장음표시 사용
91쪽
86 Trae . I. Diii. III. Art. III. Se q. I. Quaest. I.
Ium pedum meorum. Fluctuans Moeris me
Ium pedum eius. subrepit enim de terra oriram , quia eam de terra est , O, de earne Maria carnem accepit e quia in ima eamne hie ambulavis , ipsam eonem nobis manducaηdam ad salutem dedit : Nemo aurem earum illam manducat, nil ρλ ius ad raetexit . Inventam est quemadmodum aduruetus tale scabellam pedum Domini, non solum non parcemvs adurando , sed peccemus
Praeterea Ioannes Damascenus primimin lib. 3. de side, cap. 8. idipsum egregie confirmat: mus uitis Cbristar est, inquit, Neus pesctus, is, iamo perstctus, quem ad
vamu3 cum Patre, ae spiritu unica ador rione , cum eius immaculata carne, nequaquam earni ipsitas adoratioram densantes.
Adoratur enim in una Herbi bdipsast, qνα lapsasti ei facta est, neque tamen hoc mures, creatura servimus, non enim velut nudam earnem adoramur, sed vi di iritati Gn- Iunctam, O atenus in uvam personam,
turae reducuntuν Timeo carbonem tangere
propter ignem, qui eum ligno coniunctus est. Aduro utrumque, quia est Cisisti propter DLvinitatem eaνni ce litiuam. Probatur etiam ratione: Ut aliquod i tum censeatiir dignum adoratione, susticit, quod in tali toto, ut adorato lit aliaua ratio motiva adorationis ipsi exhibenae, nec opus est, quod illud motivum existat in singulis ejus partibus δ cum enim honor, v. gr. homini impenditur propter sapientiam, totus ille homo colitur, ac secundum se totum est objectum termin tivum talis nonoris 3 attamen sapientia, quae est ratio namtiva honoris exhiniti, in solo intellectu residet sormaliter, quia tamen illa sapientia est in toto homine, est lassiciens ratio motiva , cur totus homo onoretur: sed Christus, ut homo, seu ut subsistens in humanitate , est aliquod ii xum constans divina natura, Verbi subsistentia, & humanitate: in quo toto natura divina, & persona Verbi propter suam infinitam, & increatam excellentiam sunt TationeS motivae , ut inmendatur Christo adoratio Iatriae: igitur Carisius, ut homo , seu subsiliens in humanitate debet etiam adorari latria , Ze subinde humanitas, ut subsistens subsistentia Verbi , di ut hypostaticὸ unita Deo , adorari debet eadem adoratione , qua Christi divinitas
obiicies primὀ S. Damascenum oratione T. de imaginibus, qui de Christi humanitate
sermonem faciens, ait: Non materiam, sed materiae Auctorem adoro, qui Wopter me mal ria factus, o, in materia vestiit habitare, ut per materiam mihi salutem praeberet : mat riam terὀ per quam mibi salus parta est colere non defino, non tamen, ut Deus: Absit. Igitur non censet S. Damascenus carnem, & h manitatem Christi, quam ibi materiam appellat, esse eadem adoratione, qua Divinitatas, & persona Verbi, adoranda. Respoadeo, S. Damascenum non negare humanitatem Christi esse adorandam cultu latriae, quatcnus est Divinitati conjuncta, id siquidem ipse disertissime docet,
ut vidimus supra, sed tantum vult, quod non sit adoranda, ut Deus, hoc est, quod ei non deseratur primo, & ratione suae excellentiae cultus adorationis latriae, nec an sectus servitutis in ipsam, sed in divinita tem feramur, quae propter suam infinitam excellentiam est ratio nos movens ad illam adorationem Christo impendendam. Idipsum significat b. Epiphanius supra laudatus, cum dicit Regem adorari, non purpuram illius, sed purpuram selum coad rari, quia videlicet non adoratur, ut Rex, sed coadoratur cum Rege, ut aliquid illius ratione dignitatis , non ipsius purpurae, sed Risis. Objicies secunia Glossam ordinariam ira haec verba Psalmi ς8 orate stabellam ρ
sim eius, ubi ait, Carnem a Rerbo assumpta- me impietate adorari ra nobis, sed non illa ad ratione, quae Arria est, quaeque soli Creatorid berum. Igitur salsum est, quod Christi humanitas eadem adoratione, qua Divinitas possit adorari.
Respondet Seraphicus Doctor, glossam iu
Iam sic esse inteuigendam, quod velit humanitatem Verbi prout in se, &secundiim suam propriam excellentiam Consideratur , non esse adorandam adoratione latriae , non autem negat quod unita Verbo ita sit adoranda.
otam esse ex S. Augustino in eadem verba PisImi, qui, ut vidimus iupra, non negat,
inno affrmat humanitatem Christi, ouam ibi vult des nari per scabellum pedum, religiose adorari eadem adoratione qua
92쪽
De Adoratione Christi Domini. 8
Divinitas; non quidem prcister suam ex-ixum et: sic caro Viri sancti honorari ,, cellentiam , scd propter suam unionem debet secundum dignitatem animae, non is cum verbo. secundum ignobilitatem propriae naturae. Adde quia verba glossae non sint fide- ad secun n dicit, quod quamvis huma- Iiter excerpta ex S. Augustino, siquideminitatis Christi sit adorare, inde tamen non
apud eum non inveniuntur praefata ver- sequitur quod eadem pariter non debeatia, sed non ea adoratione quae latria es, adorari adoratione latriae: adorat enim se-Ge. isitur illa glossae auctoritas non est cundium operationes, & statum humanita- magni facienda. tis qua minor est Patre; adoratur vero se- Obseries tertis Solus Deus est adorandusicundum dignitatem divinitatis, &personae, adoratione latriae : sed Christi humanitas secundum quas est aequalis Patri; nos au- ut Verbo unita, non est Deus: igitur nec tem qui ipsum adoramus, non debemus adoranda adoratione Iatriae. attendere ad ejus inferioritatem humani
Respondeo aistinguendo majorem: Solus talis, sed ad personae, & divinitatis di.
Deus est adorandus latria , tamquam ob- gnitatem, & majestatem. jectum movens ad illam adorationem, Con- ad tertium respondet, quod licci hum cedo: tamquam solum terminativum illius,initati Christi non possit sacrificium offer- nego: cietura enim humanitas Christi, & Di-iri, quatenus secundum se consideratur, t vinitas in unam concurrant per nam , men revera ei sacrificari potest, prout est hinc etiam unicum constituunt objectum divinitati coniuncta, quia toti Claristo sa- terminativum illius adorationis. crificari potest, clim si revera Deus. Ad Oficies quarto: Minori minor reyeren- S. Augustinum, dicit eum non negaretia est exhibenda, & major majori : sed quod Christo debeat. sacrificari ι secs id
Christus secundum quod homo, minor est non esse praetice faciendum, ut vitetur Patre, & ejus humanitas Divinitate inse- Doccasio erroris, & ne sorte aliquis exi-rior: igitur haec non est colenda supremaistimet honorem supremo numini debituin adoratione, qualis est latria. Deinde, illius creaturae impendi. non est adorari adoratione latriae cujus obiicies quines: Si Angelus adorans Ve est adorare : sed humanitatis est adorareibum ante Incarnationem, eamὸem adora- summam Livinitatem, di Trinitatem: quoditionem Incarnatione peracta continuaret. probatur, quia ejus est adorare cujus estivel adoraret Christum ut Deum, &homi- orare: at Claristus ut homo pluries Deum nem, vel non. Si primum: ergo adoratio oravit: ergo &c. Denique, illi non rectc antecedenter ad Incarnationem etiam ter- impenditur latriae cultus, cui ille cultus minabatur ad humanitatem, quod est abir-
non potest reddi per id quod habet in se dum. Si secundum: igitur adoratio Christi
praestantius : sed non potest coli Christus qua Dcus, non tendit in ipsum qua homo ut homo per sacrificium quod est praestan- est, & consequenter ejus humanitas eademtius signum cultus latriae; quia Christo non adoratione, qua divinitas, non colitur. est sacrificandum, nam ut docet S. Augu- Reis deo primὀ, in ea Dypothesi Angeis stinus lib. de civitate Dei cap. m. cimus tum posse censeri eadem adoratione ado-Maluit sacrificiam esse quam sumere: igitur rare verbum ut hominem qua prius Ueria latriae cultus non potest impendi hum ibum dumtaxat adorabat; nam eo ipso quo nitati Christi. tendit in personam Verbi, eadem adora- Respondet Serapbicas Doctis ad primum, time absque ulla mutatione physica ten- majorem esse veram in iis qui sunt diver-idit in id omne, quod ipsi personae conjun-sorum honorum susceptibiles, nempequan-ictum est, di per intellectum proponitur ut do honores illi 4mpendendi ordinantur ad conjunctum; nec inde sequitur quod a diversas personas gradu, & dignitate di- tecedenter fuerit terminata ad humanita stantes: falsam vero quando unica estitem; siquidem antecedenter intellectus Αn- dumtaxat persona et igitur cum in Christo gelicus ipsi Non repraesentabat humanita-
una sit persona, cui summa reverentia de-item coniunctam cum Verbo.
tur, sicut honor debetur Regi quacum- δείμηdeo secundo. quod si Angelus Chri- is que veste sit indutus, honor enim, in-istum ut hominem sic adoraret, ut non so-ὲ, quit, naturam respicit digniorem, Nilum ipsi veller se subjicere, quatenus estis Per consequens illud quoa est anne-ι Deus , sed etiam quatenus est honis, de
93쪽
88 Tract. I. Disip. III. Art. III. Sect. I. Quaest. I.
servitutcm suam secundum utranaque con- Probaιυν primo, ex S. Augustino, qui cr- iiderationem vellet ipsi impendere, in eo mone de Verbis Domini, ait: Ego Domi- casu esset distincta adoratio post Incarna-inteam carnem, imo perfectam in CGristo butionem ab ea, qua prius Verbum adorabat; manitatem propterea adoro, quod a Dιvinitate quia videlicet alio affectu, & cultu Chri-lsuscepta atque Deitati unita est. Denique, sinum prosequeretur quam antea. bominem separaveris a Deo , ut Piatinur, v IOHiies dexique: Cnristi humanitas etiam Paulus Samosiatenus, illi ego numqvam creaeo ut unita Verbo divino non potest eodem nee servis ; velut fi quis vestrum aut purpu- amore diligi, quo Deus; neque enim Chri- ram , aut diadema regale iacens inuemat, sus ut homo, nec ejus humanitas deberet numquid ematur ea adorare ρ Cum vero Rex amari super omnia : igitur nec etiam de- ea fuerit insutus, periculum mortis incurrit bet eadem adoratione adorari. . st ea Amtu eum Rego quis contem erit. Qui Nego antecedeηs: Christus enim secundum ous verbis S. Auetustinus apeitc significat se totum consideratus, revera amari potest humanitatem Christi seorsim a verbo non super omnia, quia habet bonitatem, &e messe supremo cultu colendam .cellentiam infinitam sibi conjunctam , ra- Idipsum probat Doctor L9.ns. siquidemtione cujus amari potest super omnia o, supremus cultus nulli debetur, nisi proiecta quae ejusmodi bonitatem, de exces- pter summam excellentiam, dc increatam δIentiam infinitam non habent. sed humanitas Christi a Verbo dimissa nul-Eamdem solutionem approbat Doctor n. latenus haberet in se supremam illam ex-Iq. ubi cum proposuisset varios modos, qui- cellentiam; quippe clim non haberet, nechus concedi vel negari posset quod Chri-asormaliter, nec per unionem hypostaticamnus sit super omnia diligendus, ait: Si di-iperfectiones infinitas: igitur &c. Deinde, si se lectio tendere potest aeque confuse in hunc cultum sibi vindicare deberet huma- ,, objectum sicut adoratio; potest concedianitas sic dimissa, maxime vel absolute vel ,, quod Christus habens naturam huma-irelative: sed neutrum potest assirmari: Nonis nam sit summe dilisendus, licci natura primum, quia ut mox dictum est, humari humana non sit ratio summae diligibili- nitas in eo casu non haberet excellentiam, , latis, neque etiam unio naturae humanae infinitam. Non etiam secundum, quia il-ri ad Verbum qualitercumque sit: sicut Tri ita habitudo quam haberet ad Deum , nonis nitatem adoramus una adoratione, &di-ipotest esse sufficiens ratio, quae moveat ad , , ligimus una dilectione, non excludendo illam supremam adorationem ipsi impen-M proprietates personales ab essentia quaeadendam; siquidem Deum tantum respice - ,, tamen proprietates non sunt sormaliteriret vel ratione gratiae sanctificantis, quasvri infinitae: ita etiam tutum est in ador sper caeteras creaturas illustraretur, vel ra- ,, tione non nimis distinguere naturam il-itione gratiae capitis, in qua constitueretur ,, Iam creatam a Verbo, sed Verbum sub- vel ratione ministerii redemptionis , quiari sistens in duabus naturis adorare: & itainempe ad nostram salutem contulisset: sedri Verbum habens naturam humanam p inulla ex his tribus habitudinibus illius hu- , , test summc diligio licci ipsa natura sum-imanitatis ad Deum potest esse sufficiens naO- ,, me non diligatur, neque etiam summeitivum, ut illi impendatur supremus cultusis diligatur unio naturae ad Verbum, quae latriae. Non quidem duae priores, quia funis est creatura. dantur in bono creato, & creata excellentia; siquidem gratia capitis, & gratia san- CONCLUSIO SECUNDA . istificans sunt quid creatum, &finitum; ac proinde in lassiciens ad fundandum cultum SI Christi humanitas dimitteretur a Herbo, Iatriae: Non etiam tertia, quia inquit Do
non eli adoranda adoratione latriae, e setor n. I 2. quamvis congruum suerit quod iam resmaida . Haec est contra Uvicies-iRedemptor humani generis debuerit esse sum, qui, ut refert, Thomas V valdensis Dcus, ut idem est et & Reparator qui fue- Iib. I. diatrinalis fidei art. 3. cap. 99. n. I. rat Creator, de sic eidem supremum no asserebat Christi humanitatem a Verbo di-istrum obsequium, & honorem rependeremissam in propria persona adorandam cDimu,; attamen non fuit absoluic necesium, se adoratione latriae, de diligendam ut ut persona redimens esset Deus; siquidem Redemptorem. pura creatura, Deo ita ordinante susticiens
94쪽
De Adoratione Christi Domini. Us
erat secundum rotentiam extraordinariam, ut nostram salutem, & redemptionem operaretur, cuius rei hoc praeclarum exemplum
affert Doe or , quod quemadmodum licet congruentius appareat, ut qui Filium genuit ipsum nutriat, quatenus eidem per nae debeatur, & impendatur reverentia genit ris, & nutritoris; nihilominus hoc non obstante, post et alius quam pater filium senitum nutrire, & sic filius ille reverentiam,& honorem deberet duabus personis distinctis, nempe genitori, & nutritori, ita etiam licet congruum suerit quod persona creans sit etiam redimens, ut sic eidem personae utriusque tituli reverentia deberetur; tamen fieri potui. quod persona redimens non eadem ellat, quae suerat creans, S sic redemptrici non deberetur supremus cultus, oui soli Deo est impendendus.
Asde quod , si per hypothesim Deus in
creando homine luisset usus aliquo Angelo, tamquam causa instrumentali, tali Angelo propter beneficium creationis non deberetur adoratio latriae, sed soli Deo, ut causae principali independenti, aqua tunc Anneius dependeret in creando : isitur cum humanitas in reparanto homine fuerit dun taxat in suumentum Verbi, consequens est quod si ipsa separaretur a Verbo, non ens ut colenda adoratione Iatriae. Diees . Chi isto, quatenus est Redemptor,& caput generis humani, debetur major
cultus, quam considerato dumtaxat penes
eximiam gratiam sanctificantem qua fuit illustratus , & alia supcinaturalia dona, quibus dotatus, & ditatus est : sed ratione tum suae eximiae sanctitatis, tum etiam caelestium illorum donorum ipsiuis humanitati deberetur cultus hyperduliae , quia his donis non solum aequat, sed etiam excedit excellentiam beatae Virginis, quae hyperdulia colitur: igitur Christus ut caput, aut Redemptor generis humani, maiori cultu colendus est quam solo cultu hy- pcrdulia: at cultus major hτperdulia est cultus latriae: ergo Chi isti humanitas quatenus haberet rationem capitis, dc redemptricis, coli deberet latria. Dstinuo ma orem: Debetur major cultus intra eumdem gradum, & ordinem, transeat: debetur major cultus alterius ordinis, nego: &similiter distinctamIn ore, neganda est consequentia. Clim enim cultus alicii i impendatur ob suam excellentiam; cumque illa excellentia possit esse diversa, se
cundit m majorem vel minorem gradum, penes quem unus altero magis vel miniis divinis muneribus illustratur; hinc est quod
intra eumdem ordinem adorationis duliae v. g. unus Sanctus ampliori honore quam alter celebretur etiam ab ipsa Ecclassia, quae
Sanctorum solemnitates sub diversoritii vel simplicis vel semiduplicis, &c. proponit Celebrandas : igitur pari jure intra ordinem hyperduliae posset aliquis altero majori culis tu dignus apparere, sicque hac ratione humanitas Christi , si dimitteretur a Verbo, ampliori honore hyperduliae colenda esset quam beatissima Virgo: tum quia donaretur gratia, & dignitate capitis, quo' beatae Virgini non competit; tum denique quia
emcacius ad nostram redemptionem, quam beata Uirgo, contulisset. Inde tamen non est consequens , quod illa humanitas eo in statu colenda eslet adoratione latriae;
siquidem propter istas habitudines ad Deum
non censeretur habere excellentiam, Ac persectionem infinitam, nec consequenter sim-damentum, & motivum haberet cur supremo cultu esset colenda.
Humamias Cb isti unita Verbo, eo deratista praeeiιὸ seeundum metiliarem suam
excellentiam, o, dona svrrnaturalia quibus illis atur, adorari potest adoratione brην liae. Haec videtur probabilior sententia contra Suarem, qui existimat illam ut se esse adorandam adoratione quae sit latria, non quidem persecta, quia haec, inquit, dumtaxat respicit Deum, sed imperfecta, quae tendit in illud quod realiter terminatur aa Uer bum . Necnon & contra Vasquem disp.99. cap. . negantcm Christi humanitatem prout concipitur sine Divinitate, posse ulla
Probatur itaque primo, quod possit ad rari quatenus sic concipitur praecise secum di imite. Honor debetur excellentiae: sed humanitas unita Verbo secunaum se spectata
omnem creatam cxcellentiam obtinet: igitur illa ut sic, revera potest honorari, Madorari. Major constat. Minor probatur. Humanitas considerata secundum se praecise
habet excellentiam inter res creatas maximam, quia in rebus creatis nulla datur major : eigo ut sic est digna aliqua adorati ne: Sed non est digna adoratione latriae 3
quia in illa sic apprehensa nihil apprehenditur
95쪽
so Dact. I. Disp. III. Art. III. Ait . I. Quaest. I.
ditur nisi quid mere creatum : neque etiam dulci communi Sane is, quia est cxcellentia superior ipsi humanitati singularis: igitur debetur ipsi aliquis cultus inserior latria, δe superior dulia, ac proinde ei debetur hyperdulia. Confirmatur, quia humanitas, ut habens unionem cum Verbo est extremum illius unionis distinctum realiter a Verbo, & a natura divina, & habens in se intrinsece bonitatem, Ae persectionem distinctam rea- Iiter a persectione Verbi, & Deitatis: ergo ut sic potest adorari ratione istius persectionis.
Dices. Non potest apprehendi humanitas Christi cum ejusmodi creata excellentia , quin pariter Verbum apprendatur: ergo non potest adorari ob illam excellantiam , quin pariter Verbum adoretur. Patet antecedens: Non potest illa humanitas concipi quin concipiatur ut humanitas Christi: at ut est humanitas Christi
neccssario concipitur ut unita Verbo: cr-go ut habens ab eo omnimodam suam excellentiam : igitur non potest adorari, quin
Negs antecedens, & ad ejus probationem dico, quod licet non possit complete, &perfecte intelligi humanitas Christi, quin
concipiatur, ut subsistens subsistentia Ver-hi, tamen conceptu p cisivo potest apprehendi secundiim se, videlicet quatenus illa humanitas est omnibus gratiis, & divinis charismatibus illustrata; ut sic autem apprehensa, & propositae per intillectum revera potest adorari: nam si humanitas illa cum illis donis supernaturalibus non dicentibus ordinem necessarium ad unionem hy-Postaticam, conservaretur a Deo sine ut IoIupposito, tam proprio, quam alieno, sic ratione donorum iliorum supernaturalium esset adorabilis: igitur chim haec humanitas, di ipsius dona supernaturalia nihil suae perfectionis, Ae dignitatis deterdant ex sui u-Nione cum Verbo. revera potest humaniatas sic apprehensa adorari. Confirmatur haec responsio sicut & pra Cedens probatio: quia si illa humanitas non posset seorsim a Verbo adorari, maxime Propter strictam illius unionem cum ipso verbor sed haec ratio non obest. Probatur, quia major est conjunctio, & unio divinarum personarum in essentis divina , quam sit divinitatis, & humanitatis in persona Verbi, quia proprietates pei sonales identificantur realiter cum essentia divina , natura autem humana non ita identificatur Cum persona Verbi, nec cum diviniatate cui unitur; sed non obstante illa identificatione, personales proprietates sunt secundum se adorabiles, & una persona potest adorari seorsim ab alia sicut & orari, ut constat ex praxi Ecclitiae , quae in suis orationibus , & collectis interdum dirigit suas preces ad unam dumtaxat e divinis personis : igitur multo magis adorari poterit Christi humanitas, ut apprehensa seorsim a Verbo. Adde quod possumus Iaudare, & amare humanitatem sic apprehensam ob creata dona 3 quids igitur poterimus etiam illam se adorare λ Imo etiam experientiae constat, nos aliquando humanitatem Christi, vel ipsius sanctissimam animam venerari , absque eo quod cogitemus de Divinitate, atque de Deo, absque eo, quod di
Oburies omnes illas tum Conciliorum, tum M. Patrum auctoritates, quibus Irobatum est in prima conclutione, Christum
unica adoratione esse adorandum t igitur
non potest ipsius humanitas seorsim a Diavinitate adorari.
sermonem instituere de adoratione Iatriae, qua scilicet adoratur humanitas propter Divinitatem; sic enim necessum est, utilla adoretur eadem adoratione, qua Divianitas , quia humanitas secunditis se non
est digna adoratione latriae. Dira secundo, haec idcirco docere Concilia, & SS. Patres, ut significent publice, Ac ordinariε Christum dumtaxat esse adorandum unica adoratione propter se , suumque su positum divinum , & naturam divinam, ne scilicet adorando humanitatem Chriasti seorsim ob dona creata , & inferiori cultu illis donis debito, videamur Christum deIrimere ad statum puri hominis, clim ipse quatenus homo Deus sit capax majoris adorationis ob majorem excelleritiam divinitatis. Denique dico arceri a Christo duas adorationes totales, & partiales , ac si esset duplex persona , prout
Nestorius censebat Christum duplici ad
96쪽
De Veneratione Crucis Christi Domini.
Notaη m primo, quaestionem moveri non solum de vera cruce, in a salus nostra pependit, & adorandus Christus
Dominus Lit suffixus, sed etiam de hujus
imagine tam perseverante, quales sunt cruces pietie, aut ex qualibet materia fabricatae, quam transeunte, ut ita dixerim , nempe de uno crucis, atque 'rma, quam sibi Christianus quisque manibus in fronte, vel reliquo corpore designat, de quibus sigillatim quaerimus an aliquo Cultu C Iendae sint. Cuius quidem quaestionis resolutio, enissimc jam librata , & emcaci me firmata est per eruditos celebrio.
rum Doctorum tractatus, qui generose cultum sacris imaginibus, maximc cruci debitum contra Iconoctastas vetercs , & --dernos defensarunt, inter quos ex Recentibus maxime celebrandi sunt a Uitom. 3. a capite Is 8. noster Alpbo usa siro contra haereses verbo adoratio : Panaelius in annotationibus ad apolemticum Tertulliani a num. 238. Gretberus tribus de cruce tomis editis: Petavius lib. I s. qui omnes sci*tores , ut plurimos recentiores
omittam, ea omnia, quae ad crucis vene-
Tationem attinent, ita copiose complexi sunt, ut dumtaxat nobis opus sit illa, quae hunc cultum illustrant, dc firmant,
Notandum secundo, ex Petavio lib. I S. c. - . quod etsi cruciS cultus pugnatores ab 1conomachorum haeresis fonte profluxerint , non tamen eodem temporis initio venerandae cruci, quo sacris imaginibus,
bellum indixerunt: siquidem Leo Isauricus Imperator, ejusque successeres, qui in
sacrarum imaginum culiores omni, qua Foterant, vastitie, Ac crudelitate des eviebant, . crucis injuria sacrilegas manus, ac linguas abstinuerunt , eique debitum cultum , dc honorem impendere cum Cath licis perseverarunt.:Hinc .Niccphorus Constantinqpolitanus
Episcopus qui Leone Armeno imperante vixit, a quo, .& in exilium pulsus est, ob lacrarum imaginum cultum, ubi glorioscobiit, & culus corpus incorruptum , & avem *irans odorem 18. anno Post mor-
tem exhumatum, Constantinopolim Patriistiorum subjectum humeris in templo S. So- hiae ipso etiam praesente tunc temporis Im- eratore solemniter tumulatum est: Isinuam in suo Breviario historiae narrat Conantinum tapronymum jurMurando adigi ubjectos sibi populos vqluisse, numquam
deinceps Sanctorum imagines adoraturos ese e , ac tum Patriarctam Constantinopolitanum,
inquit, salutaribus signis sanctae crucis in
astum publatis, iurasse, se ex eorum num: non esse , qui sacras imagines adorarent. Idipsum observat S. Ioannes Damascentis lib.2. de Imaginibus; ubi absurdam illorum rationem arguit, qui imagines ideo non se
colere profitebantur , quoniam rem Creatam, & materia constantem venerari ne ius haberent ι nihilominus crucem adorarent,& alia plurima, ut loca sancta, sacra Evangelia, altaria, di vasa. Nonna materia esquit, crucis illud ter fortunatum, ac beatum lignum p nonne materia es augustus ille, sanctusque eulis , qui Calvariae Deus dieitur pNonne materia es salutaris illa Petra, nempe sepulabrum Domini, fons nostrae resurrectionis pNonne materia es, aIramentum, e pelles, inquiibus Evangelia describuntur Θ Nonne materia est mensa vivifica, quae nobis panem vitae suppeditat ρ Nonne item materta est aurum, argentum, ex quibus cruces, O Iacri disti, pocula fabricantur λ Et ame omnia ista, nonna
materia s Domini corpus, Θ, sanguis λ At e
turborum omnium cultum, adorationemque te
D: aut Ecclesiasticae traitioni etiam imaginum adorationem permitte. Exprobravit etiam hoc I.eons Armeno Iconoctastarum fautori meodorus studita, deuo Michael Studita, qui res ab illo ge-as memoriae prodidit, narrat inter caetera sic cum Imperatori locutum esse : sed quoniam vobis, Imperator, imaginis quidem honor odio es t crux vero veneralione digna censetur : Primum illud capere non possum, eum Iam utriusive honor con unctus sit. sι-
mul enim imago, is simul Crux; quandoquiadem Domini arventus oriana utrique attulit. Nuneri vobis alterum ab altero secernitur, ita- ut alteri sors melior obtigerit, aterum repudietur ,-contemnatur. Deinde quaeram, o veteris scripturae interpres t quomodo cum lex ex cratione duram crucem vocet: Maledictus enim, ait, qui Pendet in ea, tu quι crucem colis, .legem vilipendere non videare eborandum tertio, primum Colendae crucis iiuugnator videri claudiam Tauria
97쪽
renctem Episcopum Felicis Urgelitani in Fran-Cofordiensi Concilio una cum Elipando damnati discipulum, qui cum animadverteret quoidam Episcopos Gallos sacrarum imaginum cultui adversantes , & nihilominus crucem adorantes hoc argumento
Iulsari: Ova ratione erux, quae est effigies ilius salutiserae crueis, in qua salus nostra pependit, adoratur; eadem ratione adorari debent Sanctorum effigies, Onimarines'. sed cruces adorandas, i colendas voltis, idquesem
lorum temporibus . igitur etiam oportet sacras imagines adorare. Hic vaferrimus, & lavissimus haereticus contrario argumento coe-it sacrae crucis venerationem impugnare,icendo: Si non debeant Sanctorum imagines coli, pari ratione non est colenda crux Dominica: sed Sanctorum imagines nulla sunt ve
neratione euendae : ergo nec crux Dominica.
Hinc publicum crucibus bellum, & generale excidium per universam suam dioecesim indixit , easque ab omnibus Ecclesiis eliminari, & projici voluit. Quem postmodum imitati sunt Pauliciani Manichaeorum propago quaedam, cui originem dedere Paulus , & Joannes filii Callinicae cujusdam impurae, & perditae foeminae, quaecum filios 1 uos Manichaeorum dogmatibus perniciosissimbuisset, ad nefandam haeresim propagandam dimisit in varia loca 3 at illi maxime
in Armenia suum virus evomenteS, tot sectatores habuerunt , ut narrantibus Annalictis Graecis; maxime, vero Photio, & Petro Siculo, qui se Legatum ad illos haereticos proscidiim asserio formidolosi fuerint Imperatoribus Constantinopolitanis, maximaque cum illis bella susceperint. Hi, inquam haeretici, imperante Basilio Macedone cum suis filiis Constantino, Leone, inter sex illorum impia dogmata quartum hoc erat, quod figuram, sescariam,
ac vim pretio ae vivificaeque crucis non reeipiant sed infinitis contumeliis afficiant, ut refert Petrus Siculus. At chim semper insaniat, & aliquid delirii semper habeat omnis haeresis, quiddam de illis haereticis absonum, de Iudicrum refert Photius apud Euthymii Panopi. tit. 22. Cum, inquit, invebementiorem aliquem morbum inciderint , pretiosam, On vid cam erucem, ex ligno factam sibi imponunt : tum recupetrata Ianitate illam confringunt, preculcant, i ' abjιcιunt. Et paulo poli: Evangelium nostrum adorare
non . dubitant: sed non m parte , in qua imago
pretiosae crucis exarata est, verum in alia eLicis ejusdem, tibi nulla est crucis figura. Ad
hos crucis inimicos, & ejus cultus impugnatores adjungendi numili portentum quoddam hominum ex Manichaeorum, de
aliarum omnium haeresum colluvione concretum: illi namque, ut recenset idem Eti- thymius tit. 23. ivinam crucem contempttii babent tamquam Salvasoris interfectricem quam bonore potius apicere oportuit, ut quae diabolam deIecerit.
Ab his impietatis Magistris, inquit Pe-
tavius Christi cultum abiicere, ac damnare didicerunt posteriores haeretici, velut Petro Brvetiani cujusdam Petri de Bruisiliscipuli, de quibus haec rcfert Petrus Cluniacensis in epistola 2. ad inauditam, inquit eos interpellans divinitatis contum tuam, magno de crucibus oggere instructo, ignem
mi is, pyram secistis, carnes coxistis; is, ipso passionis dominicae die Paschalem Domin cam praecedente invitatis stibiice ad talem b. resim populis tam istis. Hos nebulones, Sesacrilegos secuti sunt Vviel istae, quorum
insaniam adversus S. Crucem l homas Uvaldensis erudito coarguit: qui suae impietatis,& dementiae successores habuerunt Luibris ranos, & Calaissas, qui acerrimum bellum sanctae cruci, Sanctorumque imaginibus, ac omnibus sacris indixerunt : contra quos omnes errores sit
VEra crux, in qua salutis Auctor pepen- dit, O, slagulae illius particulae , adorandae sunt aroratione latriae respectivi. Haec conclusio duabus partibus constat: quarum prima, nempe, quod crux sit adoranda, est de fide, ut colligitur ex P. Synodo Oecumenica Actione T. ubi haec conclusio tamquam de fide certa supponitur, siquidem ibi definitur bonorem, O, adoratronem defferendam esse tuo venerandae, vivificanti; crucis Gristi: nam si typo desertur honor, de adoratio, ipsi verae cruci multo melitis tribuenda est; utrumque eηim Ir-gnum est Christi crucifixi. Probatur secundo ex Scriptura sacra , quae varias causas indicat, ac egregia motiva,
ob quae Christi D. vera crux speciali cultust celebranda. Primo quidem: Christus sua
cruce velut armiS diabolum expugnavit,
98쪽
De Veneratione Crucis Christi Domini. 93
Αpostolus ad Colossi. a. ubi ait Christum
ira cruce donasse no is omnia delicta , deleni
ὼt de medio , oriens Qua eruci , eπρο- seans principatus, 'testates, traduxit n- fidenter palam triumplans era in semetip. . Quibus duo maxime significat : Primum , quod Christus in cruce proprio suo san-uine eluens omnia nostra peccata , qui- iis tanquam debito nostra voluntate contracto , ac veluti chirographo manu nostra. consignato eramus addi cti cruciatibus aeternis, nos ab ejusmodi debito liberos secerit, & a daemonis tyrannide liberaverit: secundum, quod crux fuerit Christo veluti Currus triumphalis, in qua ita deviciti, item humani generis , ut omnibus palam ostenderit, quam imbellta sint daemones ,
quamciue facili motio a Christi sectatoribus exarmari possint, ec expugnari. Utrumque hoc in cruce praestitum a Chrino beneficium clegantissime expendit Sanctus Leo. Primi im quidem serm. lo. de Passisne, ubi ait: Exaltatus Christus Iesus in
is ligno, rctor sit mortem in mortis autho. , rem, & Omnes principatus, adversasqueri virtutes Per oblectionem passibilis carnis is oli fit, admittens in se antiqui l ostis auda-- ciam, qui in obnoxiam sibi sapiendo nari tutam, etiam ibi exactor ausus est esse deri biti, ubi nullum potuit vestigium inveniriri peccati . Evacuatum est igitur generaleri venditionis nostrae , & lethale chirogra-M phum, & paetum captivitatis jn jus transitis Redemptoris. Clavi illi, qui manus Do-
is mini, pedesque transfoderant, perpetui Sis diabolum fixere vulneribus, de Sanctorum is pCena membrorum, inimicorum fuit in- tersectio potestatum : sic suam Christori consummante victoriam, ut in ipso, & cum ipso omnes, qui in eum crederent,
secundum vero explicat firm. 8. cap. q. Cumis Dominus , ι πιι, portaret lignum cruri cis, quod in sceptrum sibi convςrteret pori testatis; erat quidem hoc apud impiorum ,, oculorum grande ludibrium, sed manife- is stabatur fides ibus grande stellum: quia is gloriosissimus diaboli victor, &inimico-M Ium virtutum potentissimus debellator, is pulchra specie, triumphi sui portabat tro- is Phaeum, & invictae patientiae humeris si-- gnum lalutis, adorandum regnis omnibus, inscribat. Fr Irn T res. Tom. VIII. Similia profert S. Ambiosust. Io. in C. 27. Lucae, ubi ait: Nos autem, quoniam ,, trophaeum jam vidimus, & quod currum ,,
suum triumphator ascendit I consideremus ,, quod non arborum truncis, non 'uadris is
iugis plaustri manubias de mortali hoste , , quaesitast sed patibulo triumphali camiua is de saeculo spolia suspendit. Non hic tan- ,,
tes brachiis post terga revinctis, nec emi- issarum urbium imagines , qppidorumque is
captorum simulachra cernimus, aut sub- ,, in ista captivorum Regum colla miramur, is qualis humanorum solet esse species is triumphorum , ne victoriae terminos re- is
gionis fine definitos, sed ovantes populos is
nationum, quaesitos non ad supplicium, is
sed ad praemium Reges liberis affectibus is
adorantes, voluntariis urbes studiis dedi- istas, & in melius reformatas imagines U- is idorum, quas non sucus expresserit; sed is evotio colorarit 3 fidei arma , victoria- is rumque jura toto orbe occurrentia, capti- nuum principem mundi, & spiritalia ne- is quiliae, quae sunt in coelestibus obedien- ,, tia imperio vocis humanae 3 subduas domi- is nationes, variarumque virtutum species is non sacris, sed moribus emicantes: ful- ,, get castitas, fides splendet , & indura is mortis exuviis devotio sortirudinis jam re- ,, surgit. Unus Dei triumphus secit omnes , , prope jam homines triumphainrcs. Solet ,, quoque praecedere pompa victores: at , , vero currum Domini triumphalem praeit is bona pompa resurgentium defunctorum. is Solet demum titulus subjugatarum Gen- istium numerum designare. Scribitur au- istem de his titulus. Sit in illis trium- ,, phus ordine quodam digesta miserabili ,,
devictarum praeuntium Contumzliosa ca- ,, ptivitas nationum : hic rede tarum is Gentium vernat gratia. Dignitanto tri- isumpho iugales, ut cinium, terra , ma- ria , inferna , corruptela mutentur in in
Seeunia, Christus in cruce aetemo Patri Patri nos infensos reconciliavit, ut idem explicat Apostolus ad Colossi 1. D ipso
complacuit omnesm plenitudinem intabitare :per eum reconcitiare omnia in ipsum, pacificaηs per sanguinem erucis eius , stur quae in ferras , Are quae in cartis junt : vos eum essetis aliquando aberati , is, inimici
bensu in operibus malis : nunc autem rein concilι-ιt ro corpore carnis ejus per momtem , lyc. Unde Sanctu, Leo 1ermone I 3. G cap. 3.
99쪽
s Tract. I. Disp. III. Art. III. Sech. I. Quaest. II.
cap. q. C uid aliud esit crux Christi, quam ut desii uelis inimicitiis , & reconcilietur mundus Deo, & per sacriscium immacu-
Iati Agni veram in pacem cuncta revΟ- Centure &c. Tertiὀ, crux fuit quasi sacrum altare, in quo hristus D. consummans omnia veteris ligis sacrificia seipsum in cruentum sacrificium offerebat , ut praeclare docci S. Paulus ad Hebr. cap. 8. 9. & IO. quod etiam apprime declarat S. Leo serm. a. de Paseri lione C. 3. Crux ergo Chi isti, inquit, sa-M Cramentiam veri , & praenuntiati habet M altaris, ubi per hostiam salutarem, nari turae humanae celebraretur oblatio . Ibi ,, sanguis immaculati Agni antiquae prae- varicationis pacta delebat: ibi tota dia- ,, bolicae dominationis conterebatur adveris sitas, & de elatione superbiae victrix hu- is militas triumphabat; Et serm. 8. cap. I. ,, Pascha nostrum , ut ait Αyostolus, imis molatus est Christus, qui se novum, &is verum reconciliationis sacrificium osseri rens Patri , non in templo, cujus jam is erat finita reverentia , nec intra septa civitatis, ob meritum sui sceleris di. ruendae; sed foris, & extra castra cru-M cifixus est: ut veterum victimarum cesse sanie mysterio , nova hostia novo imis poneretur altari , & crux Christi nonis templi esset ara, sed mundi. suartὸ, Crux Christo fuit veluti via, &Rala, perquam ad aeternae beatitudinis, &gloriae thronum gradum faceret, ut docet Zpostolus ad Phili p. a. Humiliavit, inquit, semetipsum factus obediens usque ad mortem,
mortem autem crucis: propter quod, csi Deus
exaltavit illum, donami illi nomen, quodes super omne nemen. Unde Apocal. α-gnus es Agnus, qui occisus est, accipere vi tutem, i , Dιυιπιtatem , is, sapientiam, is Driuuinem , o, bonorem, glariam , .enedictionem. Hinc ipsemet adorandus Salvator praeclare dicebat Ioan . II. Nunc iu-urcium est muni, nunc princem butus inum
di ejicietur Dras, ego si exaltatus fuero aretra , omnia trabam ad me ipsum . . uod equidem divinum oraculum sic mirum in
modum elucidat S. Leo serm. 8. de Passione cap. 7. O admirabilis, inquit, potentia , , crucis o ineffabilis gloria passionis I in is qua, & tribunal Domini , dc Iudicium ,, mundi, & potestas est crucifixi. Iraxi - ,, sit enim, Domine, omnia ad te, &cilinia expandisses tota die manus tuas ad populum non credentem, & contradicen. tem tibi, confitendae mas statis tuae sensum ,, totus mundus accepit. Traxisti, Domi- isne, omnia ad te, cum in execrationem Ju- isdaici sceleris unam protulerunt omnia cle- ,, menta sententiam, cum obscuratiS lumi- is naribus coeli, & converso in noctem die, is terra quoque motibus quateretur insolitis, , , univcrsaque creatura impiorum usui se ne- , , garet . araxi sit Domine omnia ad te, quo is
niam scissis templi velo , sancta Sanctorum is ab indignis Pontificibus rcccncrunt: ut is figura in veritatem, prophetia in manife- ,.liationem, & lex in Evangelium v crtere- is tur. Traxisti Domine omnia ad te, ut quod is in uno Iudaeae templo obumbratis, signifi- iscationinus tegebatur, pleno apertinue sa- is cramento universarum ubique nationum , , devotio celebraret. Nunc etenim, & Or- is
do clarior Levitar um ,& dignitas amplior ri niorum, & sacratior est unctio Sacer- , , dolum: quia crux tua omnium sons bene- is dictionum, di omnium est causa gratia- is rum, per quam credcntibus datur virtus de infirmitate, gloria de opprobrio, vita de is
svini ὀ; Crux Christi idcirco maximc a is
nobis est veneranda , quod tactu carnis, M& sanguinis Christi consecrata Cuerit , riquod utique perdocte )eclarat S. Dama- , ,scenus lib. q. cap. II. Haec supple crux , ,
clypeus, atque armatura, ct trophaeum Hest adversus diabolum. Haec sigillum, ut rine exterminator Angelus no, tangat, ve- ,,
lut Scripturae sacrae monumentis proditum riest . Haec jacentium excitatio est, stan- istium sulcimentum, infirmorum baculus, riovium vi ma , resipiscentium adminicu- , , tum, proficientium persectio, animae, & ,, corpori, salus, malorum omnium depul- issio , bonorum omnium causa , peccati is extinctio, resurreetionis planta, vitae ae- is
ternae lignum. Et tum subnectit, quod huic rei servit, diccns: Hoc itaque ingentis sancpretii lignum , ac venerandum , in quo is Christus si ipsum sacrificii causa pro nO- i, bis obtulit, ut ex sancti corporis, &Ωn- is guinis contactu sanctificatum optimo jure is adorariὸebet, clavique it m , & lancea, ri& indumenta, ac sacra ipsius tabernacu- , ,
la, hoc est praes e, antrum, olgotha, ricrux, vivificum sepulchrum, Sion Eccle- risiarum arx, aliaque id generis: quemad- , , modum ait ejus parens David: IntrooImus is in tabernacula ejus , adorabimus in locos ubi is
100쪽
De Veneratione Crucis Christi Domini. sue
is sedebuηt pedes Hus. Quod autem his veris bis crucem intelligat, argumento est id, ,, quod sequitur: Exurge Domine in requiem , tuam. ComeS enim crucis est resurrectio. , , Nam si eorum, quorum amore flagramus,
se & domus nobis chara est , &lelius, &,, vestis , quanto magis ea, quae Det , ac Salva- toris sunt, per quae nobis salus parta est pHinc S. Hieronymus epist , IT. ad Marcebiam aegre fert Hierosolymam , maledictam terram nominari, quod cruorem Domini
hauserit, & c contra sustinet potius benedictam ex eo dici debere; quidni magis de Cru- , , ce λ Et quomodo, inquit, benedieta lo- Ca putant , in quibus Petrus, & Pau- ,, lus, Cinistiani exercitus duces, sangui-M nem fudere pro Christo λ Si servorum, &is hominum gloriosa confessio est; ciar Dinis mini,& Dei non sit gloriosa consessio Θ Et is Martyrum ubique lepulchra veneramur: is & sanetam favillam oculis apponentes, siri liceat, etiam ore contingimus I de m is numentum , in quo Dominus conditus,, est , quidam existimant negligendum p biis nobis non credimus , credamus saltem is diabolo, & Angelis ejus , qui quotiescun- ,, que ante illud de obsessis corporibus exis pelluntur, cluas in conspectu Tribunalisis Christi stantes contremiscunt, rugiunt, is & seio dolent crucifixisse , quem timeant:
is Si post passionem Christi ut sci lerata vox concrepat hic detestabilis locus est ;,, quid sibi voluit Paulus Hierosolymam scis stinare, ut ibi faceret Pentecostem p qui
se retinentibus se locutus est, dicens: suid ,, facitis firmes, O, conturbantes cor meum ρ,, Ego eηim non solum ligari , sedis, mori in Hie- rusol mparatus summo nomine Domini Iesu. is Quid caeteri Sancti illustres viri, quorum vota , e& oblationes post praedicationem Christi, ad Latres, qui erant Hierosolymis, deferebantur Θ post expostulat illum diem , quo possit lignum crucis osculari , ,, his ver Dis; Ergone erit Illa dies , quando nobis liceat speluncam Salvatoris intrare Θ in sepulabro Domini flere cum sorore λ crucis δει eis lambere lignum pSanctus etiam Chrysostomus causam qt. aerit, & exprimit, quare omnibus tantum sitis cruci, studium, Unde, inquit, dices mi- ,, hi, omnibus tantum est studium, ἐκ curi ra , quod ita desiderata cunctis, , omniis bus desiderabilior λ Ipsum ergo hoc ita D guum , in quo positum corpus sanctum ., UOmini, di crucifixum: quase non habet totus orbis ita contendit , ut qui parum uiddam ex illo habent, hoc auro concluant, tam viri, quam mulieres, & cervicibus suis aptent, hinc valde honestati, dc magnifici, & muniti, ac proicisti, licta condemnationis fuerit lignum . Et respondet: Sed qui omnia operatur, & praeparat, qui is
orbem terrarum a peccato tanto tranSsert, is
& terram coelum facit, etiam rem hanc is licet contemptam, de omnibus mortibus turpiorem,ad coeloselevavit. Haec S.Chry- is sostomus. Probatur tertio , ex constanti, perpetuaque Ecclesiae traditione, quae ex antiquiorum usu temporum .institutoque, saluti seram crucem , cui suffixus est Salvator, Fidelibus in
honore, & veneratione habuit. Citius evidentissimum argumentum est , miraculosa ejusdem crucis tot annis sub terra delitescentis ab Helena Constantini Imperatoris ma- ire coelesti monito instrinsta quaesitae. & inventae, ut non solum testatur univerialis Ecclesia Catholica, quae illius Inventionis se-stum diem celebrat , sed etiam primarii ex Patribus, de Ecclesiasticae historiae Scriptoribus . Nam s. Ambrosius in oratione funebri Iheodosii Imperatoris rei gestae seriem uberrime descripsit. Paulinus item Nolanus Episcopus in epist. II. ad Severum Sulpicium : Dic ipse severus in libro secundo historiae : Rusnus lib. historiae cap. 8. Focrates
lib. I. cap. I 3. ra odoretus Lib. I. cap. 18. δε- tomenus lib. 2. Cap. 3. Hi omnes inventae crucis ab Helena narrationem latius explicant uuamvis autem in paucis, quae rem circumstant, nonnihil a se mutuo discrepent; atta men in eo, quod caput est, conveniunt, sacrum crucis dominicae lignum Helenae cura ,&industria, imo vero peculiari ductu Numinis , & admonitu apud Hierosolymam inventum fuistc. Testes sunt ejusdem rei, sed
citra Helenae mentionem, antiquissimi duos Eus bius C. ariensis, de Grillus Hieros dimitanus . ille in lib. 3. de vita Constantini c. 29 singulare in hac inventione, acdivinum plane miraculum agnoscit, & his verbis praedicat: Tanta est, inquit, Servatoris ni rura
is dignitatem assequi possit . Etenim monumen.
tum illius sanctissimae passimis, iampridem subterra ae litescens tanto aunorum spatio occultatum
fuisse ad id usque tempus , quo communi omnium boste sublato, in libertatem vindicarisservis suis refulgere deberet, omnem revera superat a L