장음표시 사용
271쪽
aibilitatis, quia Deus aeqne insallibilis est,
ac verax in revelando uno objecto , ac aetiis: ac subinde fides omnia credit propter idem motivum. Ad eων matismm, dico retorqueri poste
argumentum, quemadmodum enim charitas non semper provocat ad amandum creaturas , quae secundum se sunt perfectiores , & quae magis participant de bonitate, ac persectione divina, 8 deas, ex quibus Dei gloria major exurgit, Quia motu vum ultimum amandi propter cnaritatem: non est ipsa perfectio creaturae , sed Dei bonitas, & gloria r unde si ex creatione hominis major Dei gloria resultaret, quam ex creatione Angeli, ex motivo charitatis deberet quis , plus diligere hominem , quam Angςlum : igitur quemadmodum charitas aequc diligit ea, ex quibus aequalis gloria Dei resultat: ita fides debet aeque credere omnia credibilia, quia in ipsis aeque
apparet divina veracitra secunda pars etiam constat: cum enim inter obieeta credibilia alia sint nobiliora, ruta quae divina sunt; alia vero minus nobialia, qualia sunt Omnia creata, inter quae insuper multiplex, ac variuScst ordo dignitatis sucundum majorem, vel minorem eorum perseetionem ι hinc est, quod quemadmodum Iumen naturale in te lectus magis instinat ad cognoscendam veritatem nobili rem 3 sic ctiam fidei lumen magis inclinabit intellectrum circa divina . credenda , quam circa ea, quae sunt Purc creata. Ex ii, igitur sequitur obiecta materialia fidei poste seorsim ab invicem credi, quando non habent naturalem dependentiam, nec esstatialiter, ac necesIario unum alteri ex natura rei praestipponitur; siquidum omnia illa oblecta ex intuo a Deo revelantur,& sic aqualiter sibi vendicant in sillibilitatem ex veracitate , & revelatione divina. Dixi, quando unum necessario , , naturaliter non praesupponirur alteri: sunt enim quaedam obaeeta , quae ut credantur , supponunt fidem aliorum , a quibus necessario consequuntur : sic non possvin credere Spiritum sanctum procedere a linat re , di silio, niti crudam in Deo esse Patrem , Filium, di Spiritum sanctum, nec Deum este
remuneratorem, nisi credam existere : nec omnes homines resirrecturos, nisi credam Omnes morituros; resurrectio enim supponit eflentialiter mortem.
Si autem comparentur ob ecta sori Ita
fidei inter se, v. g. veritas Dei in cognoscendo cum ejus veritate in dicendo, &revelando, aliquem serv*nt ordinem in sua existentia, non vero inesse credibilis; quippe prius est Deum ella verum in cognoscendo, quam in loquendo: etenim veritas in cognoscendo aeterna est, divina, &Deo intrinseca: veritas autem in loquendo,& revelando temporalis est, & Deo extrinseca: In esse autem crcdibilis nullum dicunt ordinem prioris, aut posterioris ; quippe libi invicem inserviunt, ut credantur, inimneutra possit credi, nisi propter alteram, Puta veracitas propter revelationem , &reveIatio propter veracitatem. Si tandem comparentur objecta materalia fidei cum sormalibus, certam est, quod invicem scrvare debeant ordinem in ratione credibilis; materialia namque dependent a formalibus, ut credantur 3 squidem motiva veracitatis, & reveIationis non creduntur propter ob lia materialia , sed e contra materialia creauntur propter ista
Horum haec omnia leviora sunt , quam quod diutius in iis immoremur.
OBJrcta credenda suseienter in Ismbila
ammorum continentur quantum ad substantiam : Probatur : Summa credendorum maxime spectat ad Deum in sua Divinitate, vel in nostra humanitate subsistentem, iuxta illud Ioan . Iq. Haec es Dita aeterna , ut cognoscant te solum Deam verum , Onquem misisti Iesum Christum . hed duo illa
credendorum capita diserte explicantur in Symbolo, & quae ad utriusque notitiam spectant, in eo siliscienter declarantur , ut testatur S. Augustinus, scrm. I 8 i. de tempore : SImbolum, inquit, brave est verbis . sed magnam in Sacramrntu , qui quis eniis de Deo , D, Cbristo in scripturis tradatum es , in Sambolo emtinetur . ciuam utique
veritatem egregie Probant, ac elucidant Aleos qu.96. memb. I. art. l. sera aeus Doctor in 3. dist.2S. art. . qu. l. ubi probat lataficientiam credendorum in Symbolo contineri , tum ex parte Authorum componentium 3 tum ex parte Riticulorum fidei veritates continentium. Ex parte quidem autborum componen- is tirum: Quia, inquit, universitas icti Apo- is stolorum convenit, quam non est du- is
272쪽
,, bium aliquid non potuisse latere de his, i respiciunt ejus operationes. Si respiciunt isse quae pertinent ad fidei complementum. l ipsam divinam essentiam in se ι se est , ,
,, Et ut majorem haberent firmitatem, sin-l unus articulus, secundi im quod unica, , , is suli posuerunt ibi suas partes, & omnest& simplex est divina essentia, & hoc in- ori insimul singulas approoaverunt: ut unalsinuatur cum dicitur: Credo in Deum. Si isse Ecclesia , quae super Apostolos fundari autem respiciunt divinae essentiae perso- is is debebat, unam fidei credulitatem , ruinas, sive hypostasis secundum quod tres o,, consessionem haberet , quae quidem di-lsunt personae, tres sunt articuli . Quo- is is ceretur fides Catholica, hoc est , fidestrum unus est: credo in Deum Patrem omnia is, , universalis . Universalis, inquam, quialpotentem. Alius vero notatur cum dioi- , , ,, universis data, & ab universis Apost itur 3 Et in Iesum CListum Filium eius isti is is lis, qui erant fundamentum universalis cum Dominum nfrum. Alius clim dici- isse Ecclelm, constituta . Unde Petrus pri-itur: Credo in Spiritum sanctum . Si au- - mo particulam suam dicens . Credo initem respiciant divinae essntiae operatio- isse Deum Patrem omnipotentem Creatorem nes, hoc potest esse tripliciter secundum isse Ii, ω terrae . Secundo Andreas subjun-lquod triplex est ejus operatio; quarum riri xit : Et in Iesum Cisclum Filium eiuslina est in collatione naturae, & haec est ,, , , uηirum Dominum nesν-. Tertio Joan-icrcatio. Altera in collatione gratiae , & is nes addidit : sui conreptus est de Spiri thaec est sanctificatio . Tertia est in col- is is tu sancto, natus ex Μaraa Hrgine. Quar-ilatione gloriae, de hac est gloriosa resu- is es to intulit Iacobus major: Passus sub P--lscitatio . Et secundum hoc tunc sunt , , ,, tis Pilato, erucifixus, mortuus , , sepia tres articuli; quorum unus notatur clim ,, ,, tis Pilato, erucifixus , moWtuus , sepiam tus. Quinto subjunxit Thomas: Uscen-ri dit ad inferna, tertia die resurrexit . ,, ixis. Sexto addit Iacobustriinor: Aloeu-ri dit ad caesis , sedet ad dexteram Dei Pa. is tris omni tentis . Septimo adjecit Phi-
tres articuli; quorum unus notatur Clim ,, dicitur di Credo in Creatorem caeli , is terrae. Alter cum dicitur : Sanctam E Aesium Cassobeam, δεηctarum communio- , , nem, remissonem peccatorum. Alius cum is dicitur. Carnis resurrectisnem . Et vitam is
lippus: Inde venturus est udicare vivos, lateνηam . Amen . Et sic septem sunt ,, mortuos . Octavo intulit Barthol ,, maeus : Credo in spiritum μηctum . N es, no subiunxit Matthaeus t sanctam Em, , Hesiam Crabolicam . Decimo addidit Si
is mon Chananaeus r sanctorum communio- ,, nem . Quia in Sanctorum communione,, est peccatorum remissio. Undecimo su M peraddidit Iudas Iliadaeus : Carni3 re- surrectionem . Et est sensus, quod Deus,, resuscitabit ipsam carnem . Duodecimois Matthias conlammavit: Vitam aternam.
M . Et sic Apostoli in numero duoden ,, rio pleno, de integro composuerunt il- lud Symbolum , quando erant insimul
Potest etiam nihilominus sumi a parteis articulorum constituentium , clim enim
, , omnes articuli sint de Deo, aut secun ,, dum quod est in natura propria, aut e- ,, cundum quod est unitus humanae natu- rae : necesse est quosdam articulos esseri spectantes ad . Divinitatem ; quosdam adis humanitatem . illi autem, qui spectant
M ad Drru uatem , aut respiciunt divinam csti ni iam in 1e , aut rcspiciunt divinae
,, esscntiae personas, di bypostases , aut articuli circa Divinitatem respicientes is ipsam divinam essentiam in se, &inper-risonis, & in operibus ejus: & patet e is rum lassicientia , quia non habet ipsa ,,
pluribus modis considerari. is Similiter elaea humanitatem non est re- is
periri nisi septem articulos principales is secundum septem actus Claristi Redemptin riris, qui ordinantur ad nostram redempti nem. Porum primus est incarnari. Et ,, de hoc est unus articulus: sui conceptus ast is de uisuu sancto. Secundus est nasci . Et is
de hoc est alius articulus: Natus ex Μ ria Virgine. Tertius cst pro nobis pretium is solvere: Et de hoc eli alius articulus: Pase issus suo riatis Pilato , erue xus , mortuus, ,, sepultus . Quartus est infernum spo- is
liare: Et de hoc est articulus: Descendis is
ad inferna. Quintus cst de morte trium- is phare: Et de hoc est alius articulus: Tertia ridie resurrexit a mortuis. Sextus est coelestia is transcendere: & de hoc est alius articulus: is Ascendit ad caesis, sed:/addexteram Deι P tris omn*otentis. Neptimus ad judicium ve- riniret Et de hoc est alius articuluS; Iode ,i
273쪽
res ad Deitatem, & septem spectantes ad , , humanitatem, in quibus universitas fidei , , continetur , secundum quod significatur ,, in I. Αpoc. ubi dicit Ioan . se vidissit se- ,, ptem candelabra, & in medio septem canis delabrorum similem filio hominis, & illeis habebat ad dexteram septem stellas. Per ,, septem namque stellas luminosas, quae,, sunt de natura coelesti, intelliguntur χ-o Ptem articuli spectantes ad Divinitatem:
is per septem autem candelabra aurea, quae M sunt ae terrena materia veruntamen opti-M ma, & depurata , intelliguntur stetem articuli respicientes humanitatem :& ideo
is dicit , quia in medio horum vidit simi- lem filio hominis. Quoniam ergo istiis quatuordecim articuli continentur in
is umbolo Apostolico : hine est , quod
is tides continetur in illo Symbolo sufficien- ter, & plene quantum ad illa, quae priuis cipaliter sunt credenda. Et ideo concois dendae sunt rationes ad istam partem. Dices 'im. : Si in eo Symbolo sufficienter continentur omnes articuli credendi ,
cur necessum fuit alia addere Symbosa psed praeter Symbolum Apostolorum Ecclesia etiam habet alia Symbola, nempe Symb Ium Nicaenum, di Symbolum S. Athanasii: igitur Apostolicum Symbolum non sufficienter complectitur omnia credenda.
is Respω det Seraphicus Doctor ibidem ad
,, argumentum, Apostolicum Symbolum ,, sufficiens esse ad credendorum notitiam ri caetera vero fuisse addita ad creditorum is majorem explanationem , re ad har is sum confutationem; unde Apostolicum Sumbolum sufficiens est ad instruendam M plebem de nis , quae necellario debetis explicite credereo alia vero duo Smbola ,, necessaria sunt Pastoribus, ac Rectoriri bus, tum ad explicanda ea, quae comi- ,, nentur in Apostolico Symbola, tum adri consutandos varios errores : Symbolumis Nicaenum . inouit Serapnicus Doctor , is conditum Iuli ad consutationem plurium is haeresum pullulantium . Unde addunturis aliqua ad majorem expressionem, per quae ,, possunt haereses com utari , de proptereari ad elidendam haeresim Manichaei non tanis tum dicitur : Credo is Deum. sed credo is in inrum Deum, Nec tantum dicitur :M Creatorem caeli, i , terrae, sed etiam ., Alium, inmimilium . Ad consitati M nem vero haeresis Arianae non tantum di- , citur : Credo in Iesum ristum Domiarum
nostrum, sed etiam additur : Et in unum ,, Dominum Issum raristum Filium Dei un, is genitum, usque ibi: Per quem omnia ficta risunt. Ad consutationem vero haeresis Em istychis, de Nestorii, qui dixerunt Spiria istum sanctum servum esse Patris, & Fi- is lii, non dicitur tantum: Credo is visia istum sanctum, sed additur: Dominum, θ' rivmipeantem , qui re Patre procedit, dc is Latini addiderunt, Filioque propter erro- ,s rem Graecorum. 9ui cum Patre , H- riliis simul adoratur e. Et additur : sui is
locutus es per Propiatas, ad destructionem is erroris quorumdam, qui dixerunt, quod ,, Prophetae locuti sint sicut phanatici. Et is sic patet, quod ista Symbola non super- ,, fluunt, nec Apostolicum deficiat; quia is quamvis in illo fides susticienter conti- , matur quantum ad propriam , & sim- is plic. m fidei consessionem, tamen Oppor-
tunum fuit aliquid ei addere ad m-
rem explanationem, Sc propter confu- istandam haereticam pravi atem. is es secunia: Summa credendorum maximc his duobus continetur, nempe existentia Dei, ει illius justitia per ordinem
ad homines remunerandos, juxta illud sancti Pauli ad Heb. ir. Aeredentem ad Deum opo tet credere creta est, is, inquirentibus se remunerator δ : Sed haec duo non continentur in Symbolo Apostolico: igitur non commplectitur susscienter omnia credenda. Ne minorem: Profitemur namque Deum existere , cum dicimus: Credo in Deum ἐhis enim verbis profitemur unum Deum csst: remuneratio vero continetur in ultimis illis verbisue Es vitam aeternam, in quibus Confitςmur aeternam beatitudinem o servantibus mandata Dei; ac proinde suis
scienter apparet illius divina iustitia in praemiandis bonis , & malis plectendis equemadmodum & omnia alia divina attributa innotescunt, vel nomine mi, vel per omnipotentiam divinam; qui enim est omni-Otens, consequenter infinitus est, ac su- inde illustratus omnibus persectionibus , quae ad ens infinitum spectant. Dices tertiὸ: Inter mysteria fidei explicite omnibus credenda, unum ex praecipuis est Sacramentum Eucharistiae , quod idcirco appellatur per Antonomasiam Masterium Dei; quia maxime sensus , ac intelle tus
humani captum naturalem fugit : at mysterium istud non continetur in Symbolo
Apostoliςo, nec etiam in aliis duobus: igis tur
274쪽
Tract. II. Disp. I. Art. I. Quaest. IV.
tur ista Symbola non lassicienter comple- co Apostolos hoc Symbolum edidim, ut et untur omnia credenda. l haberent unam , eamdemque regulam sis Respondet idem Seraphicus Doctor ad 3. l dci, quam omnes omnibus populis pro- . se quod iste articulus non est principalis,l ponerent. sed sub aliquo articulo continetur, si- Secundὸ, ut singuli Fideles brevem hanc cut & alia Sacramenta. Volunt aulcmifidei formulam facilius memoriae mandam quidam dicere, quod reducitur ad Rris liculum de Omnipotentia: alii autem ad ,, Articulum de Passione , quia istud est,. memoriale passionis: sed melius est ipse sum revocare ad ArticuIum de unitateis Ecclesiae, & peccatorum remissione, ad
is quae etiam alia Sacramenta revocantur:
,, in ipsis enim Sacramentis fit peccat se rum remissio, & attenditur totius Ec- cletiae Sanctorum unio. Addunt aliqui mysterium hoc non esse positum an Symbolo , quia in eo Continentur solum ea, quae scitu crant necessaria ad fidem explicitam pertinentem ad intellectum: fides autem explicita Eucharistiae non est necestaria propter se, sed adimplendum digne praeceptum sumendi Eucharistiam; unde, ut observat S. Augustinus tract. H. in Joan. Catechumeni, qui olim doccbantur omnia mysteria credenda , priusquam susciperent baptisma , nil audiebant de Sacramento Eucharistiae: non ergo mirum si in Sumbolo, quod Catechumeni etiam ante baptismum suscipiendum edoceri, ac profiteri debent, contineatur hic articulus, cujus fides explicita ab eis non exigitur donec hoc Sacramentum essent suscepturi. Quaeres I. An Symbilum, quod dicitur Ap
solicum, fit 1evera ab ipsis apostolis
Espondeo id nulli Catholico videri de-I Dere dubium ; quippe hoc ipsum aperte tradunt SS. Patres, maxime vero S. Clemens Epist. I. ad Jacobum, & lib. I. Rec gnitionum: S. Ambrosius ser. 38. Chrysostomus homil. I. & a. de Symbolo, Augu- sinus scr. III. & II 8. de Tempore, & S. Leo Epist. I R. ad Pulcheriam, de ser. 3. de Passione, ubi ait: Ipsa Catialici symboli brevis ,-perfecta congessis duodecim apostolorum cs iognita sententiis. Unde Haronius ad an. existimat bymbolum fuisth compositum anno Io. a Passione Christi, antequam videlicet in varias provincias dividerentur. Quod etiam suaderi potest ratione SS. Patrum mors laudatotum, qui volunt idcirrent, .& frequentius profiterentur. Sic Αugustinus hom. qa. in serm. de Symbolo. Tertio, ut possent fideles hac brevi formula veluti clypeo praemuniri adversus omnes haereticorum fraudes. Ita S.Chrysosto-mus hom. de Symbolo. Addunt praefati Patres Apostolos non tradidissu 1xurabolum istud scripto, scd verbo tenus: Ne, inquit Eusebius Emissenus hom. 2. de Symbolo, ab Aereticis carrumpi posset, ae vitiari. Unde non mirum si Symbolum istud noni habeatur a Fidelibus tamquam Scriptura sacra, cum ab Apostolis non fuerit scriptum, sed traditum Fidelibus, ut in eorum mem
. Adde quod licet Apostoli illud tradide
rint Spiritu sancto regente, & gubernante quoad veritatem sententiarum, non tamen dictante singula verba quod ad Scri- Eturam Canonicam videtur esse necessarium: & insuper, licet certum sit Symbolum istud esse editum ab Apostolis, id tamen non est de fide, nec ab Ecclesia definitum, nec ab ea inter divinas Scriptu
κη qualiter , fides successu temporum proscctum , ac augmentum susceperit. taηdum primo, ex Seraph. Doctore in
3. d.2S. art.2. fidei augmentum consi-clerari posse tripliciter . quidem quantum ad credendorum multitudinem. Secundo, quantum ad plenitudinem luminis. Temno, quantum ad certitudinem cognitionis. Primὸ, inquam, fidei augmentum spectari potest quantum ad multitudinem credendorum, idque vel secundiim eorum additi nem, vel penes eorumdem explanationem: objecta enim credenda considerari possunt ut plura, vel pauciora uno tempore, quam alio: Insuper quae implicite dumtaxat pro
ponuntur uno tempore, Possunt altero tem
pore explicitc, &distininc credenda proponi . bimiliter fides potest suscipere. novum luminis augmentum successu temporum, ita quod quae obscurius erant revelata uno
275쪽
tempore in &aperitus altero tempore appareant per uberiorem doctrinae illustrationem, & perspicaciorem rerum credendarum propositionem . Tandem fides comparari potest vel ad veritatem dictantem, vel ad intelles m assentientem. Quaeritur autem, an his omnibus modis fides augmentum susceperit; ita quod nunc plara, vel pauciora sint credenda, idque clarius , ac distinctius, necnon & firmiori, ac certiori assensu, quam crediderint nascentis Ecclesiae Fideles Notandum stetiηia, fidem de aliquo objecto haberi posse dupliciter, nempe vel implicitd , vel explicite. Fidet explicita est, quando assensus fertur ad ipsum objectum, prout tale est, ita ut qui credit, possu interrogatus in particulari dicere se illud credere. Fides implicita est, quando aliquid
credimus , in quo vel alia involvuntur, quamvis nos lateat quae illa sint, vel non possumus credere hoc, quin eo ipso saltem in communi alia credamus. Potest autem haec implicita fides provenire primo ex ratione formalis objecti ejusdem, v. gr. qui credit fide insula unum articulum propter auctoritatem divinam, eo ipso videtur implicite amplecti quidquid Deus revelaverit; sicut qui detestatur unum peccatum grave, praecise quia est offensa gravis Dei, eo ipso implicitu videtur detestari omne peccatum grave, in quo idem detestandi motivum reveritur. Secunia, continentia implicita oriri potest ex eo, quod credatur aliqua collectio rerum consula, in qua alia objecta continentur, quae secundiim se, &in Particulari ignorantur: scdum aliquis rusticus Credit omnia, quae creduntur ab Ecclesia Romana, fidem habet implicitam de omnibus articulis, ac veritatibus Catholicis spectantibus ad integritatem fidei. Terisi denique,
potest contingere, ut credatur aliquid connexum cum alio, idque vel quia una propositio est connexa cum alia in re ipsa, seu per identitatem rei, quamvis connexio ip-
D non possit sne fide cognosci, se hoc
modo , qui credit Deum esse infinitum, implicitc credit esse trinum : vel etiam particulare in universali cognoscitur implicite, ut per se constat.
Notaiaum tertώ, fidei sicut de Ecclesiae statum distingui posse triplicem iuxta triplicem legem Naturae, Scripturae, de Gratiae. staιvs Natuνae fuit ab Adamo usque ad
Moysem. Ieriptura vero, Moyse usque ad
Christum: Gratiae denique ab ipsius Christi
Domini nativitate usque ad consummationem is li. Insuper horum statuum quilibet distingui potest in diversa tempora; quemadmodum S. Gregorius homil. 28. in Matth. distinguit statum Iegis Naturae ab ipso mundi exordio usque ad diluvium, a diluvio, dc Noe usaue ad Abratiamum; &ab Abrahamo usque ad Moysem: Similiter in singulis eorum statuum distingui possunt homines in duas classes, nempe in illos, qui fuerunt Principes, Pastores&Rectores aliorum, &in eos, qui instar ovium a pastoribus reguntur, ac fidei veritatibus in lirtiuntur, ac illustrantur. His ita praemissis, determinandum est m-mὀ, utriim semper aequalis fuerit Eccletiae fides quovis in statia, tam implicita, quam explicita circa eadem objecta creaenda . secunia, utri im objecta credenda clarius
in uno tempore , quam in altero inn tuerint. Tertiὸ, utrum malori, ac firmiori cet titudine, uno tempore credita sint,
FIcti quantum ad substantiam eredibilium. eadem Dis implicite in omnibus fidelibus,
cujusvis satus Melestae, neenonis explieitὸ in Principibus, ae Rectoribus: non ita in Fidelium vulgo usque adflatum I gis gratiae. Haec conclutio tribus partibus constat, quarum prima colligitur ex Apostolo ad Heb. II. ubi
cum dixisset: sine fide impol bile est placere
Deo, subdit: Credere enim oportet accedentem
ad Deum, quia est, , inquirentibus se remune rator fit . Sed plurimi in quovis Ecclesiae statu Deo placuerunt: igitur credere debuerunt cum existere, & eum esse remuneratorem eorum, qui illum inquirebant; at substantia credibilium, maxime his )uobus articulis virtute continetur, nempe divina existentia, quae non solum initatem, sed etiam attributa omnia, ac Dei operationes, fle praecellentias involvit, & hominum salutem, ad quam omnia Dei opera ad extra ordinantur; omnia enim propter EI Post igitur &C. Confirmatur ex eo, quod ibidem Apost
ius fidem dicit esse substantiam rerum sperandarum: res autem sperandae quovis tempore fuerunt eaedem secundiim substantiam, scilicet aeterna beatitudo, & quae ad illam
spectant, unde ibidem subdit: Iuxta fisem
276쪽
tres non acceptis repromissionibus, sed a longe eas a picientes, i salutaηtes. Ruapropter a. ad Cor. q. loquens iue antiquis Patribus, ait: mbentes autem eamdem spiritum fidei. Quibus significat veteres Patres eamdem, quam nos, fidem habuisse. Probatur insuper: Fidei summa maxime concernit Deum subsistentem in sua Divinitate, aut in nostra humanitate: at haec: fides in omni Ecclesiae statu semper extitit: igitur &c. Major patet ex illo JGann. II. Bisee est autem vita aeternar ut cunctant te, solum Deum verum , o. quem mi νι Iesum νηdim. Minor vero probatur ex illo Α-ctor.q. ubi de Christo dicitur: Non est aliud nomen sub caelo datum iaminibus , in quo oporteat nos salvos fieri; unde quotquot luerunt Fideles quovis in Ecclcsiae statu , omnem suam spem in Christum direxcrnnt, tamquam in fontem gratiae, & Auctorem, ac Mediatorem Dei, & hominum. Hinc Heb.
I 3 dicitur: mristus beri, O, rudis, siniscvla ; quibus Paulus significat, quod etsi
Christus D. tantum apparuerit in medio temporum, tamen divinae sim operationis, a virtutis influxum in omnes prorsus Gentes quovis tempore, & sub qualibet lege Natu-Iae, Scripturae, aut Gratiae derivavit: Hinc Hpocal. I 3. dicitur Agnus ore us ab origine mundi, quoniam futurum huius divinae victimae sacrificium, quo expiari de rent hominum peccata, fuerit semper praesens Deo, ut eorum intellectu, & intuitu moveretur ad gratiam impertiendam hominibus: qu Propter omnes omnino Fideles in ipso Mestia spem suam, pC salutem collocarunc ue Umde David Psalm. ai. In te speraveruηt Patres aegri, Jeraverunt libero ii eos 3 ad te clamaverunt , O. salvi facti sunt.
Quod autem illius divini Mediatoris gratia , de opitulatio longe ante suum in mundum accessum hominibus profuerit ad sala tem, praeclare docet S. Paulus I. ad Cor. IO. his vcrbis: Patres mstri omnes sub ηηbe fuerunι. θη omnes mare rea erunt, in omnes in
Moyse baptizati sunt in nube, O, in mari: is
omnes eamdem escam spiris lem manducaverunt, ore omnes eumdem potum spiritualem biberunt ; bibebant autem de spiritali, consequenae eos Perea; Petra autem erat Gristus. Hinc bb. Patres docent fidem in Christum semper fuisse hominibus quovis in statu neces.sariam ad salutem. Quod etiam non obscure insinuat S. Paulus ad Rom. 3. ubi cum
dixisset et Omnes me verum .doria
Dei, subdit: Iuin Pati per gratiam , las, per
νede timem, quae est in risto Iesu, quem proposuit Deus propitiationem Wν prim in sam guine ipsius ad sensionem Justitiae sua, propter remissionem pωredentium delictoram, in 'stemtatione Dei, ad ostensionem Justitiae eius in Metempore, ut sit ipse iustus, eum,
Hinc S. Augustinus tr. s. in Joan. Prae clare docet eamdem esse fidem Synago ,& Ecclesiae , quantum ad ejus objectum: Tempora , inquit, variata sunt, non fides'.
mutatus es sionus verbi, Nemet, aut . itue ea dem tamen fides virosque conivrais. Et ser.8.
de tempore: Una, inquit, o pii ηοvi, o
veteris Testamenti. Quapropter lib. I. Rel 1 etat. cap. I 3. docet Christianam religionem extitisse ab initio mundi , quamquam e nomine non fuerit appellata: Usa res, ir quit, quae nune Cisistisna Religio nuneup tur, erato apud antiquos, nee defuit ab in iis generis bumani, quousque ipse veniret Mycarnem, unde Uera Religis, .uae iam erat,
pit appellari Cbristiana. Cum enim HRUM rectionem , asceηβηemque in catam caepissenae apsin praedicaνe, o, plurimi crederent, pr mum apud Antioctiam, sicut scriptum es, si pellati sunt Discipali diristiani. Nastris ergo temporibus , Me est Cisistiana Religio non quia ρνioribus temporibus πω fuit, ses quia
iserioribus Me nomen accepit, quam cois
seere, O, assequi strari ima est solus.
Cui concinit egreoc S. Leo ser de Nativitate; Cessent igituν, inquit, illorum qu relae, mi impio mismare disinis dispensatio, bus obloquenter de divinae Nativisaiis tarduate usantur: tamquam praeteritis temporibus nousit impessum, quia in ultima mandi aetate est gestum. Verbi Incarnatis Me rentulis ficienum quae facta, is, sacramentum salutis bumanae in nulla unquam antiquitate cessistit. suod pr Heaverunt a stoli, hoc annuntiaverant Propis ta 3 nec sero est impletum, quod sempeν es cre-ἀtum . sapientia vero, 6, benignisas Dei bacsa riseri veris mara capaciores nos 'a me riωis secit, ut quod multis signis, multi; -- cibus, multisque masteriis, per tot fuerat saecula
praenuntiatum, in bis diebus Emangelu non es set ambiguum; Θ, nativitas, quae omnia m racula, omnemque. intelligentiae erat excessura mensuram, tantὶ emstantiorem in nobis gigne ret Avim, quantu dicatis eiur, is, antiquio praecessisset, is, erebrior . Non itaque novo comin
is Deus rebus humanis, nee sera miserat cinc
277쪽
ransiluit: stda Uitutine mundiu in , eamdemque Ommbas causam salutis ixstituit. Gratia autem Dei, qua semper est universitas ims ta sanctorum, aucta es Cis o nocente, ηon caepta: D Mo magnae pietatis saeramen--m , quo totus iam mundus impletus es, tammtens etiam in suis signifieatisnibus fuit, ut Mnminus adepti int, qui in Elad credidera m missum, quam qui suscepere donatum. His etiam suffrasatur ratio: Omnes enim quovis tempore Fideles tendere debuerunt in eamdem beatitudinem, & per eumdem Mediatorem Christum: ergo necessum fuit,
ut omnes invicem convenirent in eadem
fide, saltem implicita, & secundum iu
secunda pars probatur; nempe quod Omni tempore Fidelium Rectores, Pastores,lc Principes explicitam habuerunt fidem Praecipuorum mysteriorum; hoc enim significat Christus Dominus Lucae Ita generaliter dicens Apostolis: Beati oculi, qui vident , qνa vos videtis 3 dico enim vobis , quod multι Pronetae ,-Reges voluerunt Nidere, qua vos videtis, is, non viderunι' aud/re, quae avitis, non audierunt. Ex quo recte colligit sanctus Irenaeus libis . cap. . Si de raverunt, ergo in eum creiderunt .
Plinc sancto Leo Epist. 23. dicit a piin cf-
pio generis humani denuntiatum homini-Dus Christum in carne venturum. Quam utique denuntiationem , de fidem propagarunt etiam c entiles aliqui mediis in idololatriae tenebris, ut conflat de sanctissimo viro Job, qui cap. 19. dicit: scio, quia
Vcriim cum haec fides infidelitate Centilium Obscurata fuisset, & pene extincta, denuo suscitata fuit in Abrahamo; qui expressiorem mysteriorum fidem habuit, maxime vero Incarnationis, ut Christus Dominus testatur Ioan. 8. abrabam Patre Ne fer exultavit, tit maeret Hem meum : vidit
gavisus es. Ab eo autem sanctissimo Patriarcha ad omnes ejus posteros fides de incarnando Verbo propagata est, unde, Paulus ad Gal. 3. Abrabis dictae sunt promissiones, Iemini ejas. Eam autem divinam fidem per frequentes revelationes factas Patriarchis Isaac, Ac Jacob, excoluit Deus usque ad ipsius Moyia tempora, de quo priusquam legem acciperet S. Paulus ad Hob. II.
eali habere heu itatem, maiiores divisis, aestia mans Gesauro AEgyptinum, imp urium Cbii. si: aspiciebat eηim in remunerationem. Praecaeteris autem Israelitis, qui post Moysem vixerunt, expressionem de Incarnatione
Verbi, ejusque mysteriorum Vitae, Mortis, ac Resurrectionis habuerunt David, & Isaias : nam de Davide legimus Matth. II. quod Christum in linita meat Dominum dicens: Dixit Dominus Domino meo, sede a dex-πir meis, de Isaia vero Ioan . II. Hae dixit Ibaias quando vidit gloriam ejuι, ει ι cutus est de eo. Tertiam partem aperte docet S. Gregorius hom. Io. in Ezechielem, tibi circa medium, ait: Dei coguitis, quae in Patribus spia ritualius fuit, nota toti populo Hebraeorum κοπnut '. Nam Omnipotentem Deum, sanctam vid licet Trinitatem, cum Prometae praedisrent, pulus ignorabat, solum deealogum tenebat iustae egem Trinitatis nesciens. Quibus significat non omnes fideles Israelitas habuisse explicitam fidem praecipuorum fidei mysteri
rum, puta I rinitatis, necnon & Divinita- tis vcnturi Messiae; multo mimis noverant specialia mysteria, quae nune explicite credit popuIus Clitissa anus, & distinctὸ exprimuntur, ac declarantur in Symbolo; unde S. Paulus ad Ephes. 3. ait: aliis generationiabus Mn s agnitum flus bominum, Muri nune revelatum es sanctis Apostolis ejus, is, Propb:-tis in spiritu. Cui concinit S. Joan. Epist. I. cap. I. scimus quoniam Filius Dei venit, is dedit nobis Rasum , ut emisseamus verum Deum, in fimus in vero Fuis Hus. Ex his igitur sequitur fidem explicitam
aliquorum objectorum in particulapi non fuiste semper aequalem, nec Fideles vulgares Testamenta veteris, imo & eorum Rectores ita distincte musteria fidei n visie, ac mavit etiam rude Christianorum vulgus. Insuper in ipso etiam statu legis
naturae, ain scriptae non se er eadem extitit fidei aequautas, aliquando obten brescente rerum notitias alias vero per Prophetas renovata, quod etiam contingit in statu legis gratiae ι non enim Fideles omnium saeculorum aeque explicitam , ac dii tinctam habuerunt Furium objectorum fidem 3 contigit enim, ut qu rum notitiam explicitam habuerant majores , postmodum eadem fides ignorantiae tenebris in pleri siue illorum posteris consopita ι Iurius in lucem revocata
fuerit Conciliorum definitionibus , sa
278쪽
ctionibus Pontificum, ac Doctorum Iab re, & studio. Diees primo: Tota Christiana fides continetur in lege nova: lex autem nova i ta continetur in veteri lege; est enim il-Ia mystica rota in rota, ut notat E cchiel Cap. I. igitur magis apertam, & explicitam
fidem habere debuerunt Fideles veteris Te-
samenti, quam novi. Nego conjequentuim: I icci enim novum
Testamentum implicite saltem in veteri claudatur, inde tamen non est consequens, veteres FideIes eamdem, quam nos, explicitam mysteriorum habuisse fidem: nam, ut
pluribi notat S. Apostolus, omηia in figura
ηtingebant illis. Dices secunia: Variato objecto, etiam habitus mutatur: igitur si aliquid credant novi δ cstamenti fideles, quω a Fidclibus veteris destamenti non fuerit agnitum, sequitur etiam mutatam esse fiaem, cujus Contrarium supra docuimus ex sancto Αu-austino dicente: Tempora variata sunt, non
Distingua antecedens : Mutato objecto secundum rationem intrinsecam objecti, concedo : secundum variam ejusdem objecti propositionem, Ac magis, aut minus explicitam clusithm revelationem; nego: Sic autem ob)ecta fidei dumtaxat variata sunt, ut quae prius obscuritis, nunc distinethis proponantur, & explicentur. I9ιces terti3: Omnia fidei mysteria, maxime quae concernunt vitam , ac statum Christi Domini, quae non vera sunt de Praeterito, aliquando vera erant de futuro : ergo sicut modo verum est Christum esse incarnatum, natum & passumo ita verum crat in piaeterito Christum esse incar- Nandum, nasciturum & passurum: & qua ratione nunc est credibile de praeterito, eadem ratione credibile de suturo. Res ηdro, quod Omnia, quae credimus de Pl Ricrito, fuerunt equidem credenda de futuro implicite, concedo: explicite tantum, ac distinet c. nego; explicatius enim, ac distinctius nobis pio ponuntur objecta fidei, quam sim Iudaeis; ac proinde plura nunc
explicite credimus, quam creditum fuerit ab iis, qui Christi adventum, dc praedicatioilcm praecesserunt, ut d c monstrabit
Art. I. Quaest. IV.CONCLUSIO SECUNDA .
sectum habuit, quant ad augmentum luia mims. Ira Seraph. Doctor d.2S. art. a. q.2.
de probatur ex bcriptura sacra significanteer Christum Dominum nobis divina my-eria distinctius , & aperitiis manifestata suisse, quam suerant oli in per Prophetas,8e Patriarchas: quapropter adorandus ille Salvator dicitur L x mundi Joann. 8. quia
ut denuntiaverat Isaias cap. 9. ad ejus adventum populus , qvι amoutabat in tenebris vidit lucem magnam i habitantibus in regione umbrae mortis, lux orta est eis. Hinc dicebat Apostolis Lucae 8. Vobis datum est resese mysterium regni Dei: ea teris autem in parabolis , ut videntes non viaeant, est, audientes non intelligant. uapropter Ioann. I . eisdem dicinat: Vos autem dixi amicos; quia omnia quaecumque auivi a Patre meo, nota
feci Moim, unde Apostolus ad Ephesios I. Habemus redemptionem per sanguinem θήν, remissisηem peccatorum secundum Hustias gratiae , quia superabundavit in nobis in omni sapientia, s prudentia, ut notam faerere nobis Iacramentum voluntatis suae. c uibus omnibus constat Deum uberiori fidei lumine illustrare Fideles novi Testamenti, quam veteris, ita quod veteris Ecclesiae F ideles illustrati fuerint fide, velut aurorae crcpusculo, nobis vero divina fides affulgeat lacun-dtim omnem suae luminis plenitudinem; Fidelium enim, sicut de Iustorum semita quasi lux hplendens, procedit screscit usque ad pem
sectum Hem. ouam utique veritatem egrcgie explicat S. Leo ser. I 3. de Passione: ubi cum dixisset: Incarnationνbι, on occisio, ocrepurrect o Cis iunimersorum fictium salus facta est: e s anguis unius Ium, qώem nobis Pater donavit, quia eum pro reconciliati e munis di reeimus δει tam, boc contulit Patribus, qui similiter creumere fundendum. Iandem concludit: Nil ergo, Dilectissmi, ab antiquis F
sationibus pro diurnae voluntatis ratione varia
tis: Ied ιn ιa sum coruscantibus, is legis i sim iit, is, Prometia oraculis, On oblationibus bostiarum; quiaAe tavruebat illos populos esurire, ut quae revelata non caperent, obumbrata subcurerent inmajor Evangem set amctoritas, mistrinu, totque miracula, atque
279쪽
m seriis veteris Testamemi pa me deservissent. Hinc addit serm. a. de Astensione : 9uia Redemptaris nostri cons evum fit, in sacramenta transivit, is, ut fas excellentior esset, ae firmior, visiori doctrina suco st: cuius auctoritatem suse nis illuminata radiis credentium ereda sequerentur. Probat etiam hanc veritatem S. Gregorius super Ezrebielem iami 6. ubi ait.: per
,, incremrrita temporum crevit scientia spiis ritualium Patrum. Plus namque Moyses,
is quam Abraham 3 plus Prophetae, quam ,, Moyses; plus Apostoli, quam Prophe- ,, tae, in omnipotentis Dei scientia eruditi,, sunt. Fallor si haec ipsa Scriptura non ,, loquitur: Pertransibunt plurimι, on multiis plex erit scientia. Sed naec eadem, quae
,, de Adam, Moyse, Prophetis, & Αpo-
,, stolis diximus, ex ejusdem Scripturae ver- ,, bis, si possumus, ostendamus. Quis et- is iam nelciat, quia Abraham cum Deo I se cutus est λ Et tamen ad Moysem Domi- ,, nus dicit: Ego sum Deus Abrabam, Deusis Isaae, Deus Iacob, b, nomen meum ,, Adonat, non indieavi eir. Ecce plus Moy-
si, quam Abrahae innotuerat, qui illudis de se indicat, quod se non Abrahae indiis caste narrabat: Sed videamus si Prophe- ,, tae Plus, quam Moyses divinam scientiam ,, apprehendere potuerunt. Certc Psalmi- , sta dicit: suomodo dilexi legem tuam D ,, mine Θ tota die meditatio mea est. Atque ,, subjunxit: super omnes docentes me, in ,, resieri, quia tesimonia tua meditatio mea is s. Et iterum: Super Fenlarer intellexi., , Qui ergo legem meditari se memorat, is & super omnes docentes se, ac seniori res intellexisse testatur, quia divinamri legem plus , quam Moyses acceperat, is manifestat. ,, Quomodo autem ostensuri sumus, quiari plus Apostoli edocti sunt, quam Pro he- is tae Θ Certὰ veritas dicit, Μulti Reges,
M ergo, quam Prophetae de divina scientiam noverunt, quia quae illi solo spiritu viri derant ipsi etiam corporaliter videbant. Impleta itaque est ea, quam superius diri ximus, Danielis sententia : quia peraram ψ, Bunt Uuνimi, b, multi ex erit seientia. ri Mensura ergo calami, qui est sex cubi-M torum, & palmo, ducatur ad cubitos ri decem , & mensura decem cubitorum es ad extremum surgat in uedecim, quia
quanto mundus ad extremitatem duci- ,, tur, tanto nobis externae scientiae adi- tus largitis aperitur. is
Concludendum est ergo cum Seraphico Doctore supra Iaudato, quod secundiim
diversitatem temporum fides crevit. Priamὀ, penes veritatis exhibitionem. Secunia, propter maloiem gratiae dilfusionem. Temtiὰ, propter planiorem inst. umionem; ideo
enim credentes claritis nunc ea, quae Cre..dunt, cognoscunt quam antiquius eogn
scebant, quia jam est veritas inhibita per Christum: iam etiam gratia sancti Spiritus, amplius diffunditur in Sacramentis novae legis propter Christi meritum, & pretium jam solutum: iam etiam nunc fides apertius praedicatur, docetur, probatur Ac d senditur per evidens Christi, & eorum s
FLter, quantum ad firmitatem asse us, si
gὶ maior, ae m Uantior frit in nova lege , quam tu veteri. Hanc probat Hugo Vi-etorinus lib. I. de Sacramentis P. M. Cap. q.
ubi ait: Duo sunt secundum quae fides ere cere dieitur, eunitis is, QDctus: secundum e gnitionem Dei crescit , quando eruditur ad seientiam; secundum Urctum verὀ, quando ad
Unde dicit praesignatum suisse in lib. Numerorum Cap. I 3. per botrum, qui a duobus hominibus in vecte portabatur; botrus enim, inquit, ille invecte, Christus incruce est, cuius mysterium in Sacramento duo
populi portant: qtii praecesserunt, portaverunt, sed non viderunt: quia praecedentes adventum ejus, sacramenta passionis ipsius portavcrunt, sed non omnes per cogniti nem intelligere valuerunt: Secundi autem
portant, & vident, quia Fideles post adventum Christi , Sacramentum passionis ejus
per fidem suscipiunt, & pri' revelatam cognitionem jam aperte cognoscunt; hinc est, quod cum nostra fides pleniorem, ac planiorem habeat irradiationem, etiam firmi rem intellcctus assensum importat. Unde S. Leo ser. a. de Ascentione Domini, ait r
ritus sancti munere roboratam, non carceres, non exilia, non famer, non ignes, non laniatus ferarum . nec equisita pr equentium erudelia
talibus supplicis terauerunt. Pro Me fide Ur universum mundum, non suum viri, sed etia
280쪽
feminae, nee taxtum impubes pueri, sed etiam tenerae Virgines usque ad effusionem sui sanguinis decertarunt. me fides -ηia 6 eis, aegritudines depulit, mortuos suscitavit. Unde is ipsi beati semis, qui tot miraculis eomfrmati, tot sermonibus eruditi, atrocitatem tamen Dominieae passonis evaverant, is veritatem resurrectionis eius non Oe b ratisne susceperant: tantum de Astensi me Domini pri cerunt , ut quisquis illis prms intulerat merum , verteretur in gaudium.
Conclud cndum ergo cum Seraphico D ctore quaestione .l. quod fides augmentum suscipit tribus modis. Primo , exten- ,
quantum ad articulorum explicationem .
Fecundo, iηπη e, quantum ad clariorem illuminationem. Iertio, radicatiri, quantum ad certitudinis, & devotionis adhaesionem . caiiod quidem augmentum non
solium respicit diverses homines in diver- . sis statibus, sed etiam sub eadem lege viventes. Nam, ut observat Hugo Victorinus supra laudatus, secundiis incrementa fidei diversa genera hominum inve- ,, niuntur . Quidam enim Fideles sunt, is qui sola pietate credere eligunt, sedis utri im credendum sit, vel non, rati ,, ire non comprehendunt. Alii vero ra-
,, tione appuebant, quod fide jam cre-M dunt. Alii vero . quod fide credunt,
is & ratione approbant, purificatae memis iis intelligentia experiuntur . Impriis mis sola fides facit electionem. In f, se cundis ratio adju it approbationem .is In tertiis puritas intelligentiae appreis hendit certitudinem.
Utrum ob tectum fidei fit ita meusars verum, in utiliatenus ei falsum subesse possi. Notavom primo, concipi posse, quod objecto fidei inesse possit falsitas duplici ex capite: Privi quidem, ex parte Dei
dicentis, & revelantis, sis videlicet ismiretur , & falsit pro veris proponeret: δε--do, ex parte hominis credentis, si ni tum fides humana possit inclinare credentem, in firmiter existi et aliquid esse revelatum a Deo, quod ita non esset ka- ut fide divina, quis moveatur ad eliciem dum assensum falsum, & erroneum : fuit autem olim Priscutianistarum, qui se dicti
sum a Pristilhaxo Episcopo Abulans, bla.
sphemia qua ore impudenti dicebant Denm
posse a uictorem esse mendacii, & salsitatis, ut inde concluderent licitum esse n sinium mentiri, sed etiam mendacium firm re juramento propter tegendum secretum ἐunde eis istud erat vuIgare; iura, periura, secretum prodere xui. Quam utique i ietatem licet Catholici omnes execrati riserint, attamen non desuerunt aliqui D istores, qui licet concenerint Deum de potentia ordinaria nulla ratione mentiri posise , nec falsum dicere, attamen de potentia
absoluta id praestare posse, sive per se, sive per alios existimabant. Ita docuit Gabrietin 3. dist. II. quaest. I. Petrus de Aliaco in I. quaest. I a. de Hucor in a.dis . s. Quam tamen sententiam ita temperare videntur, ut ad declinandam vocis invidiam, non admittiant quidcm Deum posse nacntiri; quia, inquit Gabriel, mendacium significat salsum dictum cum aliqua deordia
natione, & malitia morali; inus autem etsi falsum diceret, nullum faceret malum moraliter, de adeo non mentiretur.
Notaηdum secundo, mentiri nil aliud esse, quam diccre aliquid scienter aliter ac sentimus: Ita S. Augustinus in Enchiridio cap. 18. qui ibidem colligit non idem esse moliri, ac falsum disere : potest aliquis dicere falsum absque mendacio, quia nismirum existunat id verum esse; atque ideo
cum non loquatur praeter mentem, etiam non mentitur; siquidem mentiri, est contra mentem ire: c contra vero potest alia
quis diccre verum, qui nihilominus revera mentiretur, quia videlicet id quod ipse profert, verum quidem est, tamen falsum esse existimabat, atque ideo scienter dixit aliter ac sentiebat; quam utique veritatem luculanter ibidem explicat S. Augustinus
his verbis: Μelior est, qui nesciens f.um sicit, quoniam id verum putat, quam qui memrieni animum sciens gerit, nesciens verum esse, quia dicit ψ ille namque aliud non babet in animo, aliud in verbo ; bula vero qualecumque per seipsum sit, quod ab eo dieitur ;aliud tamen clavssem in pectore, aliud in lingua promptum es, quod malum proprium es
Ex quibus in serre licet duplicem in vetabis distingui posse falsitatem, nempe male rialem, di formalem. Hateriaιs est, quando aliquis initans esse verum, quod dicit, decipitur & decipit, qua ratione non committitur quidcm mendacium, sed forte levi-