Marini Guarani

141쪽

328 ontrem Rom. ris, α Patri Libarilax tamento. Nec enim consarreatio ritus erat a coemptione diversus, ut vulgo creditum , sed sacri ficium coemptioni accedere solitum, quod, clacem testibus praesentibus, sarre, certisque verbis per gebatur Ulpian. fragment. s. proinde farreato eas nuptias appellat Servius ad aeneid. l. 4. Sane Cicero in orat. pro Luc. Flacci 3 . in manum eonveniendi ritus enumerans usum tantum, i&coemptior em memorat, consarreationem non omisissurus, si ea suisset a coemptione diversa: in manum , inquit, convenerat; nunc audio I sed quin N, utrum usu, an coemptione P Diserte qui semdissentit Servius Honoratus ad Georgic. I. verum in re secum non constitisse Grammaticum, facile revincere possem, si id ageretur, collatis iis, quae idem adlevit ad Maronis illud aeneidos L

. . . liceat Phruio servire marito. XI. Ceterum docto Grammatim eo nomi mne succenseri nolim: licet enim naevos , minui

los ill T quidem, in ejus reliquiis arguere possim,

vix tamen usquam monumentum occurrit , quod ad rem praesentem videatur accommodatius : uc innim ille Geom. Dc. est. tribus modis apud met

res nuptiae febant; usu, si verbi gratia, mulieramno uno eum viro , sicet sene legibus , fuisset farre, cum per Pontificem maximum, oe Dialem

Teque Mi generum Tetbs emat omnibus undis. Ex hac mutua coemptione mulieris ac viri profluebat illa Divini & humani juris communicatio, de qua Modestinus in I. I. F. h. t. indidem quoque factum, ut forum,& dignitatem viri sequeretur uxor I. 63. F. de iudicit. 13. C. de dignit. nec mulier furti, aut expilatae her ditatis conveniri posset L 3. F. expilat. seria.

142쪽

De nuptiis 3 Izymminem per frugem, oe molam fassam eonium

Aebantur ἰ unde confarreatio appellatur ἰ ex quisbus patrimi, cs' matrimi nascebantur ' coempti ne vero, oe in manum conυentione, cum illa infliae locum, maritus in patris veniebat, ut, squis prior fuisset defunctus, locum hereditatis imsum alteri faceret. XII. Nolim ego quidem in eum locum latius argutari; illud tamen, invita Iurisprudentia , excidisse Grammatico videri queat: nuptiae fiebant usu, s mulier anno uno cum viro , licet SINE LEGIBUS , fuisset. Monstri enim instar in jure videri possit , aliquam Me legibus uxorem esse. Sine legibus uxorem tu dixeris, quae , instrumemtis nuptialibus rite consectis , more Romano per aquam & ignem accepta foret 8 Quin ego, si ex

jure manum consertum irem, secundum leges eam uxorem esse contenderem. Quod enim veteres a-junt, annuo usu quaesitas uxores, ne adversus imare id factum accipias per incertae mulieris abductionem e trivio ; sat enim constat, per usum in manum convenisse virgines honestissimas . . . . legitime iunctas, pactasque tabellis. Intererat quidem inter farreatas, & usucaptas in xores, sed illud unum , quod illae statim a nuptiis conveniebant in viri manum; hae in potestate parentum, aut sub tutore manebant, nec in manum viri transibant, nisi per trinoctium simgulis annis usurpatum haud issent, idest per tres . noctes a viri domo non abnoctassent. Nimirum ut alias publicum jus erat, acquiri per usucapionem posse mobilia, quae per annum possiderentur; ita si uxor per annum mansitaret apud virum, sorisque non abnoctaret, exemplo mobilium per usucapio- Toma. I nem

143쪽

t 3b syntagm. Rom. ris, ac Patri Liba. Laenem quaesita videbatur a Viro, in ejusque manebpium, ac dominium Quiritarium, patria potest,

te, vel tutela cessante, redigebatur. Ceterum ante usucapionis tempus ita duinae adhuc uxores erant,

ex elique justi liberi nascebantur; tantum poterat, si vellet, mulier usurpando singulis annis numquam redigi in viri mancipium. XIII. Haec cum ita se habeant, mirari subit, cur ante anni usum sine legibus uxorem cum vum Servius mansitasse dicat& indignor ego, hunc dignum vindice nodum in loco a multis laudato vudisse perpaucos. Mihi venit in mentem, Grammaticum ibi, si usquam, Iurisconsultum agere V luisse: re sine legibus sine ritibus Civilibus inter.

pretator; ita ex more Prudentum eum loquutum intelliges. Quemadmodum enim varii erant a

quirendi modi Civiles , aut Naturales; ita quinque Civili, vel Naturali modo uxores duci Se vius potuisse credidit; civiliter ductas uxores coemptione , vel usu ; naturaliter si, consectis dotalibus instrumentis, viri domum deductae fuissent . Naturaliter igitur ducta mulier uxor Servio fuit, sed Me legibus; at accedente Irastea usucapione factam uxorem ex imbus, seu ritu civili ;eoque reserrem iniustam Ulpiani uxorem in I. I g. g. I. F. ad LIul. de adult nisi locum illum alio pertunere pridem monuisset Cubcius obfem. g. s. XIV. Ceterum cum uxor ducta ritu Civili tamanum, familiamque viri veniret, suique heredis

locum inibi nancisceretur perinde, ac justi liberi

Gellius nocis. Attici I 8. 3c injus Cinari Ieg. -Oic. o Romam I 6. E. facile expedies, cur ea viro cum filiis aeque succederet Dionys H licam. antiquit. Rom-. 2. cur contra piat con-

144쪽

De nuriis. 13 Iventionem in manum nihil retineret mulier, nisi jure peculii, ejusque bona omnia dotis nomine virm paret Cic. topic. 4. eoque videtur allusisse Poeta aeneid. l. q. . . . . Iiseat Phruio servire marito , Dotale que tuae ortos permittere dextrae. Illud singulare erat, si coemptioni confarreatio accessisset, quod ex farreato tantum matrimonio patrimi, matrimique, quorum magnus in sacris rusus, nasci crederentur de his erudite Petrus P, thoeus ad collat. Ieg. Μή. Roman. I. cin) AG cedebat & illud, quod farreatas nuptias non nisi per diffarreationem dissolvi jus esset Fessi in vo . di Daereatio ; quae cum molestam dissicultatem haheret , contra in dies divortia valescerent, jam ab ipsis Augusti temporibus confarreatae nuptiae r riores factae. Non mirum igitur, si omissa consa xeandi consuetudine , aut inter paucos retenta ,

sub Tiberii principatu tres Flaminii candidati iudireatis orti parentibus reperiri vix possent Tac. am

XV. Iam vero justae nuptiae inter cives tam tum comstebant olim; proinde inter servos Naturale quidem matrimonium erat, nullus tamen civilis inctus eorum contubernio , nulla inde civilis cognatio L Mi. s. f. de grad. oe Ipsis uxoris, ac mariti vocabulis abstinebant; contubernates se dissitabant: raro tandem exemplo maritali vocabulo sibi blanditos ostendit titulus apud Fabrettum c. 4. inscript pag. 3o8. Peregrinorum quintue matrimonium ex jure quidem Gentium ab te coibat, id ipsum tamen jure connubii non cen- sebatur : inde Papinianus inseri in collac tem

145쪽

xget Oniam. RomJuris, α Patri Lib.I. Laegrinam in matrimonio habentem sine connubiosam adulterii jure mariti accusare non posse. Quin nec inter ipsos cives ad annum Urbis 3ος. prinmiscuum connubium suit Livius 4. 4. Immisceri enim affinitatibus cum plebe Patres noluere D cemviri, seu quia perpetua ordinum dimidia rei Romanae conducere censuerunt , seu quia pe mixtis connubiorum auspiciis, jure publico tamquam Vulgato, plebes ad magistratus Patricios facilius adrepere posse credebatur . Uerum isthaee' non suere perpetua; nam vel Senatus Republica libera, vel sub Imperio Principes peregrinis quD busdam connubium indulgebant Spanhem. in orb.

Rom. 2. 22. ac Vulgato tandem per Caracallam

Civitatis honore , omnibus intra fines Imperii ius connubii cessit. Iam inde igitur tantum cum Gentilibus f ita barbari vocabantur, qui licet R

manis militarent, nondum tamen Romanum jugum acceperant Iacob. Gothosted. ad L unicam C. The

dos de nupLGentil. ) interdicta connubia; quamvis per Iuniores Principes illis quoque justi com, i copia facta videatur Gothosted. loci est.' XVI. Rursus in conjugum aetate definienda diversam viam a ceteris gentibus, ac Philosophis etiam iniere Romani. Alibi enim serae adesoscem tum nuptiae, ne praecox Venus robori parentum iuxta, ac siserorum officeret. Sane, ut praeteream Lycurgi institutum, de quo Plutarchus in comparatione securgi,s Numae, Plato in legibus suis κω nam vetuit solvi mulieribus ante duc vicesimum

aetatis annum, nec cum eis consuescere passus est viros tricesimum annum nondum egressos. In

eamdem pene sententiam subtilius disputat Arist teles Polit. s. 7. cum ob scemellarum ex partu in

146쪽

De nuptiis. 33 prima aetate pericula, tum ne ipsarum foetus, parentum robore nondum adulto, belli pacisque minniis obeundis imbecilliores evaderent . Verum e nimvero Romani, seu ut in seroci Civitate a flueret copia Civium, seu, quod ibidem Pluta cho visum, ut tenella, & umplex aetas virorum disciplinae maturius assuesceret , saltem a rogatimnis Papiae Poppaeae temporibus decimum secundum annum in sceminis maturum nuptiis haberi voluerunt Dio Cass L s & Sueton. in August. 3 . Qua-Propter immaturis nuptiis initis , justa tandem fiebat

uxor, ubi apud virum duodecimum annum explesset L F. h. t. Hinc divortio facto, impubes uxor Petitura dotem rei uxoriae actione exeeriri non poterat, quia extra legitimam aetatem in dotem duta pecunia privilmio dotis non censebatur; quod tamen eodem recidebat, dote condicta, ad privblagium eam admitti placuit L quaestum I.-MNA auctori iudi d. Nec putes tamen, imma turas nuptias rescindi oportuisse : nam, ipsa lege Papia Poppaea lata, marmora exempla sistunt um-rum decennium, di septennium etiam. Ita sane Vix septennem ad virum se deductam testatur apud Fabretium illa inscript. c. s. pag. 421Mptem me natam annorum gremio ipse recepit, Quadraginta annos nata necis potior.

XVII. Atque haec quidem in foeminis veterbbus placuerunt; in maribus tamen pubertatis annos

nec lex definivit, & in ea definienda ipsi veteres non eadem sunt usi sententia; alios enim in alia discessisse pro diverso sectarum ingenio, ostendit Ulpianus fragm. 1 I. uis. Et Procule ni quidem secundum placita Stoicorum apud Pluta chum de placit. Hiloseph. s. . puberem Pronun

147쪽

r34 ontum RomJuris, ac Patri Lib.LTinxciabant eum, qui quatuorcisim annos ex esset .

At ab eis Cassiani facto dimidio puberem existim, hant, qui generare jam posset, quique ex habitu corporis virum praestare se posse videretur . Rudisus Priscus seu Neratius ille, seu Iabolenus f mterque certe scriptis, & scholis inclaruit, auctore Pomponio in L a. β. ult. F. M oririum ) ex habitu corporis, & annorum numero quatuordecim simul pubertatem aestimandam pronunciavit. Postre

mam hanc Prisci sententiam publice se commemdasse, atque in foro etiam sortasse receptam, pn, lbari queat ex Servio, qui, praeteritis aliis, ejus sententiae tamquam usu firmatae meminit as illud Virgilii eclog.8.

Alter ab undecimo tum me iam ceperat annus; Iam fragiles poteram a terra coni ere ramos. Haec enim ibi Grammaticus: bene cum annis tumgit habitum corporis; nam in iure pubertas murraque colligitur : ut proinde nulla causa videatur e, cur cum BD rehoehio ex vittomani

o quidam Pro quidem legas in princip. inssit.

quib. moae tuc finiat. nam exemplo Servii Dibo nimis receptiorem de pubertate sententiam me

morasse voluit. Alias si quidam legas, sat absenla per me ille fecerit, qui , aliorum sententiis non enarratis, animi incertum lectorem reliquerit. Cum igitur ex recepta Prisci sententia ex corporis habitu, & annis simul pubertas aestimaretur, cor' ris inspectio videbatur instituenda, quoties quis pulm renunciandus esset. At id mali moeis Iu Hiniano visum s priande I. uti. C. quod. tun veι -'ar. 4f. de . magnifice praedicat, se sancta a

stituti e sua jubere, ut porro, uitionesta corporis linspectione cemate, post Minum decimi quartua

148쪽

De nuptus. rares omnino puberes habeantur , a veteribus adiguntento petito, qui ex isto annorum numero pinbertatem in sceminis aestimari voluerunt. Ita quidem Imperator.

XVIII. At vero interpretes plerique omnes Imperatorem cum umbris luctari ) ajint; diu ante Iustinianum eam aetatem pubertati pra finitam aperte testari de velanivir II. & Macrobium Saturn. 7. 7. neque verisimile uideri, Romanos veteres sancte & pudice eductos tantam ejus inspectionis turpitudinem conniventibus oculis passos esse. Id tamen perperam dici pinto: quasi vero idem pubertatis inspiciendae ritus Praeter alios Hebraeis etiam non placuerit Maimon. Sobedri I.8. I. eumque ipse Plato de las. II. non comprobarit, Certe indignum & illiber, is facinus videri queat, cum Raevardo 4. Uarιor. I s. Imperatoriae Majestati id apud veteres usurpatum serio enarranti dicam temeritatis scribere : quasi vero Iustiniani aevo praesto non essent sexcenta Iurisconsultorum volumina, quae inspectionem illam testari possent. Proinde cum Bynkers ekio obferv. g. a . crediderim , a veteribus pubertatem siquidem , tutela, vel testamento quaereretur) in maribus ex annorum numero quatuordecim, in sceminis duodecim definitam, quo pertinet L a. princi de vulgari oe pupili. Iustic contra in nuptiis ineundis, quia ratio coire non sinit , qui se viros praestare nequeant , in maribus in emonem corporis institutam, atque ex habitu etiam aest, malam pubertatem esse; idem in sceminis maPlacuisse, cum patientiae muliebris alia praesto snt argumenta. Nec regeras , nusquam memorata veteres observationem ullam in masculis: utentu

149쪽

s tetm Rom. ris,uc PatriLib.LT LX. Ioca praeteream , quae in eam sententiam excitarunt interpretes, veterum ea de re silentium repeti inde potest, quod pubertate minores vix unquam animum ad nuptias appellebant. Id si bia videtur , insicias ire nolim , loco sat alieno Iustinianum constitutionis suae meminisse in tit. Cod. quanae tutor , vel curator vis de . 8c in sic inst. quib. mod. tui. M. Utcumque id erit , apud nos hodie jure Canonum in hac parte recepto nuptiis eadem praefinitur aetas ; proinde si ninhiant impuberes , pubertate superveniente, aliam sibi conditionem quaerere non vetantur , modo ne adhuc impuberes sibi; pudicitiam imminuerint . Vid. c. q. cum duobus festu. X. desponsat impuber. XIX. Rursus justae olim nuptiae non censebam tur, si fierent invito parente , cujus in potestate quis Esset I. a. ff. h. t. Praeterquam quod enim Naturalis ratio suadere videtur, praesertim in nuptiis laete cessuris , aut improspere, patri liberos dicto audientes esse; Civilis etiam ratio ita comparata apud Romanos erat , ut sine consensu parentum nuptiae rite iniri non possent. Nam n hente filiasamilias, invito parente, in eam jus mius imminui non oportebat uxorem ducente .llofamilias, pater adhuc consentire debebat, cum familiae dehonestamento ex obscurra muliercula, aut invisa etiam, suus sibi heres agnasceretur. Quae causa quoque fuit, cur nepos, quamvis in avi potestate esset, patris etiam consensum in nuptiis adhibere deberet, si avo mortuo, in patris potestatem rediturus foret L I6. I. si de rin nuptCeterum si honesta oblata conditione liberis, eos injuria prohiberent parentes uxores ducere , aut nubere, causa cognita Magistratus parentes coge-

150쪽

De nuptiis. I 3 bant in matrimonium consciitire, ac dotem etiam constituere LIq. β. d. Quin novella II s. c. g. mliae majori vi inti quinque annis indulgere videtur arbitrium sibi quaerendi virum vel invito parente, si pater ei honestam conditionem quaerere negligat ex Sandii sententia decis t. I. de . s. Sed apud nos isthaec hodie frustra quaeruntur. Licet enim in hac parte, ut saepe alias, sanctioris aevi canones non discesserint a jure Civili caus 31. quaesi.

z. c. I 2. oe quaest. 3. can. un. fluxis tamen in dies moribus, queis pares non sumus, ex honestate quidem, non necessitate tamen requiritur parentum consensus in nuptiis ex recepto Concilii Trideibtini jure βα. et . c. I. post caul.27. quaest a. c. a. At vero Principatus ratio videtur exposcere, rato manente matrimonio, jure Regio Principem denegare posse civiles essestus nuptiis initis sine consensu

parentum, aut certam aetatem liberis praestituere, Intra quam nuptiae sine consensu parentum civili effectu destituantur . Sane lubrico aetatis nondum adultae conjuges eliguntur , quorum postea

frustra pigeat ; eaque ratio Imperatoribus suit ,

ςur minorem et s. annis viduam licet emancipatam sine patris sententia in secundas nuptias convenire' noluerint L I8. C. de nupt. quod ad sceminas γmnes ea aetate minores Honorius & Theodosii iextenderunt extra sacra paterna constitutas , ac

si patris auxilio destituerentur, matris, ac propim quorum judietum requiri Ioluerunt . XX. At vero si cujus loci consuetudine hodienum nuptiae invito patre initae habeantur idiritae, accedente ratthabitione parentis , statim ab initio convalescunt nec quae oggerit Vinnius post Bachori um vol. a. di P. O. M. f. tanti videntur,