolentiam procurat, Humanitatem dici ;&in Beneficentiam, Gratitudinem, Aequabili tatem, Hilaritatemque, &Man- . suetudinem diuidi posse. Cap. XIIII. 1l VON M vero ut dictum est nonis satis spiritui sunt , quibus inrcs mutet,externorumq; violentiam repelial sed ijs amplius opus habet, quibus propria ipsius,suorumq; filus curae sit,&quibus cunita miliariter vivat; quorum omnino opera, atq; ope, &consilio itisingulis priuatis necessi talibus subleuetur; ci quoru prasentia, eblloquiisq; a molest ijs, quibus assiduε opprimitur,auocatus, Si ad iumcunda aetus multo securiorem, multoq. commodiorem, iucundioremq. degat Vit1; proindeq. eae amplius ei operandae operationes sunt, quibus homines sibi deuinciat,
get,ea illos adiuuent,& accepta benefitia reserant,vel reiciendi voluntate ostendant;& quae celsos, sublimem . alios statuat, vel nihil eerte deprimant; dc ad hilaritat cm,lε-titiam q. inuit en t; tum & ea, quae perpetuam, constantemq; beneuolentia, mansuetudi neque polliceantur; quae Om ni no aliorum conseruatio nem procurent, vel conseruari eos aptos ostendant: utiq; qus intelligens qua oportet mensura amicos adiuuan dos, vel remunerandos , di honorandos, tum dc exhilarandos, eorumque erTores,& peccata etiam, qua oportet, lenitate ferenda decernit ; virtus, qu* quod hominum offensionem vitat; quin , quod homines adiuuat, oblectatque, dearnam ab ijs appetit, procuratque; quod omnino, quibus homines gaudent, laetique sunt, eas operandas operationes statuit no immerito in uniuersum Humanitas appellari poς. sit. At vero, quod multis id, diuersisque agendum sit operationibus, in multas diu Lei queat; & in Beneficentiam omnino, Cratitudinem, Aequabilitatem, Hilaritatemque,& Masuetudinem.Siquidem ijs prscipue operationibus, moribusq. hominum beneuolentia, familiaritasq; comparatur. Nam qui aliorum necessi talibus semper pl. sto adsunt, & quam possunt Miss opem semper ferunt; de qui, a quibus benefactum sibi est, iis & ipsi ubi licet benefaciunt, benefaciendi certe cupidi apparent; tum &qui nulla in re plus sibi boni, commodisque, & honoris, quam aliis tribuit; de qui aliorum gratia paratum se facere ostendit, quae sui ipsius gratia ab aliis fieri velit; de hilaris, festiuiisque qui est, proi n deque alios ad hilaritatem inuitat, atque allicit; Sequi non nisi iusta de causa amicis errantibus, peccantibusque, de non grauissime in , dignatur, seseque placabilem praestat: carus aliis is sit, dc gratus, de libenter cum eo alii degant omnes. Age itaque earum singularum , tum & vitiorum, quae opponi eis
videntur, ingenium, munusque separatim intueamur.
DE BENEFICENTIA, VITIISQUE EI OPPOSITIS.
Cap. XV. Eo m ex NY i quod nomen ipsum declarat) intelliges est, quae aliis benefaciendum decernit, at non temere id, nullaq. mensura, & delectu nullo; sed qui cuiuis quidem, ubi non magno proprio ipsius incomodo, maloue iacere id licet; at amicis, bonisque, iis omnino, qu rum salus, bonaq. curae es Ie nobis debet, & a quibus paria nobis pol -- liceri possimus, labore, moIestiaq. ,& damno etiam quouis, si quod illis c Olcrtur Dianum, malum, quod nos excipit, exuperet; si. s. amplius illi conserue tur,quam nos corrupamur.Quin de iis, a quibus bonum nullum sperare licet, benefaciendum omnino est. Nec vero proptet ea tallim, quod noster id prscipit seruator; sed quod aliis benefacientes operationem operamur, quae humani ipsis,& puri eius, sen
388쪽
paudens malis, Malignitas dici potest. Et spiritus est ut videtur impuri, ac vilis, de
qui parum sibi ipsi confidat, parum q. rerum naturam intelligat. Propterea enim aliorum bonis tristaetur, quod iis se donatum non sentit, nee donari poste sperat; itaq; in illorum bonis propria intuetur mala . Et propterea bonorum malis, infortuniisq; gaudet,& nullis prorsus hominum quoru vis mi Ieriis commouetur; quod qua ipse puritate, de quibus ipse priuatus est bonis , alios itidem qua uis ratione priuari appetit, de priuatos esse guadet; quam scilicet puritatem,seseq. conseruandi facultatem nec sortitus est,nec sortiri sperat, eam aliis omnibus adimi appetit, & adeptam esse guader. Et propterea aliorum miseriis nihil commouetur; quod humanarum rerum instabul itatem non intelligit. At & quae quorum uis quibus uis gaudet bonis, &quorum uis quibusvis tri ilatur malis, de hominum miseriis quibusvis luget intilli ens, vitium &ipsa; quod, quoniam perraris inest, nomi ne caret, ae Mollities forte dici queat; quae nimirum spiritus este videtur veluti mollis, flexibilisque. Quoniam enim hominibus ut dictuna est omnibus bona appetenda spiritui sisnt; & hominum omnium bonis
gaudendum: utiq; prauorum,noriorumque, eorum omnino, qui malum alii salsidue moliuntur, de quorura bona mala aliis sunt, incommodaque, bonis gaudedum non est, sed tristanaum potius Et hominum malis, quorum fortunae nihil, aut imsensile quid nos contingunt, qui valde tristatur,' libens is miser est, libensque cor. rumpitur. Quorum uis scilicet hominum malis commouendus est spiridus, ut cui qum rumuis salus commoda sit, bonaque; at moderate tamen, ubi nostra tristitia nihil aliis bonalesl; eatenus scilicet, quatenus vel nullo, vesparuo spiritus malo assiciatur. Q id enim aliorum nos assiigamur malis, ubi nihil propterea leuiora illa fiant
DE AEMULATIONE, ET VITIIS EI OPPOSITIS.
r quoniam non propterea tant lim aliorum bonis, praestantiaq; h. tatur, tristaturiae spiritus, quod ut dictum cst) ad alios omnes ali rum singulorum sortunae pertinet'; sed & amplius sorte, quod alie, na ad propria conseri bona ; & ampliora illa intuitus, quod in illo. rum excellii , propriorum intuetur desectum, tristatur plerumque, atque indignatur; & illis donati qui sunt, odio eos habet, perdito que vult ; est&vbi eorum quidem bonis donari & ipse, & similis ijs, ves praestantior
etiam fieri appetat, procurandumque statuat, nullo eos propterea odio prosequens, quin amans eos, colensque: utique & quae huiusmodi affectum moderatur, dirigita.
in telligens, virtus & ipsa sit, & quae Aemulatio dici queat.Recte porro dirigat, si quo.
rumuis bona quaevis appetenda, procurandaque, at nullo propterea odio, qui ea sor,titi sunt, prosequendos decernat. Neq. enim quae externis etiam bonis ab aliis exu., perari non sustinet, si nullo, aut modico sui ipsus incommodo, nulloq. alio tu malo procurandum illud decernat intelligens, damnem eam unquam, ita cusemque: prii - uam omnino, vitiumque, quin bonam, laudandamque, & virtutem eam statuam. At bona, qua in aliis intuetur, qua uis spiti tui comparanda decernens Aemulatio,
multo certό diligentius propria quae sunt, &quae proximius illius substantiam con seruant, perficiuntque; dciis modo si exuperetur, tristetur spiritus , indigneturque. Nec vero in eos, a quibus exuperari se intestigit quid enim eos oderit, perditosque velit, aut irascatur omnino iis, quibus similis fieri appetit, procuratque λ) sed ves sibi ipsi, sua si culpa illa donatus non est, ues aliis, si aliorum id factum sit vitio. Et spus si evidetur nobilis, strenuique Aemulatio est: qui scilicet quae in aliis bona intuetur, tibi itide ea omnia dchori intelligit; & sibi omnia ut comparet, nullo scilicet unquam deterior visit, labores nullos, nullasque molestias avertatur, nulla etiam declinat pes
389쪽
remque Operemur, nobis comparandum segniores, ineptioresue, quῖn multo ala. criores faciat, promptioresque. Quoniam enim quibus operationibus iuxta naturam aeditis momentaneum, summeque incertum bonum consequitur, non purum omnino, &in quo paenitus conquiescere liceat , iasdem propemodum ut videbitur iuxta Dat praecepta, & in D a i obsequium, gloriamque aeditis, & hanc degentibus vitam summa, certaque quies, & in aliam actis summa, aeternaque comparatur beatitudo: utique, nisi non impij modo , ferique, sed penitus stupidi, penitusq; stolidi
simus, n aturae vires, bo naque,& naturam ipsam contemnamus, pene, & auersemur Dium mam vero Da I potentiam, bonitatemque,&Da v M ipsum summe veneremur, summeq. amemus, & iuxta eius praecepta assidue operemur; ut quod suis Irosa pol licitus cli bonum, nobis comparemus. Age igitur institutum Opus prosequamur. .
A QUI Bus AFFICITUR, COMMOVETUR V E SPIRITUS. .
. Miuvia spiritus, qualiscumque sit, entium, animaliumque reliquorum ritu se ipsum conseruandi , propriamque operationem operandi, motus nimirum aedendi , seseque ijs oblectandi, seipsum omnino conseruandi summe est appetens. Siquidem ut in su- perioribus declaratum est climentarijs propria operatio ens quod uis summh conseruat, summaque afficit voluptate; & voluptas non rei alterius, sed unius conseruationis est sensus. Itaque quod alieno in loco, &i ter contraria genitus entia, & corpori inditus est spiritus; a quo nec adeo ab illorum viribus protegi, nec adeo retineri potest, quin assidue ab illis oblaedatur, assidueque Habatur, proindeq. & imminuatur assiduE; de quod corpus etiam ipsum, nec ab am, hientibus modo vitibus,sed a proprio etiam calore assidue immutatur, corrumpitur que; itaq; breui utrumq; pereat, nisi res sibi comparet spiritus, a quibus illae rei jciantur, &quibus de corpus, & ipse itidem reficiantur; de n5quam adeo illa reijei, adeoq; ipse',& corpus refici potest, quin assiduE&ipse, de corpus ab illis oblidatur, immi Duaturque; itaq; penitus utrumque pereat tandem, nisi veluti nocium utrumq; fiat; aliud scilicet corpus generetur, aliusque et spiritus indatur; & quod corpori in lusus Meraui , beneq; uniuei denso, & in quo nullum adeo patentem, liberumq; na/ctus in locum, ubi ipse perse, proprijsq; viribus & nullam corpbris molem secum ve.
Nans, nihilq; a continentibus eum rebus grauatus, oppressusque motum, a quo v
luptate afficiatur, aedere queat; sed cui suo amplius loco expositum est motu ut oble. cietur, ab alijs commouendus sit rebus: utiq; rerum omnium vires sentire, intellige. reue, & quot modum ipsi, facultatemq; prstent sese atrigoribus, aestibusq; protegen. di, nutriendi l. , de nouum faciendi, de quae eum commouent, & ad propriam agunt operationem, appet i ea spiritus omnia, sineturque;&ijsas Auentibus summopere saudeat , de veluti exultet, quiq; ijs ipsum donant, summopere eos amet, colatque; Qeficientibu N. con traiis mereat, di veluti deiWiatur, vehementerq; odio habeat, dipunire etiam appetat, qui eorum quopiam ,&liberalitate amplius, vitaq. ipsum pri
uare procurant. Tu quod singuli per se,& ab alijs seorsum,& nihil omnino sese mi
tuo adiuuantes, squidem vivere, non commodam certe, Nec sicuram degere queat
vitam; neque enim, que ad eam conseruandam necessalia sunt, singuli sibi ipsis con parat eomnia, nee per se ipsos singuli, nullaq. aliorum ope malis, necessitatibusque, quibus assidue opprimuntur, nec se ipsos singuli ab aliorum animalium, de apris nam hominum violentia, superbiaque satis tueri confidant, queantiae; de quia quod temporis a comparandis supcrest rebus, remitti, exhilararique, de oblectari vult spintitus; idque ut fiat aliorum omnino opus est ope, praesentiaque: utique hominum societates, ciconuictum etiam, ramiliaritatemqqe, debeneuolentiam pratere am
390쪽
perat, procuretq. oportet. Et quod in consanguineis quidem, cognatisque, &amicis amplius, at in hominibus omnino, si nullum ab ijs timeat malum, seruari vid tur omnibus; & illorum bona sibi itidem commoda, horum vero non incommoda futura intestigit; & quod a prauis hominibus malum timet, coque amplius, quo p tentiorcs fiant; dc quae bona, malaue aliis euenere, sibi ipsis singuli euenire posse
Intelligunt: utique cognatorum quidem , amicorumque amplius, at hominum Omnino omnium salutem appetat, procuretque , & eorum bonis laetetur, malis vero tristetur oportet ;& summo odio prosequatur, malaqueijs euenire optet ,&procuret etiam, qui nullum malum, nullamq. qui merentur iniuriam, diuexant eos, Opprimuntue; afflictos vero, oppressosque.& miseros omnino omnes subleuare, adiuua
reque appetat, procuretque ; idq; si non liceat, at eorum certe miseriis, in sortunias que doleat, tristet u rque. Et quia non ibi tantum corrumpi videtur spiritus, ubi occidit , peritque, sed nihilo pene minus, ubi alios propria natura puriore, ijsque am plioribus donatos bonis intuetur, quae ad spiritum conseruandum, perficiendum que commoda sunt; ubi omnino aeque, atque alij conseruari, perficique aptus cum sit , alios conseruari aptiores, persectioresque, proindeque in iis sui ipsius corruptionem in tuetur: utique, quae in aliss intuetur bona, appetat, procuretque,&non
alios modo si aliorum culpa ijs donatus non est sed se etiam ipsum odio habeat, de propriam prauitatem, ignauiamque damnet, sua si culpa illis careat, oportet. Postre mo& quod adeo sui ipsius conseruationem , puritatemque appetit, adeoque Iulip
sius corruptionem, impuritatemque exhorret, auersaturque spiritus; vives summEconseruari aptus, purusque si sit, & ijs, quae ad sui ipsius conseruationem pertinent, summe assiuat omnibus, at non talis appareat, vehementer indignetur, summaque assiciatur molestia; & corruptio ni obnoxius, impii rusque,& bonorum, quae ad sui linsus conseruationem opus sunt, inops si sit omnium, purus tamen, bonusque,dc om
nibus, quae diximus,bonis assuens videri, haberique appetit; & talia 1 isus, habitu que summe gaudet, & veluti exultat; quod nimirum, qualis alijs videtur, habeturque, talis quoquo modo fieri videtur proindeque gloriosus sui natura, celsusque,&erectus apparet spiritus a neque enim aliae eius conditiones, aut res omnino aliae illae honores , gloriamque,&obsequium spiritui pariunt, nisi quae spiritum conser uari aptum, purumque, & operationum, quae humani spiritus propriae sunt, sciente, potentemq; ostendunt; & contemptui ij prorsus sunt, qui corruptioni obnoxij, ini purique, & operationibus gaudere apparent, quae spiritum corrumpunt, impuran que; ea omnino omnia in alijs honoramus, quae nobis ipsis appetimus, eaquilin alijx contemnimus, quae nobis odio sunt; itaquequoquomodoubiis cori umpi videt re a quibus contemnitur, despiciturque, & quoquomodo ab4jς seruari, i quibus nore assicitur: utiq; vehementer illis insensus sit , summopere hὀs amet huis res ines nino, ut propriς puritatis, maestantiaeque, Scad seipsum omnino consertianda fieritatis,aptitudinisq, inditium, vehementer appetat,lumnoq.studio pro retholortesc
V o v t A M igitur quibus cupiditatibus, quibusque ridiῆς, vi trylcthlutat, 4 di passionibus assicitur spiritus, & quas iuxta affectus, quos diximus, ope
rationes operatur, propterea illarum quavis assicitur, &harum operatur
quamuis; ut seipsum conseruet, propriaque oblectet operationi; se ipsum inquam