장음표시 사용
101쪽
8 8 0ntagm. Rom uris, ac PatriLiba. LVI. - 1U. Porro non interest testamento , an in ter vivos per ejusmodi manumissiones fraus creditori fieret; nam ad manumissiones etiam inter vivos hoc jus pertinuisse constat ex L s. 2.π a quib. manumisf. Nec negotium tibi facessat Scaevini illud apud Tacit. annia I s. s s. ubi libertatium servis collatarum eam nationem reddididit, quia renui iam re familiari, o instantibus creditoribus , resamento dissideret: id enim non
eo pertinet, quasi in manumissionibus inter vivos non esset I iae locus; vel ex eo enim poterat testamento diffidere, quia tenui jam re familiari
metus erat, ne tan uam damnosa delereretur eius
hereditas, desertoque testamento ob aeris alieni periculum, exitu inutiles libertates fierent. U. Hatienus enarratis adjiciendum est illud , licuisse obaerato domino servum suum solum , &necessarium heredem testamento scribere. Quia enim deserta hereditate ejus , qui solvendo non esset, libellus, bonis ejus suspendebatur , ejusque hereditatem publice sectores auctionabantur; bonis autem ita divenditis infamia quaedam defuncti manes videbatur afficere; indulgendum placuit Civi Romano , servi. heredis necessarii nomine bona voci praeconis subjici , itaque a se ignominiam amoliri. Verum id ei jus esse voluerunt, modo ne supra unum manumitteret; nam si duo, pluresve ex eadem causa heredes scripti essent, uti quisque primus scriptus esset, liber, & heres fiebat l. 6αν. de herei instituend. Id vero servari voluit Ιmperator contra dissensiones veterum , licet sine lubertate servus scriptus esset heres; nec enim veri. mile. Videbatur, eum, quem quis sibi heredem testamento scripsisset, servum esse velle l. s.
102쪽
, o ex quibus causis oeci . 89
necessser hered. instituend. quae una est exquimquaginta Iustiniani decisionibus. VI. Altero legis uvae capite , seu maVII te natusconstitio ad eam facto , cavebatur, ne mi 'nori XX. annis manumittendi jus esset , nisii per vindictam, & apud consilium causa probata Ul- , Plan. fragrarent. I. 13. I. β. b.t. In consilium autem Romae quidem a Praetore adhibebantur quinque Senatores, & totidem equites, seu Xvir, stlitibus iudicandis; in provinciis a Procontule, ubi sorum indiceret, XXviri cives Rom i, recuperatores ditiam appellati, quia ibrtasse per eos jus quisque suum, recuperaret . Illi Urbe Praeωri aderant in causis cognoscendis, isque, si tanto vim dice nodus incideret, decurias, Iudicum ju imcium ipsum centumVirale cogebat s . . . Si frmanda esset centeno iudice causa. Uide Noodi. de iurisdiction. ω' Imperi L I 2. Minorem igitur XX. annis coram recuperatoribus justam manumissionis causam approbare Oportebat . Iustae manumissionis cauci multae traduntur sub titulo de manumiss. υἱndidi. plures etiam fingi possent; paucas tibi sistam ex Ulpiano l. II. I 2. , d. r. : Huiusmodi solent cai e manumissonis recipi, s filius filiaυe.1rater foro e naturmiis si mei s sanguine eum contingat chab tur enam ratio cognationis in Si collactaneus, s
educator, se paedagogus ipsus , se nutrix vel A
ius , fli e cuius eorum , vel alumuus vel Cat
artus, idese qui portat, libros o Cel si in hoc
manumittaxur , uς procurator st, dummodo nou minor annis decem oe odio si iij I praetere, G' lud
i Quod de procuratore Ulpianus scripsit , de judi-
103쪽
9o Θntam. Rom. ris, ac PatriLibarisset. Ad exigitur, ut non utique unum femum basea qui manumittit. Irem si matrimonii causa mis.
eo, vel mulier manumittatur, exrecto prius inrc- rurando, ut intra sex menses uxorem eam due. oporteat: ita enim senatus censuit.
vIl. Atque haec quidem ad justinianum usque;
is tamen hic asymbolus abire noluit : sua enirn constitutione lata non extat illa quidem indice; eam tamen Graecam laudat Charondas ex libr. 4s. Basit. ) huic capiti derogavit . Scillaetiniquum ei videbatur , pubertatem egressum vili lescentem de bonis quidem omnibus testari posse ἔ set vos tamen manumittere prohiberi: proinde mediam ueluti viam sequutus Iuristonsultorum more, qui ideo erciscundi sunt appellati, voluit, annos dum deviginti ingresses manumittere testamento posse , quia praesertim ejus aetatis hominibus pro aliis etiam postulare concessit antiquitas , uis. h. t. In eo tamen eum legis Diae ratio fugit , quae non alis pertinebat, quam ne mancipia servilias blam dimentis irreperent in tenellos juniorum animos ,
aceiali intellis' eum Culacio obfrevat. 21. 26. ut enim servus extra iudicium domini negotia recte gereret , nec libertate erat opus, & ipse impubes ad ea gerenda cumeon esu domini admittebatur l. f. servus Fri minor. Contra ut quis in iudicio gerere posset aliena negotia , I 8. annos inchoasse sat erat L de mam- Τ. id α& apertius in L r. de mstulam Proinde facessivit, tui sequuti Pontificem in c. s. de pro rar. in s. illud di- criminis interesse statuunt inter proeuratorem negotiorum,& litium, ut procuratorem quidem litium egressum esse
oporteat annos viginti quinque, negotiorum 'vero septem
decim, eum iure civili vel per impuberem contrahi queat d. i. p. 6 de mimn
104쪽
Qui, oe ex quibus causis c e. yiae malis artibus libertatem emungerent . Hach nus tamen ferri poterat Majestas Imperatoria, es. si Noveu. II q. c. a. modum omnem egressa si Diates dari posse constituisset seu inter vivos, seu testamento etiam , statim i post pubertatem , qua aetate factionem testamenti jura permittunt.
TITULUS VII. De ιe Caninia tollanda. FUsiane, an Furia . Fufia , lex isthaec fit appellanta , magno molimine quaerunt inter pretes : alia quidem exemplaria aliam scriptio. nem sistunt; per me tamen , utcumque dixeris , non aberraris: primo dirim literae R usu nondum comperto, Furios Fusios dixere veteres eosdem deinde solitasse S in F immutare, Sisonius ad Livium , & Muretus ad hanc legem evincunt. Sed in isthaec j ficium Criticorum esto; tantum cave, ne cum Raevaeso existimes coniectan. L 2. c. I. latam eam fuisse anno Urbis mo. Q. Fufio Caleno , P. Vatinio Coss. dein, sortasse exolestem tem repetitam sub Augusto anno Urbis 7s I. C, , Caninio Consule sui ecto rogante . Ut enim praeteream, vix semel, aut iterum, usu apud veteres venisse, ut a diversorum mnorum Consulibus nomina legibus inderentur ; de numero manumittendorum Augustum primum cavisse , suadere vudetur Suetonius in Augusto. Eo accedit , quod Dionysus Halicam. de nimia manumittendi licen. tia, tamquam re nullis antea legibus coercita, coiqueratur, e siue remedium aliquod exoptet acinsoribus, R Cousulibus. Cum is igitur scriptitarit
105쪽
91 Ssutagm. Rom uris, ac PatriLiba LVIT. rarit anno Urbis ' s. ut memoriae tradit in proco. mio, post eum annum legem hanc rogatam oportuiti di Proinde a vero non abludere videtur conjectura Antonii Schultingit ad Caj instit. t. r. legem hanc. latam existimantis anno Urbis 73I. quo annaleS
Vin. Pigh. C. Caninium Gallum Consulem suis .estim exhibent . Quis vero Furiorum ei collega suerit in Augusti locum s' is entileo quoque anno se consulatu abdicavit in nec in Fastis invenio , R intutum conjectare. Quicumque is merit, imgem Fusiam Caniniam a duobus ejus anni tan-1ulibus nomen indeptam esse, hodie dupondit no runt. Quo niagis stomachum mihi faciunt interpretes hic pene omnes . conviciis lacessentes Accudisium, legem hanc a canina invidia dictam, exist, mantem eaque victoria veluti seroces cachinnos tollunt, non veriti viro de posteritate optime merito vitio vertere caliginem temporum , eique illudere non ob juris quidem ignorantiam, quo Oppido deteriores sunt , sed ob historiae imperitiam
ea tempestate incompertae ut nedum ejus errores
exagitare, sed paucitatem illorum potius in tam crebris peccandi periculis aequi judicis sit demirari. II. . jubendae legis occasio Augusto sest nimia manumittendi in testamento licentia: si enim nihil adversus alias leges hactenus enarratis factum esset, ipsam familiam. Civi Romano manumittere testamento jus erat ; id autem impendio magis
factitabant veteres quia in extrema necessitate
positi abire quam gratissimi videri volebant nec raro fiebat, ut qui vivi sordibus suis se , suosque
asilictaverant, benignitatis laudem in morte captarent : quo sane nihil conducebat magis, quam 1ervorum in testamento manumissiones ἱ quippe - qui
106쪽
De lege. Fusa Caninia tollenda. squi pileati sunm domini prosequentes destincti liberalitatem publice testabantur et de quo quidem more quantivis pretii locus extat Dionys. Halican . 28. Ne igitur impurissimi illi pilei civium innestatem contaminarent, hac lege cavit Augustus, he supra certum numerum servos manumitti jus esset in testamento. Ipsa pene legis verba serum vit nobis Paulus 4. sient. I . Ulpianus fragmeunI. et s. & enucleatius Cajus distit. I. a. sic enini ibi. Si quis duos fervos habet, ambos manum, teret possit; qui vero tres , duos testamento nam numittat ' qui quatuor, smiliter duos o qui sex tres οῦ qui odio, quatuor; qui decem , quin tae 'qui undecim , duodecim, tredecim , quatuordecim,
quindecim, sedecim, decem cra septem, smiliter quinque': qui decem oeso Io, sex οῦ γ ab hoc numero usque ad triginta, tertiam partem manumittere liceat': qui ab hoc numero tisque ad triginta , habuerit, tertiam partem manumittere liceat ἰ qui amplius , quam trigluta habuerit, usque ad centum, quartam partem de numero se vorum manumittere potest; qui vero plures ,
quam centum habuerit, quintam partem mariu-
mittere potest. Sed π hoc flatutum est, ut de quamlibet grandi familia nulli amplius, quam
centum manumittere liceat. Rem omnem quaestius exequitur Cujacius adiae Pauli loci III. Ceterum si quis ultra dictum numerum servos manumitteret , primo quidem scripti libertatem adipiscebantur; qui postremo manumissi foerent , servi manebant; modo dignosci possent, qui primi, vel ultimi scripti essent , nec omnibus in circulo adscripta libertas esset: ita enim', cum non liqueret, qui prior, qui posterior scriptus es
107쪽
- υπνα m. Romiuris, ac Pacis Liba LVuset , sine discrimine serviebant omnes injus in- mi. r. a. a. & ibi Antonius Schultvin. Quemadmodum & si quis in fraudem legis ejus sintentiam cir cumveniret , veluti si jam moriturus eis stola, aliove modo familiam omnem liberim esse juberet, nemo libertatem consequebatur Caris 3. ibid. At vero vivis servos suos omnes manumittendi jus Grai, 3c juris inscitiam prodidit seu Vopiscus, seu
Tacitus, qui se os urbanos omnes, manum x , intra centum tamen, ne Caniniam transire vid
retur Vopiscus in Tacit. quasi vero huic legi in manumissionibus inter vivos locus esse debuerit.
IV. Sed isthaec vel ab ipso Iustiniani aevo
vix ullius fuerunt usus ; is enim I. unic. C. de leg. f. Canin. Du. vel totam familiam testamento manumitti permisit causam interserens parum idoneam , tantumdem scilicet morientibus, quantum vivis licere oportere: nec enim novum in iure est, ut arctiori lege morientes, quam vivi teneantur. Sane ut praeteream, pupillos auctore tutore inter vivos alienare posse, neutiquam vero mortis camsaifiliussamilias peculii adventitii, quod irregulare
vocant, liberam inter vivos quidem alienationem habet, de eodem tamen testari non potest . Effinsores in donando morientes siimus; commode igitur Augustus morientium liberalitatem Caninia rogatione coercuit. Eod consuetudines Neapolitanas collineare putaverim, quae inter vivos quidem liberam alienationem mm omnium ant, quarum permittunt , proximiores tamen in test, mento eisdem ultra dimidium defraudari non .niunt. Proinde cave, ne ultra hanc legem extemdas Iustiniani argumentum, quo ejus abrogatio
108쪽
TITULUS VIII. De bis ui fui, vel alieni iuris funt.
UEreor ergo quidem, ne plus aequo prodigus servilium disceptationio Tribonianus insimuletur. Ex iis sane, ad quae hactenus commentati sumus, sal, puto, constat, alieni mancipii servos esse; non oportebat igitur, eamdem cramben hic recoqui, remque sua sponte non difficilem pluribus inculcari, producto rursus in scenam jure dominorum in se vos . Prosecto rectius rationes instituisset, si , tamdem hino servis facessere jussis, altera parte summae divisionis hominum supra propositae defunctus esset, atque eorumdem partitionem in filios omistias,&patresfamilias occoeptasset. Sed ob Imper, toris auspicia noxam hanc Triboniano remittamus, Praesertim cum de effectu dominicae potestatis nihil . adhuc edisseruerit. Is igitur sub hac rubrica aeque summa divisione usus quosdam sui juris ait esse , quosdam alieni: & omnes quidem sui juris homines liberi sunt non servi sunt tamen omnes alieno juri subjecti; nam praeter servos filii quoque iamblias alterius potestati subsunt. Quapropter ut constet, quid in servos domino, quid juris in liberos patri competat, Imperatorem sequuti hoc in titulo de potestate dominica, insequenti de patria disseremus. II. Principio generatim verum existimari non debet, quod scribit a. Tribonianus hic , apud omnes scilicet peraeque Gentes jure Vitae, ac necis dominos in servos usos : licet enim id obtinuisse tradat Dio Prusaeus orat. I s. apud multos populos legum gloria forentes; contra tamen Athenienses
109쪽
96 Ssutagm. RomJuris, ac Pati .Lib.L. Titnuinjurias adversus servos ulciscebantur. , ejusque imstituti praeter Xenophontem in libr. de Republisis Atheniens. & Athenaeum L Euripides diserte meminit in Hecuba, ejusque scholiastes ad hos versus .
Lex enim inter mos o liberis aequa, Et ferυis de sanguine pqsita eβ. Ceterum Romani Cives jure veluti cum ipsa in he cognato ακραν summum imperium stexercuerunt in servos. Vetus id institutum apud alias quidem Gentes ex jure victoris in vis os encusari posse videbatur; at Romae necessitate quadam invaluit. Postquam enim , valescente Romanorum Imperio, sequata solo Carthago,& c, pta Corinthuu suit, tanta servorum vis inde a, ' ducta, ut sine severiori disciplina tot servorum in Urbe legiones, ut Plinius ait, in ossicio contineri vix possent. Sane auctor est Athenaeus t. o. Δειπνοσο p. c. 2o. Romanos servos possedisse quamplurimos, permultos habuisse mancipiorum cI' δε- crin millia, viginti, atque etiam plura. Doemum igitur pusillam Rempublicam esse oportebat, ejusque Majestatem per patremfamilias exseri, ut, tardo legum, ac magistratuum auxilio, si quid
in familia turbidum , , poenas per se sibi quisque
reposceret, & servorum examina metu mortis, veluti per judicem domesticum infligendae , deterr rentur a maleficiis. Barbarum igitur videri non debet, Romanorum mores antiquissimum jura', ac sanistissimum familiare Imperium religioni CLVium permisisse; nec enim eo conceta promiscue saeviendi licentia permissa intelligebatur, praesertim apud
110쪽
- De ' his qui fui, vel alienet. iun. Dur. 97 apud homines, qui humanitatis jura reverebantur,
quibusque, ut ait Euripides in ion.
Ουδις κακιων , ο ις εσθλος 11. . . liberis
Nullus se us deterior esset, qui bonus foret. Si recte igitur rationes inieris , jus illud absimile
ab eo non videbatur esse, quod consensus Civit iis summo solet Imperanti concedere. Nec vero metus suberat, ne quisquam cum summa humanitatis injuria eo jure abuteretur. Quis enim sanus in suum irrueret patrimonium , cujus pars longe maxima apud Romanos consistebat in servis J Tanatum si sine causa servos occidisset dominus, id ei erat impune ; quod tamen sanctioribus Romae temporibus nusquam factum novimuS, cum tanta curitate servos complectebantur domini, ut eos non
tantum familiares appellitarent, sed ejusdem qumque sepulchri consortio dignarentur , quod ipsi lapides testantur apud Fabretium inscriptia r.es III. Uerum enimvero ubi a prisca sanctim, nia descivere Romani , &. peregrinae divitiae , iaabundantes voluptates desiderium per luxum atque libidinem pereundi, perdendique omnia invexerunt, yeluti per ludum adversus nillil commeritos saevire truculenti domini, in eosque pedicas hojas, centumpondia, cruces ipsas temere parare' eo prolapsi tandem, ut eorum suppliciis ad sp,
ctaculum abuterentur. Cui non compertus Uedius ille Pollio homo egregie improbus, qui in ingenti piscina sua muraenas servorum sanguine saginabat J Seneca de Element. I. I 8. Reminisci me piget, mulieres ipsas suopte ingenio mitiores exquisitissimis servorum poenis oculos oblectasse