Marini Guarani

111쪽

Iuvenal. sat. 6. Proinde cum videretur publiee interesse, ne quis rebus suis abuteretur, sub A gusto primum potestatem dominorum in servos intra modum aliquem coerceri placuit, eraesertim quia, gliscente unius imperio , novo principatuitanta potestas convenire non videbatur . Augustus enim vetus regnandi probe norat ex Arist. polit. 2. inter meditamenta tyranni non ultimum

esse oportere, cum servis indulgentius agere, ut eo se firmamento tueri possit in Civitate . . ΙU. In eo tamen caute procedendum sentimbat prudentissimus ille Princeps: nec enim novi Principatus ratio serre videbatur, ut illico per tabctum vetus jus dominorum in servos intπciperetur. Pneiectis igitur veluti fundamentis rationem p steris praemonstravit, qua eum ducem sequuti, 'dolescente iam Principatu, herile Imperium penItus subruerent. Id ut intelligatur , sex veluti gradus ejus mutationis juvabit advertere . I. Augustus humanitatis obtentu, ac tamquam Vedii Pollionis lavitiam aversatus , de qua supra m moratum est, Praesecto urbi demandavit , ut d minorum immanitatem, libidinem, ac sordes etiam in praebendo victu compesceret , si secundum IApsi conjecturam eo reserendus est Senecae locus a. de benefici χχ. & t. I. π 8.1de Q. praef. urb. Ceterum si truculentia domini querelam serva praeverteret, eumque conficeret, priusquam Praeis.ctus interpellatus partes suas interponeret , caedes vel impunis , aut certe quam levissime multis, tur . II. Primus Claudius, teste Suetonio in Claud. xs. cum quidam aegra oe affecta mancipia - -sDm mculapii taedio medendi exponerent, Omn

qui Meponerentur , liberos vise finxit nec redi='

112쪽

quνs necars quem mouet , quam ex ere . etae crimine tenera. III. Sub Nerone cum Ju jam investrasset, populo servos oblectamenti causa ad bdinias 'pugnandas promiscue tradi, anno Urbis 81 a lege Caesonia si) Petronia , aut Senatukonsultis ad eam factis cautum est , eam rem non placere , neu ad dominin porro impune ausiaros s. ne lententia ludicis , qui auctoritate publica eam poenam infligeret l. D. uti. 1. I. Gis: de sicar . IV. Cum pueri testibus excisis preti, sius venirent , idemue servos frequentius evi- rarent, lesis Smeliae poenam de sicariis communatus est eis Domitianus , qui eo crimine araue rentur Sueti in Domit. 7. . l. E ad tis Cis Idysear. V. Antoninus Pius humanissimis Impe in iussit ob sordes, saevitiam , aut libidinem 2

minorum contra Uris regulam t. q. Τ de actiom. reri amoin sed etiam ordinariam laeis Cornelio

poenam rematus est iis, qui servum situm Oeeidzrent sine iusta causa, ejusi di scilicet, eκ qua1psi liberi homines occidi ressent impud Pi

que Constantinus, quia saepe domini intersectis servis calumniam patiebantur , duabus constitutio. nibus sub m. Od. Theodos de emendan ri& impotenti dominorum tavitiae intereessit & i Vetustiorem hanc legem & ad Augusti tem

pora reserendam , argumentis non poenitendis a redest demonstrare Clari mordherk m di ut D. Mon. in eurus sententiam & lubens ipse eoneom. ἔ-

ea, quae sum disserui libri L

113쪽

roo vntam. Romi uris, ac ParnL M.- . eorumdem securitati consuluit : si enim domini consulto servum occiderent , eos legis Corneliae poenam effugere noluit ; sin casu , & ordinaria servorum sustigatione, ullam eis calumniam fieri vetuit . Vide Iacob. Gothosred. ad di t. l. Cod. Theodos.

ΤITULUS IX. De patria potestate. FIlii quoque familias juri. subsunt alieno , in

eosque haud absimile servis jus patri competit. Sed primum omnium disceptatum video, utriparentum potestas in liberos jure Naturali competati l Et in ea re quidem veteres in dicenda sententia ldissidium fecisse comperio. Plutarchus in libri deriis amor. utrique jus illud videtur addicere: at Euripides ita Orestem loquentem inducit, ut ubderi possit existimasse, potiori jure patrem in liberos censeri oportere. Apud eum enim orestes, ab ipsa seneratione argumento petito, arctiori se putii vinculo devineiri sic colligit vers. ssa.

. . . . . . . . -

Pater me feminavit, tua peperit filia.' Collisebam igitur , primo generis auctor; Magis me opitulari debere, quam ei, quae alimenta praebuit. At Hobesius ea in re aeque ineptus , atque ali- ibi malus de civ. q. uni matri in liberos potest tem vindicat . praesertim quia naturaliter ad illum

114쪽

De patri potestat. Ium pertinet dominium in infantem , qui primus

in eum, dominas manus injiciat ; at nascentem puerum prius in potestate matris, quam cujusquam esse. His adhuc addit, in statu natu e patrem, nisi indicio matris, certo demonstrari non posse: infantem igitur matris futurum , donec indicio ejus adjudicetur alteri. Sed apage tu sis deliramenta isthaec, quae non aliunde arcessit Hobesius, quam quod jure primaevo cum complusculis mulier consuescere ressit. Id tamen cum natura respuat, Sc aliunde viribus mulieri vir antecellat, ex ipsius Hobesianae discuplinae praeceptis, jus in liberos patris esse , revincere possem. Uerum ego ex ejusmodi homine a gutari nolim, eumque sibi res suas habere jubeo. Potius existimarim, cum ab utroque parente partus proficiscatur, jure primaevo in eum utriusque jus aequum esse ; at jure Gentium institutum, ut

liberi Imperio patris utpote dignioris subessent: ita factum , ut in inaequali potestate jure Civili

pietas parentibus aequa deberetur l. I. a. δεοU q. parant. o patrou. praesi. Sed vide tu sis

II. Porro licet patria Majestas manarit ex Gentium institutis , parentes tamen in liberos non eodem ubique jure usos accepimus . Vel ex quo enim segreges familiae coaluerunt in Civitates, alibi imminuta, alibi adhuc adaucta eorum potestas. Ceterum vix Gentem usquam inveneris, quae de potestatis patriae magnitudine cum Romanis rite contendat. Non alia mercede scilicet ad liberos

suscipiendos allici posse videbantur conventicii illi

homines, exleges antea , & jugum uxorium inassueti ferre : parentum conditionem sacratam opo

tuit , eisque proponi praemia, qui incertam nupti,

115쪽

Ioa Sinnia m. R-Juris, at Pare.Liba. TitIX. rum adituri fortunam erant. Aliunde in liberis tollendis nihil judicio tollentium licet; boni liberi qui

dem optandi, qu/lescumque serendi: quapropter, ut aequiore animo alea isthaec occoeptaretur, i jure gladii noum colonos ad nuptias illectos opor tuit. Alioquin Romuleum institutum, si rite intelli gatur, & antiquissimorum mortalium regimini, &Sapientum praeceptis haud repugnat. Ipse Aristoteles ad Nicomacha. io. triplex familiare imperium com jugum, patris, ac domita, diversae regiminum sor mae respondere scribit conjugale aristocratido, paternum Regio . dominicum tyrannico comparati Nimirum jure gladii paterna Majestate munita, vel ti domestici judices parentes sunt constituti , ut

tamquam vice sacra cum cognatorum consilio de

deligis cognoscerent, in familiam praesertim admissis, sine appellationis effagio. Nec metuendum erat. quia ornabantur illi apud Sextum Empiricumst 'iam 3. 24. ne temere saevirent parentes in iuberos, eosve saginatos comederent . , quod scribit Vossius de Charibaeis de Nil. Orim I 8. utinam is naturalis caritas a cru klitate parentes, ita deter ireret filios a procacia pietas i At vero ut optime isthaec apud veteres sint constituta, nolim ego tu men uti Bodini sententia de Repub. I. q. petanta

publico scilicet jus illud hodie Frentibus ad-ptum, existimantis. Postquam enim exemplis ium P tum , alios novercalibus incitamentis pater. nam caritatem exuere, alios importuna indulgen

da in maximis filiorum sceleribus , & in sel,

cum erupturis exitium, connivere, Fbdice risiam est expedire, modicam coercitio em quidem resim

qui patri; at si laesa pietas acriori remedio sit viris. dicanda, apud magistratus filius' accu*L-c. Urn potes. . III.

116쪽

III. At nos paternae Majestatis initia , ejusque vices accuratius inyestigernus. Primum Gmnium cavendum ab illis , qui per Decemviros

tandem jus illud parentibus fuisse delatum , inde

probant, quod Romulus de Urbe augenda solicitus iub ipsemet ejus primordia caverit, ut novi coloeni promilaue tollerent mares omnes, Sc e sequiori sexu primigenas, partibus monstrosis tantum,&ad deformitatem insignibus enecari iussis . Ut enim id certum sit ex Dionysio Halicarnassea lex tamen ne ipsam quidem aetatem Romuli tulisse videtur. Cum enim ingenio serocientis populi non conveniret, lege lata priori contraria ab eodem Dionysio memorata pag.8s, edit. Ωκon.

pruri dedis in filium , oe quidem omna vita tem rc ς sive, pergit, eum exponere, sυe flagris cindere e minctum ablesare ad rusticum opus, σnecare libuerit .... malorem pope statem patri ιμ-gitus in filium , quam in mane pium hero. Atque haec ipsa lex est in duodecim tabulas per decemviros relata, ejusque carmen ita restituit Iacobus Gothosredus in tabula quarta. Endo iustis liberis vitae, necis, venumdandique porsas esto. Si prser filum per venumduit, filius a patre liber elio. Non inscite tamen Theodorus Marcilius δc illud a suit os ceteros semel si venumduit, fus 3mvis sunto: sceminae enim, & deinceps ex mastulo

potes , una Venditione e patris , aut avi manu

cimittebantur Cajus instic I. 5. 3. IV. Iam vero paternum apud Romanos Imporium se potissimum exserebat filiosivendundo, evmnendo , necando. Quibus sane pareatibus as-

117쪽

I Syntagm.Rom. Hs, ac Patri Lib.LT HIX. sertis, facile intelligetur, eisdem jus fuisse, liheros pignori, fiduciaeve dare , aut noxae damium' pasis

dedere, vincire etiam, aut verberare , & si quae alia minus atrocitatis habent. At Wro facile ave saberis lascivientium ingeniorum audaciam, qui nihil veterum ratum habentes ipsi Dionysio Oem hae

derogant, ac verba decemvirorum accipiunt de fictis venditionibus in filiorum emancipationibus a hiberi solitis. Primo enim venditiones dicis cam, sia in emancipationibus usurpatae a veris proficisci

debuerunt ; 'deinde si ex instituto Romuli re ipis

pater, distrahere ' liberos interdiceretur , incassum vetuisset Numa, ne parenti jus esset , venum luiberos tradero , in quorum matrimonium eonsensiLset, i quod idem Dionysius memoriae prodit . . Nec te Constantini remoretur auctoritas negantis in La. C. Theodos de liberi eaus. apud majores licuisse parentibus ; filiis libertatem adimere e uti enim sententia eorum ego non utar ,' qui ibi per tibertatem iugenuitatem intelligunt sat contorto,

R praeter seculi molem 'constabit adhuc Imperatori sententia, si incamus , filios a parente distractos suisse, quidem in i servitute , servos non fuisse tameti, quod in aliis usu quinue vetiisse supra

V. , Uerum enimvero quia ab ipsis Romae pri ordiisι jus in. IIrbe fuit , ne cives occidi aut ventro jus esset Noodi. probabit. . I 1. aliquid ex cogitandum fuit'per jurisconsultorum euremata j jus i obtentu , salvo jure publico; impune possent liberi per parentes interimi venumve 'trad1 .a Opis portuhissimum uidinatus igitur filios fingi res mamcipi ita enim , in 'parentum veluti manetipio com stitutii , quae servi ta domMs a parentibus mea

ia pas

118쪽

De patri potestat. ios passuri videbantur. Filios autem, cum eos vendi j erat olim, res mancipi suisse habitos, sat evincit, is filiorum emancipatio, seu illa venditio, qua liberi e potestate patris exibant : ritus enim mancipationis in ea adhibitus tantum in rebus, mancipi adhiberi poterat Ulpian. fragm. 19. Vide Bynkershoek. de reb. mancip. c. I. Nec regeras, . Ulpianum ibidem inter res manciei filio familias non numerasse , cum ejus aevo jus Uen dendi liberos mitioribus moribus jam subactum exolevisset.. VI. Ceterum quo tandem tempore parentes jure occidendi, vendendi, exponendi filios uti d serint, disceptatum vidimus memoria nostra inter Gerariam Noodi. & van Bynkershoerium hujus aetatis Romani juris oppido peritissimos. Ego urinter tantos viros mutire vix ausim , arbitrium

tamen mihi: relictum iri confido hic exhibendi quid ea de re probabilius videri queat. Et filii

quidem caedes, quia atrocior videbatur, quam ut in paternum animum cadere posset, prima omnium ipsis moribus ,, patrioque pudore subigi coepit , postquam praesertim Erixonem equitem Romanum, quia filium flagellix occiderat , graphiis a praulo confodii l aetas' Senecae, vidit , ut ipsemet testatur dei elemon I. 14. Nulla lex scripta tamen filiorum patricidas coercuisse videtur usque ad Ale andri, tempora. Is enim primus anno Urbis con ditae 98r Albino Sc Maximo Consulibus l. 3. lG. dae. patri pote modica coercitione patri relicta' mi)ios inauditos a parentibus occidi vetuit l, eos in coram magistratibus raccusarys jussit dicturis senten

tiam , quam ipsi , quoque parentes dici vellent At ei lisi. douid maligi sanctio 3 imperses tam

119쪽

w6 Onia m. DomJuνis, ac PatmLib.LTit. . oportebat esse , ne acerbius quiritarent parentes, vetus jus sibi adimi. Primus Constantinus expeditus, 'veterum i iam atrocitatem per humanimes mores prorsus devictam esse, majus ausus parricidarum poenam subire jussit , qui filios interimerent L nn. Q de his, qui parent. vet M ooziae. VII. Nec vero diutius stetisse comperio jusdiflrahendi filios; neque enim rem acu religit bertus Giphanius ad L ult. C. de parri potess. kribens, primum Diocletianum ti Maximianimi propudiosam hanc licitationem humani generis imiabuisse l. i. C. de patνib. qui fL suta disti . . Si. enim, ut ibi dicitur, manifestissimi ii res erat,ntillo modo filios alienari posse , ab aliis retra Principibus lege coercitam eam immanitarem oportuit. Quo ipso ruit Theodori Marcilii conje x

in isterpret. Ita tal. c. 2 s. existi mantis, eam,

nundinationem ne Diocletiani quidem constitutisne omnino profligatam , argumentos petito ex constitutione Constantini in I. a. C. eoA , Siquidem vel ab ipso Hadriani aevo interdictam , istiorumfamilias venditionem fuisse seu moribus seu linibus, persuadere videtur aequalis Hadriano Iulianus in L 3ς. de mi L scribens , mi Actionis homine teneri patrem, si filium, quem in

potestate habet , sciens vendiderit : , neque' enim pater evictionis obligari potuisset , nisi filis famulias tamquam commercio exempto proclamare licuisset ad libertatem . Una ejus, juris suit exceptio nam si parentes cum extrema necessitate conflicta rentur, filios vendere impune poterant, fatua in

Menuitate tantum, i si manumitaerentur s. 'rent. I. I. Accessit porro altera ex Constam

120쪽

De parri potesar. I suos distra e. uta princeps pientissimust extremam necessitatem parentum excusari voluit , qui vemdere mallent, quam exponendo quasi oecidere filios sanguinolentos , seu interprete Iuvenale sar. 7.

Edere vagitus, adhuc a matre rubentes Eos ipsos tamen nexu domini liberari voluit Comstantinus,' si vicarium mancipium , ejusve pretium , praestaretur emptori. VIII. At perstabat adhuc interea temporis eraponendi cacoethes , nec interdictum videtur, nisi sub Valentiniano, Valente, & Gratiano I.χ. C. de infant. expin. Nec enim Bynkerih kio astipulari possum , qui de iur. Occiae liber. c. 8. expositionem ab ipso Constantino prohibitam inde probat, quod is ad arcenda expositionis incommiua p, rentes inopes e publico alimenta jussit accipere . I. oe a. C. Theod. de aliment. quae i p. p renc e pubi. pec neque enim nila ibi sanctio adversus eos, qui liberos exponere mallent , quam e publico alimenta petereo& aliunde vel a divitio. ribus ob sublestam fidem uxorum , & adulterii suspicionem filios exponi novimus. Nec vero re geras , consituram animadυersonem , de qua iuae L 2. C. de infant. ex f. argumento esse, alia antiquiori lege sancitam poenam adversus eos, qui infantes exponerent: ibi enim constituta animadversio ea ipsa est, quam iidem Augusti sanxerunt iu L8. C. ad I. Comes. de scar. sic enim ibi: s tquis meandi infantis piaculum aggressus , aggressoυσμ , sciat se capitali supplicio ego puniendum.

Cum enim hae lege lata, adhuc addubitaretur, an in eam committeret, qui infantem exponeret ὁdubium, qu incesserat, sustulerunt Imperatores,