장음표시 사용
301쪽
dis mordia i suerint ut ex Apollinari resertimentis inebriati, plerumque divinas Iaudes Nicephorus lib. 4. Hist. cap.23. Plures Mu-lpersonabant, ac lictoribus eos cruciantiisses de suis Μaroribus glorιamuν, ηοη tamenibus insultabant, & Christi Domini nomen, prepterea in earum sententias imus 3 plures ac Divinitatem constantissime profiteban- tamen sunt circumstantiae Christianorum ,stur, ut generosissimc testati stini SS. Mar- ac Catholicorum Martyrum , quae mirumicus, Sc Marcillianus fratres Romani , ad in modum Christianae religionis veritatem, quos ad stipitem alligatos cum exclamasset ac sanctitatem declarant, ac confirmant :lJudex: Resipiscite miseri, vos ip*s ab HaPrimo namque, ad id maxime conseri innu. cruciatibus eripite; responderunt: Nunquam merabilis Martyrum multitudo ; enimvero tam iucuηia epulati sumus, quam Mee Men- pro aliis sectis tuendis, rari sunt, qui mor-itra Iectu Cissi causa prestrisnus , in evius rem subierum: at pro tuenda, propaganda- amore nunc pri esse carpimus: utinam tamdiuque Christiana fide, tot generosam mortem ηos Mec pati finat, quamdiu Me carruptibili per atrociora quaeque tormenta sustinue- corpore vestiti erimus. runt, ut merito scripserit S. Hieron. ad He- sextum deηiquo motivum , & argumen. liodorum , se invenisse numerum Marty-itum credibilitatis, ac firmitatis nostrae fideirum in Pontificum Annalibus , ita copi ldeducit Doctor ex stabilitate, ac perpetui- sum , ut si omnium memoriam celebrareitate Ecclesiae: enimvero illa religio censen
vellemus , singulo quoque die plusquamida est divinitus instituta , quae ab initio suae trium millium fieret solemnitas: quaproptericonstitutionis mansit stabilis in ejusdem fidei,
iure merito S. Gregorius hom. II. in Evan- ac doctrinae professione per annos pluri- gelia fideles Christianos alloquens. ait: δε- mos, etiam non obstantibus variis persccu- tum mandum, Fratres, aspieite , Martyribusitionibus adversariorum, idque nullo poten-ρθηαι est , Jam penὶ tot , qui videamus non tiae iacularis, ac terrenae subsidio: at talis est scimus, quot veritatis ines babemus: Deo ergolChristiana , & Catholica religio : igitur. numerabiles , nisis super arenam multiplicati dcc. Major constat : Deus enim non solet sunt 3 quia quanti sunt, a nobis comprebenaiconcurrere ad conservationem ullius sectae ,
non possunt. secvn , specialem Dei prote-itam diuturno tempore, quam duravit tarictionem, & manutenentiam in Christianis,lstiana religio , iiisi illius , quae veritatem ae Catholicis Martyribus commendat ipsumiprofitetur, maxime ubi illa religio impugna- eorum patiendi pro Christo aestuans diade-itur a variis hostibus,& fit licentia disputandi, rium, quo non solum tormenta non refu-lde mysteriis, ac fidei articulis, ut veritas glebant, sed & ultro sese tyrannis, ac li-ievidentius appareat; sicut fit in Christianatioribus trucidandos, & mactandos offere- reli3ione . Minor etiam patet: Nam Ecbant: unde Tertullianus initio libri ad Sca- clesia ab initio suae institutionis ad nos usque
putam: Nos qui m neque expaveseimur, ne-iper uni erium orbem propagata est; undeque pertimescimus ea , quae ab ignorantibus concludit Doctor num. 9. cum S. Augusti patimur: cum ad bane strum utique susceptaino lib. de utilitate credendi cap. II. Censconditisne eius pacti venerimas, ut etiam an figitur motum auxilium Dei, tantum profe-mas ηοηνas auctorari, in bas pugnas acceda-lAum , fructumque videamus, dubitamus nosmus, ea quae Deus repromittit, consequio an idus Ecclesiae coodere gremio , quae usque adtra, ea quae dii eris vitae comminantuν ,lems nem νηeris bumani ab Amiaea sed pati timentes. Denique eum omni saevitia ve-lper successiones Episcoporum 'ustra baeretieis
Ara concertamus, ut etiann ultro erumpentes : circum. Mium latramabus , parum Febis
magisque damnari, quam absolvi fuimus .li us iudicio , partim Conciliorum gravitare, Tertio , id ipsum testatur miranda illa non partim etiam miraculorum masestate damna- solum animi constantia , sed & alacrkastris , culmen ainboritatis istisvis p Et pa-
in subcundis dirioribus , & atrocioribustriim post : suid est alisu , quod tam in- quibusque tormentis, ac suppliciis. Quod4gratum ροts se opinios, at M auxilio discenim de Apostolis, de Discipulis narrat S.ino , quam tanto labore praedictae ausoritati I-ucas A t. s. Hi quidem ibant gaudentes alvelle remere Unde Gamaliel Actor. I. si conspectu concilii, quoniam digni babiti sunt est ex bomisibus cmmum bac , aut opus, ἀμpro nomine Iesu contumeliam pati, etiam con- solvetur. si vero ex Dis es, non poteritis iussetigit in alii, Martyribus, qui ecelesti conso- solvere illud, nefiatὸ Dro repugnare videa- 1 tione, ac voluptate, etiam mediis intor- mini. Plura ad hoc argumentum iubjicere
302쪽
licet ex praeclarissimis characteribus , ac notis, quibus illustratur Ecclesia Catho- Iica, & a conventiculis haereticorum , se- Cernitur . Verum convenientioi i loco de
iis fiet sermo, cum Deo dante Tractatum de Eccina auspicabimur.
De habita Fidei. Non levis est inter Catholicos, & Ηae-
rcticos Luthera nos , ac Calvinistas controversia de habitu Fidei, Spei, Charitatis: hi namque cum perfrahe denegentia justificatione quidquam reale nobis divinitus infundi, affirmentque nos justificari sola
peccati non imputatione , ac cxtrinseco Dei favore, atque acceptatione, ut ex e
rum scriptis demonstravimus in superiore tractatu agendo de gratia sanctificante :Hinc omnem etiam denegant, ac respuunt habitum, seu qualitatem, ac virtutem divinitus infusam, quae nos adactus supernaturales eliciendos non solum adjuvet, sed &ad id fa ultatem, & virtutem conserat . Quod utique haereticum dogma, ut expugncmus, & Catholicam veritatem, ac sententiam de habitibus supernaturalibus inconcusso, ac firmissimo fundamento stabiliamus, quatuor maxime hoc in articulo sunt discutienda. Primum , utrum detur fidei habitus: seMaedum, quid, 8c qualis sit: Tertium , in quibus subiectis reperiatur, ac persevcret: suartum , quas habeat causaS
rum detur babitus fidei infusae iugiter in
bitatum apud omnes Catholicos admittendas esse virtutes infusas, quae divinitus hominibus tam adultis, quam parvulis in baptismate tribuuntur . Quantum enim ad adultos id disertissime tradit Innocentius
Ill. ωρ. ΜHores, ait ei)im: Eladvero, quod opponentes inducunt, fidem, aut ebaritatem, aliasque virtutes parvulis, ut te non consientientius . non infundi , a plerisque non conce-uitvr absolute, cam propter me inter Dia res meologos quaesis referatur, aliis asserentibus per virtutem baptismi , parvulis quidem culpam remitti , sed gratiam non conferri i
l nonnullis dicentibus dimitti pereatum, O , ἐπ-l fundi virtutes babentes illas quoad babitum ,
ηοη quoad usum , Mηec perveniant ad aetatem adultam. Ubi aperte supponit ab omnibus, ut certum , & indubitatum haberi , adultis, utpote consentientibus suo baptismo, ac divinae vocationi, dictos habitus, dum baptiZantur, infundi , solumque esse dubium, an idem accidat in infantibus. In militer Concilium Viennense relatum in Clementina de summa Tranitate , cum docuisset baptismum , tam parvulis , quam adultis rodesse ad salutem; disputari tamen interheologos, an etiam parvulis in baptismo
praeter culpae remissionem infunderentur virtutes, ac gratia insor mans, subjungit: Nos autem attendentes generalem efficaciam mortis
oristi, squae per baptismum applicatur pariter omnibus baptietatis opinionem secundam , quae dicit tam parvulis , quam adustis conferri baptismo gratiam infirmantem , in tutes tamquam probabit orem , c dictis sanctorum, ac Doctorum modernorum raroluta magis consonam, b, concordem, sacro approbante Concilio duximus eligendam. Ubi apem te tamquam indubitatum supponit dictas virtutes infundi ue chim autem emcacia mortis Christi generatim, tam parvulis, quam adultis in baptismo applicatur, ex eo quod illae virtutes infundantur adultis, infert has
etiam infundi parvulis hoc enim significant illa verba : Nos attendentes , O c. quibus redditur ratio secutae decisionis, illudque ut magis consonum Patribus, de The logis eligendum esti. Est autem dissicultas, uti iim virtutes illae revera sint habitus, iique supernaturales jugiter in nobis perseverantes 3 quod ut appareat evidentius, Notandum secundo , hoc reperiri discrimen inter habitus supernaturales, & divinitus per se infusos, & naturales, ac pro-rio labore, dc geminatis, ac repetiti, ac fl-uS comparatos: Primo , quod hi dumtaxat facultati, cui insunt, facilitatem conferant, ut promptilis, & expediti iis suas in operationes erumpat, & actus eliciat: illi velo non tam facilitatem illam, quam virtutem potcntiae cui insunt, tribuant ad suos actus eliciendos : ita quia facultas sine habitibus comparatis posset quidem absoluic operari, licet cum aliqua dissicultate: at time habitibus supernaturalibus non posset ullatenusactus , ad quos illi habitus inclinant, elicere . secundo, in eo diffcrunt illi habitus, quod acquisiti non promoveant pote
303쪽
tiam ultra sortem, & statum naturalem , sed eam ad actus sibi connaturaliter debitos eliciendos stimulent, & adjuvent: supernaturales vero facultatcm , & animam promoveant ad statum naturaliter indubilum , eique vim conserant ad eliciendos actus supra naturae vires : ita quod facultas sine liuauisoeli habitibus non posset
ullatenus tales actus exercere; quamquam
ad id omnem suam vim , & adtivitatem expenderet . Conveniunt nihilominus in eo, quod utrique illi habitus facultati inexistant per modum comprincipii, & cum ea partialiter concurrant ad productionem actus, ad quem illi ordinantur. Nolamium tertio, aliquid dici posse supernaturale alterutro ex his duobu, modis, nempe vel quoad substantiam , vel quoad modum . Illud dicitur supernaturale quoad substantiam, quod in sua entitate tale est, ut a nulla causa secunda ordinis naturalis, quantumvis dcbite ad agendum applicata, ¶ta produci posset, nisi inderetur aliquod principium ipsi cauta secundae , iam
naturaliter completae , & sufficienter quidem dispositae ad elicien los actus naturales , Non autem ad pi oducendos illos actus, aut effectus, qui 1upernaturales appellantur . Dixi iam naturaliteν completae , b, di, positae ad agendum: certum est enim causam secundam quantumvis ex se paratam, & expeditam ad agendum , non poste elicere suos actus, nec emeelus edere sine Deciali Dei Concursu, qui necessarius est ad quemlibet effectum producendum; atque ideo illa facultas non habet virtutem adaequatam phΥ-licam ex se sine tali concursu ad illum ui e-etum: sed hic concursus requiritur obissentialem subordinationem causae secundae ad primam, nec-non propter essentialem de-endentiam cujuscumque effectus ad eam-em causam primam, nec illa exigentia fit propter persectionem , di dignitatem 1 pecialem alicujus essestus potius, quam ait Tius: tam enim concursus ille requiritur ad
eliciendos actus , & producendos effectus imperfectos, & persectos I unde hic concursus non supponit potentiam sufficienter Completam , sed eam complet, ac perficit Per modum comprincipii in elicitionea tuum sibi connaturalium. Quando vero actus cst talis entitatis , & dignitatis , ut a Potentia lic completa, & ad agendum expedita non possiit produci , nisi facultas illa
ter potens mediante aliqua forma a solo Deo producenda , & infundenda , tunc aetus ille censetur supernaturalis quantum ad substantiam; quia illius productio omnino excedit captum, di activitatem facultatis aliunde susscienter dispositae ad eliciendos actus, qui pure essent naturales. Supernaturale vero secodum modum illuldicitur , quod licet naturae viribus posset
fieri , & produci a clusis secundis absque ut Ia forma divinitus inditas tamen hic, &nunc a Deo piaeter naturae exigentiam fit, ut visus caco restitutus, rosa hieme producta, aqua in vinum conversa ver miraculum; ut factum est in Cana Galilaeae. His praemissis duo maximc supersunt d
terminanda r Primum quidem, ut nim vir-
. tutes Fidei, Seei, & Charitatis sint habitus,
seu qualitates in nobis jugiter permancntes: Secundum, utriam sint supernaturales quoad substantiam, v I quoad modum.
REvera virtutes ridet, Spei, Ciariis
talis Iunt qualisares ιn nobis iugiter permanentes per modum babιtus . Haec est communis inter I heologos. Et probatur authoritate Concilii Viennensii, , de Elementis V. in primo notabili laudatis: Constat enim ex ejuHem Concilii sentenistia virtutes supernaturales, sicut & gratiam justificantem divinitus infundi parvulis in baptismate : sed non insunduntur per modum actus, cujus illi parvuli sunt omnino incapaces : igitur insundi debent
Nec regeri, quod Clemens U. approbante Concilio Viennensi non definiat cisse omnino certum virtutes in baptismo infundi etiam parvulis: susticit enim, quod asserat
id esse nobabilius , & dictis Sanctorum
Patrum , dc Doctorum Ili cologiae magis consonum , di consequenter contra illam definitionem , quam applobante Concilio Viennensi sucit Elcmens v. peccaret qui Dqui, contrarium doceret esse prob. ibilius . adde Clemens V. in aequali gradu cc titudinis asserat, tam parvulis, quam adultis conserit in bapti sinate gratiam insoνmautem , is, virtutes . Quibus inlinuat utrumque ex aequo esse certum, nec unum sine altero negari posse: at omnino certum
est parvulis in baptismate insundi gratiam insormantis , seu Juliificantem; igitur ex
304쪽
3 eo Tract. II. Disp. L Art. II. Quaest. I.
mente tum Concilii Viennenss, tum Clementis V. pariter debet esse certum virtutes Fidei, Spei, & Charitatis per modum habitus ipse parvulis insundi, quippe climactus omnino sint incapaces .
Hirmatur hanc mentem esse Concilii Viennensis: Quia multo ante illud Concilium habebatur in Ecclesia erronea sententia negans in aduliis infusionem vinutum; nam inter errores Petri Joannis, qui vixit sub Innocentio III. propter quos damnatus, &exhumatus fuit, ponitur iste,
ruod scilicet durebat in baptismo gratiam ,
vistures, quas ratalogicas vocant, minime infindi. Sic refert Prateolus lib. I q. Etenebi Heresum in PetroJoannis. Alphonius de Castro adversus haereses, verbo baptismus haeresi q. & Abrahamus BZovius rom. 13. Annalium meos anno II m. num. 39. ergo non est credibile eandem sententiam , quς
tanto ante tempore, ut erronea damnabatur, fuim postea relistim, ut probabilem
in Concilio Viennensi . Probatur secundo, & prςcedens ratio con-sImatur , authoritate Concilii Tridentini sessi. o. cap. I. ubi post numeratas dispositiones, quae justificationem praecedunt. αin ipsis actum fidei , & spei recensitum , subditi mηe dispositionem , ον praeparati nem iusti alis ipsa consequitur , ouae non ssua pereatorum remissio , sed saη atio etiam , renovatio inteνioris timinis susceptisnem gratiae , O, doηorum . Ubi susceptio gratiae , & donorum in justificatione inclusa condistinguitur a praeparatione, quam consequitur , & in qua supponebatur jam fides actualis : ergo nomine donorum , quae postea infunduntur ,
intelligi debet aliquid permanens , & ab
actibus condistinctum. Coo irmatur, ex eo quod ibidem Concilium , postquam dixit causam sormalem justificationis esse justitiam inhaerentem divinitiis infusam, juxta cujusque dispositionem,
satim inscrt: Unde in ipsa iusti iratione eum
remissione pereatorvm haec omnia aeripit homo
μαι 10.ba per Iesum Cbristum, cui ruberatur: Fidem, spem, D Cbaritatem . Quibus verbis Concilium declarat . quae sint illa dona, quorum susceptioncm superius dixerat includi in justificatione. Confirmatur etiam his verbis sequentibus , ubi Concilium docet hanc fidem , de qua loquitur , eam esse
quam , inquit, ante ba Umι sacramentum ex
Apes ora m traditione Catectameni ab Eccle- Aa petuηt, eum petunt fidem, visam aeteream praestantem : Haec autem fides ab Ecclesia non petitur, ncque datur, nisi per bapti Lmum, ad quem ipsi Calcchumeni accedunt: per baptismum autem non datur fides actualis 3 quippe clim parvuli sint illius incapaces, nec etiam actum fidei postulant Cat chumeni, quia cum fide actuali, seu actu fidei accedunt ad baptismum: igitur mens Concilii est, illas virtutes, de quibus loquitur, esse qualitates per modum habitus iugiter in nobis persevcrantes. Confirmatur denique ex Vega lib. . in Tridentinum cap.
2q. ubi docet de fide esse post Tridentinum infundi virtutem fidei ab actu credendi distinctam ; postquam enim retulisset verba Concilii Viennensis laudati in primo notabili, sic ipse celebris doctrinae Concilii Tridentini Interpres, utpote cum illius fuerit testis oculatus, & auritus, ait: Visium est
bule μηM SM:σδε scilicet Tridentinae J a reptare sententiam istam , is asserenti enomtum anailrma indicere : intellexit enim iane
69 communem Melesiae fidem , tumes non
sub nomine babituam . Idem Solus Enr. de natura, & gratia cap. 38. qui de ipse Tria flentino Concilio interfuit. Ex quibus legitimc insertur , post Concilium Trid. certum videri, quod virtutes Fidei , Spei, & Charitatis nobis infundantur per modum habitus: Tum quia, Concilium expresse definit nobis iniundi Fidem,
Spem, & Charitatem: at secundum communem loquendi usum haec necessario significant aliquem actum, vel habitum: ergo Concilium definit nobis infundi actum, vel ha bitum: sed non potest dici, quod infundatur nobis actus; quia actus non solium a Deo nobis dantur, sed etiam a nobis eliciuntur: igitur Concilium definit nobis insundi habitum : Tum quia , ibidem Concilium cap. II. & Can. 28. desinit fidem , amissa per
peccatum mortale gratia justificante, non amitti, nisi per infidelitatem, dc esse veram fidem: at haec non possunt convenire actui: hic enim nec per peccatum amittitur, ne Cidem ante, & post peccatum remanet, ac
subinde Concilium loquitur de fide habituali, dc jugiter perseverante. Dices prim: Concilium non expresie d
finit in nobis infundi habitus Fidei, Spei,& Charitatis: sed soliim ex aliquibus ejus dictis insertur t at propositio , quae non expresic definitur in Conciliis , sed tantum ex aliquibus eorum dictis insertur ,
305쪽
non est omnino certa di sed est tantum propositio Theologica: Igitur, &C. Distin o minorem : inseratur tantum ratione alicujus connexionis, quam haberet illa propositio cum re in Concilio definita , non esset omnino certa, transeati s instratur ex vi significationis verborum, & identitate significati; sive quia
res utriusque verbis significata est eadem, nego : at , ut diximus , Concilii verba si proprid sumantur, non significant actum,
sivi habitum fidei: Igitur, &c. mees se nia : Concilium Tridentinum
soli im intendit damnare haereticos asserentes justificationem nostram non fieri per aliquam formam nobis intrinsece inhaerentem , sed
tantum extrinsecam Dei acceptationem :igitur selum definit nos esse formaliter justos per aliquam sormam intrinsecam, sue interim haec sit actus, sive habitus. Nego eonsequentiam: Tum quia haeretici therani, In quos praesertim militat ilia Tridentini Concilii desinitio , non sollim haec docibant, sed etiam perverse negabant nos elIe justos per aliquos habitus intrins cos; & damnabant sententiam, quae docet
nobis infundi habitus Fidei, Spei, &Cha
ritatis; & consequenter licut Concilium intendit eos damnare , ita intendit etiam hanc sententiam definire . Tum quia, uepe Concilia in suis definitionibus non solum damnant sententias haereticorum, scd simul etiam explicant quid circa propositam materiam sentiendum sit, ut etiam ex verbis sus Concilii patet. Dises tertur Deus nil frustra molitur , nec quidquam inutile concedit : sed virtutes supernaturales per modum habitus estent inutiles, de frustra ncae in plurimis suis subjectis , maxime vero in parvulis 3 quod utique probatur: quia habitus dantur propter actus eliciendos: sed parvuli sunt
incapaces eliciendorum actuum: ergo &recipiendorum habituum.
Re1μηδεο primὸ , quod si argumentum
ali ii ad concluderet, ctiam esset consequenS,
parvulos per baptismum non suscipere Fidem, Spem, di Charitatem, quia sunt incapaces actus earum virtutum; hoc autem
dire id militat in definitionem Concilii Tridentini: Igitur, dic. πινοηdeo secunia cum Seraph. Doctoreis q. d.' qu. a. quod incapacitas insantium ad elici cndosaetus, non ei ficiat eos incapa A ces ad recipiendo, nabitus : Notandum
est enim , 3nquit , quod potentiae animae is displiciter imisdiuntur ab habitu malo , is& a concupiscentia, sive a culpa: & e Acontra hoc impedimentum est gratia, sive is
virtutes, per quas expediuntur ad Operan- ,, dum. Virtutes ergo reddunt potentias is
faciles, ipsas perficiendo, & hoc rem - is
vendo culpam: aliam autem expeditio- , , nem non iaciunt. Undectim parvulus sit Anabens utrumque impedimentum , alte- ri
rum removetur per virtutes, non utrum- is
que t & ideo non est omnino facilis ad is operandum 3 hujusmodi autem habitus , . expeditivus habet multiplicem Ortam . , , Nam quidam est innatus, quidam acqui- is situs , quidam insulas . Primus incipit , , cum natura, & ab ejus principiis ortum is habet: & ideo est in natura imperfecta, is
imperfectus , de cum natura crescente ,, crescit, & cum natura persecta perfici- is tur , ut patet in naturali judicatorio. . ri Secundus vero, scilicet a Uuisitus, Or- istum habet a libero arbitrio , qui non is
habet usum donec natura aliquo min is do perficiatur et & ideo sequatur na- isturam perfectam . Tertius vero ortum is
habet a Deo, non a natura , nec a li- is bero arbitrio, de potest esse in parvulo ,. ante usum liberi arbitrii: quia vero non is habet ortum a natura, potest eme per- ,, sectus, natura existente imperfecta. is
TRes vis tales rarasit e , nempe Fides . Spes , Cbaritas sunt per se in a.
ω supernaturales in entitate . Probatur pri-- ex Scriptura sacra : Nam Joan. 6. me
opus Dei es , ut credatis in ipsum . Adlli lipp. 1. Pisis donatum es pro cirim non Dium, ut in eum eredatis, . Et ad Rom. s.cbaruas Dei Hffusa est in rardibus noris . H. Deinde, inquit Doctor in 3. d. 23. nu. 3. Apostolus ad Hebraeos II. ait, Fine fide -- possibile est placere Deo: sed certum est, quot multi placent, & multi placuerunt Deo 3 igitur necesse est ponere fidem respectu credibilium nobis revelatorum, Se quod loquatur de fide infusa, patet per cumdem
I. ad Corinth. II. ubi dicit: adhuc excellentiorem viam visis imonstra, &post cap. IJ.
subdit de istis virtutibus Iheologicis, quae sunt vile excellentiores omnibus habitibus acquisitis: ibi enim loquitur de fide infula , sicut de charitate insula . Deniq- , evas
306쪽
est conccilere sdem, cujus est augere; sed solius Dei est augere fi lcm; &ideo, inquit Doetornu. l . Apostoli petebant, Lucae II. Domine adauge nobis fidem . Et Ecclisia in Collecta pro Fidelibus idem fidei augmentum exorat lai, verbis : Omnipotens sempiterne Deus, da nobis Fidei , Spei , Cbaritatis
augmentum: istud vero non OPuS eskL. pz terc, si totus asscnsus esci a voluntate. Probatur eadem veritas ex delinitione Concilii Mileuitani Can. d. Araulicani secundi Can. as. & Tiidentini sest 6. Ean. 3. 3c cap.7. ut dictum est Conclusione praecedenti . Quam utique veritatem luculenter definivit Concilium Moguntinum celcbratum
duobus annis post dictam sessionem sextam Concilii Tridentini 3 unde c.8. habet quan dam periphrasim illius capitis septimi se sisionis sextae Tridentinae, in haec verba: Iustificatis cum peccatorum remissione, etiam sancti irationem, O, interiorem renmationem comfert quatenus per meritum Cbristi, quod jam
credenti communicat , cum ven a peccatorum , Dei gratiam , is, per spiritum saactum una eum pis Amut spem , Garitatem in corde distulam accepit; bisque rinis in ipse permanentibus, non solum reputatur, sed ve=ὸ existit 7ustus. Ex quibus vel bis conitat Paties illius Concilii asseruisse Fidem,spcm, ct charitatem, quas Concilium Tlidenti- mim definierat divinitus infundi in justiscatione, non csse actus, sed dona habitualia in ipso justificato permanentia , idque a a Calliolicam docti inam pertinere , Id ipsum praeclarc docet S. Ambiosius lib. de vocatione Ccntium cap. ult. de sanctus Augustinus Bb. de natura , & gratia Car. 2. 3. & q. & alibi sepe ; unde eximie concluait Doctor num. I . snod oportet ponere fidem infusam propter auriarItatem
Scripturae, is sanctorum. Nonnullae citam proseruntur rationes a Th ologi, hanc vciitalcm suadentes, ve .lim cum illa pendcat ex sola divina rcvclatione: Inite si, inquit i octo rivox laird .itus nu. Iq.
ita etiam serendum animam, is quia in axiama es imago Dei seeundum tres poteηtias , qua deformatae erant per peccatum, ideo CBisius resermando, sicut perficit voluntatem perebaritatem, sis intessicium per fidem. Nihilominus affirmare possumus, idcirco Deum voluisse indere haoitus supernaturales, ut scilicet actus illarum virtutum con- naturalius elicerentur ι cum enim generice loquendo est cetus comparetur ad suam causam, ut ramus ad suam radicem: connaturalius est, ut quantum fieri possit, cilectus oriatur a causa sibi proportibnata, di quae in sua virtute contineat effectum, 'et totaliter, vel saltem partialiter . Unde cum actus
fidei, spei, &charitatis sint ordini, supernaturalis, ut dicimus articulo sequenti, congruum fuit, ut elicerentur a facultate ad
eum ordinem sublimata, de proportionata in actu primo ad ejusmodi operationes: haec autem uablimatio , & proportio si maxime per habitum supernaturalem, jugiter infacultate perseverantem, & se habentena, ut comprincipium cum facultate elicitiva ejusmodi actus supernaturalis. Quando enim causa aliqua secundium se non habet proportioncm cum cssectu , oportet, ut accipiat salicita in se aliquid, per quod in actu primo proportionetur cum effectu producendo , & cum in se contineat; ideo intesicctus, ut producat actum supernaturalem, ad quem de se non habet propoitioncm intrinsecam , proportionatur intrinsece per habitum insusum intrinsecum, pcr qucm jam est causa proportionata ad talem enectum, & illum in
Dices: Ad eliciendum actum in cntitate supc maturalim , 1 uis est , quod potentia
cluvctur per virtutem aliqv. in transeuntem, de mci insccam , & auxilium dumtaxat actuale; igitur ad id non videtur necet Iario rcquiri habitus infusus.
Respondeo , id c quidem seri posse , sed
non ita connaturaliter; quippe clim habitus, seu qualitas jugiter in anima perseverans se habcat per modum comprincipii , hinc est , quod convcntcntiori Oidirie animam constituat in co gladis , ex statu supci naturali, ut sic revera sit proportionata, occommensurata dignitati actus supernaturalia eliciendi: licctcni inllaec pro potiio, occonimenturatio etiam fieri possct per auxi
auxilium .stud non ellet pulsu verans in anima D lGllip pG ti
307쪽
ma ; ita nec videretur, sic esse in ejus potestate, ut eo posset uti pro libito ad eliciendum actum: quemadmodum uti potest habitu sibi infuso, & in ea diu perseverante. His adde, quod per tres illas virtutes supernaturales homo censeatur constitui in ordine supernaturali, unde sicut ad animam rationalem, quae constituit hominem in ratione naturae rationalis, consequuntur poteritiae, seu iacultates intrinsecae, quibus homo, ut rationalis operetur: sic ad statum
gratiae justificantis, perquam homo constituitur, quasi in superiori natura, Ae statu
supernaturali, debentur etiam potentiae congruentes naturae in eo statu positae, quibus peretur conformiter ad finem, ad quem in eo statu ordinatur; illae autem facultates, seu potentiae non possunt elle aliae, quam virtutes illae habituales supernatural cs: igiturcon venientius, & connaturali iis homo elicit actus supernaturales , per concursum elu Ddem habituum , quam per concursum alicujus auxilii naturalis, & transeuntis.
Petes primὸ , an habitus illi infusi , ita
subsint voluntati in operando, ut pro libito eis possit uti, vel non uti. Responsa habitum, sive acquisitum, live in sum non esIc primo, &per se, ac immedia c ita in potestate voluntatis, sicut est actu, eliciendus, quem voluntas per se , vel per potentias tibi subditas producere potest, aut elicitive, aut imperative: sed tantii min directe, & quatenus est in potestate ipsius voluntatis, uti ipso habitu agendo, vel non a3cndo . Nam cum habitus sit
causa omnino necessaria, di naturaliter determinata ex se ad agendum i hinc est ,
quod ex se facultatem, cui inest, inclinet ad operandum eo ipso , quo posita sunt
omnia ad operationem requisita, nec potest voluntas cohibere activitatem natura
Iem illius habitus, nisi auferendo ei aliqua ,
quae ad operationem erant necessaria, v. g.
aut desin cndo proponere ipsi obse tum circa quod tendendum est, & alio cogitationem avertendo , aut seipsam determinando ad
non agendum. Quemadmodum enim cum potentia visiva sit agens ex se omnino necessarium, voluntas nran potest directe ejus actionem impedire, sed tantii in in directe , nempe vel claudendo oculos, vel eos in aliud oblectum convertendo: ita clim habitus , sive a uisiti, sive infusi non necessitent potentiam ad agendum, sed eam suae
naturali libertati relinquant, si illa sit libera ς inde cons quens est , quΜ habitus
in directὰ sit subditus voluntati in operando, atque ita est in potestate voluntatis, ut habitus operetur se vel non operetur, dc producat actum, aut non producat. Petet sieeundo, utrum habitus supernatu. rates non sollim virtutem, sed etiam activitatem facultati conserant .
Res hi eo probabilius videri habitus supernaturales solam agendi facultatem , de activitatum, non autem facilitatem tribu re. Quod utique probatur mimo experientia: nam puer baptiZatus, licci habeat habitum fidei, non tamen ideo experitur majorcm facilitatem ad credendum , quando
fit adultus , quam si non esset bapti Za-tuς : imo adultus haereticus qui ad Catholicam fidem se recipit , licdt in sua justificatione accipiat habitum fidei , non mimis postea experitur inclinationem , &propensionem acl haeresim; ac subinde habitus fidei infusus non tollit facilitatem contrariam , quae inducta suerat per habitum haeresis: ergo non confert facilitatem,
sed sollim activitatem, & virtutem ait actum fidei eliciendum. Deinde , Si habitus infusi conserrent facilitatem, sequeretur, quod, qui haberent habitus ejusmodi magis intensos , etiam deberent caeteris paribus in operando experiri majorem facilitatem quam ii, qui habent eos miniis intensos; at hoc repugnat aperte experienviae : Tum quia , qui diu tepidc sine mortali peccato vivunt, evis
sacramenta frequentant, per eorum susceptionem, ac bonis operibus, licet remissu elicitis, gratiam sanctificantem, & habitus infusos in se augent, nec tamen post diuturnam exercitationcm malorem faci litatem sentiunt in exercitio virtutum, quam initio : igitur signum est habitus illos facili
Drnique, Si ejusmodi habitus conferrent facilitatem in eliciendis virtuosis a tibus, id facerent, vel per se immediate potentiam inclinando ad eliciendos ejusmodi actus quemadmodum habitus acquisiti sa-cilitatem conserunt inclinando potentiam, ut promptius, 3c expeditius suos actus ex rat; vcl indirecte, &mediatὰ, nempe eis-ciendo, ut eis cacius objecti bonitas, quatenus conveniens apprehenderetur, & cxpetetatur ue quemadmodum efficax oratio
saepe audienti uig animos ad aliquod opus praestandum stimulat, & inclinat: at neu-Y a trum
308쪽
Tract. II. Disp. I. Arti II. Quaest. II.
trum diei potest 3 Non quidem primum.
quia alias possemus in nobis sentire eius- anodi inclinationem, atque ita deprehendere nos habere habitus insusos, maxime quando aliunde novimus nos non habere habitus comparatos, & acquisitos, quod tamen expcri ntia constat cste salsum . Non etiam secundum, nam ipsa met experientia notum est habitus voluntatis nusquam in nobis ejusmodi appichensionem excitare , nisi prixis per se immediate voluntatem in amorem objecti inclinent, atque ita i sticiant, ut objectum placeat: ac subinde, ut intel- Iectus hoc, ut expetendum, apprehendat, di tandem etiam assectus magis in ejus amorem, &prosecutionem exardescat: igitur non apparet qualiter ejusmod i habitus facilitatem possent conferre. Petes denique , uti lim habitus fidei sit Unicus, & limplex, vel compositus ex aggregatione plurium habituum correspondentium pluribus articulis; quemadmodum diximus quamlibet scientiam totalem non esse unam simplicem qualitatem, sed oldinatam congeriem distinctarum scientiarum particularium inclinantium ad assensus diversarum Conclusionum.
Responio communem Theologorum sententiam esse, quod habitus fidei sit unicus: Id enim docet S. Thomas qu. q. artio. & subtilis Doctor dist. 23. num. 6. ubi ait: Teis neri potest, quod sit una fides omnium D credibilium, quia non respicit credibi Itari sub propriis rationibus illorum , sed ut
is revelata sunt a Deo. & credit omnia reve- ,, lata ab ipso tamquam vera esse eodem ha- ,, bitu, quo credit revelantem cae vera. M cem. Si cnim habeo habitum, quo credo M te esse veracem, per eundem habitum credo haec, quae asseris, esse vera, quantum- , , cumque illa sint divellarum rationum: is quia illis non assentio, nisi per accidens, M per hoc scilicet, quod assentio veracitatiis tuae: & ita assentio illis, ut sunt a te is asserta. Ita hic e nam credibilibus reve- ,, latis a Dco assentio, quia assentio veraci - ,, rati Dei; & sic sides respicit omnia credi- ,, bilia, hii revelata a Deo, non autem subis propriis rationibus; & ideo una fides pos- ,, set e sie de omnibus credibilibus, quamvisis geometii calia,&physidalia, Sqtiantum- ,, cumque diversa, & a Iterius rationis in- ,, troducerentur hic tamquam credibilia: ina, Omnibus enim esset una ratio credendi illa esse vera, quia revelata sunt a Deo.
Probari potest responsio ex illo ad Ephes4.
Unus Dominus, una fides , unum baptisma, ubi Apostolus comparat unitatem si ci cum unitate Dei, &baptis itis: certum cst a tem, quod Deus sit unicus numero; sciit& baptisma; ergo pari ratione signum est, quod fides eandem habeat unitatem. Probatιν etiam ratione . Ibi est unicus habitus, ubi est unicum formale motivum :at fidei cst unicum sot male motivum, nimirum veritas divina revelans, quae eodem
modo informat omnia credibilia , licet diversimode fiant illae revelationes : igitur etiam fides est unica specie. Non censeo tamen illam esse unam, &simplicem qualitatem , omnino indivisibilem , quasi nullo moelo componi possit ex partibus intensivis ejusdem speciei; certum est enim, quod fides, sicut & caeteri habitus fornatural cs, suscipere potcst gradus intensionis, sive per frequentationem sacramentorum; sive per actus meritorios; sive per summani Dei in erat italcm; ideo, ut diximus, pro suis filiis orat Ecclasia: Da n bis Idei, spei, O, ebarisatis augmentum.
QUAESTIO SECUNDA suid , quasis A fis babitualis.
TR ia maxime hic veniunt determina da : Primum quidem, utrum fidei h
bitus infusus veram , ac persectam habeat rationem virtutis: secundum, utrum habi- . tus ille dicendus sit speculativus, vel practicus: Tertium denique, an sit discursivus, vel dumtaxat assensivus. . Quae ut percis piantur evidentius, Notandum primo, virtutem generatim dustribui in moralem , & intellectualam :Moralis est, quae ordinatur ad opus, seu actum ex su moraliter bonum: intellectu sis vero, quae t cndit in verum , quaten
persectivum intellectus , ut ipsemet tradit Aris. 6. Et hic. capitibus I. 2. & 3. I upra, virtus intellectualis spectari potest dupliciter; asia enim cst simplicitet intellectualis , ac per se dumtaxat ordinatur ad perfectionem ipsius inteIlectus, consstitque tantum in veri cunitione, & apprebensi ue 3 alia vero est partim intellectualis, de partim moralis; intellectualis quidem, quatenus tendit in verum cognoscendum, quo perficiatur intellcctiis: moralis vero prout
illa vei i cognitio, di apprehensio ordinat
309쪽
aa informandam voluntatem; eamque dirigendam in actibus moraliter bonis eliciendis. Rursus, haec virtus intellectualis moralis considerari potest , vel quatenus est vera, vel quatenus est pei secta virtus: aliud enim est, quod aliquis habitus sit virtus, de aliud, quod sit virtus perseita: ad primum eiiim lassicit, quod virtutis essentiam,& definitionem habeat; ad secundum vero requiritur, quod habeat modum , ac per fectionem virtutis, seu quod ordinet hominem ad finem ultimum simpliciter: Nam,
inquit Arist. lib. . Phylic. virtus est di9
m perfecti ad optimum unde alibi docet virtutem esse id, quod facit habentem simpliciter bonum, & opus ejus reddit persectum . Quaeritur ergo umim fides secundium se, & quatenus a charitate , & spe distinguitur, sit vera virtus, ac persecta. Notandum secundo praeter habitum insusum fidei in intellectu relidentem, quo inclinarur ad assint tendum veritatibus propositio, licet inevicientibus , alterum communiter admitti in voluntate, quo scilicet voluntas inclinatur ad imperandum intellectui , ut praebeat ast 'nsum propositioni reveIatae , quamvis obscurae, se inevidenti, quem ha- situm quidam volunt esis specialem vita tem obedientia, ut docet Medina lib. . derecta in Deum fide cap. a. Quoniam, inquit, nemo potest credere. nisi captivet intellectum in obsequi sim fidei , ut docet Apostolus cap.6. Actuum,& a. ad Corinth. capro. nullus autem potest captivare intellectum, nisi eum subjiciendo imperio voluntatis , quod utique praestatui per virtutem obedientialem . Aliqui cum Lessio trach. de praedestinatione Angelorum, & hominum disp. I. sed . o. assertione a. existimam esse habitum religisηis : Nonnulli vero cum Ualentia tradi. de fide, quaest. I. punct. dub. I. contendunt esse babitum fluvio uatis , quippe clim ejus ossicium sit applicare intellelium, non solum ad eliciendum suum aetum, sed etiam ad eliciendum taliter, aut aliter circa hoc, vel illud oblectum. Sunt etiam, qtii existimant habitum in voluntate residentem, quo ipsa inclinatur ad movendum intellectum, ut astentiatur propolitioni inevidenti , cste ipsum fueι babιtum in voluntate residentem: non quini unus, &idem habitus physice insit intellectui simul, re voluntati, sed quod ille habitus sit quidem duplex
Physice, moraliter autem uni cub, quia Ordinantur ad cundum actum, nempe ad prae-
bendum assensum propositioni revelatae . Ita docere videtur Alensis 3. parti cl.78. memb.3.
Verum nulla ex his sententiis mihi probatur. Non quidem prima, quia obedientia per se solum habet pro motivo praeceptum superioris, honestas vero credendi non est praeceptum superioris, licet sit materia supra quam possit cadere praeceptum: unde prius debet esse honesta , quam praecipiaturo azsubinde honestas illa spectat ad habitum. alterius virtutis, quam obedientiae . Non etiam secunda, quia objectum motivum vir tuus Religionis, est voluntas extubendi cultum debitum in signum , & notam suprei
excellentiae Dei: at velle credere Deo pro pter eius veracitatem, non est praecise velle, ei exhibere talem cultum, & reverentiam Isiquidem daemones credunt divinae veraci tali, nec tamen id praestant, ut reverentiam Deo er habeant: igitur, &c. Non etiam tertia , quia studiositas ordinatur ad regulandum appetitum sciendi, & ad refraenaada vitia licii opposita, nempe curiositatem,oc ignaviam, seu nimietatem , & negligentiam: at vel le credere ad id non ordinatur, tum quia supponit scientiam, re notitiam illius, quod credendum est, tum quia aliquis studiosus postquam novit, quod credendum est, potest non velle illud credere, ac subinde studiositas, non movet ad eumasensum . Non denique ouarta, tum quia
habitus fidei proprie intellectualis est , ac subinde ad solum intellectum spectat , tum
quia velle credere , de credere de facto . pertinent ad diversas facultates, ac subinde etiam pertinent ad diversos habitus ; si enim pro alversiis actibus diversarum pote tiarum , idem habitus sum ceret , cons quens ecci, quod pro diversiis actibus voluntatis , & intellectus sufficeret unus h bitus, quod omnino salsum est. Censeo igitur probabilius habitum, a quo inclinatur voluntas ad imperandum intellectui, ut assentiatur propositioni revelatae , esse specialem quemdam habitum, qui vocari potest basitus piae assectionis : ita d cent Suareae in q. pari. quaest.7. & dist.3. de fide, qu.2.&pIures alii Recentiores. etiam
ex nostris, maxime Castillo d.6. qu. 8.nu. I9.
habitus enim, sicut & potentiae spocificari debetit per ordinem ad objecta specialia rat honestas reperia in voluntate credendi , est specialiter distincta ab objectis
aliarum virtutum , ut mox diximus , ac
subinde spe ut adspccialem virtutem, quae
310쪽
rectc potest appellari, pia motio voluntatis , quippe cum m eum habitum piῆ
moveatur voluntas ad imperandum intellectui, ut assentiatur propositioni revelatae:
difficultas igitur est , utrum habitus fidei in intellectu residens , cte quatenus distinguitur ab hoc habitu piae motionis, sit
vera virtus, ac persecta. Nolanaam iretis, ex Aristotele lib. de
arrima duplicem esti discursum: alium quidem objectivum, & alium sormalem: obiectivus est omne illud obielium , seu o, jecta illa, quae inter se talem habent connexionem, & dependentiam, ut ex natura sua postulent terminare actus intellectus , qui ad discuisum sormalem concurrunt . Formalis vero discursus est argumentatio, quae est oratis , in qua nominis minus notae tur ex notiori, sive interim illa pro' sitio nota sit lumine naturali, sive tit evidens, sive tantum certa r unde necessario requiritur, quod in discursu plures interveniant cognitiones, quodque ultima Causetur ex prioribus, sue in genere causae ensicientis, ut docet S. Thom. I. pari. qu. q. art.7. sve in genere causae materialis , seu dispositivae, ac habentis se per modum conditionis antecedentis, ut vult Durandus in a. disp. . quaest. 2. I ver adverrendum est
assennim fidei cogitati posse niti discursu
dudiciter . Primo , ouidem ita ut ex Pr missis continentibus divinum testimonium deduceretur assensus veritatis testificatae ,
v. g. quidquid Deus dicit, est istum: sed dicit se esse trinum in personis, & unum
in essentia : ergo verum est i Secunia ,staut ex praemisiis creditis eliciatur ast ensus alterius veritatis , v. gr. omnis homo
est risibilis : sed Christus est homo : ergo
est risibilis. Hinc controvertitur imer Theologos, utrum fides nitatur discursu. apr
Politione revelata , tam ad revelatam , quam ad non revelatam.
His ita praenotatis tria maxi, supersunt determinanda: Primum , an fides sit vera , de persecta virtus t secundum , an sit discursva: Tertium, an sit speculativa,
ubi supponit doctrinam communem , FI-dem , Spem , & Charitatem esse virtutes Theologicas. Probatur etiam ratione: Deratione virtutis est : Primo, quod perficiat potentiam in ordine ad aliquem actum bonum, & honestum . De si, quod actus ille ut quodammodo arduus , & difficilis. Tertiὸ, ut ex se dicat ordinem ad finem
ultimum, sitque ex natura sua aptus , ut
ad illum reseratur 1 sed tria haec in habitu, & actu fidei reperiuntur, etiam seorsim a charitater Primo namque haec inclinat, & determinat potentiam intellectivam
ad rectam operationem, credere enim reum
tanti bonum est notabile: similiter perficit potentiam intellectivam , quippe ipsi notitiam ingetit longe praestantiorem, quam sit quaecumque scientia , & cognitio naturalis. Secundo, inclinat ad arduum, & di Dficile t siquidem difficile est assentiri veritatibus inevidentibus, de plerumque contra, aut saltem praeter commune judicium rationis. Denique , ex natura lita ordinatur ad finem ultimum, nempe Deum: idcirco enim mysteria detegit, ac declarat, ut faciliori negotio voluntas ad divinum am
. Fer ηdam earum docet Doetor n.3 I. ubi ait: Si quaeritur utrum Fides, &Spes sine Charitate essent virtutes : Dici potest, is sicut prius dimim est de virtutibus mo- is ratibus, quod in specie sua possunt esse ,, perfectae, in quantum scilicet sunt prim iscipia propriorum actuum respectu pro- iseriorum obiectorum , sed persectionem is illam ultimam , quam habent in attin- istando finem , ad quem ordinantur ex is charitate, non possunt habere sine ipsa. Et haec quidem persectio tam in mora ,, libus, quam in istis, licὰt dicatur com- is muniter esse in attingendo finem per is aliquam operationem elicitam, sive per ,, aliquem ordinem istarum , vel eorum is actuum ad finem, potest tamen dici piae- ricipue in hoc, quod est acceptari a Deo, , , ordinando ad beatitudinem ι sic quippe ,,
nul Ia virtus, nec elus actus acceptatur is
sine charitate , quae sola dividit inter ,, filios regni, & perditionis. Dides t Virius est , quae ponit potentiam in ultimo gradu perseitionis debitae suo actui tsed fides clim sit obscura, non communicat intellectui ultimum gradum perscctionis debitae suo actui: non enim ipsi communicat claritatam, de evidentiam: igitur est