장음표시 사용
291쪽
Οriectum Ridei est inevidens. 287
habitum erroneum: sed Deus clim sit saluentissimus, nihil potest operari absque
egitima causa : igitur hunc actum, aut habitum non poteli producere. Nego ma orem: Primo, namque Deus haec praestare posset , ut suam omnipotentiam in hoc manifestaret , ne videlicet , de cadubitarent homines circa productionem hujusmodi habitus, aut actus erronei: quemadmodum ad id eum impotentem adversarii censent. Secundo , ut suam exerceret justitiam, puniendo videlicet eum, in quo hujusmodi actum , vel habitum erroneum produceret , propter neglectam asi utionem, vel conservationem legitimae, ac verae cognitionis.
Adde quod , etiamsi nullam possemus assignare causam particularem, cur ita ageret, inde non est consequens, quod non possi 't tales effectus edere propter causam
nobis ignotam r plura namque Deus pintest , quam humanus capiat intellectus ,& eo in casu esse posset illi pro ratione voluntas , sicut & fuit , quod mundum non prilis produxerit, quum id potuisset: nulla enim alia assignari potest causa , quam, quia ita ipsi placuit.
rum Gyectum fidei , ita necessario debeat
esse obscurum , ut nuta ratione
possit ebe evidens. Nolanaeum primo , duplicem obscurit tem in fide posse distingui r aliam
quidem ex parte objecti formalis, quod creditur , alteram vero ex parte subjecti , seu credentis . Obscuritas ex parte obiectι sor- malis, seu medii, cui innititur, consistit in
eo, quod mcdium istud, etiamsi cellam cognitioncm efficiat, non tamen illam emcit claram, de intuitivam: Obscuritas vero ex
parte subiecti, seu intellectus, in quo residet fides, consistit in eo, quod talis intellectuscrcdat quidcm Deum , & ea, quae ab ipso
revelata sunt, propter divinum eluStestimonium, ipsum tamen, & ab eo revelata non videat. Quaeritur aulcm, an obscuritas tam
ex tarte oblecti formalis, quam ex parte sub- lecti, consistens in eo, quod veritas Per fidum credita non videatur clare, nec intuitive percipiatur per ipsum actum fidei, ita pertineat ad rationem sorinalem ejusmodi actus , ut nulla ratione possit esse evidens. Notandum secundo , evidentiam esse claram, & perspicuam oblecti veritatem, quae
innotescit ex perspecta necessaria connexio
ne praedicati cum subjeeto, quae utique est duplex; a Iiquod enim objectum est evilens
ex terminis, quando videlicet apparet na turali lumine necessaria connexio praedicaticum subjecto, puta cum dicitur Deus est 3
aliud vero dicitur evidens ex principiis 3 sic per discuisum evidenter colligitur Petrum esse risibilem, quia omnis homo est risibilis . Insuper evidentia rei duplex est , alia quidem intrinseca, alia vero extrinseca. Prior est, quae petitur ex ipsemet rei manifestatione, & praesentias ita quod intuiti re conspici possit in se , aut saltem ex alio evidenter , de intuitive cognito, ita
aperte deduci, ut intellectus circa ejus assensum ipso lumine rationis praebendum, nullatenus anccps, aut dubius haereat: Posterior vero est ea , quae petitur ex principiis extrinsecis, cum quibus non habet quidem naturalem, dc necessariam connexionem, sed dumtaxat moralem ; ita quod ista sint signa , seu notae quaedam, ex quibus ita evidenter
constet rem existere , ut merito vir prudens eam ita esse certo credat. Hinc quaeritur utriim hac duolici evidentia, an dumtaxat posteriori, objectum fidei possit esse evidens, seu evidenter credibile.
Notandum tertio, hic non moveri controversiam de existentia simultanea habitus scientiae, & fidei, sive divinae, sive humanae in eodem intellectu circa idem objectum, hoc quidem esse possibile jam satis, superque demonstravimus in nostra Philosophia , agendo de characteribus, & proprietatibus
scientiae: Nec etiam praesens movetur quae stio utriim assensus hdci possit connatura. liter consistere cum notitia intuitiva , dc
scientifica obiecti ; istud enim ibidem fieri
non possc probavimus, ex eo quod dum intellectus noster evidenti scientiae lumine oblectum apprehendit, non possit illud ipsum per inevidens fidei lumen istud percipere, ut
egregie probat Doctor in 3. dist.2q. num.2Ia ubi concludit: si tenetur , auod omnium arrieulorum fit una fides, potest diei, quod Ap stoli babuerint fidem de articulis, O, ita credidissent Grastum esse crucifixum , si non visissent: sed ea quae videruηt, non crediderunt pro tunc, nee unquam postea . recogitando trusius crucifixisnem, babuerunt Adem ἄω ; sicut
nec cum viderunt intuitive babebant tamen
292쪽
Quapropter num. I 3. postquam explicuissit quatuor necessarias conditiones ad scientiam, nempe quod sit certa , evidens, rei necessariae, & per causam, subiungit: llis
modo excipiendo scientiam , impcluebile est de eodem esse simul scientiam, i , fidem.
Quae utique assertio firmatur etiam apertissima SS. Patrum doctrina; nam S. Augus inustrae . . in Joann. ait: Fides autem, qua eorum, qui Deum μην visuri , quamdiu peregrinantur , corda mundantur , quod non
videt, credit ν xam si vides, ηοη δ fides. Et
S. Chrysostomus homil. 22. in epistolam ad Hebraeos, ait : Si fides es argumentum e Fum , qua non videntur, quid est quod vultis ea videre, ut excidatis a fide λ Et S. c regorius homil. 26. in Evangelia: Fides, inquit,
earum rerum argumentum es , quae apparere
ηοη Guηt, quae enim appaνent , iam Memnon babexi, sed agnitionem. Quibus subscribit S. Bernardus lib. s. de Consideratione, cap. 3. ubi ait : Fides est voluntaria quaedam certa praelibatis, nee diam propalata veritatis. Unde iidem SS. Patres explicantes illud Joan.2C. sum viaesi me, noma, ereosid i . dicunt ipsum aliud vidisse, aliud credidi Le; vidit enim hominem, & credidit Deum. Quibus ita praemissis, tria dumtaxat hic supersunt resolvenda: Primum, quod fides necessario debeat habere obscuritatem tam ex parte objecti , quam ex parte subjecti :ae Mum , quia objectum fidei sit evidenter credibile : Tertium , quaenam sint praecipua fidei nostrae motiva , de argu
FIdes rarasima mesario babet annexam obscuritatem tam ex parte ebiecti, quame, parte subiecti . Haec est communis Quantum ad utramque partem, quarum probatur mima ex illo Apostoli ad Hebraeos II. Fides o sperodorum substaritia rerum , argumem rum non apparentium. Quibus verbis aperte indicat, quod objectum fidei ita sit obscurum, ut non appareat; hinc Dionysius lib. de mystica Theologia cap. I. ah : Nomst per saerae caliginis tenebras , hamana mentes nee possunt, uec debent divina e tramari usteria . Quapropter idem Apostolus i. ad Corinth. I 3. ait: Videmus nunc per striculum ,-in animate, tunc autem pacis σου faciem ; speculum autem , ct aenigma obscuritatem divinae revelationis, cui fidus
innititur, aperid declarant. Unde S. CPrillus fidei mystella appellat saeratissima fidei aenuma. Ad id probandum deserviunt omnes illae SS. Patrum authoritates mox laudatae in 3. notabili: significant enim fidem,& visionem intrinsece opponi: sed haec orpositio non provenit praeciae ex objecto sor- mali nempe ex divina veritate; sciuidem divina veritas potest esse objectum fidei,& visionis intuiti di eandem enim divinam veritatem , quam credunt viatores , Beati intuitive conspiciunt : igitur ratio hujus oppositionis, &discriminis inter fidem, &scientiam, petenda est ex obieci' qM, seu ex ratione sub qua fides, & scientia in suum objectum Ieruntur: ita quod fides obscvi c, scientia intuitive illud percipiat. Patet etiam secunda pars, nempe quo fides etiam sit obscura ex parte subjecti ue ita quod ipsemet fidei habitus intellectum , cui inest, sic inclitκt ad percipienda mysteria modo obscuro , & ii evidenti, ueveritatem, quam crodit, intuitive per alium dum non percipiat; enimvero cum fides tota innitatur revelatione , talis est ejus actus , quale medium, & motivi , per quod tendit in objectum: sed divina revelatio est omnino evidens, &obscura: igitur Ae ipse fidei actus obseurus esse debet,&inevigens: haec autem inevidentia maxime conducit ad fidei commendationem, &meritum: Nam, inquit S. August. trach. D.
in joan. Me es laus Dei, F quos ereditur.
sione: Magnarum bie vigor est mentium, im valde fidelium tamen est animarum , incumstanter eradere , quae est poreo non videntu
istuitu. ibi figere desiderium, quo nequeas inferre conspectum, OQ. Hinc sanctus Gregorius homil. 26. in Evangelia praeclaret . ait : Fides non babet meritum , cui bumana
Dices Obscuritas nil a hid est , qtiam gatio evidentiae , & visionis i sta nulla negatio spectare potest necesserio ad obj-ctum, & actum fidei: igitur obscuritas non est de ratione formali obiecti, & actus fidci . Minor constat, siquidem obieetim, & actus fidei sunt aliquid positivum : nulla autem' negatio est de ratione sormati entis posutivi. Malor pariter est evidens: siquidem l obscurum per ordinem ad cognitionem , nihil aliud est, quam non esse visum: as non esse visum est aliquid negativum , aut privativussi: Igitur, dec.
293쪽
FI dei Mysteria sunt evident. credibit. 289
ma arem , & ad ejus probationem dico, quod etsi esIe obscurum exprimatur nomine negativo, nihilominus est aliquid positivum ι plura namque sunt positiva ,
quae nonnisi nominibus negativis significantur, ut diximus agendo de attributis negativis Dei.
Dices secania: Heri potest, ut quis habeat evidentem notitiam revelationis sibi saetae: sed eo in casu fidei actus non erit obscurus: igitur obscuritas non est de ratione formali aelus fidei . Major constat variis exemplis nam primus Angelus dum esset viator, certo , & evidenter cognovit se aselo Dco posse illuminari, quia non habebat superiorem Angelum, a quo illuminationem acciperet: Similiter B. Virgo cum novisset se non peperisse via ordinaria, ac simul se esse Virginem, & Matrcm, rateque
signum excepisset ab Angelo, tamquam certum argumentum, quod filius ex ea nascendus, esset filius Dei, ex comperta sua Vi ginitate , & ineunditate habebat evidens testimonium de divinitate Filii sui . Eandem evidentiam habuerunt plerique Prophetae,
unde David 2. Reg. cV.23. ait: Dixit Deuι Israel mibi oratus est fortis Uraita, domina Dr bominum, iustus Aminatur in timore Dei Isicut lux aurorae oriente sue, inrane absque nu- idus rutilat ,-Hat pluviis germinat berba de terra. Hanc pariter evidentiam habuerunt Apostoli , & Evangclistae , nam S.
Joan. epist. I. cap. I. ait : IJuod audivimus , quod vidimus oeuas nostris . quos periperi
Mus i maxuι afra contrecta terunt de verbo vitae .... testamur , annuntiamus
Nobis, is c. igitur actus fidei non necessario obscuritatem importat. Respondeo et Cum evidentia revelationis ex parte attestantis, nihilominus remanere obscuritatem , & in evidentiam ex parte rei revelatae, de consequenter de ea haberi posse fidem , quamquam enim evidenter mihi constaret Deum mihi revelare aliquod mysterium ι inde tamen mysterium istud non mihi foret intrinsecc evidens, quam tumuis foret evidens Deum suinmu veta-cem id testari, solum enim rei revelatae , inde accederet evidentia quaedam extrinseca, fundata in his principiis extrinsecis, attamen evidentibus : sui quid Deus re-ot , ' verum : sed Deus revelat se esse trianum in personis . Inde enim evidenter sequitur , hanc propositionem esse veram , agitur Deus est trinus , adeoque existentia
veritatis istis pro positionis est evidens, non evidentia rei in se . sed dumtaxat extrinsece elicita ex praefatis praemissis, hinc non obstante evidentia ex parte attestantis , δε revelantis, semper remanet obscuritas ex arte rei revelatae; unde res ista adhuc fidei vina credi potest.
Quod utique praeclare docet Do tot in
3. dist. I 4. num. II. ubi loquendo de Prophetis, de SS. Apostolis eximiis illis viris,
qui habuerunt certam notitiam, quod Deus ipsis veritates revelarit , ait: Tales babuerunt babitum praebentem magnum assensum , ita quo i illo stante non potuerunt vos assentire verisati . Ma tamen certitudo non fuismidos ex evidentia rei, quia tune contradiactis esset , qcita buJUmori notitia , b, fides ut starent ι fuit tamen certitudo illa firma,
Mut est certitudo seientiscis, quae causatur ex principiis nditis ex evidentia terminorum : sed non causabatur a talibus erincipiis: ideo scim-tia non potuis dici ex re sentia rei: Ut tamen maior certitudo , quam certitudo fisi ι quia fides non exeluit omnem dubita finem ,
sed aliqua dubitatis potest stare eum fide. Quibus verbis significat Doctor, non quod Pr phetae, & Apostoli habuerint cognitionem mysteriorum per habitum a fide distinetum.& medium inter fidem, & scientiam , ut existimant aliqui: sed dumtaxat quod habuerint evidentiam extrinsecam, quae eos quiedem certiores efficiebat, quod Deus istas veritates revelasset , quam caeteri fideles credunt eiusmodi mysteria a Deo esse reis velata , non tamen habebant evidentiam intrinsecam , quae requiritur ad intuitivam, aut scientificam cognitionem : uno verba sabuerunt illi evidentiam revelationis, nouautem evidentiam rei revelatae.
CONCLUSIO SECUNDA.CHiistianae fidei m steria sunt evidente
eredibilia 3 Haec est communis apud 4heologos. Et probatur primo authoritate Scripturae sacrae, maxime ex Psal.pa. Testia monia tua credibilia facta sunt nimis et quain diceret ι Plurimis argumentis demonstrasti mysteria a te revelata , & legem a te
praescriptam revera te Deum ha re au-ihorem, ubi signanter particula nimis, non videtur minorem, quam evidentem notitiam significare 3 unde Lyranus noster sic exponit : Creaebvia facta sum n. mi, idest, metis quam prima principia scuntiarum is
294쪽
Tract. II. Disp. I. Art. I. Quaest. VI.
a propicr sanctus Augustinus lib.7. Con-nss. cat . Io. ait: Facilius dubitarem vivere me, quam esse Vera, quae aurimi. Idem evincitur ex illo Joan. I s. ubi Christus de Judgis
perduellibus sermonem faciens, ait: si non Censem, is locutus Dissem, pereatum non baberent, nunc autem enusationem non babent de
peccato suo. Quibus verbis significat motiva fidei generare ponte evidentiam credibilitatis; nam si solam probabilitatem efficerent, excusationem haberent , qui sequerentur aliud judicium probabile, quo existimarent haec mysteria non esse credibilia . Idipuim etiam suadet ratio: Cum enim Deus velit nos firmissime, & indubitanter Crcdere, quae nobis revelat, & idcirco aeterna salute, ac beatitudine privet eos, qui ejusmodi mysteriis non astentiuntur, illos
ue aeternis suppliciis subjiciat; recta , ju-aque ratio exigetrat , ut evidentia praeberet signa veritatis, quam credendam exhibebat, ex quibus certo cognosci posset , quae sint ab ipso revelata, quae vero non .
Deinde, Sicut sine evidentia scibilitatis nihil est certo, & evidenter cognoscibile, &sicut sine evidentia probabilitatis, nihil est utrinque opinabile: ita pariter sine evidentia credibilitatis nihil eu credibile . Nec dicas voluntatem posse pro suo in
intellectum dominio ipsi imperare, ut credat aliquid, quod etiam non apparet evudenter credibile ; voluntas enim non potest movere intellectum , ut seratur ultra sphaeram sui obiecti. Cum autem objectum intellectus sit id , quod apparet verum , non potest voluntas movere intellectum , ut credat firmiter, & certo , quod certo non apparet credibile. Denique , Illud ccnseri debet evidenter credibile , quod enicacissimis rationibus , ac validissimis argumentis firmatur: at plura sunt argumenta, de motiva, quibus mystcria fidei apparent vera I unde S. August. lib. contra Epist. Fundamenti, cap.q. ait:
Multa sunt, quae in me a me Iustissime tenent , cmsedio populorum, gentium , au-rborιtas mrraciara rneboata , spe aucta, Gari- rate firmata, vetustate nutrita . Tenet ab
ipsa Iede Preri apostoli, cui paseendas oves
suas Dominus mandavit, usique ad praebantem Discopatum, successio sacerdotum. Tenet de-πIque ιpsum Calestra nomen , quos non sine causa inter tam multas haereses sis sa Ecclesia GIιπvit, vi cum omnes haeretica sese Catholicos diei velint , quaerenti Iamen peregrino aluvi, ubi ad Catholicam eonveniatur, nullus baerellastram vel basilicam suam , domum audeat ostendere . Hinc egregie Picus Mirandulantis epist. I. scribit: Μagna insania es, Evangelis non credere, euius v ritatem sanguis Marimm Hamat, Apostolica resonant voces , prodigia prebant , ratis π- firmat, elementa loquuntur , daemones coo-tenmr . Sed singὸ maior insania es , de veritate Evangelii non dubitare 3 visere tamen , quasi de ejus sal vate non dubitare . Dices primo: Si mysteria nostrae fidei essent evidenter credibilia, nemo sanae mentis, cui suificienter proponerentur, posset illa respuere, Ze eis quod contrarium est, magis credibile judicare: sed hoc in astidiram experientiam militate igitur, &c. Minor patet Constat enim ab lyso nascentis Ecclesiae pri mordio , non solum sapientiores inter Judaeos, & gentiles I hiloisphos , sed etiam
haereticos aliunde in rebus Christianae religionis versatos plurima oppugnare fidei mysteria, Sc eis contraria pro vero habere, & constantissime tueri. Major vero Pr batur, nemo sanae mentis sentire potest contrarium, ei quod cognoicit evidenter verum,
ac judicat esiste fider dignum , alioqui veritati inani sestae refragaretur, ac subinde rationis dictamen, ac lumen exueret. Nego maiorem r I icet enim obiecta fidei sint uvidenter credibilia , nihilominus negari, & oppugnari ressunt a viris aliunde prudentibus, & sagacibus: - quia eis non debite proponuntur; vel quia ipsi qua debent attenta, & diligenti consuleratione ea non ponderant, & expendunt, sed plerumque ab eorum examine considerationem aver
tunt, convertuntque ad alia ipsiis opposita: vel quia pravo amictu ducuntur, ne hujusmodi mysteriis, ac divinis veritatibus assensum prabentes, inde tenerentur non solum captivare intellectum in obsequium fidei ,& sic quodammodo exuere libertatem naturalem assensus , & usus rationis: verum etiam ea ample ii, Quae sensuum oblectationi repugnarent : ninc fit , quod metu istius captivitatis molestae in obsequium fidei, nec-non de ineundae obligationis ad vitam austeriorem , vel proposita mysteria examinare, ac penetrare refugiunt: ves rationes, 3c motiva, quibus fiunt evidenter credibilia, infirmare, ac contrariis rationibus obscurare tentant: ves quia pro sua libertate illis attendere respuunt; licut enim licet quis sciat evidenter bonum. temptrantiae
295쪽
prudenter amψile, potest tamen illud
non amare: ita otiam licet aliquis cognoscat suam sectam non posse prudenter retinere: affectu tamen depravato potest velle ipsi adhaerere, sicut omnis, qui ex malitia peccat , novit evidenter se imprudenter
agere, nec tamen propterea ab operatione cessat. res adde, quod Deus nonnunquam
denegat infidelibus, de haereticis illa auxilia proximc emcacia, quibus eorum intel- Iectus moveatur, Ze applicetur, ad percipiendam evidentiam credibilitatis mysteriorum fidei , ut docet S. Paulus a. ad Cor. dicens: Deus bivus Oeta excaecavit mentes infidetium, ut non julgeat illis utaminatio Evangelu gloriae Coro . Instabis: Si ita esset, quod infideles, quibus proponuntur musteria fidei, cognoscerent illa esse evigenter credibilia , sequeretur, quod pariter cognoscerent tuas sectas, & alias Christianae religioni oppositas esse evidenter incredibiles , nec prudenti ludicio este sequendas, quia essent improbabiles 3 enim vero, quod est incredibile non est probabile : at contrarium apparet: igitur, &c.
Distinguo mamrem: Scirent evidenter illasse fas non est rudenter credibiles, concedo : non esse ullatenus credibit s sive prudenter, sive imprudenter : nego : licet enim post sufficientem mystei torum prinpositionem adhuc pertinaciter in suo errore permaricant : inde non est consequens, quod non noverint suae sectae non es lerrulenter adhaerendum ; sed ita sese gerunt , quoniam sunt rebelles lumini , &diligunt magis tenebras, quam lucem.
Dices seeundo : hi mysteria nostrae fidei essent evidenter credibilia, posset quilibet Philosophus illorum possibilitatcm naturalit cr cognoscere: sed id fieri posse negant
theologi: ergo,&c. Probatur sequela majoris ἔ uod judicatur impossibile est incredibile: ergo quod iudicatur esse evidenter credibile , judicatur etiam evidenter
non esse impossibile : sed possibile , &non impossibile sunt termini aequi pollentes : ergo quod iudicatur non esse imDo sibile, iudicatur cvi Aenter este possibile :enim vero ab opposito consequentis ad
oppositum antecedcntis bene arguitur. v. g. Petrus currit: ergo movetur, recte infertur,
Nego sequelam majoris, ad cujus proba
tionem dico, hanc consequentiam non va-
lerer aliquid judicatur evidenter esse credibile : ergo iudicatur evidenter non esse impossibile : sed inserri debet : ergo evidenter judicatur illud non apparere impossibile : ut enim aliquid sit credibile , non est necesse , quod judicetur non esse
revera impossibile, sed sufficit, quod ejus
impossibilitas non appareat. I Inde ad illam regulam I.ogices, ab ορ- ροβο eo equentis bene arguitur ad oppositum antecedentis , dico illam dumtaxat intelligi de opposito contradictorio , non vero de opposito contrario, v. g. stetrus est bomo: ergo Petrus est animaII non bene argueretur, Petrus non est animat: ergo est brutum, ii in tamen brutum sit oppositum hominis, quia nimirum brutum non opponitur homini contradictorie , sed contrarie 3 solum ergo potest inserri, non est animal ι ergo non est homo: sic enim arguitur ad . propositionem contradictoriam antecedentis, seu ad negativam illius: idem dicendum in praefato argumento odistabis: Haec consequentia est evidens :Aliquod objectum est credibile fide divina : ergo est verum : nam divina fide nihil nisi verum credi potest : ergo si mysteria Christianae religionis sint evidenter
credibilia fide divina, sequitur, quod sint
evidenter vera: sed falsum est, quod nostrae fidei in steria sint evidenter vera; alio qui non cflent objecta fidei, sed scientiae :Igitur non sunt evidenter credibilia. Respondeo, non esse consequens , quod si mysteria fidei sint evidenter credibilia , etiam sint evidenter vera: aliud enim est, quod aliqua propositio si vera, aliud autem, quod sit credibilis; veritas namque petitur ex connexione intrinseca subjeeti, de praedicati: credibilitas autem sumitur a testimonio extrinseco dicentis, nec- non &ab signis, Ze motivis, quae reddunt illam propositionem credibilem, seu fide dignam. Adde quod, quamquam mysteria fidei sint evidenter credibilia , non tamen sequitur , quod sint evidenter credibilia fide divina ι quomodo enim cognosci posset evidenter , quod aliquid esset credendum tafide divina, clim sciri non posmit evide ter dari fidem divinam, de infusam λ S
lum igitur evidenter cognoscimus mysteria illa talia proponi, ut quantum ex n
bis est, prudenter conari possimus ad illa credenda firmiter , & sine ulla haesitati
ine, praescindendo ab eo , quod assensus
296쪽
Trach. II. Disp. I. Art. I. Quaest. VI.
iste eliciatur, aut sol is naturae viribus, aut per fidem infusam. Urgebis: Si sola mysteriorum credibili
tas cognosceretur evidenter , non autem
eorum veritas 3 sequeretur, quod in illo priori eorum mysteriorum veritas soliim cognosceretur probabiliter , ac subinde , quod etiam probabilis appareret veritas Contrariae , dc oppositae propositionis , &consequenter haberi non posset assensus
Certus; non enim possumus ccrto assentiri
alicui objcelo , si eodem instanti oppositum illius appareat probabile. Re pondeo, quod etsi in eo instanti, quo proponuntur objecta fidei cum illis motivis, quibus apparent evidenter credibilia. ctiam veritas objecti oppositi probabilis videatur, tamen motiva illa manifestantia credibilitarem ob cisti fidei , licci non habeant vim
sussicientem ad manifestandam evidenter eo' Tum veritatem, habent tamen vim sufficientem ad ostendcndum evidenter, quod vo- untas prudentissime potcst imperare assensum excludentcm omnem sormidinem, quae nasci postet ex motivis contrariis : unde
in illo instanti , quo elicitur fidei assen-1us, non est formido actualis pro opposito ObIecto, nec affensus probabilis illius, sed
solum adsunt motiva nonnulla, quae rΟΩsent generare formidinem, nisi cohiberentur per voluntatis imperium. Irstabis iterum : Omnia argumenta Contra nostram fidem cuidenter solvuntur ;ergo etiam evidenter ostenditur ca mystcria non sol una csic evidenter credibilia , sed etiam evidenter vera; ubi enim ostenditur inefficacitas argumentorum contrariorum , apparet, quod falsum probabant. Nego consequemiam: Aliud enim est, quod argumenta illa non convincant intentum,
aliud vero probare, quod tendant ad fallam probandum, unde licet possimus prumum ostendere evidenter , non tamen se-Kundum evidenter ostendi potest Dices demue: Illa doctrina non est evi-dcnter credibilis, quae Plurima Dei majestate prorsus iij igna continet: at lia est de doctrina fidei Christianae ; haec enim docet Deum hominem fieri, in Virginis utero recludi, clus lacte nutriri, crucifigi, mori, dic. quae Dei majestate indigna sunt: igi. tur fidei mysteria non sunt evidenter cr dibilia.
Nego minorem et Haec enim omnia mystcria , cisi aliqua ex parte Dei depressionem ,& humilitatem significent ό aliunde tandinmirum in modum divinam majestatem commendant; conceptus est siquidem Christus,
sed opere Spiritus sancti; natus est, sed ex Virgine; in praesepio reclinatus, sed γ Regibus stella radiante , 8e viam monstrante quaesitus, & inventus adoratur; crucifixus, &mortuus, sed ad ejus mortem terra tremuit, sol obscuratus est, & omnia elementa sua concussione eum csse mundi Rectorem, de supremum Dominum demonstrarunt.
Adde quod ista mysteria eo Dei majestate digniora censenda sunt , quod humanam
rationem omnino transcendant , nec ab ea valeant ullatenus penetrari; unde praeclarc Tertullianus jam semel , de iterum a nobis laudatus, ait lib. de carne Chriasti: Natus es Cbristus , mn pudendum , si iacredendum es : mortuus est ue credibile, quis incredibile: resumexis , possibile , quis impossibile Judieatur . suid enim est uniet Uum Evangelium , nisi mera sustitia , si eum bu-mana ratione conseratur Θ Et contra Marcionem, ait: Asumpsisse Deum quaedam sibi indigna ; nobis autem necessaria, , ideo iam Deo digna , quia nibit tam Dra dignum , quam salus bomisis
moliva , argumenta , quibus nistrie
Reseianis Cbristianae masteris fiunt evidreteν exedibilia. Haec est communis apud Theologos, qui licet plurima ejusmodi motiva assignent, & subtilis Doctor quaest. a. pria
lui num. 3. ad decennarium numerum ea multielicet; attamen recte ad quunarium reduci possitnt. Primum argumentum petitur ex doctrinae 'ritate, efficacia, . θ' concordia . Apparet,
inquW, Religionem Christianam revera esse divinitus editam ex puritate illius doctrinae , mirandia eiusdem mctorum consensione ;nulla enim a Ita secta aeque perfecte , ac sublimiter de Dei magnitudine, ac divinis ejus praecellentiis sentit, sicut Christiana, quae Deum infinitu perfectum, ac sanctum praedicat , & ab eo removet id omne , quod vitium , aut defeeium sapit ; quod utique non praestant caeterae sectae: nam Judaei postquam a vera fide defecerunt, varios in errores lapsi sunt circa Dei persectiones, ut fusc demonstrat Ludovicus Cranatensis in suo catechismo par. Gentiles vero vitia
297쪽
numinibus colunt, & daemones pro diis
venerantur: Haeretici autem etiam indigna de Deo censent.
Nulla pariter est alia secta, quae suis sectatoribus tantum persectionis studium ingerat, ac Christiana religio; ea enim est ,
quae ab aflectu terrenorum mentes avocat,& ad coelestium amorem traducit : Haec enim suadet divitiarum, honorum, & v luptatum contemptum , provocat ad frequentanda jejunia , & alias corporis amictiones, quibus carnis frangantur impetus, de ipsa spiritui subiiciatur, ex quo argumentum csse debet, Christianam religionem esse omnino cclestem , non enim potest illa religio non esse coelestis, quae naturam humanam infimis, ac caducis rebus adhaerentem avellit, ut ad bona coelestia promoveat, quae terrenorum amorem expugnat ,
ut aeternorum dilectionem inserat: Denique eo humanum affutum traducat, ut homo, qui mores suos ad praescriptae fidei, ac doctrinae Chii ilianae regulas , & instituta reformat, vere cςlestis esse censeatur , illius enim conversatio tota in coelis est. Illius etiam doctrinae esticaciam praeclare explicat S. Paulus, dum Christianismum ap. pellat hominis renovationem , Ephes. q. Rexovamini, inquit , spiritu mentis vestrae , is, induite nomum θοmmem . qui secundum
Deum creatus est in iustitia, O, μηctitate te,
ritatis, cyc. Et resormationem Romanorum
Iet. Nolite coormari bala saeculo, sed reforma mini in novitate sensus vestri. Unde de lege Christiana vaticinatus videtur Regius Psaltes Psal. I8. dum ait: Lex Domini immaeulata convertens aηImas. Immaculata quidem, quia omnia prorsus vitia , & peccata eliminat, etiam minima : Converten3 animas , quia non tantum ordinat, de probe componit actus exteriores, ut omnes humanae
leges, scd etiam interiores, quippe nons thim prohibet occidere, sed etiam ulteritis irasci, nec solum vetat adulterium, sed etiam videre mulierem ad concupiscendum unde ipsa totum hominem refc,rmat , ut pulchre explicat Lactantius lib. 3. Cap. 23.
Dei praecepta, quia de simplicia , &vera
,, sunt, quantum vatiant in animis sol is num, quotidiana experimenta demonis strant. Da mihi virum , qui sit iracun- dus, maledicus, effraenatus; paucissimisse Dei verbis tam placidum , quam ovem, , reddam. Da cupidum, avarum I iam tibiti eum liberalem dabo, de pecuniam pluvia
manibus Iarsientem. Da timidum dolo- ,, ris, ac m9rtisue jam cruces, & ignes, pe-
riculum, taurum contemnet. Da libi- dinosum , adulterum , ganeonem ἔ iam , sobrium, castum, continentem videbis. is Da crudelem, & sanguinis appetentem3 is jam in veram ciementiam suror ille mu- istabitur. Da injustum, insipientem, pec ,,
calorem; continuo, Sc aequus, de pru- , , dens, de innocens erit: tanta enim di- is
vinae sapientiae vis est , ut in hominis is pectus insusa, delictorum stultitiam uno is semel impetu expellat. HDenique apparet doctrinam Christianam
esse divinitus inspiratam ex miranda corissensione , 8e concordia tum authorum sacrae Scripturae, tum sacrorum Doctorum , nam inquit Doetor num.q. plures authores diversarum aetatum, di temporum non possunt convenire in principiis, ac Conclusionibus prςsertim moralibus, nisi Deus eis specialiter amistat, &ab co ipsorum animi inclinentur ad assensum: sed nostri Doctores quantumvis diversii mode dispositi, & diverso tempore existentes , mirum in modum consenserunt quantum ad praecepta moralia , necnon de quantum ad veritates prae
cipuas fide credendas : igitur . &c. Μέorem probat Doctor, primo quidem aut horitate S. Augustini lib. I 8. de civitate cap.4M
Auctores ηδνi μοὶ pavet esse debuerunt , ne
multitudine vilesceret; quia ebarum religiora esse oporteret, nec tamen, ita pauci, ut eorum non miraηda sit c sensio. Neque enim in mulistitvssine Pbris omorum, qui labore etiam litterario mmamenta suorum dogmatum reliquerunt,
facile quis invenerit, quod inter cuncta, quae sensere, coηveniant. Probat etiam hac ratione : Cum intellectus , inquit, quantum ,, ad assensum, sit natus moveri ab obje- is
to evidente in se , vel in alio , nihil is aliud ab objecto videtur talem adsensum , , posse causare , nisi mutabiliter includat is evidentiam objecti : nam si nihil tale ,, moveat intellectum , remanebit sibi , , Theologia neutra . Nihil autem est ta- iste de non evidentibus ex terminis , ,,
nisi intellectus superior nostro 3 nihil is autem intelligens superius homine Pin ,, test hominem este live edocere , niti is
confirmat maxime ex eo, quod Scriptores illi sacri, posteriores non fuerint priorum discipuli; nec enim, inquit, Ezechiel prophetans in Babylone eo tempore, quo er mias
298쪽
mias vaticinabatur in Iudaea, potuisset cum eo concordare, nisi ha uissent aliquem communem Doctorem supra intellectum humanum. Quod maxime verum est de Auth ribus novi Testamenti, qui cum multa trecepta legalia, & caeremonialia veteris Iesamenti proscripserint, etiam haud dubie dissensissent ab Authorinus ejusdem Testamenti circa praecepta moralia, nisi qui prioribns Scriptoribus vetus Testamentum dictaverat, eadem novi Testamenti Auth
Hinc oritur secundum motivum , & argumentum veritatis nostrae fidei, ac religi nis, nempe sanctitas vitae, ac morum puritas, quae maxime relucet in Christianae fidei, ac legis cultoribus; plurimi enim omni saeculo, omnique aetate vitae sanctimonia rei bres extiterunt, etiam ex illis. qui ante susceptam hanc coelestem religionem gravi Dsimis peccatis erant dediti, quod certe argumentum est religionem, quam sectati sunt, esse veram, quia religio falsa ad sanctitatem veram non perducit; religio enim est sanctitatis fundamentum, nec posset illud coe-Ieste aedificium extrui super mendacio pernicioso, & sacrilego, qualis est omnis simulatio, & omne mendacium in religione 3 seri etiam nequit, ut religio salsa animum a terrenis avocet, & ad coelestia traducat, ut divino amore mentem accendat,
di ad proximorum salutem, ac Dei gloriam
promovendam etiam cum aperta bonorum
omnium jactura, Zc imminenti vitae dispendio, etiam per medios infestissimos laboreS, ac varia tormentorum genera impcllat; haec autem omnia osteratur Christiana fides , & religio in suis sectatoribus . Neque his obstat, quod etiam inter Fideles Catholicos multi sunt, qui non solum sanete non vivunt, sed etiam graviosimis vitiis iubjacent, id enim non faciunt ex indulgentia religionis , std ex perverso illa libcri arbitrii; cum enim tria sint, quς hominem a malo avocare . & ad bonum incitare queant, nempe timor Dpplicii , spes priemii, de honestas ipsa operis boni; eria haec excellentissime proponit, & ubi-ue inculcat suis sectatoribuS religio Chri-iana : unde si aliqui ex ejus sectatori biis adcam sanctimoniam non aspirant, id non ipsi religioni , sed libertati arbitrii , quae
contra illa omnia ad bonum incitamenta per verbu his utitur, imputandum est .
Tertium Imum est, quod ipsa Christia.
na fides sit mundo coaeva; fides enim nostra ab ipso mundi nascentis exordio , ad nos usque immutabili successione propagata est; quippe, ut diximus, objectum fidei semper idem fuit creditum , id enim Antiqui implicite crediderunt , quod noSexplicite credimus ι unde religio Christiana, Ze Catholica non solum haereticos , sed de Gentiles omnes idololatras antiquitate superat , quibus proinde ingerere possumus, quae Tertullianus objicicbat hς- reticis sui temporis lib. de praescriptione c. 37. sui estis λ quanda , unde venstii psuidis meo agitis noumri Θ suo denique, Ila cion, iure s vam meam eaevis p sua licentia, Valentine, fimter meos transvertis P sua po e- state, appelles , limites meoi commoves ρ Mea est possessis: quis Heraeteri ad tintatem υ stram
seminatis . pastitis p Μ ea messio , Mimpossideo, prior Asara , babre origines firmas
ab ipsis aut boribus , quorum fuit re/ . Ego sum baeres Ammis um , Mut caverunt testamento suo , Aut fidei commiserunt , sicut a L
daverunt semper , o, abdicaverunι , ut ex
auartum atatimentum veritatis Mostrae si-
dei pctitur ex miranda ejusdem propagati ne per univcrsum mundum, opus enim suit Dei virtute, ejusque speciali protectione , ac beneficio, ut Christiana fides per universum orbem diffunderetur , quod maxime verum apparebit, si quis consideret primo promptitudinem, seu celeritatem , qua fides illa api id omnes nationes annuntiata, 3c recepta fuit; nam S. Paulus testatur ad loci. quo.l veritas Evangelii suo tempore jam per universum mundum illuxerat :Evangelium, inquit, quod perurrit as vos .
Matis in universio mundo est , is, suas. eat, is erescit, sicut in vobis, cis. Hinc Justinus martyr, qui vixit initio saeculi 2.
in dialogo cum rriphone ait : Nullum hominum genus est, sitie Barbarorum, sive Graecorum, aut eorum, qui plaustris pro domibus utuntur, vel qui domorum usum ηοn tabent ,
apuae quos Iesu, qui eruet suo us es nomine,
preces, O, Evcbaristiae omnium rerum Creatori non fant. Secuηri, veru divinum est opus, quod fides Christiana propagata fuerit ,
non potentia , non armis. non opibuS ,
sed per homines rusticos, despectos, ignobiles, indoctos, & contemptibiles, qui fidem omnino sensui repugnantem , praecepta di issicilia, rerum temporalium coincin- ptutu,
299쪽
Sex Motiva credibilitatis. I9s
ptum, & vitae ipsius , ac unius hominis publice puniti, & crucifixi, supremum cultum, & Divinitatem persuaserunt Principibus , Doetoribus, Sophistis, Ducibus, oratoribus, & Regnis, ac Provinciis, i lique mundo , quod quidem impositi bileenet, nisi Dei digitus causam suam promoveret, & nisi opus hoc , ut dixit Augustinus I ita et a. de civitate, cap. T. Virtutis fuisset iuvisae, non persuasionis bumanae: Praesertim cum id factum fuerit opponentibus sese Regibus, Principibus, Imperatoribus, Sacerdotibus, Magistratibus, Plebe, Δ: mundo universe. Haec omnia praeclare expendit sanctus Chrysostomus ser. 3. Pentecolles his verbis: Peragrarunt Piscatores orbem terrarum, O, io mum eum invenientes , ad sanitatem reduxerunt, is in ruina positum ad stabititarem revocaverunt non scuta momentes, non arcus tendentes, non sa-σittas mittentes, non pecuniam exigentes, non rn eloquentia eoηfidentes; pertinia indigentes,
sed regnum caelorum possidentes 3 nou habeutes humana solatia, babentes autem Dominum si cum . Peragrarunt universum orbem, oves simul cum lupis, o, vulnerata a bsiis non sunt oves; sed magis lupi ad ovium mansuetudinem sunt eomes.suintum argumentum petitur ex divino testimonis; Deus namque nostrae fidei mysteria revelavit, confirmavit, & roboravit.
Revelavit, inquam, per Prophetas pridem
antequam peragerentur; unde sic argumentatur Doctor nil. 3. Solus Deus potest naturaliter non ab alio futura contingentia
certitudinaliter praevidere: ergo solus ille, vel ab illo instructus potest ea certitudinaliter praedicere , juxta illud Isaiae : Annuntiate, quae ventura sunt in futurum, is, sciemus, quia dii sis vos: Sed omnia Christi ta mysteria praenuntiata sunt a Prophetis pridem, antequam ipsemet in terris ain pareret, & cum hominibus conversaretur: illius enim Incarnatio praenuntiatur Baruch 3. In territ visiιs est, i , eum bominibus conversatus est. Nativitas eius ex Vi Titin Isaiae 7. Eree virgo concipiet, ispariet filium. Locus Nativitatis Micheae s. Et tu Bet em brata parvulus in miltibur Iuda; ex te mibi egredietur, qua fit Dominator in drael. Ejus praedicatio Isaiae 63. Spirιtus Domini supreme, eo quod unxerit Dominus me . ad annun-rtandum mansuetir missi me, ut mMerer co
geotiam, Ejus miracula isaiae 31. Tunc
aperientur oculi caecorum, is aures surdorum patebunt. Tune satiet sicut cervus, clavdu , , Verta erit θηgua mutarum. Ingressus ejus in terusalem Zachar. p. Ecce Rex tuus
veniet tibi iustus, is Salvator, i e muster, is ascendens super asinam, ver pullum filium amae. Proditio ejus perdiscipulum,
Psal. m. sui edebat panes meos, magnifica vir super me supplantationem. Venditio elus
3o. argenteis, Zachar. II. Appenderunt mercedem meam triginta argenteos. Et paulo post: Tuti triginta argenteos, is pro ei illos in domum Domini. Dolores & cruciatus passionis ejus cum summa patientia, &mansuetudine tolerati, Isaiae 33. sicut ovis ad occi-mnem ducetur, , quasi agnu3 coram tondeπ-
te se obmutestet, is xon aperiet os suum, ire. Crucifixio eius inter latrones, ibidem' er-su Ia. Cum sceleratis reputatus est. Irrisi θnes, & blasphemiae Iudaeorum, & . vestj-mentorum divisio, & oratio pro inimicis 'in cruce, Psalm. 2 i. fere toto. Fellisi &aceti potatio. Dederunt in eicam meam fel, is in Ri mea potaverunt me ac to. Resurrectio Psalm. Is .m dereliniueranimam meam in inferno, nec dabis Docium tuum videre corruptionem. Denique ascensus
in caelum Psal. 67. praedicitur: Asiendisti in altum, cepisti capimitatem: aer νι dona in bominibus. Unde egregie Tertullianus, cum dixisset in Apologetico capit. 2O. Idoneum,
opinor, ιestimonium Divinitatis, veritas divinataenis: concludit: Hine igitur apud nos futurorum quoque Des tuta est, iam scilicet probatorum , quin eum sitis, strie quotidie probantur, praeicebantur. Eaedem et oras sonant, eaedem
litterae notant, idem spiritus pulpat, unum tempus est divinationi futura pr ari, e . Eodem argumento utitur sanctus Augustinus ser. V. de verbis Apostoli cap. a. ubi ait: Sunt enim homines in deles, qui sto δε-
trabunt Cisto, ut dicant eum magicis artia
bus scisse, quos ferit cut Judaei illi, quid ia
cebant: Inl claebub, principe daemoniorum, ejicit daemonia, Lucae II. Possunt ergo infideles delatam ὸ caelo vocem, per illicitas
cur tales ad magicas artes reserνe: sed Pro-pb:ta antea frerunt. Nondum erat bomo CBiasus, quando misit PνUbetas. Si ergo magicis artibus scis, ut coleretur mortuus, numqvia
secundo, Deus eadem mysteria confirmavit per innumera miraculas haec enim sunt
quasi subscliptiones ipsius Dei, qui facit m rabilia solus, Psalm. I 3 I. unde Amuolus ad
300쪽
Ηcb. r. loquendo de Christiana fide, aites In nos confirmata es rentestante Deo Idnis,
'rtentιs,'Variis virtutibus, spiritus sancti distributinibus: clim autem miracula ista Deum habeant auctorem, fieri non potest, ut edita sint in confirmationem alicuius falsitatis; unde concludendum est cum Richardo Victorino lib. I. de Irinitate, C. 2. sane quae revelata sunt nobis caelitus, tam mvLris, tam magηir, tam miris prodigiis confirma- ωμης , ut geous videatur esse dementiae, in bis HI aliquantulum dubitare. Utinam attenderent Iudaei, utinam animadverterent rigari eum quanta Veientiae securitate, pro bac parte, ad divinum iudicium poterimuraecedere θ μη- me cum omni confidentia Deo dicere poterimus ΘDomine, si error es, . to decepti sumus. Ista enim in nobis sunt tantis signis, prodi is confirmata, bitalibus, quae ηοηηisi in te, ri potverunt. Non inficior insideles, & han eticos vellicare miracula edita in constrarationem
Christianae, M Catholicae fidei. Verum aut
ista miracula vere fuerunt edita, ves non 3 si fuerint edita, non est cur in dubium revocentur; si autem nulla suerint patrata miracula in confirmationem fidei Christianae, magnum sanὰ miraculum est, quod absque miraculo mundus universus religionem, &cultum idolorum tot saeculis probatum, a tot sapientibus, ac potentissimis viris in pretio, de veneratione habitum; nihilominus absque ullis signis, & prodigiis fuisse
neglectum, ut Christiana religio usurparetur. Quo utique ratiocinio utitur S. Αugustinus orat. contra infideles , ubi ait: ,, Cium constet Romanorum imperium , D universumque orbem tot potentibus viis ris, Philosophis , rator tuus resertum, is Christi doctrinae ante repugnantem, adis eam postmodum fuiste conversum: quaeri ro an virtute signorum, & prodigiorumis ab antiquis ritibus, diuque observatar ri ligione, in hanc novam, & inauditam sit ,, haec facta mutatio λ Si fateberis mundum is ad hanc persuasionem tractum fuisse viri miraculorum , quibus contradicere ne-M quaquam poterat, fateri oportebit a Deo M auctore miraculorum, &qui facit mira- , , bilia magna solus, rcligionem hanc Pr cessiste: sin autem negas ullis miraculi, ,, mundum ad hanc recipiendam fidem suisis se provocatum, negando miracula, in-ri gens miraculum ingeris: quid enim po-o test dici mirabiliu , , qu .m Romanum im-
perium, totamque Gentilitatem, religionem, quam 'tam acriter impugnabant, ,,
subvertereque moliebantur, desertis pa- ,, ternis ritibus, nullis visis signis, miran- ,,
disque operibus, sponte suscepisse, & is
in ea retinenda, tam constantes fuisse. is
Haec S: Augustinus. Tertio denique, etiam infidelium Christianis adversantium testimonio roboravit, ut praeclare docet Doctor ibidem n. I 3. nam
ut pulchro imuitur Eucherius hom. 2. de Paschate: Validis ab ave dubio nititur prinia legus , qui causam de adversariis asserit in- frumentis. Plurimi autem insideles praeclare dixerunt, & scripserunt de Christo, ae Christianis 3 prae caeteris autem Iosephi testimonium laudat Doctor: Ille enim lib.
I 8. de antiquit. cap. . haec de Christo D mino refert: Fuit autem his temporibus ,, Jesus sapiens vir, si tamen virum eum is nominare fas est: Erat enim mirabilium is operum enector, & Doctor omnium eo- is rum, qui libenter audiunt, quae vera risunt. Et multos quidem Iudς orum, mul- istos etiam ex gentibus sibi adjunxit. Chri- is stus his erat. Hunc accusatione primorum nostrae gcntis virorum, cum Pi- is latus in crucem agendum decrevisset, ,,
non dcseruerunt hi, qui ab initio eum ridilexerant: Apparuit enim eis tertia die is iterum vivus: becundiim quod divinitus is inspirati Prophetae, rei alia innumera ,, miracula futura praedixerant; sed & in ,, hodiernum diem Christianorum, qui ab is ipso nuncupati sunt, & nomen perse- is verat, & genus. Philo etiam disertissi- ismus Judaeorum librum scripsit de sanctitate, & puritate vitae primorum Christianorum, Alexandriae degentium, ut testatur sanctus Hieronymus in lib. de Scriptoribus Ecclesiasticis, ubi agens de S. Marco, & Ecclesia Alexandrina, ait: Plaudia sertis mus Iudaeorum videns Alexandriae priamam Ecclesiam adbue iudaietantem, quasi tu laudom Gentis suae lorum super eorum conversatisne scripsit. Denique, Deus sufficientissimc testatus est religionem Christianam esse divinitus inspiratam per mirandam illam, ac omnino stupendam innumerabilium Nartyrum fortitudinem, de constantiam, qui inde etiam
nom n acceperunt inquit buare Z quod suo sanguine magnum fidei testimonium praebuerint; licet enim infideles, tam Pagani, quam haeretici pro sui. crioribus lucri-